Kriperat minerale dhe vitaminat
SIBORA PECA
Dietologji
1
Kriperat minerale
Kriprat minerale lua jne rol te madhe ne organizmin e njeriut, mungesa apo teperica e tyre shkakton prishje te aktivitetit jetesor. Ndodhen
te shperbashkuara dhe te lidhura. Fosf atet, sulfa tet, kloruri nat riumit e magnezit formojne komponime me proteinat dhe behen keshtu pjese perberese e qelizes. Prish ja e ketyre raporteve con ne crregullime serioze.
Dietologji
2
Kriperat minerale
Ndahen makrominerale (nat rium, klori, kalciumi, fosfori) mikrominerale.
Dietologji
3
Natriumi,
kalciumi, klori
Nevoja
Ca 400 500 mgr\dite ne te rritur 400 700mgr\dite per femijet, mungesa e tij ne femije shkakton tetanine. Absorbimi i kalciumit pakesohet nga ushqimet me permbajtje te larte fibrash. Produktet qe pembajne sasi te kosiderueshme kalciumi jane qumeshti, d jat hi i f resket, 1 filxhan qumesht permban rret h250 mg kalcium. Dietologji
4
Hekuri
& Fluori.
Ushqimet
qe permbajne sasi te madhe hekuri jane mishi, melcite, Fe i te cilave t hit het lehte nga organizmi. Ne ushqime me origjine bimore si p.sh zarzavatet jeshile, drit hrat, bisht a jat, hekuri gjendet ne forme shume komplekse e cila nuk t hit het mire nga organizmi dhe duhet te shperbehet perpara se te perdoret . Nevojat Fe ne muajt e pare te jetes jane 0.5 1 mg /kg /dite. Flori nevojshem per mbrojtjen e dhembeve nga kariesi dent ar Dietologji
5
Magneziumi
Rol ne organizem merr pjese ne prodhimin dhe t ransformimin e disa proteinave te rendesishme. Nevoja ditore per magnezium eshte rret h 280 mgr. Ushqime te pasura me magnezium jane arrat, ba jamet dhe prodhimet me baze drit hi, mishi dhe zarzavatet . Dietologji
6
Jodi
Rendesia ne rritjen dhe zhvillimin e femijes. Mungesa shkakton gushe, ndersa deficiti i rende jodik shkakton kreatizmin, miksedemen. Nevojat
60 110 gama ne dite ne femije 100 120 tek te rriturit .
Dietologji
7
Vitamina A
Funksionimin normal te syrit (vecanerisht per te parit ne erresire) Mbron lekuren nga t har ja ndihmon zhvillimin e kockes. Retinol ne ushqimet me origjine sht azore, eshte i t retshem ne yndyrna (lipsolubile). Ushqimet e pasura me retinol jane: melcite, peshku, veza, qumeshti
Dietologji
8
Vitamina A
Karoten ushqime me origjine bimore. Karotenet jane perzierje te nje subst ance ngjyre protokalli me te verdhe, qe kt hehet ne organizem ne Vit amin A. Burime te karoteneve jane zarzavatet me gjeth e jeshile ose te verdha. Vit amina A eshte e qendrueshme gjate gatimit dhe nuk shkrihet ne uje. Njesia matese e Vit A eshte mikrogrami i retinolit . 1 UI Vit A ka = 0.3 mikrogr retinol ose 0.6 mikrogr karoten. Vitamina A grumbullohet ne melci dhe te eleminohet me veshtiresi. Mungesa e sa j shkakton verbimin. Dietologji
Kriprat minerale & Vit aminat Dt .31.03.2007
9
Vitamina D
Rendesishme per te parandaluar rakitin. Gjendet ne disa ushqime dhe ne nje subst ance kimike te lekures se njeriut e cila shenderohet nen veprimin e rezeve te diellit ne Vit D dhe past a j t hit het nga organizmi. Prania e kesaj vit amine ne organizmin e njeriut ndihmon ne depozitimin e kalciumit ne kocka dhe dhembe, ndihmon per te kont rolluar nivelin e kalciumit ne gjak. Eshte e vlefshme ne formen e kolekalciferolit. 1 UI Vit D = 0.025 mikrogr kolekalciferol, 40 IU vit amin D = 1mikrogr kolekalciferol. Vit amina D gjendet ne qumesht, gjalp, d jat h dhe veze. Va ji i peshkut eshte shume i pasur me vit amine D. Dietologji
10
Vitamina B
Timina (Vit B1) 0.4 mg per 1000 kcal Riboflavina (Vit B2) 0.55 mg per 1000 kcal Niacina 6.6 mgr per 1000 kcal Funksioni i tyre kryesor eshte zbert himi i karbohidrateve gjate prodhimit te energjise dhe ne rregullimin e perdorimit te proteinave nga t rupi. Kerkesat per tianine, riboflavine dhe niacine jane te lidhura me marrjen e tyre ne ushqime. Dietologji
11
Vitamina B Ushqimet
me te pasura me keto vit amina jane mishi, peshk, vezet, qumeshti, arrat, drit hrat . Mungesa e : Tiamines shkakton semundjen e Beri Berit me simptoma te tilla si anoreksi, apati, te vjella, grindje, zbeh je. Riboflavines shkakton carje te lekures se buzeve, prapambetje ne rritje. Niacines quhet pellagra shkakton dobesi, apati, disf agi
Dietologji
12
Vitaminat E & B12
Vitamina E. Merr pjese ne procesin e rigjenerimit te lekures. Nevojat per kete vit amine varen nga diet a. Vitamina B12 dhe acidi folik. Jane te rendesishme ne procesin e formimit te gjakut . G jenden ne zarzavate jeshile. Pamjaftueshmeria e Vit. B12 shkakton anemine pernicioze (leukopeni, trom bocitopeni, neut ropeni.) Dietologji
13
Vitamina C
Mungesa shkakton semund jen e Skorbutit. E nevojshme per: rigjenerimin e indeve te demtuara plaget lidhjen e kalciumit me kockat ndertimin e mureve te kapilareve te gjakut dhe ruajtjen e elasticitetit te tyre. Ndihmon ne t hit hjen e Fe me ushqime si dhe mbrojtjen e organizmit nga infeksionet . Ushqimet qe e pembajne vit aminen C jane f rut at dhe zarzavatet . Dietologji
Kriprat minerale & Vit aminat Dt .31.03.2007
14
Ju Faleminderit !
Dietologji
15
