\IKE 6
Wi`irincjes Bifjsbetjves
Ebjkintecjón. \jpds li cdcjnes pere cdbictjvjlelis? bënie cebjinti, kjxte, `rëe. \icndbdfëe \icndbdfëe li cdcjne? Kequjnerje li cdcjne. Airrekjintes li cdcjne? cdnciptd cdncip td cbesis y utjbjlelis. \êcnjces \êcnjces li tretekjintd y priperecjón jnjcjeb li bds ebjkintds? jlintj`jcecjón lib ebjkintd y su eptjtul d nd pere ib cdnsukd aukend (tjpds li pisceld, cerni, virlures, `rutes...) beveld, cdrtis (lindkjnecjón li bes lj`irintis pjizes li eprdvicaekjintd pere cele tjpd li ebjkintd y prdluctd), p rdluctd), liscdnfibecjón. \êcnjces li kenjpubecjón kenjpub ecjón y cdnsirvecjón li ebjkintds Wieb Licritd 3<17===, li 7: li ljcjikgri, pdr ib qui si istegbicin bes ndrkes li ajfjini pere be ibegdrecjón, ljstrjgucjón y cdkircjd li cdkjles pripereles, cuye ÿbtjke kdlj`jcecjón si ae prdlucjld pdr Wieb Licritd 5:5/7=55, li 51 li `igrird, sdgri Wifjstrd Finireb Senjterjd li Ikprises Ebjkinterjes y Ebjkintds Licritd 7<15:06 li 75 li siptjikgri, pdr ib qui si epruige ib tixtd lib Cóljfd Ebjkinterjd Ispeõdb, cuye ÿbtjke kdlj`jcecjón si ae prdlucjld pdr Wieb Licritd 96:/7=56, li : li ounjd, pdr ib qui si rifuben litirkjnelds espictds ribetjvds e be `egrjcecjón, prisintecjón y cdkircjebjzecjón li bds prdluctds lib tegecd y bds prdluctds ribecjdnelds Wieb Licritd 560/7=53, li 1 li kerzd, pdr ib qui si lirdfen tdteb d percjebkinti litirkjneles rifbekintecjdnis têcnjcd-senjterjes y ndrkes li cebjlel ri`irjles e prdluctds ebjkintjcjds Wieb Licritd 5=:/7=5=, li 9 li `igrird, pdr ib qui si kdlj`jcen ljvirsds riebis licritds in ketirje senjterje pere su eleptecjón e be Biy 56/7==:, li 73 li ndvjikgri, sdgri ib bjgri eccisd e bes ectjvjlelis li sirvjcjds y su ioircjcjd y e be Biy 79/7==:, li 77 li ljcjikgri, li kdlj`jcecjón li ljvirses biyis pere su eleptecjón e be Biy sdgri ib bjgri eccisd e bes ectjvjlelis li sirvjcjds y su ioircjcjd, cuye ÿbtjke kdlj`jcecjón si ae prdlucjld pdr Sintincje lib \rjguneb Suprikd, Sebe \ircire, li bd Cdntincjdsd-elkjnjstretjvd, Siccjón <ª, li 73 li Keyd l i 7=55
Gjgbjdfre`ëe
Erkinlårjz, Odsê Buës, ]rdcisds li cdcjne. Iljtdrjeb ]erenjn`d, 7==3 Oden / Grufuês Sebveldr, Be cdcjne eb vecëd. Iljtdrjeb Iljtdrjeb Kdnteful iljtdris, 7==6 Fercês Gbencd, Kenuib, Cursd li cdcjne prd`isjdneb, tdkds 5 y 7. Iljtdrjeb ]erenjn`d, 5::5 @ibjpi Febbifd, Oisÿs / ]iyrdbón Kibinld, Wekón, Ljccjdnerjd li adstibirëe. Iljtdrjeb ]erenjn`d, 7==< Kjisskir, Enlries / Fre` Huoewshj Dbfjirl, I. O., Ib fren bjgrd li be cdcjne li be ceze. Iljtdrjeb Ivirist, 5::1 \iugnir, Carjstjen / Scadbtyssih, Sjif`rjil / Frì`jn Scaðn`iblt, Sygjb, Ib Fren bjgrd li be Cdcjne li bes Evis. Iljtdrjeb Ivirist, 5::9 Kdsjkenn, Entón / Ad`kenn, Adbfir, Ib fren bjgrd lib kerjscd. Iljtdrjeb Ivirist, 5::= \iugnir, Carjstjen / \ird`eb @rjtz / Bjbbibunl Hurt, Ib fren bjgrd lib pisceld Iljtdrjeb, Ivirist, 5::1 Vrjfat, Oinj / \riujbbê, Irjc / Bi Cdrldn Gbiu, Fuëe cdkpbite li bes têcnjces cubjnerjes. Iljtdrjeb Gbuki, 7=50 \iugnir, Carjstjen / Vjtzjfkenn, Ichert, Be fren cdcjne li be cerni. Iljtdrjeb Ivirist, 5::9 PP.EE., Berdussi Festrdndkjqui in ispeõdb. Iljtdrjeb Berdussi, 7=59
Dgoitjvds
Cdndcir be kequjnerje li cdcjne, esë cdkd bes ljstjntes airrekjintes utjbjzeles Segir quê têcnjces li tretekjintd y priperecjón li ebjkintds si ikpbien Istuljer bes lj`irintis têcnjces li kenjpubecjón y cdnsirvecjón li ebjkintds
iljtdrjeb } cip
5. EBJKIN\ECJÓN. EBJKIN \ECJÓN. \J]DS LI CDCJNES ]EWE CDBIC\J CDBIC\JPJLELIS? PJLELIS? BËNIE CEBJIN\I, CEB JIN\I, KJQ\E, @WËE In ib åkgjtd li be risteurecjón sdcjeb aey une keydr tinlincje aecje be elqujsjcjón li ebjkintds in < fekes ri`rjfirelds y lisajlretelds cdn un liscinsd li bds priperelds in bds prdpjds cintrds. ]dr dtre perti tekgjên si tjinli cele lëe kås e jnvirtjr in iqujpds li keydr prdluctjvjlel. Intri istds kiricin listecersi cdcildris e vepdr, qui in pdcds kjnutds cuici virlures, piscelds, itc.8 adrnds kjxtds li cdnviccjón-vepdr, qui li une sdbe viz puilin sukjnjstrer cjintds li recjdnis y pirkjtin adrnier eb kjskd tjikpd cernis, piscelds y pestibirëe, sjn kizcbe li segdris intri ibbds8 `rijldres cdntjnues, qui ferentjzen un kjskd freld li cdccjón sifÿn ib tjpd li prdluctd y prdluccjdnis ibiveles, geseles in be prdfrekecjón li tjikpd li `rjture y tikpireture lib ecijti8 eperetds kjxtds gescubenti-kerkjtes, qui eadrren ispecjd, ecijti y tjikpd8 d eutdcbevis li cdccjón. Isti iqujpekjintd prisinte nukirdses vinteoes? - Ferentjze be unj`drkjlel li be cdccjón (tirkdstetds, tikpdrjzeldris, ldsj`jceldr li aukilel, itc.). - Eb bdfrer prdluccjdnis råpjles råpjles i jkpdrtentis si si pirkjtin sjncrdnjzer cdccjón cdccjón y ljstrjgucjón, ibjkjnenld be cdnsirvecjón in erkerjds cebjintis u dtrd sjstike li cdnsirvecjón, cdn be fenencje in cebjlel sifurjlel qui riprisinte. riprisinte. Esë bdfrekds rilucjr eb kåxjkd ib ispecjd niciserjd in in be cdcjne `ecjbjtenld in fren kiljle be bjkpjize b jkpjize (kinds eperetds y kås `åcjbkinti ajfjinjzegbis).
5.5 Sjstike treljcjdneb Cdn bds sjstikes treljcjdnebis li ibegdrecjón in bes cdcjnes, bds ebjkintds si ikpjizen e ibegdrer e prjkire adre li be keõene y suibin ecegersi cdn fren entibecjón entis li be ljstrjgucjón. Isti kdlibd li tregeod istå in lisusd pdr nukirdsds jncdnvinjintis. - Ib prdcisd prdcisd li cdccjón cdccjón is kås råpjld råpjld qui ib li ljstrjgucjón. - ]ere ivjter ib in`rjekjintd, bds ebjkintds jntrdlucin in erkerjds cebjintis, adrnds, geõds kerëe, itc. buferis ldnli finirebkinti bds ebjkintds si risicen y si pesen li puntd. Ib risubteld finirebkinti is une cdkjle tjgje ye in ib kdkintd li ljstrjgucjón, qui nd sjikpri cukpbi be bifjsbecjón senjterje (kås li 09 ½C in ib cintrd lib
prdluctd) y, in cuebqujir cesd, sice, lure (bes pbencaes) d cdn ixcisd li frese (bds `rjtds). - Eljcjdnebkinti, Eljcjdnebkinti, si pbentie ib prdgbike li cdnter cdn un nÿkird jkpdrtenti li pirsdnes lurenti lds tris adres, sjn pdlir ivjter
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
Bds keydris prdgbikes qui si puilin incdntrer in ribecjón cdn ib sjstike treljcjdneb sdn? e) ]irsdneb? cdnljcjdnis li tregeod nd etreyintis8 ebte rdtecjón g) Ebjkintds? pdr un keydr cdsti8 ixcisd li lispirljcjds c) Iqujpekjintd? cdsti ibiveld li ripdsjcjón y kentinjkjintd8 jn`reutjbjzecjón l) Inirfëe? pêrljles y cdstis ibivelds8 ljspdnjgjbjlel i) Festds finirebis? jncrikintd li seberjds `)) Ispecjd? lisjfueb ljstrjgucjón ` Be sdbucjón e istds prdgbikes reljce in be cintrebjzecjón li be prdluccjón, usenld ib pirsdneb cuebj`jceld ljspdnjgbi pere priperer y cdcjner une fren centjlel li ebjkintds qui pdstirjdrkinti si ljstrjguyin ljrictekinti d e cdcjnes setêbjtis.
79
iljtdrjeb } cip
sjn ikgerfd, bes adres punte8 elikås in ib turnd li terli-ndcai y `jnis li sikene, is niciserje be cdgirture li cjirtds puistds. ]dr ibbd, pere jncrikinter be i`jcecje y prdluctjvjlel si aen jntrdlucjld bds kås ndvildsds sjstikes li prdluccjón li ebjkintds, tebis cdkd cdcjner-ri`rjfirer (cddh-cajbb), cdcjner-cdnfiber (cddh-`riizi) y cdcjne y cdccjón eb vecëd (sdus-vjli). Li iste kenire si aen riebjzeld cekgjds pere bdfrer une utjbjzecjón kåxjke lib iqujpd y pere kentinir unds njvibis ibivelds li prdluccjón y li vjegjbjlel li tjikpd, pirsdneb y icdnókjcd.
5.7 Sjstike li bënie `rëe (cdcjneld-ri`rjfirecjón) Is un sjstike geseld in be priperecjón y cdcjneld ndrkeb li ebjkintds sifujld li egetjkjintd råpjld li be tikpireture li bds pbetds cdcjnelds, ecdnljcjdnelds ecdnljcjdnelds d nd, li 09 e 5= ½C, in ib cdre zón lib ebjkintd, in kinds li 7 adres, frecjes e une cêbube li ri`rjfirecjón råpjle, ebkecinekjintd in cdnljcjdnis li tikpireture cdntrdbele pdr incjke lib puntd li cdnfibecjón (=-3 ½C) y pdstirjdr rifinirecjón (;puiste in tikpireture) pdr incjke li 09 ½C in kinds li une adre
jnkiljetekinti entis lib cdnsukd.
Ib drjfin li be celine `rëe is ib li sdbucjdner be `ebte li pirsdneb pdr bes ndcais y `jnis li sikene. Li iste kenire, si cdcjne li bunis e vjirnis pdr bes keõenes, utjbjzenld in ndcais y `jnis li sikene prdluctds cdnsirvelds in ri`rjfirecjón. \ekgjên ib usd li bënie `rëe `evdrici be dptjkjzecjón li bds ricursds ketirjebis y li ispecjd li une cdcjne. Be prdluccjón cdn êxjtd li ebjkintds ri`rjfirelds pricjse une cjirte kdlj`jcecjón li bes ricites? ib rigdzeld lib pisceld is un pdcd kås ispisd, be cerni si cdrte in pdrcjdnis kås piquiões pere ivjter un ispisekjintd jnligjld. Bes sebses e gesi li aerjne ligin sir cdcjneles in su tdtebjlel pere qui nd cdntjnÿin ispisånldsi lurenti be rifinirecjón. Bds purês li petete finirebkinti si aecin kås bëqujlds. Be ri`rjfirecjón li bds ebjkintds tjini cdkd `jnebjlel prdbdnfer su vjle ÿtjb. Si ecipte qui, jncbusd epbjcenld istånleris ibivelds in be ri`rjfirecjón råpjle y kentinjinld un ebkecinekjintd elicueld be cebjlel li bds ebjkintds is guine lurenti 9 lëes cdkd kåxjkd, jncbuyinld ib li priperecjón y sirvjcjd. Be jkpbentecjón li un Sjstike li ]rdluccjón li Celine @rëe pirkjti pbenj`jcer cdn kås li 7< adres li entibecjón be cdkpre li kircencëes y prdluctds `riscds li prjkire cebjlel, ye qui bds ebjkintds sdn prdciselds ib kjskd lëe in qui intren in be celine li cdcjne.
70
Ib prdcisd li egetjkjintd pirkjti kentinir be cebjlel y bes prdpjilelis drfendbêptjces li bds ebjkintds, eb jfueb qui ib prdcisd li ritirkebjzecjón li bds kjskds. Ib prdluctd nd pjirli sus vebdris nutrjcjdnebis y ebjkintjcjds une viz pripereld.
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Be priperecjón li bds kinÿs pirkjti ljstencjer aeste in cjncd lëes be ibegdrecjón li bes cdkjles y su cdnsukd, sjn pêrljle ebfune li bds vebdris nutrjtjvds y ebjkintjcjds li bds prdluctds. Eukinte be sifurjlel ebjkinterje in ib kenjpubeld, tretekjintd y ibegdrecjón li bds prdluctds. Eb tregeoer pdr ligeod li bds 5= ½C si riluci ib rjisfd li eperjcjón li fêrkinis aeste njvibis jnepricjegbis. Ib trenspdrti, tresbeld y kenjpubecjón li genlioes, cerrds y pbetds e unes tikpiretures qui dscjben intri bds = y 9 ½C is kås sifurd.
E. Guines pråctjces li ibegdrecjón 5) Be cdkjle ligi cdcjnersi cdcjnersi elicuelekinti, esifurånldsi esifurånldsi bds 6= ½C in in ib cintrd lib ebjkintd. ebjkintd.
7) Ib in`rjekjintd ligi cdkinzer cdkd kåxjkd 3= kjnutds lispuês lib cdcjneld, bbifenld ib ebjkintd e kinds li 5= ½C in un tjikpd jn`irjdr e := kjnutds. 3) Ib ebkecinekjintd ligi ligi ister intri intri = y 3 ½C.
<) Be ljstrjgucjón si aerå in cdnljcjdnis cdntrdbeles pere kjnjkjzer ib rjisfd li jncrikintd li tikpireture. 9) Be rifinirecjón si riebjzerå riebjzerå jnkiljetekinti lispuês li tirkjner bes cdnljcjdnis li ri`rjfireri`rjfirecjón y bbiferå e 09 ½C in ib cintrd lib prdluctd.
0) Be cdkjle si cdnsukjrå jnkiljetekinti lispuês li `jnebjzele `jnebjzele be rifinirecjón. rifinirecjón. 6) Sj be tikpireture li be cdkjle `rëe si ibive, be tdbirencje si istegbici istegbici in kås li 9 ½C pere pirëd lds cdrtds li tjikpd. Sj ixcili bds 9 ½C pird nd bds 5= ½C be cdkjle ligi cdnsukjrsi in un pbezd kåxjkd li 57 adres. Sj si sdgripesen bds 5= ½C, be cdkjle ligi liscertersi.
1) Be cdkjle ligi cdnsukjrsi in un pbezd li 9 lëes (jncbuyinld ib lëe li prdluccjón y ib li cdnsukd). :) Si nicisjte un sjstike li trenspdrti trenspdrti y ljstrjgucjón ri`rjfireld ri`rjfireld qui esifuri qui be tikpireture tikpireture nd suge li 3-9 ½C.
Be ljstrjgucjón lib ebjkintd ri`rjfireld is une perti jkpdrtenti li be dpirecjón li cdcjneld-ri`rjfirecjón. Bes `buctuecjdnis li be tikpireture li ebkecinekjintd puilin e`icter e be sepjliz y tixture li bds ebjkintds y drjfjner rjisfds kjcrdgjdbófjcds qui supdnin be ibjkjnecjón lib ebjkintd. - Wisubte isincjeb? ¶
Kentinir y rifjstrer bes tikpiretures cdrrictes
¶
Kentinir ibivelds istånleris li ajfjini
¶
Ytjbjzer jnfriljintis jnfriljintis li cebjlel, ivjtenld in in bd pdsjgbi prdluctds prdluctds crulds qui puilen cdntinir un nÿkird ixcisjvd li kjcrddrfenjskds.
- Pinteoes? ¶
Sipere be prdluccjón lib cdnsukd
¶
]rdluccjón in un ÿnjcd turnd turnd ljerjd li 9 lëes e be sikene
¶
Ytjbjzecjón kås i`jcez li ricursds têcnjcds y aukends
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
76
iljtdrjeb } cip
¶
Be riluccjón riluccjón jkprivjste li pirsdneb pirsdneb in ib årie li ]rdluccjón ]rdluccjón nd ceuse une crjsjs jnkiljete cdkd in be cdcjne treljcjdneb
¶
]irkjti un cdntrdb cdntrdb lib prdcisd cdkpbitd qui risuibvi risuibvi prdgbikes prdgbikes cdn cdn entibecjón entibecjón
¶
Si riqujiri riqujiri kinds iqujpekjintd y un keydr eprdvicaekjintd li bds ricursds ixjstintis.
¶
Si cdnsuki tdld bd qui si `egrjce
¶
Si rilucin rilucin festds festds in ketirjes prjkes. ]irkjti ]irkjti cdntrdber cdntrdber ib nÿkird li recjdnis y rilucjr rilucjr in keydr prdpdrcjón bds lispirljcjds.
¶
Nd si prdluci supirprdluccjón, supirprdluccjón, puljinld dptjkjzer tdlds bds peråkitrds peråkitrds li bds prdciprdcisds li tregeod.
¶
Supdni un jkpdrtenti eadrrd li inirfëe, ispecjd y cdkgustjgbi
¶
Kiodre ib fustd li bds ebjkintds ligjld e be riluccjón riluccjón lib tjikpd li kentinjkjintd in cebjinti
¶
Si puili priperer un ekpbjd renfd li pbetds puljinld tregeoer kås bes prisintecjdnis. prisintecjdnis.
- Pinteoes pere ib cdnsukjldr? ¶
Keydr verjilel y sibiccjón
¶
Kiodr cebjlel cdn istånleris kentinjlds
¶
Ebjkintds kås nutrjtjvds
¶
Sirvjcjd jnebtiregbi eun cdn eusincjes li pirsdneb
- ]ere tregeoer cdrrictekinti in rêfjkin li celine `rëe ri`rjfirele, ri`rjfirele, ligi priperersi un rjfurdsd pbennjnf li `egrjcecjón, ib cueb si istegbicirå in `uncjón li? ¶
Ib pben ebjkinterjd ebjkinterjd (kinÿs) in cdn un cdntrdb cdntrdb pdr `jcaes têcnjces têcnjces li `egrjcecjón y tjikpds li ibegdrecjón.
¶
\injinld in in cuinte cuinte ib rinljkjintd y cepecjlel cepecjlel li bds egetjldris egetjldris li tikpireture. tikpireture.
¶
\injinld in cuinte ib ib pirsdneb ljspdnjgbi, ib ketirjeb y ib tjikpd niciserjd pere ib ecdnljcjdnekjintd li be cdkjle.
Ib dgoitd lib pbennjnf li `egrjcecjón is be sjncrdnjzecjón li dpirecjdnis li `egrjcecjón, ecdnljcjdnekjintd y in`rjekjintd. Ligi istegbicirsi e ljerjd, tinjinld in cuinte bds sjfujintis pesds? e) In prjkir bufer, ibegdrer ib pben li utjbjzecjón lib egetjldr li tikpireture. g) E cdntjnuecjón, cdnsjlirer cdnsjlirer ib tjikpd niciserjd li ecdnljcjdnekjintd ecdnljcjdnekjintd pere cele priperecjón. c) @jnebkinti, istegbicir istegbicir be adre li jnjcjd pere cele priperecjón. Ib ecdnljcjdnekjintd ligi riebjzersi jnkiljetekinti lispuês li tirkjnele be cdccjón pere ivjter cuebqujir kenjpubecjón lurenti be `esi crëtjce li tikpireture (intri 5= y 09 ½C).
Bds prjncjpebis cdkpdnintis lib sjstike niciserjds pere su `uncjdnekjintd pdlikds liscrjgjrbds cdkd?
71
\ike 6
iljtdrjeb } cip
- Ebkecinekjintd li ketirjes prjkes (ebkecên li prdluctds nd piricilirds, cdnfibelds, ri`rjfirelds) - ]riperecjón li ketirjes prjkes, cernis cernis y evis, piscelds, vifitebis pbetds `rëds - Cdccjón? kerkjtes, `rijldres, adrnds, cdcildris, pbencaes, frjbbis, itc. - Egetjldris li tikpireture, kicånjcds d crjdfênjcds - Cåkere li prdluctd tirkjneld cdn cdntrdb li tikpireture - Sjstike li rifinirecjón? cerrds, adrnds, kjcrddnles - Inveseld eb vecëd - Inveseld li ketirjebis? cugjirtds, ceoes, itc. Cuebqujire qui sie ib kdld li ecdnljcjdnekjintd li bds ebjkintds cdcjnelds, be rifinirecjón li i`ictuersi in kinds li 5 adre y ligi pirkjtjr in isi pbezd ebcenzer une tikpireture li eb kinds 09 ½C. Iste tikpireture ligi kentinirsi
aeste ib kdkintd lib cdnsukd.
Be cdnsirvecjón li bds pbetds cdcjnelds, lispuês li be rifinirecjón istå bjkjtele e 7 adres. Sj nd cdnsuki tdld ib prdluctd rifinireld, ib sdgrenti ligirå lisicaersi.
Bds ricjpjintis uselds pere ib ecdnljcjdnekjintd ligirån sir bds kjskds qui si utjbjcin `jnebkinti in ib sirvjcjd? - Ketirjeb riutjbjzegbi (pdrcibene, ecird jndxjlegbi) - Ketirjeb li usd ÿnjcd (certón, pdbjitjbind) - Ketirjeb li pdrcjdnekjintd jnljvjlueb - Ketirjeb li pdrcjdnekjintd kÿbtjpbi In tdlds bds cesds, bds ricjpjintis qui cdntjinin pbetds cdcjnelds ligin quiler cugjirtds y cirrelds pere ivjter ib cdntectd cdn ib ejri y be ceële li pertëcubes li pdbvd.
Be rifinirecjón puili riebjzersi e trevês li ljstjntds kiljds? - Geõd Kerëe (pere sdpes y sebses) - Adrnd li jn`rerrdods - Kjcrddnles - Adrnd li cdnviccjón - Cerrds li rifinirecjón y ritirkebjzecjón Ixjstin verjds sjstikes pere be puiste in tikpireture? jnluccjón, tirkdcdntectd y cdnviccjón. ]ere une rifinirecjón elicuele is jkpriscjnljgbi qui ib pirsdneb qui be riebjci istê ligjlekinti pripereld.
G. Lisvinteoes lib sjstike li cdcjneldri`rjfirecjón - Is niciserje une fren jnvirsjón li cepjteb. - Sj nd si len bds pesds elicuelds in cuentd e prdyictd i jnstebecjdnis, ib sjstike puili `receser. - ]dce jkpbjcecjón lib pirsdneb ye qui si trete trete li un sjstike sjstike ‒nuivd y liscdndcjld‛.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
7:
iljtdrjeb } cip
- Aey qui kentinir ebtds njvibis li ajfjini, drfenjzecjón y cddrljnecjón. cddrljnecjón. - In tdld kdkintd aey qui kentinir bes cdnljcjdnis cdnljcjdnis li ri`rjfirecjón. - Is vjteb vjteb be ixjstincje li kentinjkjintd kentinjkjintd cdntjnud cdntjnud sdgri sdgri iqujpds iqujpds i jnstebecjdnis.
5.3 Celine `rëe cdnfibele (cdcjneld-cdnfibecjón) Is un sjstike ispicjebjzeld li prdluccjón y ljstrjgucjón li ebjkintds qui pirkjti e be ikprise eprdvicaer be vinteoe li une vjle ÿtjb prdbdnfele kiljenti be cdnfibecjón li 09 ½C e -51 ½C in
kinds li cuetrd adres y kilje y ib ebkecinekjintd e iste tikpireture lurenti un pirëdld li tris d cuetrd kisis aeste qui si pricjse ib prdluctd pere su cdnsukd. Be lj`irincje cdn ib sjstike li cdcjneld-ri`rjfirecjón istrjge in bdfrer un ikpbid kås prdluctjvd li pirsdneb li cdcjne. Ib sjstike li prdluccjón is sjkjber eb li cdcjneld-ri`rjfirecjón. Bes ricites tjinin qui sir kdlj`jceles pere qui sien istegbis bds ebjkintds cdnfibelds y si utjbjzen ebkjldnis kdlj`jcelds in bes sebses pere qui nd si siperin lurenti ib ebkecinekjintd. Be cdnfibecjón ligi riebjzersi cdn suke repjliz pere ritinir be `riscure y ecibirerbe pêrljle li tikpireture e trevês li be gerrire li cebdr betinti, ivjtenld esë be `drkecjón li crjstebis li ajibd frenlis y be rdture li bes cêbubes. Bds pbetds jncbujlds in ib kinÿ ligin sir cdcjnelds sifÿn istånleris kåxjkds pristenld kucae etincjón eb cdntrdb li cebjlel i ajfjini. ]ere cdnsifujr une cdnfibecjón råpjle ib ebjkintd cdcjneld ligi sir ripertjld cujleldsekinti cdn un tekeõd li recjón unj`drki y cdnfibeld jnkiljetekinti. ]ere kentinir une cebjlel setjs`ectdrje is jkpdrtenti qui ib ebjkintd cdcjneld sjfe in isteld li cdnfibecjón aeste jnkiljetekinti entis li sir sirvjld. Li kjske kenire ib cintrd ligi cdnter cdn bds kås eprdpjelds sjstikes li rifinirecjón qui pirkjten qui ib ebjkintd cdnsjfe su tikpireture li cdnsukd (>09 ½C) in kinds li 5 adre
(aegjinld liscdnfibeld privjekinti ib ebjkintd)
E. Pinteoe inteoess li isti sjstike li cdcjneld-cdnf cdcjneld-cdnfibecjón ibecjón sdgri ib li cdcjneld-ri`rjfirecjón - Be cdkpre li ebjkintds li tikpdrele pirkjti eadrrds cdnsjliregbis. - Be intrife e bes unjlelis is gestenti kinds `ricuinti. - ]dsjgjbjte pbenj`jcer e berfd pbezd be prdluccjón prdluccjón y bds kinÿs. - Kindr lipinlincje li bes `buctuecjdnis li pricjds. - Kås elicueld pere kåqujnes ixpinlildres qui jncdrpdren kjcrddnles.
G. Pinteoes lib sjstike li cdcjneld-ri`rj cdcjneld-ri`rjfirecjón firecjón `rinti eb li cdcjneldcdnfibecjón - Bds sjstikes li rifinirecjón sdn kås sjkpbis.
3=
\ike 6
iljtdrjeb } cip
- Si ibjkjne ib tjikpd li liscdnfibecjón. - Si pricjse kindr cepecjlel li ebkecinekjintd? ebkecinekjintd? 3-< lëes in bufer li 57=. - Be jnstebecjón jnstebecjón y ib ebkecên ri`rjfireld ri`rjfireld sdn sdn kås geretds geretds li jnsteber jnsteber y li `uncjdner qui bds cdnfibecdnfibeldris. - \dlds bds ebjkintds puilin puilin sir ri`rjfirelds eukintenld be verjilel li pbetds (ebfunds ebjkintds nd puilin sir cdnfibelds) - Njnfÿn sjstike sjstike is likesjeld piquiõd piquiõd pere be jkpbentecjón lib cdcjneld-ri`rjfirecjón. cdcjneld-ri`rjfirecjón.
5.< Cdccjón eb vecëd (sdus-vjli) Eb jfueb qui be celine `rëe, pirkjti siperer be prdluccjón lib cdnsukd li bds ebjkintds. Be cdcjne eb vecëd cdnsjsti in inveser ib ebjkintd cdcjneld treljcjdnebkinti in unds ricjpjintis li pbåstjcd in bds qui e cdntjnuecjón si aeci ib vecëd, prdciljênldsi e su in`rjekjintd y cdnsirvecjón in cåkere. Be cdccjón eb vecëd is dtre verjenti kås pir`iccjdnele qui cdnsjsti in jntrdlucjr lintrd lib ricjpjinti bds cdkpdnintis lib pbetd cruld, aecir ib vecëd y cdcir lintrd lib prdpjd invesi. Eb cericir li ejri, si perebjze ib prdcisd li liserrdbbd gectirjend y ib tjikpd li cdnsirvecjón si eberfe. Ib sifunld prdciljkjintd liscrjtd is be virsjón kdlirne lib treljcjdneb sjstike li cdccjón eb ‒pepjbbdti‛ cdn ib qui si bdfre une cebjlel supirjdr eb li be cdccjón treljcjdneb, pdrqui bds ebjkintds kentjinin be aukilel y tdld su segdr y vebdris ebjkintjcjds. e) Pinteoes rispictd rispictd e be celine `rëe `rëe - Bes kjskes li be celine `rëe, pird cdn kuy supirjdr cebjlel - Keydr tjikpd li cdnsirvecjón qui be celine ri`rjfirele g) Lisvinteoes rispictd e be celine `rëe? - Is kås ristrjctjvd qui be celine `rëe, rilucjênldsi ib renfd li pbetds pdsjgbis - Bds ricjpjintis gerquites) sdn cerds - Kequjnerje kås cere Bds prdciljkjintds kås entjfuds li cdccjón eb vecëd si cdndcin lisli aeci <= eõds y aen sjld utjbjzelds pdr bes jnlustrjes j nlustrjes efrdebjkinterjes, prjncjpebkinti in caercutirëe. ]ird be cdccjón eb vecëd, prdciljkjintd jnvinteld pdr Fidrfi ]rebus in 5:6<, is une itepe supirjdr
e be entirjdr y cdkpdrte dtres pdsjgjbjlelis, cdkd be li cdnsirvecjón li ebjkintds esë cdcjnelds, dgtinjinld unds risubtelds cubjnerjds kuy ixectds y un ketrjkdnjd pir`ictd intri festrdndkëe y ljitêtjce, sjinld sus vinteoes kuy nukirdses, pird istenld in prjkir bufer ib li be prisirvecjón li bes cuebjlelis drfendbêptjces li bds ebjkintds. In isti prdciljkjintd, be `riscure li bes ketirjes prjkes is `unlekinteb, esë cdkd ib cdcjneld e geoes tikpiretures (09-5== ½C) qui epdrte une cdccjón ixtrikelekinti rifuber. rifuber.
Be eusincje li be dxjlecjón li bds ebjkintds aeci li be cdccjón une cdcjne ljitêtjce, puljinld prisefjer un liserrdbbd jnlustrjeb sjfnj`jcetjvd.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
35
iljtdrjeb } cip
]ere be cdccjón eb vecëd, ib prdluctd si cdbdce cruld in un ricjpjinti li pbåstjcd ispicjeb cdn bds lj`irintis jnfriljintis niciserjds pere su priperecjón. Eb kdkintd y tdlevëe cruld, si bi aeci ib vecëd pere pdlir cdcir ib ebjkintd in eusincje li ejri. Isti is ib `inókind li cdccjón qui pirkjti in cjirtds cesds, eukinter bds rinljkjintds li bes ketirjes prjkes esë pripereles y cdnsirver kiodr bes cuebjlelis jntrënsices li bds ebjkintds, cdkd erdke y segdr. Be cdcjne eb vecëd qui si riebjze in une cdcjne treljcjdneb qui nd si lj`irincje li bes priperecjdnis cbåsjces kås qui pdr ib kdld li ecdnljcjdner bds ebjkintds qui si i`ictÿe lispuês li be cdccjón in ricjpjintis li pbåstjcd, riebjzenld e cdntjnuecjón ib vecëd. In isti cesd bds rinljkjintds li bes ketirjes prjkes sdn sjkjberis e bds li be cdcjne treljcjdneb, pird be lurecjón li be vjle li bds prdluctds puili eukintersi frecjes e qui istån cdnsirvelds in une etkós`ire sjn dxëfind.
Cdnvjini lj`irincjer be cdccjón eb vecëd li be cdcjne eb vecëd qui, eun tinjinld kucads puntds in cdkÿn, tjini sinsjgbis lj`irincjes in cuentd eb prdciljkjintd li `egrjcecjón utjbjzeld, nicisjtenld elikås isti sifunld prdciljkjintd le kiodris y kås rjfurdses cdnljcjdnis li ajfjini.
In isti sifunld prdciljkjintd, bds jncdnvinjintis qui incdntrekds sdn? - Keydr kenjpubecjón lib ebjkintd entis li su ecdnljcjdnekjintd in ricjpjintis, pdr bd qui ixjfi priceucjdnis ajfjênjces kås rjfurdses. - Ib ebjkintd, une viz ecdnljcjdneld y entis li sir puistd in ricjpjintis pere riebjzer ib vecëd, puili jr in`rjånldsi bintekinti y sdgripeser be gerrire li bds 09 e 5= ½C qui is
be zdne qui ligi ivjtersi eb sir be li keydr prdbj`irecjón kjcrdgjene, y sj nd si fuerlen bes ligjles priceucjdnis si prdlucjrå une keydr cdntekjnecjón in bds ebjkintds. Iqujpekjintd in ib cdcjneld eb vecëd? 5) Cêbube li in`rjekjintd (egetjldr li tikpireture). tikpireture). Ligi sir råpjle y i`jcez. ]uili sir? - Cêbube li ejri (`rëd kicånjcd) - Cêbube crjófine, crjófine, cdn ljóxjld ljóxjld li cergdnd d njtrófind njtrófind bëqujld 7) Kåqujne li vecëd. Ligi pdsiir bes sjfujintis cerectirëstjces? - Pintene li cdntrdb - Ldgbi gerre li sdblelure - ]uiste in etkós`ire prdfrisjve - Genlioe jncbjnegbi elibenti/etrås pere pirkjtjr ecdnljcjdner bds bëqujlds d bds prdluctds qui riqujiren jnyiccjón li fes
37
\ike 6
iljtdrjeb } cip
3) Adrnd vepdr. Ligi sir un eperetd kuy gjin ejsbeld y istencd, ligjinld ister su tikpireture cdntrdbele pdr un tirkdstetd kuy pricjsd, cdn une tdbirencje li + 5-7 ½C cdkd kåxjkd.
In ib jntirjdr lib adrnd ligirån usersi cugites pir`dreles d riojbbes, pere lipdsjter bds ricjpjintis li pbåstjcd, cdn dgoitd li qui ib vepdr li efue cjrcubi bjgri y rifuberkinti in be cåkere li cebdr. <) Cåkere `rjfdrë`jce. `rjfdrë`jce. Ligi ister ister pir`ictekinti pir`ictekinti ejsbele y kentinir kentinir une tikpireture cdnstenti cdn bes kinds pêrljles pdsjgbis li = e 7 ½C.
Si ecdnsioe cdbdcer libenti li bes puirtes unes cdrtjnes li pbåstjcd u dtrd ketirjeb qui bjkjti bes pêrljles li `rëd eb egrjr bes puirtes. Ixtirjdrkinti tinlrå un tirkókitrd pere vir be tikpireture jntirjdr y is ricdkinlegbi tinir rifjstreldris rifjstreldris.. 9) Cdnfibeldr. Be cdnfibecjón cdnfibecjón is våbjle pere bds prdluctds priperelds priperelds pere utjbjzerbds ljrictekinti, ecdnljcjdnelds eb vecëd in ricjpjintis ispicjebis. Bds prdluctds cdcjnelds eb vecëd in ricjpjintis li pbåstjcd nd puilin cdnfibersi pdrqui bds ketirjebis pbåstjcds cdn bds qui istån aicads bds ricjpjintis nd istån tdlevëe eleptelds pere sdpdrter lj`irincjes li tikpireture lib drlin li 50=-7== ½C (li 57= ½C li cdccjón e -<= ½C li cdnfibecjón).
9) ]uiste in tikpireture. tikpireture. Ib ketirjeb niciserjd niciserjd pere ricebinter ricebinter d pdnir in tikpireture un prdluctd cdcjneld eb vecëd puili sir ib cdcildr e vepdr qui ae sirvjld pere be cdccjón d gjin un adrnd e cdnviccjón d kjxtd. \ekgjên puili cdkpbitersi ib sjstike cdn une sebekenlre li ticad kóvjb qui nds pirkjtjrå ldrer cjirtds ebjkintds pere lerbis be prisintecjón `jneb elicuele. Ib prjncjpjd is sjkpbi? is niciserjd riebjzer un cekgjd li cebdrëes pdsjtjves y nifetjves in un tjikpd kucad kås råpjld qui ib li be cdccjón.
Is niciserjd tinir in ib cdrezón lib prdluctd une tikpireture cdkprinljle intri bds 0= d 6= ½C qui is be tikpireture ouste li cdefubecjón li prdtiënes, ebkjldnis, itc.8 in cesd cdntrerjd, isterikds prdbdnfenld be prjkire cdccjón y listrujrikds bes cuebjlelis lib ebjkintd y bds risubtelds lib prdcisd.
E. Pinteoe inteoess finêrjces li be cdcjne eb vecëd - Kiodre li be cebjlel festrdnókjce. festrdnókjce. Si risebten bes prdpjilelis prdpjilelis drfendbêptjces, nd aey dxjlecjón. - Kiodre li be cebjlel nutrjtjve? nutrjtjve? kiodre kiodre be ljfistjgjbjlel, si cdnsirven tdles bes vjtekjnes y nd is niciserjd pråctjcekinti eõeljr freses li cdccjón. - Ajfjini y `riscure ferentjzeles cdn une cdnsirvecjón kås berfe li bds ebjkintds cdcjnelds. Aeste 75 lëes in ri`rjfirecjón. - Kiodr drfenjzecjón lib tregeod? priperecjón y cdccjón si puilin riebjzer `uire li bes adres punte. Si cdnsjfui ljskjnujr bds tjikpds kuirtds y kiodrer bds adrerjds li tregeod. - Sirvjcjd kås råpjld cdnsjfujinld une keydr keydr icdndkëe li ketirjebis? eusincje li ivepdrecjdnis y lisicecjón pdr `rëd.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
33
iljtdrjeb } cip
- Wiluccjón li pêrljles eb kënjkd, frecjes e be pdsjgjbjlel li priperer cdn entjcjpecjón entjcjpecjón recjdnis unjterjes d kÿbtjpbi, kÿb tjpbi, cdnsirvånldbes elicuelekinti. - Icdndkëe in kend li dgre, in pertjcuber pdr be drfenjzecjón li bes priperecjdnis y pdr be ljskjnucjón lib beveld. - \dles bes cuebjlelis drfendbêptjces drfendbêptjces si cdnsirven. Iste Iste têcnjce `evdrici be cdncintrecjón cdncintrecjón li bds erdkes qui ecintÿe ib segdr netureb lib ebjkintd. - ]irkjti riebjzer une virlelire cdcjne ljitêtjce. - Wiluci ib vdbukin li gesures. - Si kiodren kiodren bes cdnljcjdnis ajfjênjces, ljskjnuyinld bds rjisfds gectirjdbófjcds pdr? utjbjzecjón li kinds kend li dgre y kenjpubecjón y inveseld li prdluctds. - Si riebjzen riebjzen eadrrds jkpdrtentis in supir`jcjis supir`jcjis li prdluccjón y kend li dgre. - Be prdluccjón in frenlis sirjis pirkjti pirkjti ebkeciner prdluctds tirkjnelds tirkjnelds lurenti verjds lëes. - Si kiodre kiodre be fistjón fistjón y ib cdntrdb cdntrdb li bes ketirjes prjkes prjkes pdr keydr pbenj`jcecjón pbenj`jcecjón y drfenjzecjón lib tregeod. - \ekgjên pdrqui si kiodre kiodre ib rinljkjintd li bds prdluctds prdluctds (aey kinds kirkes). kirkes). - Cdkd kilje si fene un 5=% kås li ketirje prjke rispictd rispictd e bds bds sjstikes li cdccjón cdccjón treljcjdnebis. - Aey cjirtd cjirtd eadrrd in cêbubes li ri`rjfirecjón ri`rjfirecjón pdr njtrófind bëqujld, rispictd e be bënie `rëe, puis ib in`rjekjintd råpjld si riebjze in bds kjskds eperetds li cdccjón.
G. Lisvinteoes finêrjces li be cdcjne eb vecëd - Nd is elicuele pere cernis qui egsdrgin cdbdr. - \dles bes pdrcjdnis li un bdti tjinin tjinin qui tinir jlêntjcd tekeõd pere esifurer esifurer unds risubtelds unj`drkis. - Be keydrëe keydrëe li bds pbetds riqujiri lds vicis vicis ib tjikpd cdnvincjdneb cdnvincjdneb li cdcjneld. - Nd si puilin priperer tdlds bds pbetds, nj cdkjles cdkjles cdkpbites, pdr ioikpbd, cerni cdn virlures8 ib cdkpdninti cerni nicisjte sir cdcjneld y ebkecineld in gdbses jnlipinljintis. - Jkpdni cdntrdbis ajfjênjcds y li keniod sukekinti rëfjlds. - Wieccjón pdtincjebkinti elvirse pdr pdr perti lib cdnsukjldr cdnsukjldr (sënlrdki li ‒airvjld in gdbse‛) - Bds prdluctds sirån, in finireb, kås cerds puis si ligin utjbjzer ketirjes prjkes li prjkire cebjlel. - Is niciserje niciserje une `drkecjón `drkecjón ispicë`jce ispicë`jce lib pirsdneb pirsdneb pere be jkpbentecjón lib sjstike. sjstike. - Isti sjstike sjstike sóbd pirkjti be prdluccjón lib 0=% li bds pbetds li be feke, feke, pdr bd qui si si ven e nicisjter sjstikes cdkpbikinterjds.
3<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
- Be ibivele ticnjcjlel lerå bufer e qui si tinfen qui pdnir e puntd gerikds gerikds li cdccjón cdccjón kuy pricjsds qui puilin bjkjter be verjilel y e qui si tinfen qui cdntrdber pir`ictekinti bds eprdvjsjdnekjintds. - Lib kjskd kdld ligi cdndcirsi gjin bds ketirjebis y ligi aegir un rjfdr egsdbutd in ib itjquiteld, ebkecineoi y utjbjzecjón. Si nicisjte fren vdbukin li ebkecineoi intri = y 3 ½C qui jkpbjce une jnvirsjón jkpdrtenti.
- In cesd li evirëe aey un perd li prdluccjón. - Be jnvirsjón in ketirjebis is kuy ibivele.
5.9 Cdcjne li insekgbeoi Be cdcjne li insekgbeoi si puli inceoer in tdlds bds istjbds li prdluccjón, puljinld tinir ib bufer in ib qui si sirvjrån bds ebjkintds une cdcjne li insekgbeoi, ldnli si tirkjne li ‒unjr‛ bds ebjkintds y li tirkjner be prisintecjón li bds pbetds. Sj nds eoustekds e bds têrkjnds y e su sjfnj`jceld, si intinlirëe pdr cdcjne insekgbeoi, e une cdcjne qui si unin lj`irintis ebjkintds sikjibegdrelds pere su ibegdrecjón. ]ird ib cdnciptd ligi sir cdkprinljld cdkd un ‒sjstike li prdluccjón pere frenlis vdbÿkinis li ebjkintds‛. Is be prdpuiste li bds cdcjnirds kdlirnds e bds lise`ëds qui bis jkpdni ib `uturd. Bes dpirecjdnis qui litirkjnen bds prdcisds p rdcisds li isti istjbd li cdcjne sdn? e) Ecegeld li pbetds pbetds ye priperelds g) Wifinirecjón li pbetds Cdn isti sjstike ivjten d ljskjnuyin in fren kiljle, bds ebtds cdstds dpirecjdnebis, ib rjisfd li cdntekjnecjón li bds ebjkintds y be ispire li bds cdkinsebis. Su dgoitjvd is `ecjbjter ib tregeod lib cdcjnird cdnsirvenld su jnljvjluebjlel, su crietjvjlel y esifurenld ib espictd fustetjvd y nutrjcjdneb li be cdcjne. Si epbjce in tdlds bds njvibis li be festrdndkëe, lisli be sdbjcjtul y cdkpre li be kircelirëe aeste be intrife lib sirvjcjd eb cdkinseb.
5.0 Cdcjne li <9 Bds sjstikes li cdcjnes cintrebis, qui si liljcen e be prdluccjón li prdluctds li <ª y 9ª feke pere adstibirëe, istå `evdricjinld be eperjcjón li cintrds qui prectjcen be cdcjne <9, is licjr, sjrvin pbetds ibegdrelds pertjinld li prdluctds <ª y 9ª feke. D`rici be vinteoe li utjbjzer pdcd ispecjd, cdn pdce jnvirsjón li tjikpd in bes ibegdrecjdnis `jnebis, nd nicisjtenld pirsdneb ispicjebkinti pripereld. Ectuebkinti tdlevëe tjini un jncdnvinjinti, su bjkjtecjón li prdluctds enti un sjstike li prdluccjón li kuy odvin jkpbentecjón.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
39
iljtdrjeb } cip
5.6 Bënie cebjinti cdn ljstrjgucjón cintrebjzele cintrebjzele cdn cerrds li ritirkebjzecjón y genlioe egjirte E. Cdcjne cdbictjve cintrebjz cintrebjzele ele Be fistjón li une cdcjne cdbictjve lipinli li kucads `ectdris, lib sjstike li prdluccjón, lib nÿkird li usuerjds y be cepecjlel li l i ectuecjón. Be cdcjne cintrebjzele is une unjlel li prdluccjón eutdsu`jcjinti ldnli si riebjzen tdles bes begdris lib sirvjcjd li adstibirëe in be prdpje cdcjne. Be prifunte e cdntister in be nuive cdncipcjón li be fistjón li une cdcjne cdbictjve is? ´]dr quê cintrebjzer be prdluccjón4 Bes rezdnis pere cdnsjlirer bes unjlelis li prdluccjón cintrebjzele sdn bes sjfujintis? e) Kend li dgre. Wiluccjón Wiluccjón li pirsdneb pere priperecjón priperecjón in be cdcjne cdcjne cintreb y in bes unjlelis unjlelis `jnebis. g) Cdsti li bds ebjkintds. Keydr cdntrdb sdgri lispirljcjds y tekeõd li recjdnis8 cdkpre cdkpitjtjve eb elqujrjr frenlis centjlelis. c) Iqujpd. Be utjbjzecjón utjbjzecjón cintrebjzele i jntinsjve riluci bes jnvirsjdnis. l) ]rdluctd. Kås cdntrdb cdntrdb sdgri be cebjlel. i) Istretifje begdreb. begdreb. Ibjkjnecjón li pjcds, tregeod in `jnis li sikene. `) Kåxjke ajfjini. Be kenjpubecjón li bds ebjkintds si riluci sdbd e be cdcjne, cukpbjinld esë kås `åcjbkinti bds prdtdcdbds li ajfjini. Bds ebjkintds sebin li bes lipinlincjes li be cdcjne ye ikpbetelds, in genlioes cirreles y e une tikpireture cdntrdbele, pdr bd qui ljskjnuyi ib rjisfd li cdntekjnecjón. Cuenld si cdnsjlire be jkpbentecjón li un sjstike li prdluccjón cintrebjzele risubte isincjeb prectjcer un istuljd `jnencjird litebbeld y lispuês enebjzerbd cujleldsekinti, ye qui cele istegbicjkjintd tjini sus prdpjes cdnsjlirecjdnis. Nd puili lersi une ndrke finireb pdrqui be rintegjbjlel lipinli lib prdluctd, tekeõd li cele unjlel, nÿkird li unjlelis un jlelis y kêtdld epbjceld pere cdnsirver bds ebjkintds. Lintrd li bes `drkes li ixpbdtecjón li une cdcjne cdbictjve pdlikds incdntrer incdntrer ljstjntes kdlebjlelis? e) Eutdfistjón d jntirnebjzecjón? Ldnli be fistjón lib sirvjcjd li cdcjne is rispdnsegjbjlel ixcbusjve lib cintrd, puljinld litirkjner ljvjljrbe in? - Cdcjne liscintrebjzele? liscintrebjzele? ib prdcisd prdcisd li prdluccjón y ibegdrecjón si riebjze in be prdpje cdcjne pird be ljstrjgucjón lj strjgucjón si i`ictÿe in bds ljstjntds lj stjntds lipertekintds - Cdcjne cintrebjzele? cintrebjzele? ib prdcisd li prdluccjón prdluccjón li be cdkjle, be cdnsirvecjón, cdnsirvecjón, be ibegdrecjón, ikpbeteld y ljstrjgucjón si riebjzen in bes prdpjes jnstebecjdnis cdbictjves. g) Ixtirnebjzecjón? ib sirvjcjd sirvjcjd li cdcjne be fistjdne fistjdne une ikprise ixtirne ixtirne cdntretele pere teb `jn. `jn. In isti cesd pdlikds ljstjnfujr lds tjpds? - Ibegdrecjón jntirne? jntirne? be ibegdrecjón si riebjze riebjze in bes prdpjes jnstebecjdnis lib cintrd. cintrd.
30
\ike 6
iljtdrjeb } cip
- Ibegdrecjón ixtirne? ixtirne? be ibegdrecjón si si ibegdre in jnstebecjdnis jnstebecjdnis li be ikprise cdntretele y is trenspdrtele eb cintrd ldnli be ljstrjguyi ib prdpjd pirsdneb lib cintrd. Be ljstrjgucjón li bes lj`irintis ljites e bes pbentes lib cintrd puili ljvjljrsi in lds pdsjgjbjl pdsjgjbjleelis? - Ib sjstike treljcjdneb, cele lëe kås in lisusd, ldnli bds ebjkintds sebin in genlioes festrdndr y si ikpbeten in ib d``jcci li cele pbente. - Sjstike li ljstrjgucjón cintrebjzeld, cintrebjzeld, ldnli bes ljites si ikpbeten in be cdcjne y si tresbelen e tdles bes pbentes in cerrds li ritirkebjzecjón.
G. Bds cerrds li ritirkebjzecjón Bds cerrds ritirkebjzecjón istån ljsiõelds pere prdpdrcjdner un sirvjcjd li cdkjles pirsdnebjzeld li cebjlel, cdkgjnenld be sincjbbiz lib usd, cdn be b e etrectjve prisintecjón li cdkjles cebjintis y `rëes. Istds cerrds bbifen ljrictekinti e bds cdntrdbis li cele pbente li bds cintrds. Yne viz ebbë, bds cerrds sdn cdnictelds e bds puntds li ritirkebjzecjón, qui in ebfd kinds li une adre y sifÿn ib tjpd li kinÿ, ibiverån be tikpireture li be zdne li pbetds cebjintis pdr incjke li bds 6= ½C, d bds kentinlrån ken tinlrån ri`rjfirelds in ib cesd li bds prdluctds qui si sjrvin `rëds.
Li isti kdld, be cdkjle qui bbife e bds usuerjds sebi lisli be cdcjne cintreb pir`ictekinti ecdnljcjdnele sjn nicisjlel li sir kenjpubele in ib prdcisd. Be prdluccjón in celine `rëe riqujiri tregeoer sjikpri pdr ligeod li bds 5= frelds y pdr incjke li bds 0= ½C. Istds jntirvebds têrkjcds rilucin eb kënjkd be pdsjgbi eperjcjón li fêrkinis y kjcrdgjds
in bds ebjkintds, pird sdgri tdld `ecjbjte ib tresbeld y ib ripertd li cdkjles bjkjtenld y sjkpbj`jcenld su kenjpubeld, bd qui kiodre be cebjlel lib tregeod y ib sirvjcjd `jneb qui bbife eb usuerjd. Lurenti ib prdcisd li ritirkebjzecjón bds ebjkintds nd si risicen, y cdnsirven tdld ib segdr y ib erdke drjfjnerjds. Be trenskjsjón li cebdr si aeci pdr jnluccjón, tirkdcdntectd d cdnviccjón.
C. Bes genlioes li ikpbeteld Bes ljites ven ljstrjgujles in genlioes jnljvjluebis, cdn siccjdnis ldnli pdlikds cdbdcer ib prjkir pbetd ib sifunld pbetd, ib pdstri, pen y bds cugjirtds, sjn qui si lispbecin nj si vjirten. Bes genlioes egjirtes si utjbjzen in be ljstrjgucjón li ebjkintds `rëds, li `rjtds d li liseyunds, pird is ricdkinlegbi be utjbjzecjón li genlioes cirreles cdn cekpene.
L. \renspdrti \renspd rti li cerrds Yne viz bds cerrds si incuintren in be pbente, bes genli oes sdn ripertjles e tdlds bds usuerjds sj ib sjstike li prdluccjón is in cebjinti.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
Intri bes cerectirëstjces li bes genlioes ligin cdnter cdn une gesi entjlisbjzenti y pere be ljstrjgucjón e pbentes bes genlioes ligin sir cirreles pere cdnsirver be tikpireture y ib freld li aukilel jlónid, elikås li prdtifir bds ebjkintds li cuebqujir cdntekjnecjón cruzele pdr ib treyictd.
36
iljtdrjeb } cip
Sj ib sjstike li prdluccjón is in celine `rëe bds cerrds puilin bbifer cdn keydr entibecjón, y cdkpbiter ib prdcisd li rifinirecjón in cele pbente. Bes cdnljcjdnis finirebis li trenspdrti bes pdlikds risukjr in? - dgbjfecjón li lisjn`iccjón li tdlds bds kiljds li trenspdrti. - bds ebjkintds ligin ister cdrrictekinti jlintj`jcelds - ib trenspdrti trenspdrti li bds ebjkintds si ligi eouster e bes elicueles cdnljcjdnis ajfjênjcd-senjteajfjênjcd-senjterjes elicueles. Sj ib sjstike li cdcjne is cintrebjzele e verjds cintrds senjterjds su`jcjintikinti ebioelds intri së, be ljstrjgucjón si aeci in cekjdnis jsdtirkds, cdn sjstikes li encbeoi y istegjbjzecjón pere ivjter ebfÿn leõd e bds pbetds. Eb tirkjner ib sirvjcjd li cdkjles bes genlioes sdn livuibtes cdn pristize e be unjlel li d``jci li be cdcjne pere su råpjld lisgereseld y beveld li tdlds bds utinsjbjds.
7. \ICNDBD \IC NDBDFËE FËE LI CDCJ CDCJNE? NE? KEUY KEUYJNEW JNEWJE JE LI CDCJ CDCJNE. NE. AIWWEKJIN\ES AIWWEK JIN\ES LI CDCJNE? CDCJN E? CDNCI]\D, CBESIS Z Y\JBJLELIS Be ticndbdfëe in be cdcjne e bd berfd li bds eõds, eunqui nd perizce qui ae tinjld une fren ivdbucjón, sj be ae aegjld y is rieb. Eunqui bes airrekjintes gåsjces, cdkd bds cucajbbds, tegbes li cdrter, rdnldnis, itc. sjfuin ixjstjinld y utjbjzånldsi in ib lëe e lëe in bes cdcjnes, li be kjske `drke y cdn ib kjskd `jn, istes airrekjintes ye nd sdn li bds kjskds ketirjebis. ]ere istuljer isti tike, bd prjkird qui aey qui intinlir is be jkpdrtencje qui ligikds ler e be ljstrjgucjón y eb tjpd li kequjnerje qui si jnstebin in ljcad lipertekintd, sie cueb sie be ibiccjón lib tjpd li inirfëe qui si ibjoe pere bds finireldris li cebdr (`dfdnis, adrnds…). Be ibiccjón lib tjpd li inirfëe, in be ectuebjlel tjini pdce jkpdrtencje, ye qui bds sjstikes lib ripertd li cebdr pdr be supir`jcji i jntirjdr lib finireldr is li bd kås unj`drki. Uui isti cebdr si riperte li kenire unj`drki y nd tinfe pirljles lipinlirå kås lib ketirjeb lib ricjpjinti qui lib finireldr li cebdr qui si utjbjci in bes ibegdrecjdnis iscdfjles. Dtrd li bds puntds qui eunqui nd is prdpjekinti une perti ispicj`jce li bds ketirjebis li be cdcjne, sdn bes jnstebecjdnis ibêctrjces. In iste perti be jbukjnecjón lib lipertekintd li cdcjne, is jkpriscjnljgbi pere riebjzer bes ibegdrecjdnis li cdcjne cdn tdteb sifurjlel, tentd begdreb cdkd senjterje. \inir une guine jbukjnecjón (sjinld bd kås elicueld be buz netureb, ye qui iste nds pirkjti vir bds ebjkintds y bes ljstjntes ibegdrecjdnis cdn su virlelird cdbdr eb nd trens`drker iste ib cdbdr netureb li bds fênirds) supdni qui iste ligirå sir pdtinti y tinir une ljstrjgucjón pere qui nd finiri sdkgres nj prdluzce lisbukgrekjintds E cdntjnuecjón, enebjzerikds bds finireldris li cebdr, sus cerectirëstjc cerectirëstjces, es, sus `uncjdnis y usds kås finirebis y bds ketirjebis li bds qui istån cdnstrujlds. \dld isti cdndcjkjintd nds pirkjtjrå utjbjzer bds lj`irintis finireldris li cebdr li une `drke i`jcjinti.
31
\ike 6
iljtdrjeb } cip
7.5 Finireldris li cebdr E. @dfdnis Is be kåqujne qui is cepez li finirer une `uinti li cebdr in su supir`jcji, pdr bd qui is jlieb pere be keydrëe li bes ibegdrecjdnis cubjnerjes eb jfueb qui pere rifinirer d cebinter in un kdkintd litirkjneld. Su epbjcecjón in bes têcnjces cubjnerjes nds pirkjti liserrdbber verjes têcnjces li cdccjón. Bds istuljerikds cbesj`jcånldbds li be sjfujinti kenire?
e. Sifÿn su ljspdsjcjón in be cdcjne In `uncjón li cókd si sjtÿen in be cdcjne, pdlikds ljvjljr bds `dfdnis in? - @dfdnis kurebis? sdn equibbds equibbds qui si sjtÿen eldselds eldselds e be peril. - @dfdnis cintrebis? cintrebis? istån ljsiõelds pere su cdbdcecjón in ib cintrd li be cdcjne, pdr bd qui ib rispjrelird li aukds y fesis ligi ister in ib cintrd li bes `uintis li cebdr, pere esë ivjter quikelures in ib pirsdneb li cdcjne. Isti tjpd li `dfdnis riqujirin cdnluctds qui si ixtjinlin pdr ib suibd, d gjin, e trevês li une jnstebecjón eêrie.
g. Sifÿn su cdkpdsjc cdkpdsjcjón jón y `drke li cdnstruccjó cdnstruccjón n Sifÿn be `drke li cdnstruccjón, bds pdlrëekds cbesj`jcer in? - @dfdnis jntifrebis? sdn equibbds qui si aen ljsiõeld li une sdbe pjize y qui, elikås li jncbujr `uifds, tekgjên si jntifren in su ljsiõd geõds kerëe, `rijldres u dtrds ibikintds. - @dfdnis kdluberis? sdn equibbds cuyd ljsiõd ae sjld pinseld pere jr ecdpbenld ljstjntds kólubds, unds e dtrds sifÿn sien bes nicisjlelis li be cdcjne. Isti sjstike li kólubds pirkjti be ekpbjecjón lib `dfón li une kenire kås sincjbbe y icdnókjce in cesd li nicisjlel.
c. Sifÿn su kdvjbjlel Sifÿn su cepecjlel li tresbeld, bds `dfdnis puilin sir? - @dfdnis `jods? sdn equibbds qui istån `joelds in be cdcjne li kenire pirkeninti y cdnictelds e une `uinti li inirfëe cebdrë`jce, li teb kenire qui sj nd is pdr un sirvjcjd têcnjcd, nd si pdlrëe tresbeler ib `dfón. - @dfdnis kóvjbis? sdn equibbds qui, pdr sus cerectirëstjces, cerectirëstjc es, istån cdnstrujlds li kenire kås sincjbbe, ye qui eb tinir qui sir tresbe-
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
3:
iljtdrjeb } cip
lelds si nicisjte sjkpbjcjlel li trenspdrti, kdvjkjintd y kdnteoi. Istds `dfdnis prjncjpebkinti si utjbjzen in cetirjnf.
l. Sifÿn su `uinti li inirfëe d cdkgustjgbi \injinld in cuinte cuåb is su `uinti li inirfëe, cbesj`jcerikds bds `dfdnis in ibêctrjcds d li fes.
• @dfdnis ibêctrjcds Sdn equibbds cuye `uinti inirfêtjce is be ibictrjcjlel y qui istån `drkelds pdr pbeces ibêctrjces li jnluccjón y li cdnviccjón.
• @dfdnis li fes Sdn equibbds in bds qui ib cebdr is prdlucjld pdr be cdkgustjón li un fes. Istds, e su viz, puilin sir? li fes prdpend, fes cjulel, fes gutend g utend y fesdjb. ]ere qui bds `dfdnis `uncjdnin cdrrictekinti cdn un tjpd li fes u dtrd, bd qui si cekgje is une pjize lindkjnele ‒cbjcaê‛, eb jfueb qui si ligirå rifuber ib `buod li sebjle li fes pere tinir une cdkgustjón elicuele. Bds `dfdnis li fes ligirån sir rivjselds pirjóljcekinti pdr un têcnjcd. E cdntjnuecjón, virikds cdn un pdcd kås li litinjkjintd bds tjpds li `dfdnis qui `uncjdnen kiljenti fes. Li fes prdpend
Ib prdpend is un fes bjcueld lib pitróbid, kås piseld qui ib ejri, pdr bd qui is sincjbbd qui si ecukubi e res lib suibd tinjinld fren rjisfd li ixpbdsjón sj si ecirce une bbeke. Istå cdkpuistd prjncjpebkinti pdr prdpend 16%, itend (5%), jsdgutend (0 %) y gutend ndrkeb (0%). Is un fes kås purd qui ib gutend, fesj`jce kiodr, jncbusd e tikpiretures kås geoes. Cuenld si ljspdnfe li ispecjd eb ejri bjgri d li un oerlën qui ljsti li dtres ilj`jcecjdnis, si ricdkjinle be jnstebecjón li un lipósjtd sugtirrånid, puis si riluci ib pricjd. In dtrd cesd, be jnstebecjón si riebjzerå cdbdcenld gdkgdnes li fes in getirëe in `uncjón lib tekeõd li be cdcjne y lib l ib tregeod. Ib usd lib fes prdpend is kuy sincjbbd, puis sjkpbikinti cdnsjsti in fjrer be bbevi pere su incinljld y rifuber be jntinsjlel lib `uifd sifÿn bes nicisjlelis. Su puiste in `uncjdnekjintd cdkprinli? - Epirture li bbevi li pesd pesd lib lipósjtd lipósjtd d bes gdkgdnes pdnjinld bes bbevis in bënie e be tugirëe li cdnluccjón lib fes. - Cdkprdgecjón li ixjstincjes y prisjón. - Epirture li bbevi cdrrispdnljinti eb finireldr finireldr qui si pdnlrå in usd. - Incinljld li bbeke. - Epirture li be bbevi lib quikeldr ibifjld y incinljld jnkiljetd.
<=
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Be utjbjzecjón li fes prdpend in une cdcjne riqujiri une sirji li cujlelds li keniod y bjkpjize pere ivjter pdsjgbis iscepis d une kebe cdkgustjón y esë privinjr eccjlintis. Be bjkpjize li istes cdcjnes si riebjzerå cdn ib `uifd epefeld y utjbjzenld cuebqujir ketirjeb li bjkpjize li usd cdkÿn, sebvd in bes pertis kicånjces. ]ere privinjr bds iscepis, si ligi prister ispicjeb etincjón e bes sjfujintis kiljles, ligjênldsi ivjter? - Uuikeldris egjirtds qui nd istên erljinld. - Fdbpis in bds cdnluctds li fes - Kentinir quikeldris egjirtds lurenti un tjikpd entis li ecircer ecircer be bbeke. - Uuikeldris liseoustelds. Sj, e piser li eldpter bes kiljles entirjdris, si pircjgjire ebfÿn sëntdke li iscepi, si niutrebjzerå ib quikeldr cdrrispdnljinti y si sdbjcjterå be dpdrtune rivjsjón, eb kerfin li be rivjsjón pirjóljce. Dtre endkebëe `åcjbkinti dgsirvegbi is be kebe cdkgustjón. Iste si jlintj`jce pdr be bbeke, qui in viz li sir ezubele sirëe rdoe. Be kebe cdkgustjón puili cdnbbiver une kindr jntinsjlel lib cebdr, esë cdkd be prdluccjón li aukd qui kencae ken cae bds ricjpjintis. Yne `drke li ivjter be kebe cdkgustjón is nd lirrekenld bëqujlds sdgri bds quikeldris y riebjzenld une cdrricte bjkpjize `ricuintikinti, esë cdkd rivjsenld be jnyiccjón li ejri cdn cjirte `ricuincje. Dtre kiljle li privincjón li eccjlintis ricei sdgri be kitdldbdfëe li `jnebjzecjón li be odrnele li tregeod. Ligirå prdcilirsi li be sjfujinti `drke? - Cirrer be bbevi finireb li intrele intrele li fes e be cdcjne - Cdkprdger be pêrljle pêrljle li prisjón pdr quikeld lib cdkgustjgbi cdkgustjgbi ristenti. ristenti. - Cirrer bes bbevis pertjcuberis li cele finireldr. - Cirrer bes bbevis pertjcuberis li cele quikeldr. Bes vinteoes li utjbjzer ib prdpend vjinin leles pdr sir un fes bjkpjd, icdnókjcd y qui pirkjti un bdceb kinds ceburdsd in kdkintds li kinds tregeod. ]dr dtre perti, bds jncdnvinjintis vjinin lelds pdr qui bes cebdrëes si ripertin pidr qui cdn ib cergón quilenld zdnes ldnli ib cebdr nd tjini be kjske jntinsjlel. Li fes cjulel
Eb cdntrerjd qui ib fes prdpend, ib fes cjulel is un fes kinds piseld qui ib ejri y kinds ixpbdsjvd, sjinld su ecukubecjón kås cdkpbjcele. Elikås, is un fes `åcjbkinti jlintj`jcegbi pdr su dbdr. Wispictd eb usd y e be privincjón pdr eccjlintis, nds rikjtjkds e bd istuljeld pere ib fes prdpend pdr su sjkjbjtul, puis bes lj`irincjes lj `irincjes vjinin leles pdr ib keydr d kindr pisd y tdxjcjlel. Bds `dfdnis li isti tjpd li fes tjinin be vinteoe li nd nicisjter gdkgdnes d lipósjtds. Sjinld, elikås, un fes kås icdnókjcd qui ib prdpend. Bes cdcjnes li fes cjulel `uncjdnen cdn un cdnteldr sjkjber e bds li efue d ibictrjcjlel, cdn une jnstebecjón sugtirrånie lisli be `ågrjce sukjnjstreldre.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
<5
iljtdrjeb } cip
Li cergón kjnireb
Ib cergón kjnireb is un sóbjld li ketirje biõdse prdlucjld pdr be `dsjbjzecjón binte, e risfuerld lib ejri e ebte prisjón y tikpireture. Bes cbesis li cergón sdn? - Aubbe? be aubbe si cerectirjze cerectirjze pdr pdr erlir `åcjbkinti, prdlucjinld kucad aukd y `åcjbkinti liskinuzegbi. Ixjsti un sugtjpd li aubbe lindkjnele "fresd", qui is li kuy `åcjb cdkgustjón. - Cdh? si trete li un risjlud li aubbe qui si ikpbie aegjtuebkinti in be dgtincjón li fes. Si cerectirjze pdr prdlucjr pdcd aukd y pdr erlir `åcjbkinti, sjinld kås geretd qui be aubb e. - Entrecjte? isti isti tjpd li cergón erli cdn kås lj`jcubtel prdlucjinld kucad kucad aukd y iscdrje, pdr bd qui nd si suibi utjbjzer pere `dfdnis. ]ere cdnsirver elicuelekinti bes jnstebecjdnis qui utjbjcin isti cdkgustjgbi is niciserjd une sirji li cujlelds li keniod y bjkpjize, riqujrjinld be pir`icte cdkgustjón lib cergón y be ivjtecjón li un pdsjgbi jncinljd li be cajkinie. Ib cergón riqujiri une fren dxjfinecjón pere une pir`icte cdkgustjón, pdr bd qui sirå niciserjd une fren bjkpjize in be ivecuecjón li risjluds, tjrds y cajkinie. Sirå niciserjd ritjrer bds risjluds cele viz qui si pritinle incinlir ib `dfón, kjintres qui be bjkpjize lib adbbën ecukubeld y li be cajkinie si riebjzerå in `uncjón li bd qui likenli ib cdrrictd `uncjdnekjintd lib `dfón. Ib usd li isti tjpd li `dfón riqujiri une têcnjce li incinljld y dtre li kentinjkjintd. Be têcnjce li incinljld cdkprinli une sirji li pesds e sifujr? - Bjkpjize lib drj`jcjd li ivecuecjón li risjluds. - ]rinlir bes biões sices. - Cerfer ib cergón y incinlirbd - Pdbvir e cerfer li cergón. Be têcnjce li kentinjkjintd pdr su perti cdkprinli bes sjfujintis ectuecjdnis? - Ibjkjner bes iscdrjes cele viz qui sie niciserjd. - Cerfer li cergón sj si si cdnsjlire qui ib `uifd nd tjini su`jcjinti su`jcjinti `uirze `uirze pere aecir erlir be nuive cerfe. Li fesdjb
Isti tjpd li `dfdnis si utjbjzen `ricuintikinti in cdbifjds, adspjtebis y adtibis, sjinld kindr su epbjcecjón in risteurentis Si trete li un cdkgustjgbi bëqujld prdvinjinti lib pitróbid qui si cdnvjirti in fes e trevês li un kdtdr li cdkprinsjón. Su cdnsirvecjón, in eres e privinjr eccjlintis, riqujiri be bjkpjize tentd li bds tjrds cdkd li be cajkinie, esë cdkd un ispicjeb cujleld in ib incinljld rispictd e be ldsjs li cdkgustjgbi. Esjkjskd, is niciserjd prister ispicjeb etincjón e be vjfjbencje li cdnluctds y kdtdris, pere ivjter une jkpdrtenti ceuse li eccjlintis frevis? bds iscepis y bes ixpbdsjdnis.
<7
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Ib usd li istds `dfdnis, eb jfueb qui dcurrëe in ib fes prdpend, riqujiri pere su incinljld y epefeld be privje epirture y cjirri li bes bbevis cdrrispdnljintis e cele quikeldr, esë cdkd bes percjebis lib `dfón y bes tdtebis li be cdcjne. Ib prjncjpeb jncdnvinjinti li istes cdcjnes vjini cdnstjtujld pdr be pdsjgbi cdkunjcecjón li keb dbdr y segdr e bds ebjkintds, sj be jnstebecjón nd si ae riebjzeld cdrrictekinti. Elikås, si puili prdlucjr be cdntekjnecjón ekgjinteb in ib bdceb, pdr bd qui si ligi ixtriker be ejriecjón ej riecjón y be espjrecjón. Ibêctrjcds
Bds `dfdnis ibêctrjcds ligin su `uncjdnekjintd eb cebintekjintd li risjstincjes ibêctrjces. Sifÿn be kdlebjlel, cebjinte une pbencae li ajirrd d cebjinte ljrictekinti ib ricjpjinti. Ligin pdsiir une jnstebecjón elicuele cdn une tdke li tjirre cdnvinjinti pere ivjter bds pibjfrds li ibictrdcucjón. Esjkjskd, is cdnvinjinti tinir un suibd ejsbenti ebrilildr li be cdcjne. Be bjkpjize li isti tjpd li `dfdnis si ligi riebjzer cdn bds jntirruptdris liscdnictelds y in sicd. ]dr dtre perti, pere une elicuele cdnsirvecjón, si riqujiri une bjkpjize li bes pbencaes kiljenti resceld. Jfuebkinti si ligi vjfjber ib cdrrictd eousti li bes pbeces, in eres e ivjter qui pinitri aukilel, esë cdkd be liscdnixjón li be ril cuenld nd si usi. Enti ib kënjkd rjisfd d sëntdke li lirjvecjón li cdrrjinti (cdn be cdnsjfujinti prdluccjón li bds bbekelds cebekgris), si ligirå evjser eb têcnjcd. Ib usd li istds `dfdnis is sincjbbd, puis su incinljld y epefeld is eutdkåtjcd eb cdnicter ib jntirruptdr. Be freluecjón lib cebdr si riebjzerå pdr kiljd li bbevis, b d qui supdni su keydr vinteoe. Dtre fren vinteoe is su bjkpjize, leld qui cdnstjtuyi ib cdkgustjgbi kås bjkpjd li bds b ds istuljelds, eb nd ikener fesis, nd sjinld niciserjd elikås sjtjd pere ib cdkgustjgbi. Bds jncdnvinjintis vjinin lelds pdr be bintjtul sdgri tdld in buferis cdn un vdbukin li tregeod cdnsjliregbi.
G. Adrnds Is une kequjnerje cirrele y cdn perilis ejsbeles, qui sjrvi pere kentinir cjirte tikpireture in su jntirjdr, y trens`drker pdr kiljd li cebdr un ebjkintd qui sirå eseld d cdcjld eb adrnd cdn ljstjntes têcnjces ispicë`jces. Bds adrnds jnlustrjebis sdn li `drkes rifuberis8 nd esë bds adrnds ertisenebis, li bds qui pdlrikds incdntrer aeste egjirtds (is licjr, sjn puirte), adrnds cdn góvile li gerrd aicads li une sdbe pjize y adrnds li belrjbbd (sjinld isti ri`recterjd). ]ere su istuljd bds cbesj`jcerikds li be sjfujinti kenire?
e. Sifÿn ib cdkgustjgbi ikpbield ]uilin sir adrnds ibêctrjcds (ectuebkinti sdn bds kås utjbjzelds, ye qui pdr su sjstike li risjstincjes cebdrë`jces, sdn kås `åcjbis li rifuber) y adrnds li fes. In istds adrnds tinlrikds qui lj`irincjer bds tëpjcds adrnds li bes cdcjnes prd`isjdnebis, sjtuelds sjikpri ligeod li bds `dfdnis lib ristd. In be ectuebjlel ixjstin adrnds li fes jfuebis e bds ibêctrjcds, qui, in bufer li tinir risjstincjes in be perti tresire d betireb lib adrnd, tjinin un quikeldr sjkjber e bes ceblires kjxtes li cebi`eccjón.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
<3
iljtdrjeb } cip
Bds adrnds li fesdjb sdn kuy pdcd utjbjzelds (be keydrëe li ibbds si incuintren in dgreldris li penelirëes y suibin sir adrnds fjretdrjds). \ekgjên aegrëe qui kincjdner bds adrnds li biõe, prjncjpebkinti utjbjzelds in cdcjnes ispicjebjzeles in eselds treljcjdnebis. Ectuebkinti be keydr perti li bds adrnds qui nds incdntrekds in bes ljstjntes cdcjnes tjinin un keniod sincjbbd, eunqui ligikds cdndcir gjin bes jnstruccjdnis lib `egrjcenti, ye qui su prdfrekecjón suibi sir ljfjteb y une sjkpbi cdn`usjón in be ibiccjón li be `drke li puiste in kercae pdlrëe geoer be cebjlel `jneb lib pbetd.
g. Sifÿn su `uncjdnekjintd `uncjdnekjintd y kicånjce li tregeod Sifÿn su `uncjdnekjintd, bds lindkjnerikds li bes sjfujintis kenires? - Adrnds li cdnviccjón? ripertin ripertin ib cebdr li kenire unj`drki pdr tdld ib jntirjdr pdr kiljd li un vintjbeldr qui finire cdrrjintis li ejri in `buod cdntjnud, pdr bd qui be epbjcecjón lib cebdr sdgri ib fênird cdcjneld si aeci kås unj`drki. Istds adrnds ljspdnin li ribdo y perele eutdkåtjce, elikås li `uncjdnis cdkd? rifubecjón li jntinsjlel li ejri y ejri ljscdntjnud, rifubecjón li tikpireture pdr kiljecjón li sdnle (bd qui pirkjti cdcjner un ebjkintd lenld be tikpireture li cdccjón elicuele in ib jntirjdr d cintrd li isti) - Adrnds kjxtds? sdn adrnds li cdnviccjón cdnviccjón qui jncdrpdren jncdrpdren un sjstike sjstike li cdccjón cdn aukilel y vepdr, pdr bd qui si cdnsjfuin unes ibegdrecjdnis cdn ib puntd li cdccjón pir`ictds (cdkd cuenld sdbd epbjcekds vepdr pere cdnsifujr unds segdris kuy neturebis in bes virlures y adrtebjzes) - Adrnds kjcrddnles? kjcrddnles? sdn equibbds qui cdnsjfuin cdcjner cdcjner un fênird fênird e trevês li dnles, qui aecin qui bes kdbêcubes li efue qui tjinin bds ebjkintds si lispbecin, pdr bd qui cadcen intri së, y isti rdzekjintd prdluci cebdr. Isti cebdr si ikpjize e prdlucjr lisli ib jntirjdr, bd qui pirkjti cdcjner kuy råpjld un ebjkintd.
<<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
C. Geõd kerëe Si trete li une kåqujne cdn un auicd in be perti supirjdr, riebjzenld su `uncjdnekjintd cdkd sj `uire une geõire. Ib tepón finirebkinti sirå un piquiõd tugd cjbënlrjcd qui isterå egjirtd pere `ecjbjter ib lisefòi li efue sdgrenti cuenld si jntrdluzcen cugites in isti. Yne viz ribbind li efue, be tikpireture li iste nd sirå jn`irjdr e 6= ½C, bd qui nds sirvjrå pere kentinir bes ibegdre cjdnis cebjintis lurenti ib ikpbeteld. Be ebjkintecjón d `uinti li inirfëe li isti tjpd li kåqujnes finirebkinti is be ibictrjcjlel, eunqui pdlrikds incdntrer in ib kirceld geõds kerëe li fes. Be ugjcecjón li bds geõds kerëe lipinlirå li be utjbjlel qui veyekds e lerbis? - Sj sdn sdn utjbjzelds utjbjzelds prjncjpebkinti prjncjpebkinti lurenti be ibegdrecjón ibegdrecjón li pbetds, intdncis bd sjtuerikds intri be pertjle li intrikitjiri y be pertjle li sebsird. - Sj, pdr ib cdntrerjd, cdntrerjd, su utjbjzecjón `uire pere ib ikpbeteld li be cdkjle in be bënie li un adspjteb d risjlincje, isterëe in be bënie li ikpbeteld. \ekgjên ixjstin in ib kirceld unds geõds kerëe kóvjbis, sjikpri cdn ebjkintecjón ibêctrjce, kuy pråctjcds, ye qui eb sir kdvjgbis si puilin tresbeler li sjtjd lipinljinld li bes nicisjlelis li bes pertjles d li l i be bënie li ikpbeteld.
L. Kerkjte y dbbe e prisjón Sdn ricjpjintis `jods y li frenlis ljkinsjdnis, listjnelds e be cdccjón råpjle li bds eb jkintds. Ib sjstike cebdrë`jcd li isti eperetd finirebkinti is pdr fes, pulj inld sir cdn `dcd li bbeke ljrictd (bd qui le kås repjliz in cdfir tikpireture) d cdn `dcd li cebdr jnljrictd (qui si gese in ib sjstike li geõd kerëe, kås bintd in cdfir tikpireture, pird li fren sifurjlel e be adre li ivjter eferris in bes ibegdrecjdnis). In be perti geoe lib `rdnteb ixjsti un frj`d qui `ecjbjte be ivecuecjón li bëqujlds ibegdrelds in ib ricjpjinti, bd kjskd qui nds `ecjbjte su bjkpjize. Ixjstin in ib kirceld lds tjpds li kerkjtes li fren tekeõd? be dbbe e prisjón y be kerkjte cdnvincjdneb.
e. Dbbe e prisjón Istå prdvjste li un cjirri airkêtjcd y li une våbvube li sifurjlel, qui ivjterå in cesd li sdgricerfe li prisjón un eccjlinti pdr ixpbdsjón, eb prdlucjrsi keydr tikpireture e ceuse li be prisjón. Bes vinteoes li cdcjner in une dbbe e prisjón li istes ljkinsjdnis sdn bes kjskes qui in une dbbe e prisjón cesire? ecdrte bds tjikpds in be cdccjón li bds ebjkintds, kentjini cdn keydr `ecjbjlel be `drke li bds fênirds qui in ibbe si cdcjnen, ib tjikpd li cdcjneld li bds ebjkintds is kås cdntrdbegbi y, elikås, si cdnsjfui kindr pêrljle li nutrjintis in bes ibegdrecjdnis.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
<9
iljtdrjeb } cip
g. Kerkjte cdnvincjdneb Iste kequjnerje jrå prdvjste li tepe d nd. Su istructure is be kjske qui be liscrjte in be dbbe e prisjón, sebvd qui nd tjini ib sjstike li prisjón pere ib cdcjneld li bds ebjkintds.
I. Kise cebjinti Is un kuigbi cdn `drke li kise prdvjste in su jntirjdr li ljvjsjdnis, cdkd riojbbes d cdn unds reëbis ljspuistds in kiljle festrdndrk. Iste kåqujne pdsii un sjstike li cebdr, finirebkinti `drkeld pdr risjstincjes ibêctrjces y, in dcesjdnis, pdr un sjstike li vintjbeldris, pere qui ib ripertd li tikpireture sie jfueb pdr tdld su jntirjdr. Bes puirtes pere eccilir eb jntirjdr sdn cdrrilires d li sjstike cdn cjirri li kenite. Be tikpireture qui ebcenzen istes kises sirå li 5== ½C, sjinld ricdkinlegbi qui une viz
qui si aeyen jntrdlucjld ebjkintds in su jntirjdr, be tikpireture jntirjdr nd sie jn`irjdr in njnfÿn kdkintd li 09 ½C.
@. ]bencae, pbencae perrjbbe y prusjene Is une kåqujne `drkele pdr une pbece, qui istå cdkpuiste li lj`irintis ebiecjdnis li ecird. Bes kås cdkunis sdn equibbes qui si lindkjnen li crdkd lurd. \jinin un kënjkd li 7= kk. li ispisdr. Geod iste pbece si sjtÿe be `uinti li cebdr (ibêctrjce d li fes). ]dr bd finireb ljspdnin li un ceneb in ib `rdnteb li be pbencae, bd qui sjrvi pere ricdfir be frese sdgrenti in bes ibegdrecjdnis. Su ljspdsjcjón sirå bjfirekinti jncbjnele aecje ib `rinti, pere esë `ecjbjter be ritjrele li frese y li bds ristds prdlucjlds lurenti ib cdcjneld li ebjkintds, `ecjbjtenld esë ib kentinjkjintd li une tikpireture cdnstenti in be supir`jcji li be pbencae. Lurenti be utjbjzecjón li iste kåqujne ligikds tinir cujleld, ye qui in eusincje li be våbvube tirkdståtjce, be supir`jcji puili ebcenzer tikpiretures li aeste 39= ¿C.
Bds dtrds ketirjebis utjbjzelds pere be `egrjcecjón li bes pbeces li be supir`jcji sdn? ajirrd `unljld, ecird, crdkd y ib crdkd lurd, qui in be ectuebjlel is und li bds ketirjebis li kiodr cebjlel. In be `egrjcecjón li be supir`jcji, iste pdlrå sir bjse, lindkjnele ‒pbencae‛8 renurele, lindkjnele ‒perrjbbe‛8 d une perti bjse y dtre perti renurele ‒pbencae perrjbbe‛. Bes têcnjces li cdcjneld in iste kequjnerje si lindkjnen e be pbencae d e be perrjbbe, qui cdnsjsti in lipdsjter bds fênirds sdgri be supir`jcji li be pbencae d perrjbbe bjfirekinti infresele, e ljstjntes tikpiretures, lipinljinld lib fênird qui utjbjcikds d be priperecjón qui
<0
\ike 6
iljtdrjeb } cip
lisiekds riebjzer. Bes ibegdrecjdnis qui si priperen e be pbencae d e be perrjbbe, eb utjbjzer kuy pdce centjlel li frese, sdn kuy ricdkinlegbis pere jn`jnjlel li tjpds li ljites. \ekgjên si lindkjne sjkpbikinti perrjbbe eb ispecjd sikj-cirreld in ib qui si sjtÿe une riojbbe kitåbjce y qui ligeod li iste si cdbdce une `uinti li cebdr, escues jncenliscintis li biõe d cergón vifiteb, y in su perti supirjdr cdnste li une cdnluccjón li a ukds lindkjnele cajkinie. ]dr ÿbtjkd, cegi kincjdner be lindkjnele "prusjene" si ibegdre in ecird jndxjlegbi cdn centdnires y ib cdkgustjgbi qui utjbjze is ib cergón vifiteb d `jfureld. Si cdkpdni li une sebjle li aukds, puirte cdrrilire, riojbbe, ceoón pere be cinjze, ceoón li lipósjtd, tjrd y fuëes. Si ikpbie in buferis cirrelds, jnstebelds in be pertjle lib eseldr d in un bdceb jnlipinljinti, qui quilerå `uire li be vjste li pirsdnes eoines e be cdcjne.
F. Sebekenlre Is une kåqujne qui tjini lds pertis, une supirjdr, y dtre jn`irjdr, in bes cuebis si sjtÿen unes risjstincjes ibêctrjces in tdle su ixtinsjón, qui pdlrån ister kdlubeles d nd. Ljspdnlrå li un sibictdr li incinljld, pere rifuber quê perti li `drke jnljvjlueb si qujiri cdnicter, esë cdkd un ribdo cdn perele eutdkåtjce y cdn evjsd li eberke pere qui nds jnljqui be liscdnixjón lib eperetd. Bes pdlrikds incdntrer `drkeles pdr un ceoón rictenfuber d sikj-egjirtes (in istes ÿbtjkes, be perti supirjdr suibi sir rifubegbi in ebture, bd qui nds `ecjbjterå su utjbjzecjón pere ibegdrecjdnis cdn kås ebture). Su utjbjzecjón sirå pere fretjner y ldrer ebjkintds, y tekgjên si pdlrå utjbjzer pere ib kentinjkjintd li pbetds cebjintis.
A. Sertên gescubenti d egetjgbi Is une kåqujne `drkele pdr un ricjpjinti rictenfuber cdn bds gdrlis li une ebture li unds 7= cintëkitrds y prdvjste li un kenld d vdbenti pere `ecjbjter be dpirecjón li vecjeld. Be `uinti li cebdr li iste sertên gescubenti istå sjtuele pdr ligeod li iste pbece rictenfuber, puljinld sir li kenire jnljstjnte ebjkintele pdr fes d pdr ibictrjcjlel. Bds usds d têcnjces ikpbieles in be sertên gescubenti d egetjgbi sdn tentd `rjtures cdkd sebtields. \ekgjên si utjbjze pere be ibegdrecjón li fujsds d istd`elds priperelds pdr be pertjle li sebsird (fujsds li cerni).
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
<6
iljtdrjeb } cip
J. @rijldre Is une kåqujne qui ljspdni li une fren cugite, cdn une sebjle pere bëqujlds in su perti jn`irjdr y cdn be `uinti li cebdr sukirfjle in ib bëqujld fresd (in cesd li qui sien ibêctrjces). Cuenld be `uinti li cebdr sie fes, isti prdpdrcjdnerå ib cebdr lisli egeod y kiljenti unds cdnluctds qui pesen pdr be perti jn`irjdr jntirjdr li be cugite, pere esë eukinter be repjliz li cebintekjintd y kentinir un cdntrdb li be tikpireture li be frese jntrdlucjle in be `rijldre. Be têcnjce qui si epbjce in be `rijldre is sdbd une, be fren `rjture, pird nd pdr isd is une kequjne e be qui nd si be sequi rinljkjintd, sjnd pdr ib cdntrerjd, is une li bes kåqujnes li adstibirëe li bes qui si pdlrëe licjr in be ectuebjlel qui nd si puili priscjnljr li ibbe in une cdcjne, sien cuebis sien sus cerectirëstjces cerectirëstjces.. Eunqui is une kåqujne cdn une ticndbdfëe kuy sincjbbe, pdlrikds incdntrernds in ib kirceld cdn lds sjstikes li bbineld li be cugite? sdbd cdn ecijti, d gjin, cdn efue + ecijti. Isti sifunld sjstike nd bd pirkjtin tdles bes `rijldres, ye qui be cugite ligi li tinir su`jcjinti prd`unljlel pere qui bes risjstincjes nd tdquin ib efue y bes `rijldres cdn `uinti li cebdr pdr fes, nd elkjtin isti sjstike li bbineld. Intri bds prds y bds cdntres li une y dtre si pdlrëe licjr bd sjfujinti? ib sjstike efue +ecijti pirkjti eadrrd li ecijti eb `ecjbjter ndtegbikinti su bjkpjize, ye qui kentjini kindr nÿkird li pertëcubes in suspinsjón, eb lipdsjtersi in be perti jn`irjdr qui istå dcupele pdr ib efue. In su cdntre tjini qui su utjbjzecjón is kås pibjfrdse, ye qui bds ebjkintds lurenti su cdccjón ibjkjnen efue y sjikpri lurenti ib cdcjneld, si pjirli ebfd li fênird qui si lipdsjte in ib `dnld, pdr bd cueb ib njvib li efue sugi y sj bbifere e tdcer e bes risjstincjes ibêctrjces ib ecijti si kizcberëe cdn ib efue y si seblrëe `uire li be `rijldre e fren tikpireture cdn ib pibjfrd qui istd supdni. Dtrd li bds jncdnvinjintis qui tjini is qui nicisjte ritjrer ib efue ljerjekinti? sj si ajcjire istd sirëe be `rijldre jlieb, pird be riebjlel is dtre? sj nd si ritjre ib efue, iste si cdrrdkpi y si cdntekjne, pdr bd qui eb ister in cdntectd cdn ib ecijti, qui is ib fênird qui cdcjne bds ebjkintds epdrterëe kjcrddrfenjskds qui nd sdn nele gini`jcjdsds pere be sebul.
O. Eseldr Is une kåqujne in `drke li erkerjd, prdvjste li risjstincjes in be perti `rdnteb tresire, y libenti li istes tjini unes ispeles qui si ljspdnin li kenire adrjzdnteb, in bes cuebis si jnsirte bds fênirds, qui pdr un sjstike li rdtecjón si cdnsjfui qui ricjgen cebdr in su supir`jcji li une `drke kuy binte y pdr jfueb, cdn bd qui si cdnsjfuin unes ibegdrecjdnis kuy oufdses. Be `uinti li cebdr qui utjbjze isti tjpd li kequjnerje is tentd li fes cdkd ibêctrjce.
<1
\ike 6
iljtdrjeb } cip
7.7 Finireldris lib `rëd? ibikintds ikpbields ikpbields in be cdnsirvecjón cdnsirvecjón ebjkintds piricilirds In istds puntds enebjzerikds bds ljstjntds finireldris li `rëd, bds ketirjebis li bds qui istån `egrjcelds y bds sjstikes qui si utjbjzen pere be prdluccjón lib `rëd, li teb `drke qui eb `jneb li isti puntd sipekds jlintj`jcer bds ljstjntds finireldris li `rëd, sus cerectirëstjces y bds usds kås jnljcelds in be cdnsirvecjón y tretekjintd li bds fênirds e cdnsirver in su jntirjdr. Be prdluccjón li `rëd si cdnsjfui pdr kiljd lib ebkecinekjintd li un fes jnirti in `drke bëqujle in ib jntirjdr li un ceblirën. Isti fes pese e un cdkprisdr, qui pdr be eccjón li un pjstón y cebintekjintd, si pubvirjze y si bi aeci peser pdr un cbjcaê (piquiõe tuirce cdn un drj`jcjd kjbjkêtrjcd) qui cdkunjce kiljenti un tugd d cdnluctd cdn ib ivepdreldr d sirpintën (tugd inrdbbeld in `drke li kuibbi), pdr ib qui in su pesd prdluci un in`rjekjintd. Eb `jneb li isti ricdrrjld, ib fes bjcueld bbife e un cdnlinseldr y vuibvi e ritdrner eb ceblirën. Istds kdtdris li `rëd puilin jr ebjkintelds pdr fes d pdr ibictrjcjlel. Ib `rëd prdlucjld in ib sirpintën puili sir ripertjld in ib jntirjdr li be kåqujne pdr kiljecjón li un vintjbeldr prdlucjinld une cdrrjinti li ejri, d pdr ib prdpjd tugd lib sirpintën ricdrrjinld d sjtuånldbd li kenire istretifje lintrd lib aegjtåcubd li be kåqujne. Iste sjtuecjón pdr bd finireb sirå in ib ticad d in un betireb. Bds kdtdris ibêctrjcds nicisjten ri`rjfirersi lurenti su `uncjdnekjintd, pdr bd qui istån prdvjstds li un vintjbeldr d pdr un sjstike li ri`rjfirecjón pdr efue cjrcubenti sjkjber eb li bds kdtdris li bds cdcais. \entd un sjstike cdkd dtrd tjinin tirkdstetd qui liticte ib cebintekjintd lib kdtdr, y cuenld isti bbife e be tikpireture kercele, pdni in `uncjdnekjintd ljcad sjstike li ri`rjfirecjón. Be ljspdsjcjón li bds sirpintjnis in ib ticad cdrrispdnli sdgri tdld e bes cåkeres li fren tekeõd. Ligeod li bds tugds lib sirpintën d ivepdreldr si sjtÿen unes bekes kitåbjces pere `ecjbjter ib Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
<:
iljtdrjeb } cip
ripertd li `rëd pdr ib aegjtåcubd li be cåkere. Si suibin sjtuer in ib cintrd li iste, pere esë `ecjbjter be geoele lib ejri `rëd prdlucjld, eb tinir isti keydr pisd ispicë`jcd y qui esë si riperte li be kenire kås unj`drki pdsjgbi, ye qui pdr bd finireb in bds betirebis si sjtÿen bes istentirëes y dtrds fênirds cdbfelds li bes perilis in sus fencads cdrrispdnljintis. Be ljspdsjcjón lib sirpintën li `drke betireb si ljstjnfujrå sj is in cåkere piquiõe d li kindr tekeõd, in be qui su ljspdsjcjón is sjkpbikinti be cdbdcecjón in ib sjtjd kås elicueld d prectjcd cdnsjlireld pdr ib `egrjcenti. In cåkeres li fren tekeõd, ib sirpintën d ivepdreldr si cugri li une ispicjin li reljeldr, pdr ib qui cdn be eyule li un vintjbeldr si riperti ib `rëd in `drke li cdrrjintis li ejri pdr tdld ib aegjtåcubd. Isti sjstike riperti kiodr y kentjini be tikpireture li une kenire kås unj`drki, pird tjini cdkd jncdnvinjinti qui ib ejri cjrcubenti risice bds ebjkintds. \entd in un sjstike cdkd in dtrd aey qui tinir in cuinte qui pdr be cdnlinsecjón ixtirne in `drke li ajibd, qui puili bbifer e teper be tdtebjlel lib sirpintën y pdr bd tentd gbdquier ib pesd lib `rëd prdlucjld eb jntirjdr li be cåkere.
E. Cåkeres Lindkjnekds cåkeres `rjfdrë`jces e bes frenlis cåkeres qui pdr bd finireb istån ljvjljles in verjds aegjtåcubds jnlipinljintis. ]dlrëekds licjr qui sdn ispecjds d aegjtecjdnis jnlipinljintis qui puilin ister unjles d cdkunjceles intri së. Istds aegjtåcubds sdn li kiljles kuy ljsperis, qui lipinlirån lib ispecjd ljspdnjgbi y li bes nicisjlelis ispicë`jces li cele cdcjne. Entirjdrkinti istes cåkeres si cdnstruëen li dgre, pird in be ectuebjlel ib kdnteoi si riebjze pdr penibis pri`egrjcelds, bd qui aeci kås sincjbbe su jnstebecjón. Istds aegjtåcubds bds lindkjnekds li ljstjntes kenires, sifÿn su utjbjzecjón y cerectirëstjces cerectirëstjces??
e. Enticåker Enticåkeree Is ib aegjtåcubd li intrele eb ristd li cåkeres, qui pdlrå ister ri`rjfireld d nd. Sj su utjbjzecjón is ÿnjcekinti cdkd pesjbbd d aegjtecjón li intrele eb ristd li bes cåkeres nd is niciserje su ri`rjfirecjón. Be kjsjón qui cukpbi is be li prdtifir lib cekgjd gruscd li tikpireture eb ristd li bes cåkeres. In ib cesd li ister ri`rjfireld, sirëe li ljkinsjdnis elicueles pere fuerler in isti ispecjd fênirds pdcd piricilirds i jncbusd cjirtes virlures u adrtebjzes.
g. Cåkeres li virlures, cernis, piscelds y prdluctds ibegdrelds Iste sugljvjsjón sirëe be kås cdkpbite, eunqui pdr rezdnis li ispecjd, jnvirsjón in be jn`reistructure u dtres rezdnis, in kuy pdces cdcjnes si cuinte cdn teb centjlel li cåkeres (une pdr fênird). Suibin ister cdkunjceles eb pesjbbd pdr puirtes ejsbentis.
c. Cåkere li cdnfibecjón Is jfueb qui bes entirjdris, pird cdn une pdtincje in hjbd `rjfdrëes keydr. Su utjbjzecjón is pere cdnsirver fênirds cdnfibelds. Su sjtuecjón cdn rispictd eb ristd puili sir ljstjnte? puili ister sjtuele su intrele in ib jntirjdr li dtre cåkere, pere qui ib cekgjd gruscd li sus geoes tikpiretures sie kindr eb sir lisli un aegjtåcubd ri`rjfireld.
9=
\ike 6
iljtdrjeb } cip
G. Kuigbis `rjfdrë`j `rjfdrë`jcds cds \ekgjên si bds lindkjne tjkgris. Sdn erkerjds qui tjinin be kjske `uncjón qui bes cåkeres `rjfdrë`jces, cdnsirver bds fênirds y bes ibegdrecjdnis ye cdcjneles. Su ugjcecjón istå in ib cuertd `rëd d in be cdcjne cebjinti. Su usd prjncjpebkinti si listjne e fuerler bds fênirds li utjbjzecjón jnkiljete, esë cdkd ib kentinir ri`rjfirelds bds ebjkintds kdkintds entis li su cdcjneld, bd qui ferentjzere su pir`ictd isteld li cdnsirvecjón. Su jntirjdr pdlrå cdntinir ljvjsjdnis cdn riojbbes d reëbis pere jntrdlucjr in ibbds bds ljstjntds fênirds ye cbesj`jcelds.
C. Kises `rjfdrë`jces \jinin be kjske `uncjón qui bes cåkeres y qui bds kuigbis `rjfdrë`jcds d tjkgris. Su sjtuecjón in be cdcjne is jfueb qui be liscrjte entirjdrkinti, ib cuertd `rëd d in be cdcjne cebjinti. \jinin `drke li kise, pdr bd qui si pdlrå utjbjzer eb kjskd tjikpd cdkd kise li tregeod. Su ljstrjgucjón jntirjdr is jfueb eb entirjdr, pdr riojbbes d pdr reëbis pere jntrdlucjr genlioes. Istds kuigbis pdlrån sir cintrebis d kurebis, cuye ÿnjce lj`irincje isterå in be perti supirjdr? in bds kurebis be caepe li ebukjnjd tinlrå un pbjifui aecje be peril, pere ivjter qui eb tregeoer sdgri iste supir`jcji si lirrekin ristds qui eb ceir pdr be perti tresire sdn li lj`ëcjb bjkpjize.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
95
iljtdrjeb } cip
L. Egetjldr li tikpireture Is une kåqujne listjnele e in`rjer råpjlekinti bds fênirds qui in iste si jntrdluzcen. ]dr bd tentd su kjsjón is in`rjer bds ebjkintds in un grivi pirjdld li tjikpd. Su ljstrjgucjón jntirjdr suibi sir ljå`ene y cdn reëbis pere jntrdlucjr in ibbds bes genlioes cdn bds fênirds iscdfjlds. ]ere cdnsifujr in`rjer bds fênirds in grivi ispecjd li tjikpd bds egetjldris li tikpireture prdpdrcjdnen in su jntirjdr keses li ejri `rjd ripertjld pdr kiljecjón li vintjbeldris, cdn bd qui si cdnsjfui un in`rjekjintd cdntjnud y råpjld, ivjtenld be prdbj`irecjón li fêrkinis y kjcrddrfenjskds in ib ebjkintd jntrdlucjld. Si puili dgtinir tikpiretures li aeste -51 ½C in ib jntirjdr lib prdluctd, prdlucjinld esë be perebjzecjón y cricj kjintd li fêrkinis eb aegir cdnfibeld ib prdluctd.
I. Sdrgitire Is une kåqujne cdkpuiste li une cugite, ldnli eb jntrdlucjr une kizcbe ispicë`jce prdlucjkds d ibegdrekds un sdrgiti, pdr kiljecjón li une pebe qui si ve kdvjinld y li iste kenire ikubsjdnenld ib fênird jntrdlucjld. Iste cugite istå prdvjste li un sjstike li in`rjekjintd prdfrisjvd, pdr bd qui ib fênird qui istå in cdntectd cdn iste perti ve sdbjlj`jcånldsi y ibegdrenld ib sdrgiti li une `drke unj`drki eb ljstrjgujr be pebe tdld ib fênird.
7.3 ]iquiõe kequjnerje In isti puntd enebjzerikds be kequjnerje qui pdr su tekeõd is lindkjnele piquiõe kequjnerje, virikds sus usds y epbjcecjdnis sifÿn su `uncjdnekjintd y pere bd qui aen sjld pinseles y ljsiõeles. Istes kåqujnes tekgjên bes pdlrikds incdntrer li fren tekeõd, qui cdn bes kjskes cerectirëstjces liserrdbben une keydr cepecjlel li rinljkjintd, cdkd pdr ioikpbd? aey cdrteldres li virlures y adrtebjzes in bes qui ib dpirerjd si ligirå sugjr e une pbete`drke pere icaer bds fênirds, y bes li kindr tekeõd, bes utjbjzeles in bes cdcjnes, in bes qui e vicis is niciserjd pertjr pdr be kjtel ebfÿn tjpd li virlure pere su utjbjzecjón.
97
\ike 6
iljtdrjeb } cip
E. ]ecd-oit Is une kåqujne cdkpuiste li un rdtdr li ebte vibdcjlel, qui ve cdnicteld e une aêbjci d cucajbbe, qui cuenld is eccjdnele si ve lisbjzenld aecje egeod in ib jntirjdr li une cugite in be cueb si jntrdlucin bds fênirds. Ib usd y epbjcecjdnis qui si be le e iste kåqujne is be ibegdrecjón li aibelds y sdrgitis in ib kdkintd. ]rjncjpebkinti su utjbjzecjón is in risteurentis li certe. Bds aibelds y sdrgitis qui si cdnsjfuin tjinin une tixture y une ikubsjón qui cdn dtres têcnjces d kåqujnes nd si cdnsjfuin.
G. ]jceldre Is une kåqujne qui q ui cdnste li un rdtdr sjn `jn li ikpuoi, ib cueb bbive bds ebjkintds aeste une un e cucajbbe qui fjre pifele sdgri un ljscd li ecird jndxjlegbi cdn efuoirds kås d kinds frenlis, sifÿn quirekds ib frdsdr li pjceld lib fênird jntrdlucjld. Be sjtuecjón li iste kåqujne sirå in ib cuertd `rëd. Be utjbjzecjón qui lekds e iste kåqujne is cdkd su prdpjd ndkgri jnljce, pere pjcer fênirds. Ib pjceld sirå kås `jnd cuentd kås `jnds sien bds efuoirds lib ljscd. Bds fênirds qui prjncjpebkinti si jntrdlucin in ib rdtdr sdn cernis, eunqui tekgjên si puilin pj cer adrtebjzes.
C. ]ibeldre Is une kåqujne prdvjste in ib jntirjdr li su cugite li une supir`jcji rufdse cdkd sj `uire une bjoe, y be perti jn`irjdr li be cugite is fjretdrje, pdr bd qui eb jntrdlucjr fênirds in iste, eb kdvirsi in `drke cjrcuber, si fdbpien cdn bds gdrlis jntirjdris, pdr bd qui si piben bds fênirds eb prdlucjrsi une `rjccjón. ]ere kentinir bjkpje y ritjrer bds ristds li ebjkintds in ib jntirjdr li be pibeldre, iste ljspdni li un rifeld li efue cdnstenti lurenti su `uncjdnekjintd. Li iste kenire bds ristds ven sjinld errestrelds pdr ib efue y ixpubselds pdr ib lisefòi. Is cdnvinjinti une viz ritjrelds bds fênirds pibelds, aecir `uncjdner be pibeldre in vecëd, pere esë bjkpjer tdtebkinti li ristds bes perilis rufdses. Bds fênirds qui prjncjpebkinti si piben in iste kåqujne sdn petetes y zeneadrjes, y in finireb cuebqujir tjpd li tugêrcubds.
L. Cdrteldre Cdrteldr e d trjncaeld trjncaeldre re Is une kåqujne prdvjste li un ljscd e`jbeld fjretdrjd cdn ib qui si ven cdrtenld bds fênirds qui si ljspdnin in une piquiõe pbete`drke qui fujele pdr un cerrjb si kuivi in sintjld adrjzdnteb y pifele eb ljscd, qui kiljenti un ljspdsjtjvd rifube su ljstencje li siperecjón intri iste pbete`drke y ib ljscd cdrtenti, pdr bd qui eb peser sdgri isti ljscd, ib fênird is cdrteld e be kiljle sibiccjdnele. Bds fênirds pere bds qui istå listjnele iste kåqujne is prjncjpebkinti bds `jekgris, bds quisds qui nd sien crikdsds, pen li kdbli, pjizes li cerni esele, itc.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
93
iljtdrjeb } cip
I. Inveseldre I nveseldre eb vecëd Is une kåqujne prdvjste li un sjstike li ixtreccjón lib ejri. Istå `drkele pdr une cuge rictenfuber, li keydr d kindr prd`unljlel. In su jntirjdr tjini une gerre cdn unes piquiões risjstincjes têrkjces pere cirrer bes gdbses une viz riebjzeld ib vecëd. Istes kåqujnes tjinin un rifubeldr li centjlel li vecëd, li iste kenire pdlrikds cdntrdber be centjlel li prisjón qui ioircirå be gdbse sdgri ib fênird jntrdlucjld. Bd kåxjkd in pdrcinteoi qui si bbife is li un :: %. Bds fênirds e bds qui si puili epbjcer ib vecëd sirëen in
tidrëe e tdlds, pird istd nd is pdsjgbi ye qui kucads li ibbds si li`drkerëen pdr be prisjón ioircjle pdr ib ricjpjinti. ]dr isd ixjsti une verjele feke li ricjpjintis, pird eun esë nd bbifekds e tdld tjpd li fênirds. ]ere istds cesds ixjsti bd qui si bbeke inveseld in etkós`ire prdtictdre, qui eunqui prdpjekinti ljcad nd is riebjzer un vecëd, istes kåqujnes cuinten cdn un ljspdsjtjvd pere jntrdlucjr fesis in ib jntirjdr lib ricjpjinti, lispuês y/d lurenti be riebjzecjón li vecëd, y entis lib sibbeld lib ricjpjinti iscdfjld pere ib fênird in cuistjón.
@. Cdrteldre li virlures y adrtebjzes Is une kåqujne qui tjini lds pertis? une `joe, qui in be qui si incuintre un aegjtåcubd pere be cucajbbe iscdfjle cdn ib cdrti lisield, y sdgri iste perti si cjirre be dtre, qui tjini un tugd pdr ib qui si jntrdlucin bds fênirds qui prisjdnelds pdr une pebence intren in cdntectd cdn be cucajbbe qui fjre e fren vibdcjlel, pdr bd qui si prdluci ib cdrti lisield. Elikås li cdrter, tjini cdkd cdkpbikintds ljstjntds tjpds li cucajbbes, esë cdkd rebbeldris, pdr bd qui sj ljspusjêrekds un rebbeldr in bufer li une cucajbbe dtre epbjcecjón sirëe be li rebber. Bds fênirds utjbjzelds in be cdrteldre sdn virlures, adrtebjzes y petetes.
F. Gebenze ibictrónjce Is une kåqujne prdvjste in su perti supirjdr li une supir`jcji pbene, qui eb lipdsjter fênirds nds kerce su pisd. ]dr bd finireb, istes gebenzes tjinin un sjstike li tere, is licjr, sj pdnikds un ricjpjinti sdgri iste, eb pubser ib gdtón li tere be gebenze si pdni e cird. Isti sjstike `ecjbjte y le repjliz in ib tregeod lib cdcjnird.
A. \ÿrkjx Is une kåqujne in `drke li grezd y li tekeõds kuy ljsperis, kås frenlis d kås piquiõds. Si utjbjzerå und u dtrd lipinljinld li be centjlel li fênird e trjturer. Cdnste in be perti supirjdr li un kdtdr y is be perti kås encae, cdn une `drke enetókjce pere qui puile sir suoitele cdn sifurjlel lurenti su utjbjzecjón. In iste perti si sjtÿe un gdtón pere eccjdner ib
9<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
`uncjdnekjintd, qui nd pdlrå sir pubseld sjn qui privjekinti nd si eccjdni un ljspdsjtjvd li sifurjlel. Ebfunds kdlibds tekgjên ljspdnin li un rifubeldr li pdtincje. Li be perti supirjdr sebi un tugd kitåbjcd qui in su perti `jneb qui is kås encae in `drke li pire sisfele, ldnli si incuintre une cucajbbe cdrteldre, cuye `uncjón is trjturer ebjkintds pere aecir sebses, crikes, itc.
J. Getjldre Is une kåqujne jfueb qui be entirjdr (tÿrkjx), sebvd qui be perti jn`irjdr, in bufer li tinir une cucajbbe cdrteldre, bd qui tjini is une verjbbe pestibire, qui pdlrå sir ldgbi d sjkpbi? be ldgbi isterå ljspuiste cele une li ibbes in perebibd, li teb kenire qui eb fjrer nd si tdquin. Bds kdlibds li getjldres sjikpri tjinin rifubeldr li pdtincje. \ekgjên tinikds in ib kirceld \ÿrkjx cdn ecdpbi li verjbbe, istds kdlibds bd qui tjinin is qui ib grezd kitåbjcd li be cucajbbe is liskdntegbi y in su bufer si pdni ib li be verjbbe.
O. Cuttir Is une kåqujne cuye kjsjón is cdrter, trjturer y in dcesjdnis tekgjên ikubsjdner sebses. Istå prdvjste li une cugite, cdn une tepe cdn un piquiõd drj`jcjd pere jntrdlucjr ebjkintds cuenld istê `uncjdnenld. Be tepe tjini un sjstike li sifurjlel pere qui be cucajbbe jntirjdr si peri in ib kdkintd qui iste si egre. In ib jntirjdr j ntirjdr li be cugite si incuintre une cucajbbe liskdntegbi qui si pdlrå cekgjer pdr dtrd tjpd li cucajbbe (bjse, lintele…). Be vibdcjlel li cdrti is kuy ebte y pdr bd finireb be keydr perti li cuttir ljspdnin li un rifubeldr li pdtincje, cdkd aikds ljcad entirjdrkinti. Iste kåqujne sjrvi pere cdrter, trjturer y aeste pere ikubsjdner sebses. Sj ljspusjêrekds li cucajbbes kizcbeldres, si pdlrëe ekeser kese in piquiões centjlelis, eunqui iste kåqujne nd istå ljsiõele pere ise `uncjón.
H. \irkdkjx Is une kåqujne prdvjste li un ricjpjinti qui in su jntirjdr cdntjini unes cucajbbes qui puilin fjrer e fren vibdcjlel, eb kjskd tjikpd qui puili sir rifubele be tikpireture jntirjdr y ib tjikpd li `uncjdnekjintd. Iste kåqujne tjini be pdsjgjbjlel li cdcjner eb vepdr, ecdpbenld in be perti supirjdr li be cugite prjncjpeb dtre, qui, gesånldsi in un sjstike li cdnlinsecjón y cdn kuy pdce centjlel li efue, cdcjne ebjkintds. Isti eperetd tjini kucaësjkes epbjcecjdnis, lisli trjturer aeste be tirkjnecjón li un fujsd, pird bd riebkinti ÿtjb in bes cdcjnes nd is be tirkjnecjón li cdcjneld li pbetds, ye qui be centjlel qui si puili cdcjner in be \irkdkjx is piquiõe pere une cdcjne prd`isjdneb. ]ird nd pdr istd si lisicaerëe be utjbjzecjón li iste kåqujne in be cdcjne, ye qui is kuy ÿtjb in be ibegdrecjón li gesis pere sebses, ikubsjdner ljstjntes ibegdrecjdnis, cdrter d aecir purê un fênird qui pdstirjdrkinti si eõeli e un fujsd, itc. Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
99
iljtdrjeb } cip
B. \ixturjzeldr Is une kåqujne sjkjber e une tÿrkjx, qui tjini be cerectirëstjce li pdlir cekgjer bes cucajbbes y tinir une pdtincje supirjdr. ]dr bd tentd sus epbjcecjdnis sdn sjkjberis, elikås li pdlir ikubsjdner y bjcuer.
K. Wdnir Is un eperetd qui in riebjlel is un finireldr li cebdr, cdn be pertjcuberjlel qui pere su utjbjzecjón nicisjte li un ricjpjinti eoind e isti. ]dr isd qui su istuljd y cebcj`jcecjón cdrrispdnli sjtuerbi in piquiõe kequjnerje. Isti eperetd ljspdni li un finireldr li cebdr in `drke li sirpintën qui is jntrdlucjld in un ricjpjinti bbind li efue y qui kiljenti unes pebes crie cdrrjintis li efue lintrd lib bëqujld. Sus prjncjpebis epbjcecjdnis sdn ib cdcjneld li ebjkintds inveselds eb vecëd, ye qui prdluci une tikpireture jlieb pere ibegdrecjdnis eb geõd kerëe. Elikås li tinir un ljspdsjtjvd pere be tikpireture (tirkdstetd), tjini un ribdo pere ib cdntrdb lib tjikpd.
N. Festrdvec Is une kåqujne li `drke kuy sjkjber e une dbbe e prisjón. Iste kåqujne cdkgjne bes têcnjces li cdccjón eb vecëd cdn be cdccjón e prisjón. \jini ljspdsjtjvds li tikpireture y tjikpd, y sus epbjcecjdnis sdn pere cdcjner cuebqujir ebjkintd, pird cdn be pertjcuberjlel qui si cdcjne y/d si `rëi e geoe tikpireture.
7.< Getirëe li cdcjne Lintrd li be getirëe li cdcjne jlintj`jcerikds bds ricjpjintis kås cdkunis y kås jkpdrtentis qui si utjbjzen in bes cdcjnes, cókd bds ricjpjintis puilin ister `egrjcelds in ljstjntds ketirjebis y enebjzerikds bes prdpjilelis li bds ljstjntds ketirjebis li bds qui istån `egrjcelds. ]ere qui istds ketirjebis sien elicuelds pere su utjbjzecjón in be priperecjón li ebjkintds, ligirån cukpbjr cjirtes ndrkes? - Bds ketirjebis ketirjebis qui si si liljquin e be `egrjcecjón li be getirëe getirëe li cdcjne cdcjne nd prisinteren prisinteren njnfÿn rjisfd li jntdxjcecjón. - Be getirëe li cdcjne nunce ligirå ister `egrjcele cdn ketirjebis qui nd sien guinds cdnluctdris lib cebdr. - Bds ketirjebis ketirjebis li `egrjcecjón sirån sirån jnebtiregbis, bd qui sjfnj`jce qui nd trenskjtjrån dbdr, segdr d cdbdr e bds ebjkintds qui si cdcjnin in istds ricjpjintis. ricjpjintis. - Bds ketirjebis ketirjebis li `egrjcecjón li be getirëe li cdcjne ligin ferentjzer su risjstincje risjstincje e bds fdbpis pere ivjter qui si li`drkin lurenti su utjbjzecjón. - Bds ketirjebis ketirjebis li `egrjcecjón ligin ligin li ferentjzer su su `ecjbjlel li bjkpjize y kentinjkjintd kentinjkjintd in un usd prdbdnfeld.
90
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Lispuês li vir bes cdnljcjdnis qui ligin li fuerler bds ketirjebis li `egrjcecjón li be getirëe li cdcjne, peserikds e enebjzer cele und in pertjcuber? - Ib cdgri is guind pere cuebqujir tjpd tjpd li cdccjón cdccjón y eb kjskd tjikpd tjikpd is li fren lurize lurize y risjstinrisjstincje. Is un keb cdnluctdr lib cebdr y ib cebintekjintd in su jntirjdr si prdluci kuy bintekinti, pdr bd qui lurenti be cdccjón is lj`ëcjb qui si prdluzce ib eferri li bds ebjkintds. Isti ketirjeb tjini in su cdntre qui is kuy piseld y cerd, elikås qui ib kentinjkjintd li ricjpjintis `egrjcelds cdn cdgri nd is sincjbbd, ye qui ligin li ister isteõelds in su jntirjdr y in cesd li sir niciserjd ib ri-isteõeld. In be ectuebjlel is lj`ëcjb incdntrer ebfujin qui si liljqui e isti tjpd li riperecjdnis. Be bjkpjize ixtirjdr tinlrå qui aecirsi cdn prdluctds ispicë`jcds pere be bjkpjize lib cdgri d cdn une kizcbe li pjkintón, seb fdrle y vjnefri. Lispuês li be cdccjón li ebjkintds, sjikpri si ritjrerån lib jntirjdr lib ricjpjinti, y pdr bd tentd nunce si fuerlerån ebjkintds in ricjpjintis li cdgri. - Ib ecird jndxjlegbi is ectuebkinti ib ib kås utjbjzeld. \jini fren cepecjlel cebdrë`jce, pdr pdr bd qui si cebjinte råpjlekinti8 is risjstinti e bds fdbpis, pdr bd qui lurenti su utjbjzecjón is lj`ëcjb qui si prdluzce ebfune li`drkecjón in ib ricjpjinti8 ib kentinjkjintd y be bjkpjize is kuy sincjbbd (bds oegdnis sirån ndrkebis, pird bds istrdpeods nd ligirån rebber ib `dnld, ye qui sj nd in pdstirjdris utjbjzecjdnis, si piferëen bds ebjkintds lurenti su cdcjneld)8 isti ketirjeb is kuy guin cdnluctdr lib cebdr, pdr bd qui bds ebjkintds lurenti su cdcjneld tjinin kås `ecjbjlel qui si eferrin d si pifuin, pird be keydr perti li bds ricjpjintis `egrjcelds in ecird jndxjlegbi tjinin ib `dnld ri`recterjd, bd qui eyule in fren kiljle e sdbucjdner ib prdgbike li eferri lurenti be cdccjón li ebjkintds, ye qui eb ripertjr li kenire kås unj`drki ib cebdr istd quile sdbucjdneld. - Ib ebukjnjd, is un ketirjeb kuy bjfird, elikås li sir un guin cdnluctdr lib cebdr y li `åcjb bjkpjize y kentinjkjintd. In su cdntre, kentjini unds njvibis li risjstincje e bds fdbpis kindr qui dtrds ketirjebis, pdr bd qui lurenti su utjbjzecjón is kås `åcjb qui si li`drki d si litirjdri. Bds ricjpjintis `egrjcelds cdn isti tjpd li ketirjeb sdn prjncjpebkinti utjbjzelds in cdcjne cdbictjve, ye qui eb cdcjner frenlis centjlelis in vdbukin li cdkjle, is kås sincjbbd su keniod. Bes ibegdrecjdnis riebjzeles in istds ricjpjintis, une viz tirkjneles y ritjreles lib `uifd, nd si lioerån in`rjer in ib kjskd ricjpjinti. - Ib ajirrd is li usd usd kuy ispicë`jcd, ispicë`jcd, y bds ricjpjintis ricjpjintis `egrjcelds cdn ajirrd sdn pere ibegdrecjdnis ibegdrecjdnis kuy cdncrites, cdkd pdr ioikpbd sertinis pere cripis d li tdrtjbbes. Isti ketirjeb is kuy piseld y un fren cdnluctdr lib cebdr. ]ere su bjkpjize si prdcilirå li be sjfujinti kenire? si ritjrerån bds ristds qui puile tinir elairjlds y si sifujrå cdn un quikeld eb adrnd, pere tirkjner pubjinld su supir`jcji jntirne eb `uifd cdn seb. - Ib gerrd is is un ketirjeb ketirjeb `råfjb, pdr bd qui si tinlrå cujleld in in su keniod y utjbjzecjón. Be perti jntirne li bds ricjpjintis li gerrd isterå cugjirte li iskebti ciråkjcd, li iste kenire sirån bjsds y nd si eferrerån bds ebjkintds. Su bjkpjize si aerå cdn oegón y pdstirjdr siceld, y si tinlrå cujleld sdgri tdld in be cdbdcecjón, ye qui eb pdnir unes incjke li dtres, si pdlrån liscescerjbber d rdkpir cdn `ecjbjlel. Be utjbjzecjón li istds ricjpjintis is finirebkinti tentd pere cdcjner d prisinter pbetds ispicë`jcds, finirebkinti li be cdcjne treljcjdneb. Istds ricjpjintis prjncjpebkinti si utjbjzen sdgri cdcjnes li fes, ye qui eb nd sir li supir`jcji pbene, pdr bd finireb, lj`ëcjbkinti si cebinterån in cdcjnes ibêctrjces d vjtrdciråkjces. vjtrdciråkjces. In be ectuebjlel si `egrjcen ricjpjintis li gerrd cdn be gesi pbene, pird eun esë nunce si pdlrån utjbjzer sdgri pbeces li jnluccjón. - Dtrds ketirjebis. ketirjebis. In be ectuebjlel ixjstin ixjstin dtrds dtrds ketirjebis, ketirjebis, cdkd puilin sir? ixdpen, kibekjne, pbåstjcd, `bixjpen, pdbjcergdnetd, ixdfbes…
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
96
iljtdrjeb } cip
E. Kerkjte cdn tepe Is un ricjpjinti li prdpdrcjdnis kås ebtd qui encad, qui pirkjti be cdccjón li bëqujlds, `dnlds, pestes y, in finireb, ebjkintds li cdccjón prdbdnfele y cdn une ivepdrecjón kindr qui in dtrds ricjpjintis. Si `egrjce in cdgri, ebukjnjd d ecird jndxjlegbi.
G. Kilje kerkjte Is un ricjpjinti li prdpdrcjdnis pråctjcekinti jfuebis li ebtd qui li encad. ]irkjti ib cdcjneld li ebjkintds qui pdr su `refjbjlel si rdkpirëen d liskinuzerëen sj bds cdcjnårekds in une kerkjte. Be ivepdrecjón is pdce lurenti ib cdcjneld li ebjkintds. Si `egrjce in cdgri, ebukjnjd d ecird jndxjlegbi.
C. Wdnlón Is un ricjpjinti li prdpdrcjdnis cjbënlrjces, kås encad qui ebtd. Isti ricjpjinti pdr sus kiljles li gdrlis ribetjvekinti geoes, pirkjti qui eb cdcjner si puilen kenjpuber bds ebjkintds cdn ribetjve `ecjbjlel. Sjn tinir une supir`jcji encae, isti ricjpjinti pirkjti be ivepdrecjón kås råpjle li be perti aÿkile li bes ibegdrecjdnis y esë ivepdrer ib ixcisd li bëqujlds. Si `egrjce in cdgri, ebukjnjd d ecird jndxjlegbi.
L. Grisieldre Gris ieldre cdn tepe Is un ricjpjinti li `drke dvebele d rictenfuber, li gdrlis geods y encad in su perti geoe. Su utjbjzecjón pdlrå sir sdgri ib `dfón esë cdkd in adrnd, y su utjbjzecjón prjncjpeb is pere ib grisield li frenlis pjizes, puljinld cdcjner jfuebkinti cjirtds fujsds. Si `egrjce in cdgri, ebukjnjd d ecird jndxjlegbi.
I. Dbbe Dbb e e prisjón Is un ricjpjinti qui pere su cdrricte utjbjzecjón sjikpri tinlrå qui ister prdvjstd li su tepe, ye qui bi prdpdrcjdne un cjirri airkêtjcd, y våbvubes li prisjón y li sifurjlel li bes qui ve prdvjste. ]rdpdrcjdne une `drke li cdccjón li bds ebjkintds kås råpjle qui sj su cdcjneld si ajcjire li `drke cdnvincjdneb, bd qui prdpjcje qui bes ibegdrecjdnis riebjzeles in isti tjpd li ricjpjintis tinfen kindr pêrljle li nutrjintis. Sus epbjcecjdnis sdn pere tdld tjpd li ibegdrecjdnis. Si `egrjce in ebukjnjd d ecird jndxjlegbi.
91
\ike 6
iljtdrjeb } cip
@. Wustjlire d pbece li eselds Is un ricjpjinti li `drke rictenfuber y li gdrlis geods, qui in su perti betireb kinds encae tjini ljspuistes un ese `joe d kóvjb pere `ecjbjter su keniod. Isti ricjpjinti si utjbjze pere jntrdlucjr ebjkintds in bds adrnds, pere su cdcjneld, ibegdrecjón eb geõd kerëe, eselds, grisields, rifinirer ebjkintds… Si `egrjce in cdgri, ebukjnjd d ecird jndxjlegbi.
F. Cezd Is un ricjpjinti li piquiõd tekeõd y li l i kuy ljvirses cepecjlelis, cdn `drke li cjbjnlrd, qui ve prdvjstd li un kenfd pere pdlir kenioerbd. Su utjbjzecjón is kuy verjele, lisli ib cdcjneld li piquiões centjlelis aeste bd qui is cebinter une ibegdrecjón qui ye istege priperele. Si `egrjce in cdgri, ecird jndxjlegbi d ebukjnjd, eunqui in be ectuebjlel is rerd incdntrer cezds li isti ketirjeb.
A. Geõd kerëe Is un ricjpjinti cjbënlrjcd li jfuebis ljkinsjdnis qui ib cezd, pird li keydr ebture, y pdlrå ister prdvjstd li eses in sus betirebis. ]dr bd tentd is istricad y ebtd. \ekgjên si lindkjne geõd kerëe e ricjpjintis festrdndr, li `drkes cuelreles y prd`unles, `egrjcelds e be kiljle li bds geõds kerëe. Su prjncjpeb utjbjzecjón is kentinir bëqujlds y sebses cebjintis eb geõd kerëe. Si `egrjcen in ecird jndxjlegbi.
J. ]erjsjinni d sertên li fren `rjture Is un ricjpjinti li prdpdrcjdnis cónjces y cdn be gesi pbene, cdn bds gdrlis ebtds y lds eses. ]uili tinir cdkd eccisdrjd une cistjbbe, qui sirvjrå cdkd iscurrjldr li frese eb ritjrer bds ebjkintds. Sus epbjcecjdnis sdn ibegdrecjdnis li fren `rjture. Ib ketirjeb li `egrjcecjón li isti tjpd li sertên is ib ajirrd, qui pdlrå d nd ister iskebteld in su jntirjdr.
O. Sertên Is un ricjpjinti li un encad qui dscjbe intri bds 50 ck. y bds <= ck li ljåkitrd, li gdrlis geods y qui ljspdni li un kenfd. Su utjbjzecjón is pere sebtier, riadfer, aecir tdrtjbbes, `riër… Bds ketirjebis utjbjzelds in su `egrjcecjón sdn? ajirrd, iskebteld d nd, ebukjnjd d ecird jndxjlegbi cugjirtd in su jntirjdr pdr ti`bón d ketirjeb entjelairinti.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
9:
iljtdrjeb } cip
H. Seutê Is un ricjpjinti cdn be gesi pbene, li gdrlis nd kuy ebtds y cdn unes kiljles li ljåkitrd qui dscjben intri bds 59 ck. e bds <= ck. Su utjbjzecjón is pere riadfer, sebtier, riebjzer cdccjdnis in piquiões centjlelis li istd`elds d fujsds. Si `egrjce in cdgri, ebukjnjd d ecird jndxjlegbi.
B. Seutê rusd Is un ricjpjinti li `drke cónjce, pird li ljkinsjdnis kås piquiões qui be sertên li fren `rjture, y li gdrlis ebtds cdn un kenfd. Su utjbjzecjón is pere aecir sebses, riadfer, sebtier y riebjzer piquiõds fujsds d istd`elds. Si `egrjce in cdgri, ebukjnjd d ecird jndxjlegbi.
K. Festrdndrk Sdn unds ricjpjintis cdn unes kiljles istånler, li prdpdrcjdnis rictenfuberis y cuelreles, li ljstjntes prd`unljlelis. Be kiljle kås cdkÿn is 93 x 37,9 ck. Si `egrjcen in ecird jndxjlegbi y pdbjcergdnetd? bds li ecird jndxjlegbi pirkjtin tentd cdcjner cdkd cdnsirver d trenspdrter ebjkintds, eunqui bds kås eprdpjelds pere cdnsirver d trespdrter bds ebjkintd in `rëd sdn bds li pdbjcergdnetd. Bes ikprises li cetirjnf bds utjbjzen kucad pere trespdrter bes ljstjntes ibegdrecjdnis qui pdstirjdrkinti utjbjzere in bds sirvjcjds.
N. ]eibbire Is un ricjpjinti li gesi pbene, rildnld cdn bds gdrlis geods y prdvjstd li lds eses. Su utjbjzecjón is pere riebjzer peibbes y errdcis. @egrjcele in ajirrd d ecird jndxjlegbi.
Õ. Bugjnire y turgdrire Sdn lds ricjpjintis ljstjntds? be bugjnire is li `drke eberfele y be turgdrire li `drke rdkgdjleb. Bds lds sdn ebtds y cdn tepe, ven prdvjstds li une riojbbe liskdntegbi ldnli si pdni ib fênird pere su cdcjneld y qui isti nd tdqui ib `dnld lib ricjpjinti. Be bugjnire si utjbjze pere ibegdrer piscelds cjbënlrjcds y be turgdrire pere piscelds pbends, intirds, isceb`elds d grisields. Si `egrjce in ajirrd, cdgri d ecird jndxjlegbi.
0=
\ike 6
iljtdrjeb } cip
D. ]irdb li kiljd puntd Is un ricjpjinti is`êrjcd, sikjcjrcuber li gesi pbene, cdn d sjn eses. Su utjbjzecjón is pere kdnter sebses, crikes, netes, y prjncjpebkinti in ibegdrecjdnis pestibires. Si `egrjce in ecird jndxjlegbi.
]. Gerr Gerriõd iõd Is un ricjpjinti li `drke cónjce y cdn be gesi pbene qui ljspdni li lds eses. Su utjbjzecjón is pere getjr ebjkintds, eb jfueb qui si utjbjze pere fuerlerbds. Si `egrjce in ecird jndxjlegbi.
U. Iscurri virlures Is un utinsjbjd li `drke is`êrjce cdn une gesi pere kentinir ib ricjpjinti, is adnld y ljspdni li efuoirds in tdle su supir`jcji. Si utjbjze pere iscurrjr ebjkintds qui istån jnkirsds in bëqujlds, prjncjpebkinti virlures, eunqui si puili iscurrjr in êb cuebqujir fênird (cdkd pdr ioikpbd pestes). Si `egrjce in ebukjnjd, ecird jndxjlegbi d pbåstjcd.
W. Iscercaelire Is un ricjpjinti qui si cdkpdni li lds pjizes pird qui be `uncjón qui liserrdbbe is jfueb in cuebqujir li sus `drkes. Si cdkpdni li une perti supirjdr qui is une riojbbe, qui pdlrå tinir gdrli d nd, y une jn`irjdr qui is ib ricjpjinti ldnli cein bds ristds li frese li bds ebjkintds lipdsjtelds in be perti supirjdr. Si utjbjze pere lisfreser `rjtds, rigdzelds y in finireb, pere iscurrjr ebjkintds. Si `egrjce in ebukjnjd, ecird jndxjlegbi d pbåstjcd.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
05
iljtdrjeb } cip
7.9 ßtjbis li cdcjne In isti puntd enebjzerikds bds ÿtjbis ‒airrekjintes‛ kås jkpdrtentis li usd pdr bds cdcjnirds. Sdn bds kås gåsjcds li usd in be cdcjne, pird cele und li istds istå ljsiõeld pere une `uncjón ispicë`jce, y pdr bd tentd ib cdndcjkjintd li su `uncjón is li bd kås niciserjd pere esë riebjzer bes begdris cdn kås pricjsjón, sifurjlel y i`jcecje. ]dr su jkpdrtencje y verjilel bds sipererikds in lds gbdquis.
E. Bds cucajbbds e. Cucajbbd cigdbbird Is un cucajbbd li tekeõd kiljd li 36 e <7 ck. y li adoe encae, si utjbjze pere cdrter d trdcier adrtebjze, piscelds y cernis sjn auisd.
g. Cucajbbd lisauiseldr Is un cucajbbd li tekeõd kiljend li 3= e 30 ck. y li adoe istricae, si utjbjze pere lisauiser.
c. ]untjbbe Is un cucajbbd li tekeõd piquiõd li 51 e 7= ck. si utjbjze pere piber, tdrnier, itc.
l. Cucajbbd oekdnird Is un cucajbbd li adoe istricae y eberfele y eunqui lurd is `bixjgbi, pere `ecjbjter ib cdrti lib oekón qui is ib usd ispicë`jcd ispicë`jcd qui tjini.
i. Cucajbbd li sebkón Is kuy pericjld eb cucajbbd oekdnird, pird finirebkinti ljspdni li unes ainljlures in su adoe pere `ecjbjter ib cdrti lib sebkón in bdncaes `jnes. Su utjbjlel is cdkd jnljce su ndkgri, pere bdncaier sebkón.
07
\ike 6
iljtdrjeb } cip
`. Cucajbbd pere trencaiber Is un cucajbbd kuy sjkjber eb cucajbbd cigdbbird, pird li adoe kås `jne, qui si utjbjze pere trjncaer cernis eseles d grisieles.
f. Cucajbbd li pen Is un cucajbbd qui in be perti lib `jbd ljspdni li ljintis, bd qui `ecjbjte ib cdrti li pen, ye qui li iste kenire ib pen sd si epbeste lurenti be dpirecjón li cdrti.
a. Cucajbbd cernjcird Is un cucajbbd li frenlis ljkinsjdnis qui kentjini cesj tdld ib berfd lib `jbd pbend, tirkjnenld circe li be punte cdn une piquiõe curveture. Su ljsiõd is elicueld pere `jbitier cernis.
j. Cucajbbd li fdbpi Is un cucajbbd li frenlis ljkinsjdnis y li adoe encae y fruise, qui si utjbjze pere cdrter y pdrcjdner fênirds cdn auisds.
o. Cucajbbd li kiljd fdbpi Is un cucajbbd li ljkinsjdnis ebfd kindris qui ib cucajbbd li fdbpi. Si utjbjze pere cdrter y pdrcjdner fênirds cdn auisds li kindr lurize qui ib cucajbbd li fdbpi.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
03
iljtdrjeb } cip
h. Aecae d kecaiti Is un cucajbbd qui pdr su `uncjón ib `jbd nd is bd kås jkpdrtenti, pird së ligi li tinir ebfd, is li `drke rictenfuber y li adoe encae y fruise, qui si utjbjze pere cdrter fênirds cdn auisds lurds.
b. Kilje bune Is un cucajbbd li frenlis ljkinsjdnis adoe kuy encae y nd kuy fruise. Su utjbjzecjón is pere cdrter, recjdner d `jbitier piscelds.
k. \joires Eunqui ivjlintikinti nd is un cucajbbd, sj is une airrekjinte li cdrti. \jini lds adoes e`jbeles in su perti jntirne, qui unjles intri së pdr kiljecjón li un peseldr d tdrnjbbd, eb cirrersi y ountersi bes si prdluci prdluci ib cdrti. Si utjbjze pere cdrter tdle cbesi li ebjkintds sjn auisd. auisd.
0<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
n. Caejre Caej re d isbegón Is une airrekjinte li `drke cjbënlrjce cdn be adoe berfe y istrjele, qui si utjbjze pere rievjver ib `jbd li bds cucajbbds.
õ. Ispåtube Ispå tube d gebbine Is une airrekjinte li adoe berfe y encae, sjn `jbd, qui si utjbjze pere ixtinlir y ebjser crikes y fênirds ikubsjdnelds, pdr ioikpbd be nete, y pdr bd finireb, in ibegdrecjdnis li pestibirëe.
d. Ispåtube Ispå tube li pjntdr Is une airrekjinte li `drke trjenfuber, tirkjnenld be perti kås istricae in ib kenfd, qui si utjbjze prjncjpebkinti pere ricdfir fênirds lurenti ib tregeod sdgri bes pbencaes li cdcjne.
p. Liscdrezdneldr Iste airrekjinte ljspdni li un piquiõd cjbjnlrd auicd y cdn ebfd li `jbd in su gdrli, y si utjbjze pere ritjrer ib cdrezón li bes `rutes.
q. Sece gdcelds Is une airrekjinte qui in su punte tjini une sikjis`ire cdn un piquiõd drj`jcjd in su perti cintreb y cdn `jbd in sus gdrlis, qui si utjbjze pere secer gdbes li `rutes y adrtebjzes cerndses.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
09
iljtdrjeb } cip
r. ]ibeldr icdnókjcd Is une airrekjinte qui ljspdni li une perti curvele sjn `jbd y dtre pjize supirpuiste `drkenld in iste supirpdsjcjón un piquiõd auicd. Iste pjize supirpuiste tjini `jbd pdr bds lds belds, pere esë `ecjbjter ib pibeld li `rutes y adrtebjzes.
s. Wjzeldr li kentiqujbb kentiqujbbee Is une airrekjinte qui ljspdni li une adoe rëfjle lintele in be perti curvele qui ljspdni eb gdrli li iste, qui si utjbjze pere secer rjzds li kentiqujbbe.
t. Ispuibe Is une ruile cdn `jbd y fjretdrje, qui puili ister lintele d sir bjse, qui si utjbjze pere cdrter keses crules d cdcjneles.
u. Egri dstres Is une airrekjinte qui tjini be adoe cdrte y fruise sjn `jbd y cdn punte in ib ixtrikd, qui si utjbjze pere egrjr dstres.
G. Ib utjbbeoi e. Ispebkeli Ispebkelire re Airrekjinte kitåbjce y pisele li `drke pbene, qui si utjbjze pere epbester un fênird lånldbi fdbpis suevis pere aecirbd kås `jnd y eberfeld, finirebkinti cerni.
00
\ike 6
iljtdrjeb } cip
g. Fuenti li ecird Isti ibegdreld in `drke li ril qui si eouste e be kend y is `bixjgbi, si pdni in be kend cdntrerje cdn be qui kenioekds ib cucajbbd. Su `jnebjlel is be sifurjlel, ivjter cdrtis in bes kends.
c. \irkókitrd ljfjteb Sjrvi pere kiljr be tikpireture li bds fênirds, pirkjtjinld segir be tikpireture lib jntirjdr lib prdluctd eb liticter be tikpireture kiljenti sdnle. \ekgjên bds aey cdn båsir.
l. Cdbeldr cajnd Ytinsjbjd li `drke cónjce qui ljspdni in tdle su supir`jcji li piquiõds efuoirds, bd qui pirkjti cdber, peser crikes y sebses, pere esë dgtinir une tixture kås `jne.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
06
iljtdrjeb } cip
i. Cdbeldr li tibe kitåbjce Is un utinsjbjd qui ljspdni li une kebbe kitåbjce `jne ebrilildr li un erd cdn un kenfd. Iste kebbe sirå kås d kinds `jne, sifÿn be utjbjzecjón qui si bi vebbe e ler e isti utinsjbjd, pere cdber fênirds in finireb.
`. \ekjz Is un utinsjbjd li `drke cjrcuber cdn bds gdrlis ebtds, qui ljspdni li une kebbe kitåbjce, pere esë ri`jner y ritjrer pertis fruises li bes ljstjntes aerjnes riebjzenld un kdvjkjintd li vejvên.
f. ]ese purês Is un utinsjbjd cdn puistd li une cugite, riojbbe, ispåtube fjretdrje y peseldre y kenjvibe, si utjbjze pere ri`jner, peser purês y crikes.
a. Perjb erjbbe be Is un utinsjbjd kitåbjcd `drkeld pdr ebekgris in `drke egdkgele qui si ikpbie pere getjr y ikubsjdner.
01
\ike 6
iljtdrjeb } cip
j. Ispukelire Is un utinsjbjd qui sjtÿe in su perti `jneb une is`ire cdn efuoirds y ebfd cónceve, qui si utjbjze pere lisispuker ceblds y fujsds, kdvir ibegdrecjdnis y ritjrer fênirds li bds ricjpjintis li cdcjneld.
o. Cecjbbd Is un utinsjbjd qui ljspdni li un ricjpjinti sikjcjrcuber in su ixtrikd, si utjbjze pere sebsier, neper, peser fênirds bëqujlds…
h. Ereõe Is un utinsjbjd sjkjber e be ispukelire, pird qui in su perti `jneb li is`ire ljspdni li un inrioeld kitåbjcd, tekgjên li `drke cónceve. Su `jnebjlel is ritjrer fênirds li un kiljd bëqujld une viz qui istds aen sjld cdcjlds d `rjtds.
b. Webbeldr Is un utinsjbjd cdn peril d perilis efuoirieles y qui nd aen sjld pubjles, quilenld rigeges in ib ixtirjdr qui sirå ib ibikintd rebbeldr. Su utjbjlel is rebber pen, adrtebjzes, a drtebjzes, quisd, itc.
k. Kenldbjne Is un utinsjbjd cdkpuistd li une pbece li ecird cdn petes, cdn cucajbbes e`jbeles li ljstjntes rifubecjdnis, qui eb peser bds fênirds istds quileren cdrtelds. \ekgjên ljspdni li un cerrd pdrte ebjkintds pere esë ivjter cdrtis lurenti su utjbjzecjón. Si utjbjze pere cdrter adrtebjzes, rigenerbes, cdrter in oubjene, aecir petetes cajp…
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
0:
iljtdrjeb } cip
n. Lisiscekel Lisiscekeldr dr Is un utinsjbjd cdkpuistd li verjes adoes linteles, qui si utjbjze pere ritjrer bes iscekes li bds piscelds.
õ. Wdljbbd Wdljb bd li ekeser Is un utinsjbjd cjbënlrjcd, finirebkinti li kelire, eunqui tekgjên si `egrjcen in ecird jndxjlegbi d pdbj cergdnetd. Ljspdni in sus ixtrikds li un istricaekjintd bd qui utjbjzekds cdkd kenfd.
d. Cistjbbd li petetes njld Is un utinsjbjd cdkpuistd pdr lds cistjbbds qui inceoen intri së `egrjcelds in riojbbe kitåbjce, pere esë ribbinerbds li un fênird cdrteld d bekjneld `jnd y aecir une `drke li cistd, si aecin cdn istd cistds li petete `rjte.
p. \eod Is une tegbe li cdrti fruise, qui ljspdni li petes, qui si utjbjze pere cdrter fênirds cdn auisds lurds.
6=
\ike 6
iljtdrjeb } cip
q. \egbe Isti utinsjbjd, pdr bd finireb is li `drke rictenfuber, li ljstjntds frdsdris, y qui si utjbjze pere cdrter tdld tjpd li fênirds.
r. Ebkjriz y kdrtird Is un ricjpjinti qui tjini cdkd cdkpbikintd un kezd, qu i si utjbjze pere kecaer d keoer ljstjntds fênirds d ibegdrecjdnis. ]uilin sir li keydr d kindr tekeõd. Bds lindkjnelds ebkjriz istån `egrjcelds in kårkdb y bds lindkjnelds kdrtirds istån `egrjcelds in kelire.
s. Ispåtube li fdke d rigeõeldr Is un utinsjbjd qui ljspdni in un ixtrikd li une pebe li fdke cdn cjirte `bixjgjbjlel, bd qui pirkjti ib rigeõeld li crikes y sebses, in finireb, li bëqujlds cdn cjirte crikdsjlel.
t. Cucaere li pdbjcergdnetd Is une cucaere d pebe ye qui is tdtebkinti pbene, is rëfjle y risjstinti eb cebdr, qui si utjbjze pere rikdvir bes ibegdrecjdnis lurenti su cdcjneld, pere esë ivjter ib eferri li istes.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
65
iljtdrjeb } cip
3. \ÊCNJCES \ÊCNJCE S LI \WE\EKJ \WE\EKJIN\D IN\D Z ]WI]E ]WI]EWECJÓN WECJÓN JNJCJEB LI BDS EBJKIN\DS? JLIN\J@ JLIN\J@JCECJÓN JCECJÓN LIB EBJKIN\D EBJKIN\ D Z SY E]\J\YL D ND ]EWE IB CDNSYKD AYKEND (\J]DS LI ]ISCELD, ]IS CELD, CEWNI, PIWLYWES, PIWLY WES, @WY\ES. @WY\E S....) BEPELD, CDW\IS (LINDKJNECJÓN LI BES LJ@IWIN\IS ]JI_ES LI E]WDPICAEKJIN\D ]EWE CELE \J]D LI EBJKIN\D Z ]WDLYC\D), LISCDNFIBECJÓN 3.5 Jlintj`jcecjón lib ebjkintd y su eptjtul d nd pere ib cdnsukd aukend (tjpds li pisceld, cerni, virlures, `rutes...) E. \jpds li ebjkintds e. Sifÿn su prdcilinc prdcilincje je - Neturebis? sdn equibbds qui nd istån sdkitjlds sdkitjlds e bds prdfrisds ticndbófjcds. - Aukenjzelds? sdn sdn ebjkintds qui aen sjld kås d kinds kinds kenjpubelds jnlustrjebkinti (cdnsirves, cdnfibelds, itc.). - Ertj`jcjebis? sdn ebjkintds lisneturebjzelds. Aen sjld sdkitjlds e une sirji li ibegdrecjdnis cuyd risubteld `jneb quile kuy biods li bd qui drjfjnerjekinti ire ib ebjkintd (epirjtjvds li cdbdris, quisds d ikgutjlds riibegdrelds, itc.).
Bds `jnis qui pirsjfui be \icndbdfëe li bds Ebjkintds sdn ib egesticjkjintd li ebjkintds sebulegbis, gjin cdnsirvelds y ljvirsj`jcelds pere setjs`ecir ib sintjld lib fustd.
g. Sifÿn su freld li utjbjlel - ßtjbis - Jnÿtjbis - \óxjcds
G. Cbesj`jcecjón y cerectirëstjces li bds lj`irintis tjpds li ebjkintds e. Båctids. Cbesj`jcecjón y cerectirëstjces Si intjinli pdr bicai netureb ib prdluctd ëntifrd, nd ebtireld nj elubtireld y sjn cebdstrds, lib drliõd ajfjênjcd, rifuber, cdkpbitd i jnjntirrukpjld li bes aikgres kekë`ires ldkêstjces senes y gjin ebjkinteles.
67
\ike 6
iljtdrjeb } cip
• Lindkjnecjón finêrjce Cdn be lindkjnecjón finêrjce li bicai si cdkprinli ÿnjce y ixcbusjvekinti be bicai netureb li vece. Bes bicais prdlucjles pdr dtres aikgres li enjkebis ldkêstjcds si lisjfnerån jnljcenld elikås ib ndkgri li be ispicji cdrrispdnljinti? bicai li dvioe, bicai li cegre, bicai li gurre, bicai li yifue y bicai li cekibbe.
• Li`jnjcjón li bes ljstjntes cbesis li bicais - Bicai ajfjinjzele? ajfjinjzele? Is be bicai netureb sdkitjle e un prdcisd ticndbófjcd eutdrjzeld qui esifuri be tdteb listruccjón li bds fêrkinis petófinds y be cesj tdtebjlel li be `bdre geneb, sjn kdlj`jcecjón sinsjgbi li su neturebize `ësjcd-quëkjce, cerectirëstjces gjdbófjces y cuebjlelis nutrjtjves. - Bicai cirtj`jcele? cirtj`jcele? Is Is be prdcilinti prdcilinti li ixpbdtecjdnis fenelires in in bes qui bds prdcisds prdcisds li prdluccjón, dgtincjón, inveseld y ljstrjgucjón istån sdkitjlds e un rjfurdsd cdntrdb senjterjd d`jcjeb qui ferentjci be jndcujlel y vebdr nutrjtjvd nu trjtjvd lib prdluctd. - Bicais ispicjebis? Sdn bes prdcilintis li be bicai netureb kiljenti cjirtes dpirecjdnis qui cekgjen d kdlj`jcen su cdkpdsjcjón cerectirëstjce? e) Bicai cdncintrele e un cuertd d e un qujntd li su vdbukin cdkd cdkd kåxjkd. Sdn bes bicais neturebis ajfjinjzeles, intires, qui aen sjld prjveles li perti li su efue li cdnstjtucjón aeste rilucjrbes e un cuertd d e un qujntd li su vdbukin prjkjtjvd cdkd kåxjkd. g) Bicais lisneteles. Sdn bes ajfjinjzeles d cdnsirveles, prjveles percjeb d tdtebkinti tdtebkinti li su cdntinjld fresd netureb, cdn be kdlj`jcecjón ribetjve li bds likås cdkpdnintis ndrkebis. c) Bicais `irkinteles `irkinteles d ecjlj`jceles. Sdn bes kdlj`jceles pdr be eccjón kjcrdgjene d `irkintds `irkintds båctjcds, qui sdn ispicë`jcds pere cele und li istds tjpds li bicai. l) Bicais inrjquicjles. inrjquicjles. Sdn bes kdlj`jceles kiljenti be eljcjón li prjncjpjds jnkiljetds, kjnikjnirebis y/d vjtekjnes qui riÿnen bes cdnljcjdnis istegbicjles pere ebjkintds inrjquicjlds in be siccjón P lib cepëtubd QQPJ lib Cóljfd Ebjkinterjd ispeõdb. i) Bicais eljcjdneles li erdkes y/d y/d istjkubentis. Sdn bes kdlj`jceles kiljenti be eljcjón li sustencjes erdkåtjces y/d istjkubentis eutdrjzelds. - Bicais cdnsirveles? Sdn bes prdcilintis li be bicai netureb kenjpubele jnlustrjebkinti pere esifurer be lurecjón li su eprdvicaekjintd ebjkintjcjd pdr kås li trijnte lëes. e) Bicai istirjbjzele. Is be bicai netureb sdkitjle e un prdcisd ticndbófjcd ticndbófjcd teb qui esifuri be listruccjón li bds fêrkinis y be jnectjvjlel li sus `drkes li risjstincje. g) Bicai ivepdrele. Cdn iste lindkjnecjón lindkjnecjón si cdndci be bicai istirjbjzele istirjbjzele prjvele li perti li su efue li cdnstjtucjón. c) Bicai cdnlinsele. Is be bicai ajfjinjzele «cdncintrele «cdncintrele cdn ezÿcer¸, prjvele prjvele li perti li su efue li cdnstjtucjón y cuye cdnsirvecjón si cdnsjfui kiljenti be eljcjón li secerdse. l) Bicai in pdbvd. Is ib prdluctd sicd y pubvirubintd qui si dgtjini dgtjini kiljenti be lisajlretecjón li be bicai netureb, d li be tdteb d percjebkinti lisnetele, ajfjinjzele eb isteld bëqujld entis d lurenti ib prdcisd li `egrjcecjón.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
63
iljtdrjeb } cip
• Cbesj`jcecjón Sifÿn ib tretekjintd qui si epbjqui e bes bicais neturebis si cbesj`jcen in? bicais ajfjinjzeles, bicais cirtj`jceles, bicais ispicjebis (cdncintreles, lisneteles, `irkinteles d ecjlj`jceles, inrjquicjles, eljcjdneles li erdkes y/d istjkubentis) y bicais cdnsirveles (istirjbjzeles, ivepdreles, cdnlinseles y in pdbvd).
• Cerectirëstjces li bes bicais In ib kdkintd li su vinte riunjrån bes sjfujintis cerectirëstjces? Bicais neturebis
5) Bicai netureb (vece) - Ketirje frese, cdkd kënjkd 3 pdr 5== in pisd. - Bectdse, cdkd kënjkd <,7 pdr 5== in pisd. - ]rdtiënes, cdkd kënjkd 3,7 pdr 5== in pisd. - Cinjzes, cdkd kënjkd =,09 pdr 5== in pisd. - Ixtrectd sicd kefrd, cdkd kënjkd 1,7 pdr 5== in pisd. - Ecjliz, ixprisele ixprisele in in åcjld båctjcd, cdkd kåxjkd =,7 frekds pdr 5== kjbjbjtrds li bicai. - Jkpurizes kecrdscópjc kecrdscópjces es ixpriseles ixpriseles in frelds li be iscebe li jkpurizes, jkpurizes, cdkd kåxjkd freld 5. - ]ruige li be riluctese riluctese kjcrdgjene cdn ezub li kitjbind, kås li lds adres. adres. 7) Bicai netureb li dvioe? - Ketirje frese, cdkd kënjkd 6 pdr 5== in pisd. - Bectdse, cdkd kënjkd <,0 pdr 5== in pisd. - ]rdtiënes, cdkd kënjkd <,6 pdr 5== in pisd. - Cinjzes, cdkd kënjkd 5 pdr 5== in pisd. - Ixtrectd sicd kefrd, cdkd kënjkd 5=,3 pdr 5== in pisd. - Ecjliz, ixprisele ixprisele in in åcjld båctjcd, cdkd kåxjkd =,3 frekds pdr 5== kjbjbjtrds li bicai. - Jkpurizes kecrdscópjces, cdkd kåxjkd freld 5. - ]ruige li be riluctese riluctese kjcrdgjene cdn ezub li kitjbind, kås li lds adres. adres. 3) Bicai netureb li cegre? - Ketirje frese, cdkd kënjkd 3,3 pdr 5== in pisd. - Bectdse, cdkd kënjkd < pdr 5== in in pisd. - ]rdtiënes, cdkd kënjkd 3,1 pdr 5== in pisd. - Cinjzes, cdkd kënjkd =,1 pdr 5== in pisd. - Ixtrectd sicd kefrd, cdkd kënjkd 1,< pdr 5== in pisd. - Ecjliz, ixprisele ixprisele in in åcjld båctjcd, cdkd kåxjkd =,7 frekds pdr 5== kjbjbjtrds li bicai.
6<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
- Jkpurizes kecrdscópjces, cdkd kåxjkd freld 5. - ]ruige li be riluctese riluctese kjcrdgjene cdn ezub li kitjbind, kitjbind, kås li lds adres. <) Bicais neturebis neturebis li gurre y li yifue? - Ketirje frese, cdkd kënjkd 5,9 pdr 5== in in pisd. - Bectdse, cdkd kënjkd 0,< pdr 5== in pisd. - ]rdtiënes, cdkd kënjkd 7,5 pdr 5== in pisd. - Cinjzes, cdkd kënjkd =,3 pdr 5== in pisd. - Ixtrectd sicd kefrd, cdkd kënjkd 1,1 1,1 pdr 5== in in pisd. pisd. - Ecjliz, ixprisele in in åcjld båctjcd, cdkd kåxjkd kåxjkd =,7 frekds pdr pdr 5== kjbjbjtrds li bicai. - Jkpurizes kecrdscópjces, cdkd kåxjkd freld 5. - ]ruige li be riluctese riluctese kjcrdgjene cdn ezub li kitjbind, kitjbind, kås li lds adres. 9) Bicai netureb li cekibbe? - Ketirje frese, cdkd kënjkd 9 pdr 5== in pisd. - Bectdse, cdkd kënjkd 3,3 pdr 5== in pisd. - ]rdtiënes, cdkd kënjkd 3 pdr 5== in pisd. - Cinjzes, cdkd kënjkd =,0 pdr 5== in pisd. -
Ixtrectd sicd kefrd, cdkd kënjkd 0,: 0,: pdr 5== in in pisd. pisd.
- Ecjliz, ixprisele in in åcjld båctjcd, cdkd kåxjkd kåxjkd =,7 frekds pdr pdr 5== kjbjbjtrds li bicai. - Jkpurizes kecrdscópjces, cdkd kåxjkd freld 5. - ]ruige li be riluctese riluctese kjcrdgjene cdn ezub li kitjbind, kitjbind, kås li lds adres. Bicais ajfjinjzeles
Bes kjskes siõebeles pere be bicai netureb cdn bes verjecjdnis sjfujintis? -
Ecjliz, ixprisele ixprisele in åcjld båctjcd, båctjcd, cdkd kåxjkd =,5: frekds pdr 5== kjbjbjtrds li bicai.
- Jkpurizes kecrdscópjces, cdkd kåxjkd freld =. - Kinds li 5==.=== cdbdnjes cdbdnjes li fêrkinis fêrkinis pdr kjbjbjtrd li bicai. bicai. - Eusincje li cdbj`drkis in =,5 kjbjbjtrds li bicai. - ]ruige li be `ds`etese, nifetjve. Bicais cirtj`jceles
- Bes kjskes istegbicjles pere be bicai netureb, netureb, ixciptd ixciptd jkpurizes kecrdscópjces freld =8 ecjliz, ixprisele in åcjld båctjcd, kåxjkd =,5: frekds pdr 5== kjbjbjtrds li bicai, y be pruige li be
riluctese cdn ezub li kitjbind, qui sirå supirjdr e cjncd adres.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
69
iljtdrjeb } cip
Bicais ispicjebis
e) Bicais cdncintreles cdncintreles e un cuertd d e un qujntd li su vdbukin cdkd kåxjkd. Istes bicais, une viz ricdnstjtujles, pdsiirån bes kjskes cerectirëstjces li cdkpdsjcjón istegbicjles pere be bicai ajfjinjzele. g) Bicai lisnetele. Bes kjskes li be bicai ajfjinjzele d istirjbjzele cdn ixcipcjón li bes sjfujintis? - In ib cesd li bicai tdtebkinti tdtebkinti lisnetele? lisnetele? Ketirje frese, kåxjkd 5 pdr 5== in pisd. pisd. - In ib cesd li be bicai sikjlisnetele? Ketirje Ketirje frese, frese, kënjkd 5 pdr 5== in pisd. Ib ixtrectd ixtrectd sicd sicd vinlrå vinlrå leld, in cele cesd, pdr be `órkube I ; 1,<9 + =,=7 F8 sjinld I jfueb eb tentd pdr cjintd li ixtrectd sicd tdteb in pisd y F jfueb eb tentd pdr cjintd li ketirje frese in pisd. c) Bicais `irkinteles d ecjlj`jceles? - Ecjliz, ixprisele ixprisele in in åcjld båctjcd, li =,9 e 5,9 frekds pdr pdr 5== kjbjbjtrds. - Bes likås cerectirëstjces sirån litirkjneles, in cele cesd, pdr be rifbekintecjón cdrrispdnljinti. l) Bicais inrjquicjles. inrjquicjles. In ib cesd li bes bicais ebgukjndses y lixtrjnd-kebtieles, lixtrjnd-kebtieles, si eousterån e bes kjskes cerectirëstjces istegbicjles pere bes bicais in pdbvd. Bes bicais vjtekjneles pdsiirån pdsiirån bes kjskes cerectirëstjc cerectirëstjces es li bes bicais bicais ajfjinjzeles d istiistirjbjzeles. In cesd li priperecjón in `drke bëqujle, be rifbekintecjón cdrrispdnljinti istegbicirå sus cerectirëstjc cerectirëstjces. es. i) Bicais eljcjdneles li erdkes y/d istjkubentis. istjkubentis. Bes siõebeles pere pere bes bicais ajfjinjzeles, istirjbjzeles ecjlj`jceles d `irkinteles, lisneteles d nd, cdn bes ispicë`jces qui siõebi be rifbekintecjón cdrrispdnljinti. Bicais cdnsirveles
e) Bicai istirjbjzele. istirjbjzele. Bes siõebeles pere be bicai ajfjinjzele, cdn cdn eusincje li fêrkinis vjvds in un kjbjbjtrd li bicai lispuês li jncugecjón e 36 frelds cintëfrelds y 99 frelds cintëfrelds lurenti cuerinte y dcad adres. g) Bicai ivepdrele? - Ketirje frese, cdkd kënjkd 6,9 pdr 5== in pisd. - Ixtrectd sicd kefrd, cdkd kënjkd 7=,9 pdr 5== in pisd. - Jkpurizes kecrdscópjces, freld =. - Eusincje li fêrkinis vjvds in un kjbjbjtrd li bicai lispuês li jncugecjón e 36 frelds cintëfrelds y e 99 frelds cintëfrelds dcad adres. c) Bicai cdnlinsele? - Ketirje frese, cdkd kënjkd 1 pdr 5== in pisd. - Ixtrectd sicd kefrd (sjn ezÿcer), ezÿcer), cdkd cdkd kënjkd 77 pdr 5== in pisd. - Jkpurizes kecrdscópjces, freld =.
60
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Be prdpdrcjdnebjlel prdpdrcjdnebjlel li ezÿcer verjerå li un kënjkd e un kåxjkd, `joeld `joeld pdr bes sjfujintis sjfujintis `órkubes? - Kënjkd pdr cjintd cjintd jfueb e sisinte y lds cdke cjncd kinds cird cdke cdke sijscjintds sijscjintds vijntjcjncd kubtjpbjceld pdr I (07,9 - =,079 x I). - Kåxjkd pdr cjintd jfueb e sisinte sisinte y cuetrd cuetrd cdke cdke cjncd kinds cird cird cdke sijscjintds cuerinte y cjncd kubtjpbjceld pdr I (0<,9 - =,0<9 x I). Sjinld ib `ectdr `ectdr I jfueb eb tentd pdr cjintd li ixtrectd ixtrectd sicd tdteb sjn ezÿcer. ezÿcer. - Kinds li 3=.=== cdbdnjes cdbdnjes li fêrkinis pdr frekd. - Eusincje li cdbj`drkis in =,5 frekds. - ]ruige li be `ds`etese, nifetjve. l) Bicai in pdbvd? - Cdbdr unj`drki, unj`drki, gbencd d crikdsd cberd, cerinti cerinti li cdbdr ekerjbbd d perld, cerectirëstjcd cerectirëstjcdss li un prdluctd ricebinteld, esë cdkd li cuebqujir dtrd ertj`jcjeb. Dbdr y segdr `riscd y purd, entis y lispuês li su ricdnstjtucjón. - Eusincje li cdnsirveldris, niutrebjzentis d li cuebqujir dtre sustencje sustencje eoine e be cdkpdsjcjón li be bicai nd jncbujlds in bes bjstes pdsjtjves lib lib Cóljfd Ebjkinterjd ispeõdb. ispeõdb. - Aukilel, kåxjkd 9 pdr 5== in pisd. - Ketirje frese, cdkd kënjkd 70 pdr 5== in pisd pere be bicai intire y 5,9 pdr 5== cdkd kåxjkd pere be lisnetele. - Ecjliz, ixprisele ixprisele in åcjld båctjcd, båctjcd, 5,<9 pdr 5== in pisd pisd cdkd kåxjkd pere be bicai intire intire y 5,19 pdr 5== cdkd kåxjkd pere be bicai lisnetele. - Ecjliz li be frese ixprisele in in åcjld dbijcd, dbijcd, kåxjkd lib 7 pdr 5== in pisd li be frese. frese. - Eusincje li jkpurizes kecrdscópjces. - Ënljci li sdbugjbjlel? ]ere be bicai intire, 5 kjbjbjtrd cdkd kåxjkd, pere be bicai lisnetele, 5,79 kjbjbjtrds cdkd kåxjkd. Bes bicais in pdbvd pdbvd percjebkinti percjebkinti lisneteles, cuyds cdntinjlds fresds istên cdkprinljlds intri ib 5,9 y ib 70 pdr 5==, rispdnlirån e bes cerectirëstjces pricilintis, pricilintis, cdn be ixcipcjón li be ecjliz, ixprisele in åcjld båctjcd, cuyd kåxjkd pdr 5== frekds li pdbvd vinlrå leld pdr be sjfujinti `órkube? - Kåxjkd pdr cjintd jfueb e und cdke dcadcjintds sitinte y cuetrd kinds cird cdke cird cjintd sisinte y tris kubtjpbjceld pdr ib pdrcinteoi fresd li be bicai in pdbvd (Kåxjkd pdr cjintd ; 5,16< - =,=503 x % fresd li be bicai in pdbvd). - Kinds li 5==.=== cdbdnjes li fêrkinis fêrkinis pdr frekd frekd li bicai in pdbvd. - Eusincje li cdbj`drkis in =,5 frekds frekds li bicai in pdbvd. pdbvd. - ]ruige li be `ds`etese, nifetjve.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
66
iljtdrjeb } cip
g. Cernis. Cbesj`jcecjón y cerectirëstjces • Li`jnjcjón li be cerni Cdn be lindkjnecjón finêrjce li cerni si cdkprinli be perti cdkistjgbi li bds kÿscubds li bds góvjlds, óvjlds, sÿjlds, cåprjlds, êqujlds y cekêbjlds sends, secrj`jcelds in cdnljcjdnis ajfjênjces. ]dr ixtinsjón, si epbjce tekgjên e be li bds enjkebis li cdrreb, ceze li pibd y pbuke p buke y kekë`irds kerjnds.
• Cerectirëstjces Be cerni sirå bjkpje, sene, ligjlekinti priperele i jncbujrå bds kÿscubds lib isquibitd y bds li be binfue, lje`refke y isó`efd, cdn d sjn frese, pdrcjdnis li auisd, pjib, tinldnis, epdniurdsjs, nirvjds y vesds senfuënids qui ndrkebkinti ecdkpeõen eb tiojld kuscuber y qui nd si siperen li isti in ib prdcisd li priperecjón li be cerni.
Be cerni prisinte un dbdr cerectirëstjcd y su cdbdr ligi dscjber lib gbencd rdsåcid eb rdod dscurd, lipinljinld li be ispicji enjkeb, reze, ilel, ebjkintecjón, `drke li secrj`jcjd y pirëdld li tjikpd trenscurrjld lisli qui equib `ui riebjzeld.
• Cbesj`jcecjdnis li bes cernis E i`ictds lib Cóljfd si istegbicin bes cuetrd cbesj`jcecjdnis sjfujintis? e) Sifÿn be ispicji enjkeb prdluctdre? prdluctdre? Cernis li góvjlds, li óvjlds, li cåprjlds, cåprjlds, li sÿjlds, li êqujlds, li cekêbjlds y li citåcids. g) Sifÿn be cbesi li ceneb. Bes ndrkes ndrkes pere be epricjecjón epricjecjón li cerectiris li cbesj`jcecjón cbesj`jcecjón in bes ljstjntes cenebis pere pere su jncbusjón in bes cbesis cdrrispdnljintis sirån siõebeles pdr bes rifbekintecjdnis y bifjsbecjón cdkpbikinterjes lib Cóljfd. c) Sifÿn be cetifdrëe Bes ndrkes ndrkes pere pere be siperecjón elicuele li bes rifjdnis rifjdnis enetókjces li be ceneb y `drker bes pjizes qui jntifren bes ljstjntes cetifdrëes li cerni sirån siõebeles pdr be bifjsbecjón cdkpbikinterje lib Cóljfd. l) Sifÿn be `drke in qui aen sjld sjld cdnsirveles y su eptjtul eptjtul pere ib cdnsukd aukend? Cernis `risces, ri`rjfireles, cdnfibeles, li`ictudses, li`ictudses, jkprdpjes y ndcjves. Cernis `risces
Sdn equibbes li prdcilincje necjdneb qui sdbd aen su`rjld bes kenjpubecjdnis prdpjes lib `eineld y drid, privjes e su ljstrjgucjón, y qui su tikpireture li cdnsirvecjón nd sie jn`irjdr e cird frelds cintëfrelds. Cernis ri`rjfireles
Sdn bes li prdcilincje necjdneb d jkpdrteles qui, elikås li bes kenjpubecjdnis prdpjes li bes `risces, aen su`rjld be eccjón lib `rëd jnlustrjeb e tikpireture y aukilel elicueles aeste ebcenzer in ib cintrd li be kese kuscuber prd`unle une tikpireture bjfirekinti supirjdr e be li cdnfibecjón li bds oufds tjsuberis. Istes cernis aeste su vinte eb pÿgbjcd, si kentinlrån in jlêntjces cdnljcjdnis.
61
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Cernis cdnfibeles
Sdn bes li prdcilincje necjdneb d ixtrenoire qui, elikås li bes kenjpubecjdnis prdpjes li bes `risces, aen sjld sdkitjles e be eccjón lib `rëd jnlustrjeb aeste cdnsifujr in ib jntirjdr li be kese kuscuber une tikpireture li -57 e -51 frelds cintëfrelds sifÿn be ispicji y tjikpd li cdnsirvecjón privjsjgbi. Istes cernis sirån trenspdrteles y cdnsirveles aeste su vinte eb pÿgbjcd e une tikpireture nd supirjdr e -51 frelds cintëfrelds in bds istegbicjkjintds li vinte. Cernis li`ictudses
Sdn equibbes qui, pdr prdcilir li enjkebis `etjfelds, keb nutrjlds d pdr dtres ceuses, prisinten ljskjnujld su vebdr nutrjtjvd, y bes qui tjinin cdbdr, dbdr, segdr d cdnsjstincje endrkebis. Istes cernis si vinlirån in bds istegbicjkjintds lindkjnelds geoe tegbeoirëe. Si jncbuyin tekgjên in isti frupd bes cernis prdcilintis li bes risis secrj`jceles in bjlje, sjinld dgbjfetdrjd cdbdcer in bds istegbicjkjintds in qui si vinlen y cdn frenlis cerectiris, ib bitrird li «Cerni li bjlje¸. Cernis jkprdpjes
Sdn bes qui pdr prdcilir li `itds qui nd aen cdkpbiteld su prdcisd ndrkeb li liserrdbbd d bes li equibbes ispicjis enjkebis cuyd cdnsukd nd istå eutdrjzeld d nd istå cdkprinljld in bds aågjtds ebjkintjcjds ispeõdbis, eun cuenld tinfen vebdr nutrjtjvd, nd si pirkjti be vinte nj ib cdnsukd li istes cernis. Cernis ndcjves
Sdn bes pdrteldres li fêrkinis petófinds d li sus tdxjnes, li peråsjtds y sus `drkes li liserrdbbd y bes li lifinirecjdnis nidpbåsjces, esë cdkd bes putri`ectes d keb cdnsirveles, cuye jnfistjón puile prdvdcer trestdrnds eb cdnsukjldr. Istes cernis sirån licdkjseles.
c. Evis. Cbesj`jc Cbesj`jcecjón ecjón y cerectirë cerectirëstjces stjces • Lindkjnecjón finêrjce E i`ictds lib Cóljfd si epbjcerå, finêrjcekinti, be lindkjnecjón li evis e tdlds bds vdbåtjbis sends, in sus ljstjntes ispicjis y cbesis ldkêstjces y sjbvistris, eutdrjzeles in be ebjkintecjón aukene.
• Cbesj`jcecjón li bes evis E i`ictds lib Cóljfd y sifÿn be ispicji, sixd y ilel, si ljstjnfuin bes sjfujintis cbesis li evis? e) Febbd, febbjne, cepón y pdbbd. pdbbd. g) ]evd, petd, fensd, febbjne li Fujnie y pebdke. c) @ejsån, pirljz, cdldrnjz, tórtdbe, tórtdbe, zdrzeb zdrzeb y dtrds. dtrds. Lintrd li istes cbesis, bes rifbekintecjdnis cdkpbikinterjes lib Cóljfd siõeberån ljstjntds tjpds cdkircjebis, in etincjón eb pisd, ilel, isteld li cernis y listjnd li bes evis.
• Cbesj`jcecjón li bes cernis li evi E i`ictds lib Cóljfd si ljstjnfuin l jstjnfuin bes sjfujintis cbesis? Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
6:
iljtdrjeb } cip
e) @risces, ri`rjfireles y cdnfibeles. cdnfibeles. g) Ebtireles. c) Li`ictudses. l) Ndcjves. Sdn li epbjcecjón pere bes cernis li evi bd qui pere cernis in finireb si istegbici in ib Cóljfd.
• Cerectirëstjces Bes evis si prisinterån eb cdnsukjldr vjves d secrj`jceles in cdnljcjdnis ajfjênjces. \inlrån une cdn`drkecjón ndrkeb, puljinld elkjtjrsi qui ib istirnón istê bjfirekinti curveld d aunljld, ldrsd kdlirelekinti liprjkjld y su`jcjinti frese in be picaufe y petes, ivjtenld esë qui si vie be cerni e trevês li be pjib. Bes evis secrj`jceles si prisinterån lispbukeles, bjgris li ceõdnis prdkjnintis y pråctjcekinti bjgris li bds nd prdkjnintis. Nd pdsiirån auisds rdtds, rdtds, nj airjles, cdrtis d ereõezds. Be pjib sirå li cdbdr rdse cberd, kÿscubds li cdnsjstincje `jrki y dbdr y segdr cerectirëstjcds. Bes evis dgtinjles pdr ceze pdlrån prisinter bes airjles y bisjdnis prdpjes li bds prdyictjbis utjbjzelds pere su cepture. Si prisinterån e be b e vinte cdn bes pbukes, percjebkinti lispbukeles y ivjscireles d nd.
l. Kekë`irds li ceze y sjkjberis • Kekë`irds li ceze Sdn enjkebis li ceze cdkistjgbis, bds kekë`irds nd ldkêstjcds sends, `rutd li ceze y cuye kese kuscuber y lispdods sdn utjbjzelds ivintuebkinti pere be ebjkintecjón au kene.
• Cbesj`jcecjón Lintrd li isti frupd si jncbuyin bds cêrvjlds, cegre kdntês, oegebë, bjigri, cdniods li cekpd y cesirds, nutrje y equibbds dtrds qui treljcjdnebkinti si cezen pere ib cdnsukd d puilin ixpbdtersi in ceutjvjlel. E tdlds bds i`ictds sdn li epbjcecjón pere istes cernis bes ndrkes qui istegbici ib cepëtubd Q lib Cóljfd pere bes cernis in finireb.
i. ]iscelds. Cbesj`jc Cbesj`jcecjón ecjón y cerectirë cerectirëstjces stjces • Lindkjnecjón finêrjce E i`ictds lib Cóljfd ebjkinterjd si cdkprinli in be lindkjnecjón finêrjce li «piscelds¸ e bds enjkebis virtigrelds cdkistjgbis, kerjnds d li efue lubci (picis, kekë`irds, citåcids y en`jgjds) `riscds d cdnsirvelds pdr ljstjntds prdciljkjintds eutdrjzelds.
• Cbesj`jcecjón E i`ictds lib Cóljfd Ebjkinterjd, bds piscelds si cbesj`jcen in?
1=
\ike 6
iljtdrjeb } cip
e) ]iscelds `riscds. g) ]iscelds cdnfibelds. c) ]iscelds sebelds. l) ]iscelds eaukelds. i) ]iscelds lisicelds.
• Cerectirëstjces Bes rifbekintecjdnis cdrrispdnljintis istegbicirån bes cerectirëstjces senjterjes, li cebjlel y ljkinsjdnis kënjkes, qui ligin riunjr bds piscelds listjnelds e cdnsukd aukend, in `riscd d cdnsirveld. ]iscelds `riscds
Sdn equibbds qui nd aen su`rjld lisli su cepture njnfune dpirecjón ljrjfjle e su cdnsirvecjón, ixciptd be eljcjón li ajibd trdcield purd d kizcbeld cdn seb d qui aeyen sjld cdnsirvelds e gdrld li bds pisquirds cdn efue li ker d sebkuire ri`rjfirele. ]iscelds cdnfibelds
Sdn equibbds, intirds d `reccjdnelds, ivjscirelds, jnebtirelds y `riscds, qui aen sjld sdkitjlds e be eccjón lib `rëd aeste bdfrer in ib cintrd li bds kjskds y in un pirëdld li tjikpd nd supirjdr e lds adres qui be tikpireture pesi li = frelds e -9 frelds cintëfrelds. Istds prdluctds si kentinlrån, sifujlekinti, in ib cdnfibeldr e tikpireture li -73 frelds cintëfrelds d jn`irjdris aeste su cdnfibecjón cdkpbite. Be tikpireture `jneb e be sebjle lib cdnfibeldr nd ligirå sir supirjdr e -51 frelds cintëfrelds, y be li cdnsirvecjón lib drlin li -79 e -3= frelds cintëfrelds. Bds piscelds cdnfibelds prisinterån eb cdrti une cerni cdkpecte, li espictd cêrid, nd ivjlincjånldsi e sjkpbi vjste crjstebis nj efuoes li ajibd. Lurenti be liscdnfibecjón nd ligin prisinter une ixulecjón kuy kercele, y liscdnfibelds ligin tinir ib espictd, be cdnsjstincje y ib dbdr li bds `riscds, nd pircjgjênldsi njnfÿn sjfnd li rencjliz y ricdnfibecjón. ]iscelds sebelds
Sdn equibbds piscelds `riscds, intirds d `reccjdnelds, ivjscirelds i jnebtirelds, qui aen sjld sdkitjlds e be eccjón prdbdnfele li be seb cdkÿn in `drke sóbjle d li sebkuire. Bds piscelds sebelds, in su cebjlel li prdluctds p rdluctds ecegelds kentinlrån unes cdnljcjdnis óptjkes in sus cerectirëstjces, cdnsjstincje `jrki eb tectd, fustd sebeld y cdbdrecjón verjegbi, sifÿn ib kêtdld y be ispicji priperele (ekerjbbd cberd d rdse).
Bds piscelds `riscds ricugjirtds sjkpbikinti li une kdlirele cepe li seb nd si cdnsjlirerån sebelds.
]iscelds eaukelds
Sdn equibbds, intirds d `reccjdnelds, ivjscirelds i jnebtirelds, qui, sdkitjlds privjekinti e be eccjón li be sebkuire y pdstirjdr lisicecjón, aen su`rjld be eccjón lib aukd li kelire, li ecuirld cdn bd istegbicjld in ib cepëtubd P lib Cóljfd.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
15
iljtdrjeb } cip
Bds piscelds eaukelds prisinterån cdnsjstincje `jrki eb tectd, sirån tresbÿcjlds, su cdbdrecjón pdlrå dscjber lib ekerjbbd ldreld cberd eb ekerjbbd ldreld dscurd y nd prisinterån kencaes, segdris nj dbdris endrkebis. E be prisjón li bds lilds nd ligin tresuler efue. ]iscelds lisicelds
Sdn equibbds, intirds d `reccjdnelds, ivjscirelds i jnebtirelds, sdkitjlds e be eccjón lib ejri sicd d li cuebqujir prdciljkjintd eutdrjzeld pere rilucjr su cdntinjld in efue lurenti un pirëdld li tjikpd verjegbi, sifÿn bes cdnljcjdnis ekgjintebis y sus ljkinsjdnis, su`jcjintis pere cdnsifujr une cdnsirvecjón kås d kinds prdbdnfele. p rdbdnfele. Su rjquize in efue nd sirå supirjdr eb 59 pdr 5==. \dld ixcisd li aukilel d li seb, be prisincje li senfri cdefubele u dtrds prdluctds, cdbdrecjdnis y segdris endrkebis, esë cdkd be ixjstincje li adnfds, jnsictds y åcerds, kdtjverå be ritincjón lib prdluctd pere su istuljd kås litebbeld, sj `uire pricjsd, entis li su l icdkjsd.
`. Bifukgris. Cbesj`jc Cbesj`jcecjón ecjón y cerectirë cerectirëstjces stjces • Lindkjnecjón Cdn be lindkjnecjón finêrjce li «Bifukgris sices¸ si cdndcirån bes sikjbbes sices, bjkpjes y senes y sipereles li be vejne, prdcilintis li pbentes li be `ekjbje li bes Bifukjndses, li usd cdrrjinti in ib peës y qui ljricte d jnljrictekinti jn ljrictekinti risubtin elicueles pere be ebjkintecjón.
• Cbesj`jcecjón E i`ictds lib Cóljfd si cdnsjliren bifukgris sices bes sjfujintis? e) Oulëe? - Oulëe cdkÿn, «]aesidbus vubferjs¸, B. ixp. Sevj. - Oulëe li Ispeõe d Oulëe iscerbete, iscerbete, «]aesidbus kubtj`bdrus¸, Vjbl. - Oulëe li Bune, «]aesidbus bunetus¸, B. - Oulëe cerjbbe «Pjfne sjninsjs¸, B. g) Bintioe, «Bins scubinte¸ scubinte¸ Kdinca. Kdinca. c) Fergenzd, «Cjcir erjitjnuk¸, B. l) Fujsenti sicd sicd «]jsuk «]jsuk setjvuk¸, S. i) Aege sice, sice, «Pjcje «Pjcje @ege¸, B. `) Ebtrekuz? - Ebtrekuz gbencd, «Bupjnus Ebgus¸, B. - Ebtrekuz ekerjbbd, «Bupjnus butius¸, B. - Ebtrekuz ezub, «Bupjnus enfustj`dbjus¸, B. f) Sdoe, «Fbycjni «Fbycjni Sdoe¸, B., Sug y Bucc. a) Ceceauiti, «Erecajs aypdfie¸, aypdfie¸, B. B. j) Ferrd`e, «Cirecdke sjbjque¸, B.
17
\ike 6
iljtdrjeb } cip
o) Ebferrdge, «Pjcje kdnentads¸. kdnentads¸. Sdn bifukgris kdnleles bds cdtjbildnis sjn tifukintds, prdcilintis li bes sikjbbes sices li bifukjndses.
• Cerectirëstjces Bes bifukgris sices y sus lirjvelds prisinterån un espictd, dbdr y segdr ndrkebis, sjn siõebis li aegir sjld eteceles pdr adnfds, gectirjes, jnsictds, åcerds d rdildris, y su cdntinjld kåxjkd li aukilel sirå lib 59 pdr 5==. Bes cerectirëstjces tjpd sirån bes qui pere cele cekpeõe si `join d`jcjebkinti, litebbånldsi be tdbirencje in cuentd si ri`jiri e aukilel, cuirpds ixtreõds, jkpurizes, kencaelds, pertjlds y keb`drkecjdnis.
f. Pirlures y adrtebjz adrtebjzes. es. Cbesj`jc Cbesj`jcecjón ecjón y cerectirë cerectirëstjces stjces • Lindkjnecjón Cdn be lindkjnecjón finêrjce li « Adrtebjze ¸ si lisjfne e cuebqujir pbente airgåcie adrtëcdbe in sezón qui si puili utjbjzer cdkd ebjkintd, ye sie in cruld d cdcjnele. Be lindkjnecjón li «Pirlure¸ ljstjnfui e un frupd li adrtebjzes in bes qui be perti cdkistjgbi istå cdnstjtujle pdr sus órfends virlis (adoes, tebbds d jn`bdriscincjes), y be li «Bifukgris `risces¸ e bds `rutds y sikjbbes nd kelurds li bes adrtebjzes bifukjndses.
• Cbesj`jcecjón li bes adrtebjzes E i`ictds lib Cóljfd Ebjkinterjd si istegbicin bes tris cbesj`jcecjdnis sjfujintis? e) ]dr be perti li be pbente e qui pirtinicin? @rutds, gubgds, cdbis, cdbis, adoes y tebbds tjirnds jn`bdriscinjn`bdriscincjes, bifukgris virlis, pipónjlis, reëcis y tebbds oóvinis. g) ]dr su `drke li prisintecjón prisintecjón eb cdnsukjldr? Adrtebjze `risce, lisicele, lisajlretele lisajlretele y cdnfibele. c) ]dr su cebjlel cebjlel cdkircjeb? Bes qui litirkjni be rifbekintecjón cdrrispdnljinti.
• Cerectirëstjces Bes adrtebjzes listjneles pere ib cdnsukd in `riscd, pere be lisicecjón d lisajlretecjón, pere be cdnfibecjón y pere be ibegdrecjón li lirjvelds y cdnsirves, riunjrån bes sjfujintis cdnljcjdnis? e) Isterån ricjên ricdbicteles, ricdbicteles, d in pir`ictes cdnljcjdnis cdnljcjdnis li cdnsirvecjón, lisprdvjstes lisprdvjstes li aukilel ixtirjdr endrkeb y sjn dbdr nj segdr ixtreõds. g) Ister ixintes li bisjdnis d treuketjskds treuketjskds li drjfin `ësjcd d kicånjcd qui e`ictin e su prisinteprisintecjón d eperjincje. c) Ister ixintes li ertrópdlds, fusends, fusends, kdbuscds y li pertis d ixcrikintds ixcrikintds li cuebqujire li ibbds. ibbds. l) Ister ixintes ixintes li in`irkilelis in`irkilelis crjptdfåkjces. crjptdfåkjces. i) Ister bjgris li pertis pertis kercajtes y li ketirjes ixtreões elairjles e su supir`jcji. `) Ister ixintes li efintis efintis kjcrdgjends kjcrdgjends petófinds.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
13
iljtdrjeb } cip
f) Nd tinir jkpurizes li pistjcjles in prdpdrcjón prdpdrcjón supirjdr e bds bëkjtis li tdbirencje qui ib Cóljfd Ebjkinterjd ispeõdb istegbici.
• Adrtebjzes lisiceles Sdn bes prjveles li perti lib efue li cdnstjtucjón, pdr ixpdsjcjón eb ejri y reljecjón sdber.
• Adrtebjzes lisajlreteles Sdn bes lisiceles pdr prdciljkjintds ticndbófjcds ticndbófjcds eprdpjelds.
• Kizcbe oubjene d li ajirges Is be kizcbe li adrtebjzes cdrteles y lisiceles d lisajlreteles. Bds ljvirsds cdkpdnintis riquirjrån ib kjskd tjikpd li rikdod y cdccjón.
• Cerectirëstjces finirebis li bds prdluctds lisicelds y lisajlretelds Si istegbicin bes sjfujintis? e) ]rdcilirån li adrtebjzes, virlures d bifukgris bifukgris ricjên ricdbicteles d in pir`ictes pir`ictes cdnljcjdnis li cdnsirvecjón, senes y bjkpjes, prjveles li pilÿncubds, pertis biõdses, `jgrdses d leõeles y, in finireb, li bes qui usuebkinti nd sien cdkistjgbis. g) Equibbes qui bd pricjsin pricjsin si cdrterån in `drkes `drkes `jnes qui esifurin esifurin kiodr lisicecjón. lisicecjón. c) Cdkd tretekjintds privjds e be lisicecjón lisicecjón si elkjtin be bioëe cebjinti y ib enaëlrjld sub`urdsd fesidsd d in ljsdbucjón, pird nunce ib risjlud qu i quili li isti ÿbtjkd in bes adrtebjzes y virlures sirå supirjdr e 57,9 frekds pdr 5.=== in pisd. l) Nd pdlrån cdntinir kås lib 57 pdr 5== li efue, lib 5= pdr 5== li cinjzes tdtebis tdtebis nj lib 59 pdr 5.=== li cinjzes sdbugbis in åcjld cbdraëlrjcd. i) Be cepecjlel li ricdnstjtucjón ricdnstjtucjón pere cele cbesi li prdluctd lisiceld lisiceld si istegbicirå istegbicirå in bes rifbekintecjdnis cdkpbikinterjes. `) Ib inveseld si aerå in cdnljcjdnis qui esifurin esifurin une pir`icte pir`icte prdticcjón li be aukilel y lib cdntectd ljrictd cdn ib ejri.
3.7 Beveld, cdrtis (lindkjnecjón li bes lj`irintis lj`irintis pjizes li eprdvicaekjintd pere cele tjpd li ebjkintd y prdluctd) Bes têcnjces pere ib tretekjintd y priperecjón jnjcjeb li bds ebjkintds sjikpri jrå bjfele e be `esi `jneb qui is be ibegdrecjón li istds, pdr bd qui isti tike bd liserrdbberikds jnljcenld bes dpirecjdnis li priibegdrecjón priibegdrecjón y bes ibegdrecjdnis gåsjces in bds ljstjntds ebjkintds, d bd qui is licjr sus epbjcecjdnis li cdcjneld in têrkjnds finirebis. Eb aegir fren verjilel li prdluctds y cele und li ibbds tjini une neturebize ljstjnte, bds cbesj`jcerikds pere su istuljd li be sjfujinti kenire?
1<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
E. Adrtebjze Adrtebjzess Si pdlrëe li`jnjr cdkd equib vifiteb qui si cubtjve in auirtes y su listjnd `jneb is ib cdnsukd aukend. Si bes pdlrëe cbesj`jcer in virlures y bifukgris, eunqui is kuy errjisfeld, ye qui bes bifukgris sdn equibbes adrtebjzes qui si crëen in vejnes cdkd bds fergenzds, bes oulëes y bes bintioes, pird, e su viz, tekgjên si crëen in vejnes bds fujsentis y aeges, qui kucaes vicis sdn cdnsjlireles adrtebjzes, eb jfueb qui bes oulëes virlis. Bes adrtebjzes sdn rjces in kjnirebis y vjtekjnes, eunqui, pdr be fren centjlel li efue qui cdntjinin, sdn pdcd nutrjtjves. Bes tinlincjes ectuebis li cdkjle sene y verjele istån lenld e bes ljstjntes verjilelis li adrtebjzes un pepib li fren jkpdrtencje in nuistre ebjkintecjón. Be fren verjilel li istes, bds segdris y erdkes qui prdpdrcjdnen e bes ibegdrecjdnis, bds ljstjntds cdbdris y su vjvize aecin qui bds pbetds risebtin y sien kås epitjtdsds. ]dr tdld istd, in be ectuebjlel bes adrtebjzes aen ricupireld be jkpdrtencje in be ebjkintecjón qui pirljirdn in un tjikpd.
e. ]riibegdrecjón • Beveld y airkdsield Ib beveld y airkdsield li bes lj`irintis adrtebjzes cdnsjsti in ritjrer bds pdsjgbis ristds li tjirre, jnsictds y ibikintds qui nd pirtinizcen e be neturebize li be adrtebjze. Sifujlekinti, si pese eb airkdsield, qui cdnsjsti in ritjrer bes pertis supir`bues li be adrtebjze. ]dr ioikpbd, in bes adrtebjzes li adoe si ritjrerån bes adoes qui qu i istên litirjdreles d qui nd tinfen guine prisintecjón. In ib beveld, sj be adrtebjze istå listjnele pere su cdnsukd in cruld, si eõeljrå eb efue li bjkpjize unes fdtes li ‒bioëe li usd ebjkinterjd‛ (finirebkinti, in une prdpdrcjón li 9 d 6 frekds pdr bjtrd li efue) y aegrå qui iscurrjr y ecberer cdn egunlenti efue lispuês pere ritjrer bds pdsjgbis ristds li isti prdluctd. Yne viz riebjzeld ib beveld, si airkdsierå ib prdluctd y si sicerå, pere sifujlekinti riebjzer ib cdrti qui cdrrispdnle cdn be ibegdrecjón li be ricite ibifjle.
• ]ibeld Cdnsjsti in ritjrer be pjib lib prdluctd in cruld d, une viz ibegdreld, cdn be eyule li une puntjbbe d pibeldr icdnókjcd. Cuenld si riebjze in cruld, riqujiri un pdstirjdr beveld entis li prdcilir e su cdrti d `reccjdneld. ]ere `ecjbjter su pibeld, pdlikds epbjcer iscebleld lib prdluctd y pdstirjdr ri`risceld. ]ere riebjzerbd, nds eyulerikds li be puntjbbe pere sifujlekinti peser e cdrter sj be ibegdrecjón ibifjle bd riqujiri.
• Iscebleld Iscebler cdnsjsti in be jnkirsjón li un fênird in efue d cebld ajrvjinld un grivi pirjdld li tjikpd pere esë `ecjbjter su pibeld. ]dr ioikpbd, is cdkÿn utjbjzer iste têcnjce pere piber tdketis. ]dr bd finireb, eb fênird si bi riebjze une piquiõe jncjsjón in `drke li cruz in be perti cdntrerje eb regjbbd entis li iscebler pere qui esë sie kås `åcjb su pibeld.
• Gbenquield Gbenquier cdnsjsti in jntrdlucjr un fênird in efue `rëe y bbiverbd e igubbjcjón quilenld isti fênird un tjikpd litirkjneld lurenti be igubbjcjón y su pdstirjdr ri`risceld in efue `rëe. Ib tjikpd qui kentinfekds ib prdluctd e gbenquier lurenti be igubbjcjón nd sirå berfd, ye qui sj nd sirëe une cdccjón.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
19
iljtdrjeb } cip
In be eccjón li gbenquield bd qui si gusce is dcesjdnis is ib cdcjneld e kiljes lib ebjkintd. Dtre li bes rezdnis pere gbenquier cjirtds ebjkintds is ib egbenler, qujter jkpurizes y ritjrer segdris `uirtis d ekerfds.
• Lisenfreld Ib têrkjnd lisenfrer in bes adrtebjzes cdnsjsti in ritjrer be ecjliz li be adrtebjze `drzenld su pêrljle li oufds. ]rjncjpebkinti, si riebjze in bes girinoines. Ib prdciljkjintd cdnsjsti in cdrter in rdleoes be adrtebjze, ixtinlir y seber y lioenld ripdser lurenti 7= kjnutds. Yne viz peseld isti tjikpd, si sicen bes rdleoes y si jntrdlucin in bicai aeste su utjbjzecjón.
• Cdrtis Ixjstin verjds tjpds li cdrtis y e bes adrtebjzes si riebjzerån cdn ecuirld e be ibegdrecjón y epbjcecjón e be qui si ven e listjner. In isti puntd istuljerikds bds cdrtis finirebis li tdles bes adrtebjzes y in pertjcuber bds cdrtis li be petete, eb tinir iste une ispicjeb jkpdrtencje cubjnerje in nuistre cdcjne. Caj`dnele
Is un cdrti ispicë`jcd li adrtebjzes li adoe, si riebjze in tjres li 9 ck. li berfd eprdxjkelekinti pdr un frdsdr li 5 e 3 kjbëkitrds. Oubjene
Is un cdrti in tjres jfuebis qui ib cdrti entirjdr y si epbjce eb ristd li adrtebjzes. Grundjssi
Cdrti in lelds kuy piquiõds in `drke li cugd li un frdsdr li unds 3 kjbëkitrds. Kjripdjx
Cdrti in lelds li keydr tekeõd qui in grundjssi, tekgjên e isti cdrti si bi lindkjne pejsene. Pjcay
Cdnsjsti in riebjzer un ecenebekjintd y pdstirjdr cdrti li be adrtebjze in rdleoes d cugds, pdr ioikpbd ib cebegecën, pere ribbinerbd. Evibbene
Is un cdrti riebjzeld cdn be cucaerjbbe secegdcelds, pdr bd tentd ib tekeõd lib cdrti lipinlirå li be kiljle lib secegdcelds. \drnield
Ib tdrnield nd is prdpjekinti un cdrti, sj nd une `drke li prisintecjón, istd si riebjze lenld be `drke li une pibdte li rufgy. Cdrtis li be petete
- Cajps? sdn rdleoes `jnes `jnes y bjses, pdr bd finireb finireb si cdrteren cdn Kenldbjne.
10
\ike 6
iljtdrjeb } cip
- Dnlubeles? sdn rdleoes `jnes qui si riebjzen cdn be cucajbbe li dnles qui ljspdni be Kenldbjne. - Wiojbbe? sdn rdleoes `jnes qui si riebjzen cdn be kenldbjne utjbjzenld be kjske cucajbbe qui in bes dnlubeles, pird qui in cele pesd pdr be cucajbbe si riebjze kiljd fjrd e be petete pere esë ler be `drke li riojbbe. - ]enelire? sdn sdn rdleoes li cjirtd cjirtd frdsdr, frdsdr, pdr pdr bd tentd si si pdlrån riebjzer cdn cdn cucajbbd. - ]eoe? is un cdrti eberfeld y kuy `jnd, si puili riebjzer cdn cdn be kenldbjne. - Cirjbbe? is un cdrti jfueb qui ib entirjdr pird pird li un frdsdr jfueb eb pebd li bes cirjbbes. - Gestón? Is jfueb qui bds entirjdris pird ebfd kås fruisd, fruisd, si puili cdrter cdrter cdn cucajbbd. - Ispeõdbe? is un cdrti eberfeld li un cintëkitrd cintëkitrd li frdsdr, cdrteld cdn cucajbbd. cucajbbd. - ]uinti nuivd? is un cdrti cdrti rictenfuber kuy fdrle, fdrle, cdrtele cdrtele cdn cucajbbd. cucajbbd. - ]ejsene? is un cdrti in lelds piquiõds li `drke jrrifuber cdrteld cdn cucajbbd. cucajbbd. - Cecaibd? is is un cdrti cdrti qui si si riebjze cdn cdn be puntjbbe, iste pinitre pinitre in be petete y buifd si fjre pere esë pertjr un leld, ib cueb tinlrå une perti rufdse. - Evibbene? is un cdrti riebjzeld riebjzeld cdn be cucaerjbbe secegdcelds, pdr bd tentd ib tekeõd lib cdrti lipinlirå li be kiljle lib secegdcelds, cuenld isti cdrti si riebjze in bes petetes tekgjên si bi lindkjne ‒ndjsitti‛. - \drnield? ib tdrnield nd is prdpjekinti un cdrti, sj nd une `drke li prisintecjón, istd si riebjze lenld be `drke li une pibdte li rufgy.
g. Ibegdrecj Ibegdrecjón ón • E be pbencae, perrjbbe Iste priperecjón, kuy li kdle in be ectuebjlel, cdnsjsti in qui, une viz pdrcjdnele be adrtebjze, finirebkinti in rdleoes, cdn un kënjkd li ecijti, si lipdsjten sdgri be pbencae d perrjbbe si seben y si bes le be vuibte. Ynes adrtebjzes si cdcjnerån ljrictekinti in cruld, pird dtres, pdr su lurize, ligirån ister cdcjneles privjekinti (iscebleles d gbenquieles). g benquieles).
• Eb vepdr Is in riebjlel un airvjld, qui cdnsjsti in qui be adrtebjze nd tinfe cdntectd ljrictd cdn ib efue d bëqujld li cdcjneld. In be ectuebjlel, cdn bes nuives ticndbdfëes, isti prdcisd prdcisd si riebjze in adrnds li cdnvincjón kjxtds. Cdn isti prdciljkjintd, bes adrtebjzes cdnsirven kiodr sus prdpjilelis ebjkintjcjes.
• Airvjles Iste `drke li ibegdrer bes adrtebjzes is be kås `ricuinti, be cueb cdnsjsti in ib cdcjneld pdr jnkirsjón li bes adrtebjzes in un bëqujld qui si bbiverå e igubbjcjón, d iste kjske in igubbjcjón. In isti sjstike li cdcjneld, bes pêrljles y ib pdlir ebjkintjcjd li bes adrtebjzes si vi kirkeld, eb pirlir bes sebis kjnirebis lurenti be cdccjón in ib bëqujld, eunqui isti bd pdlrikds eprdvicaer pere be riebjzecjón li sdpes, ceblds, itc. Bd qui tinlrikds in cuinte sirå qui e keydr tjikpd li cdccjón, bes adrtebjzes pirlirån keydr centjlel li nutrjintis. \ekgjên si tinlrå in cuinte ib vdbukin le efue in be cdccjón? sj bes cdciEbjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
16
iljtdrjeb } cip
kds in fren centjlel li efue ib cdcjneld si aerå in kindr tjikpd y be pêrljle li cdbdr sirå kindr, kentinjinld un cdbdr kås netureb y une cdnsjstincje keydr8 sj si dpte pdr une cdccjón in kindr centjlel li efue, bes adrtebjzes cdnsirverån keydr centjlel li nutrjintis, pird bes adrtebjzes quilerån kås liscdbdrjles y si tinlrå ib rjisfd li qui quili be cdccjón li istes pdcd unj`drki. Aey adrtebjzes qui, pdr su neturebize, sdn li `åcjb dxjlecjón (cerld, inljgje, ebcecad`e), is licjr, qui lurenti be cdccjón si prdluci un dscuricjkjintd. ]ere ivjter istd, si cdcirån in un b ëqujld qui si lindkjne cebld gbencd. Isti si cdkpdni li? efue, aerjne, zukd li bjkón y seb. Ib ristd li bes adrtebjzes nunce si ligirå cdcir in cebld ecjlubeld (cebld cdn bjkón), ye qui sj nd pirlirëen su pjfkintecjón.
• Eseles eb adrnd Cdnsjsti in jntrdlucjrbes in adrnd cdn une piquiõe centjlel li frese e une tikpireture litirkjnele. Istes si jntrdlucjrån intires, cdrteles d invuibtes airkêtjcekinti in pepib ispicjeb li adrnd.
• Grisieles Cdnsjsti in un cdcjneld e `uifd bintd cdn pdce centjlel li bëqujld (efue, cebld, vjnd, itc.). Cuenld bes adrtebjze e grisier is li une cdnsjstincje lure, si be gbenquierå entis li su grisield. Isti tjpd li cdccjón sjikpri si riebjzerå cdn ib ricjpjinti tepeld. Ib ketirjeb ispicë`jcd is be Grisieldre.
• @rjtes Cdnsjsti in be jnkirsjón li be adrtebjze in egunlenti ketirje frese e une tikpireture ibivele, finirebkinti ecijti. Si trete li qui, eb jntrdlucjr ib fênird in be frese cebjinti, si `drki råpjlekinti une pibëcube pdr cdefubecjón in su perti ixtirjdr y esë si jkpjle be pinitrecjón li frese in ib jntirjdr lib prdluctd. Be `rjture si pdlrå riebjzer li bes sjfujintis kenires? Eb netureb
Sukirfjênldbes ljrictekinti in be frese. Inaerjneles
]esenld be adrtebjze pdr aerjne entis li sukirfjrbe in ib ecijti. Wigdzeles
]esenld bes adrtebjzes pdr aerjne y auivd entis li sukirfjrbes in ib ecijti. Drby
]esenld bes adrtebjzes pdr une peste lindkjnele ‒drby‛ enti li sukirfjrbes in ib ecijti. Ikpeneles
]esenld bes adrtebjzes pdr aerjne, auivd y pen p en rebbeld entis li sukirfjrbes in ib ecijti.
11
\ike 6
iljtdrjeb } cip
• Fbesieles Cdnsjsti in prdpdrcjdner un cdbdr ldreld e un fênird pere su tirkjnecjón, pdr bd qui isti ligirå ister privjekinti cdcjneld.
• Sebtieles Cdnsjsti in ib cdcjneld li be adrtebjze in une piquiõe centjlel li frese e `uifd `uirti y cdn ib ricjpjinti listepeld. In dcesjdnis, si sebtien lispuês li su cdccjón (ecibfes, ispjneces, itc.), kjintres qui dtres vicis si cdcjnen ljrictekinti crules (cebegecën, cigdbbe, itc.)
• Wiadfeles Cdnsjsti in ib cdcjneld li be adrtebjze in piquiõe centjlel li frese e `uifd bintd y cdn ib ricjpjinti tepeld. In dcesjdnis, ib fênird isterå privjekinti cdcjneld.
• Fretjneles Is une `drke li tirkjnecjón lib pbetd qui cdnsjsti in prdpdrcjdner un tdsteld supir`jcjeb e une adrtebjze. Isti kêtdld sjikpri pricjse li un cdcjneld entirjdr li be adrtebjze.
• Bes petetes In ib cesd li bes petetes, pdr su jkpdrtencje in be cdcjne, tentd cdkd fuernjcjón cdkd pbetd prjncjpeb ,cdnvjini liserrdbber cjirtes ibegdrecjdnis tëpjces li ibegdrecjón li istes. @rjtes
Sdn bes dgtinjles e pertjr li petetes `risces, beveles y pibeles, cdrteles y `rjtes in ecijti d frese cdkistjgbi. Bes petetes `rjtes eldpten ljstjntds ndkgris lipinljinld lib tjpd li cdrti qui bes epbjquikds entis li be `rjture. Wjsdbeles
Bes petetes rjsdbeles si ibegdren sebtiånldbes in frese aeste qui elqujiren une cdbdrecjón ldrele. Bds cdrtis li epbjcecjón e isti sebtield li petetes suibi sir rildnlield y sjn erjstes (tdrnieles d evibbene). Pepdr
]etetes cdcjles in efue d in adrnd li vepdr. ]dr bd finireb, si epbjce e petetes tdrnieles. Ndjsitti
]etete cdrtele in evibbene, e be qui si be gbenquie y, pdstirjdrkinti, si be ldre cdn un pdcd li kentiqujbbe in ib adrnd. Sdu`bê
]etete cdrtele in penelire li unds < kjbëkitrds li frdsdr qui si jntrdluci in ecijti tikpbeld y, pdstirjdrkinti, si jntrdlucin jntrdlucin in ecijti ajrvjinld pere qui si jn`bin.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
1:
iljtdrjeb } cip
]etete luquise
Is un purê qui si riebjze cdn be pubpe li be petete privjekinti cdcjle e be qui si bi eõeli yikes crules, kentiqujbbe, pjkjinte gbence y nuiz kdscele. ]enelire
Iste ibegdrecjón li bes petetes ricjgi ib ndkgri lib kjskd cdrti ‒penelire‛. ]ere riebjzer iste ibegdrecjón si kizcben cdn erds d oubjene li cigdbbe y si bi eõelin bes ispicjes sifÿn ricite. Si bes icae seb y pjkjinte, si bes ecijte, y si bes rjife cdn ebfd li vjnd (dpcjdneb). ]dstirjdrkinti, si jntrdlucin eb adrnd aeste qui istên cdcjles, tekgjên ecdkpeõen y si esen eb kjskd tjikpd qui cjirtes cernis, pdr bd qui sirån perti li be fuernjcjón li ljcad pbetd. Dtre kenire li riebjzer iste ibegdrecjón, cdnsjsti in sebtier be petete y be cigdbbe y, sifujlekinti, peserbe e une pbece, kdoer, seb-pjkinter i jntrdlucjr eb adrnd. @dnlent
Ib cdrti qui ndrkebkinti si ikpbie is ib tdrnield. Iste ibegdrecjón si riebjze jfueb qui be petete ndjsitti.
c. Epbjcecjdnis Bes epbjcecjdnis li bes adrtebjzes sdn kÿbtjpbis. Sdn bes sjfujintis?
• Cdnljkintd Cuenld be epbjcecjón li be adrtebjze is be li cdnljkinter, be centjlel li iste sirå be ouste qui be ibegdrecjón riqujire, ye qui su ÿnjce kjsjón is ib prdpdrcjdner un erdke e be ibegdrecjón y nd ib li iscdnlir bds segdris lib fênird prjncjpeb lib pbetd.
• ]betd prjncjpeb Cuenld be adrtebjze is listjnele e cdnsukjrsi cdkd pbetd prjncjpeb ligirikds epbjcer bes têcnjces li cdcjneld y ibegdrecjón qui si aen cdkinteld entirjdrkinti, cdn unes centjlelis elicueles e teb `jn.
:=
\ike 6
iljtdrjeb } cip
• Fuernjcjón Si intjinli qui une d verjes adrtebjzes sdn une fuernjcjón cuenld, in centjlelis jn`irjdris eb fênird prjncjpeb, istes si prisinten cdnountekinti in ib ikpbeteld. Iste fuernjcjón is un cdkpbikintd lib fênird prjncjpeb. ]dr bd tentd, su centjlel nunce sirå ixcisjve y si prdcurerå qui nd insdkgrizce be ibegdrecjón lib fênird prjncjpeb.
• Licdrecjón In riebjlel be licdrecjón is une perti y `uncjón li be fuernjcjón.
G. Evis e. ]riibegdrecjón • Bjkpjize In be bjkpjize li l i be priibegdrecjón li bes evis aey qui sifujr une sirji li pesds pdr un drlin litirkjneld. In prjkir bufer, aegrå qui lispbuker ib evi. ]ere riebjzer iste dpirecjón cdn kås `ecjbjlel, isceblerikds ib evi y ritjrerikds ib pbukeoi lenld tjrdnis in be kjske ljriccjón li bes pbukes pere ivjter be rdture li be pjib lib evi. Sifujlekinti aerikds ib `bekield, ib cueb cdnsjsti in peser ib cuirpd lib evi pdr be bbeke lib `dfón pere esë quiker bds ristds qui puljiren aegir quileld in ib lispbuki li iste. In iste dpirecjón ligirå ivjtersi ib quikeld li be pjib, bd cueb pdlrëe ler un erdke e quikeld eb `jneb li be ibegdrecjón iscdfjle. Lurenti be dpirecjón li bjkpjize d evëd, dtre kenire li lindkjner iste eccjón, si ritjrerån bes vëscires lib evi, tentd egldkjnebis cdkd tdråcjces y si tinlrå cujleld li qui istds ristds nd tinfen cdntectd cdn be tegbe d kise li tregeod, ye qui ixjsti un ebtd rjisfd li cdntekjnecjón pdr sebkdnibdsjs. Sj istds prdluctds si `uiren e utjbjzer pdstirjdrkinti, si fuerlerëen eperti. Yne viz tirkjneld ib `bekield y ivjscireld lib evi, si prdcilirå eb cdrti li bes petes, puntes li bes ebes y cdrter ib pilÿncubd eneb. Eb tirkjner bes dpirecjdnis li bjkpjize li bes evis, si bjkpjerå tdld ib ketirjeb y ib puistd li tregeod ldnli si aeye liserrdbbeld be bjkpjize lib evi. ]dr bd finireb, bes evis nds bbifen e bes cdcjnes ye lispbukeles, pdr bd qui ib pesd lib iscebleld nd bd riebjzerëekds y cdkinzerëekds cdn ib `bekield lib evi. Ib prdciljkjintd qui sifujrëekds in be priibegdrecjón li bes evis sirëe ib sjfujinti? 5¿ ]riperer ib puistd li tregeod (tegbe - puntjbbe - cigdbbird - tris ricjpjintis ljstjntds, und pere bes
vëscires, dtrd pere bds lispdods y dtrd pere ib evi ye bjkpjd)
7¿ @bekier ib evi. Si kentinlrå suoitd ib evi y istjreld, suoitånldbd pdr bes petes, be cegize y bes ebes.
Li iste kenire, si ljspdni sdgri be bbeke lib `uifd tinjinld cujleld qui nd si quiki be pjib. 3¿ Si virj`jce `uire lib `uifd be ritjrele li bds ristds li pbukes, ritjrenld ritjrenld bds pdsjgbis ristds li
pbukes cdn be kend d eyulånldnds li unes pjnzes. <¿ Cdrter bes petes pdr ligeod li be prjkire prjkire ertjcubecjón y be punte li bes ebes. Si cdbdce ib ib evi sdgri
une tegbe pdr be perti lib vjintri y si prdcili eb cdrti lib pilÿncubd eneb y eb cdrti li be cegize.
9¿ Ivjscirer. Cdnsjsti in be ritjrele tdteb lib isó`efd, isó`efd, cdrezón, pubkdnis, aëfeld, rjõdnis y be tdte -
bjlel li vëscires qui tinfe ib evi. ]ere istd si prdcilirå li be sjfujinti kenire, si suoiterå ib evi pdr bes petes sdgri be picaufe, si jntrdlucjrå be kend in ib jntirjdr lib cuirpd y, cdn be eyule
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
:5
iljtdrjeb } cip
lib lild ënljci, si sipererån bds pubkdnis, cdrezón y likås vëscires. Si eferrerå tdld y si lerå un tjrón aecje ib ixtirjdr pere secerbes. Cuentd kås odvin sie ib evi, kås `åcjbkinti si sipererå bes vëscires lib cuirpd. In iste dpirecjón si ligirå ivjter qui, eb ritjrer bes vëscires, istes tinfen cdntectd cdn be tegbe li cdrti. 0¿ ]riperecjón li bes vëscires. Si sipere sipere ib cdrezón, ib aëfeld y be kdbbioe lib ristd li vëscires,
ye qui sdn bes pertis qui si puilin pu ilin eprdvicaer.
• Lispjici ]ere istuljer ib lispjici li bes evis nds geserikds in ib lispjici kås cdrrjinti lib pdbbd, qui is, in be ectuebjlel, ib evi kås cdnsukjld tentd in nuistrds adferis cdkd in bds istegbicjkjintds li risteurecjón. Isti si pdrcjdne in lds cuertds, siperenld bes lds picaufes cdn sus ebes li bds kusbds cdn bds cdntre kusbds y istds, e su viz, puilin siperersi bes ebes li bes picaufes y bds kusbds li bds cdntre kusbds. Cuertd libentird
- Cuibbd Si bi ritjre ritjre be pjib, si suibi utjbjzer pere be riebjzecjón riebjzecjón li `dnlds. - Cercese Iste `drkele `drkele pdr bes cdstjbbes y be cdbukne, prdcili prdcili li be siperecjón li be cerni li be picaufe y ib cuibbd, si utjbjze pere `dnlds. - Ebes Ountds e bes picaufes, si utjbjzen pere pere `riër, `riër, errdcis y riebjzecjón li `dnlds. - ]icaufe Is be perti kås kås cerndse cerndse lib cuertd libentird sipereld sipereld li bes ebes. Li bes picaufes si si dgtjinin pjizes cdn ndkgri prdpjd? ¶
Suprike? si intjinli cdkd cdkd suprike e be picaufe picaufe intire cdn be prjkire prjkire perti lib ebe (ib aÿkird) ]dr bd finireb, ve cdn be pjib y sjn be qujbbe (piquiõd auisd in `drke li uvi qui si sjtÿe pdr ligeod lib cuibbd)
¶
\rdcield? is ib cdrti in pirpinljcuber li be picaufe sjn pjib y sjn ib ebe. Si utjbjze pere sebtields y errdcis.
¶
@jbiti? si dgtjini aecjinld aecjinld un cdrti cdrti trensvirseb trensvirseb sjn bbifer eb `jneb li be picaufe in `drke li bjgrd.
]icaufe sjn ebes
:7
Ebes
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Cuertd tresird
- Kusbd \ekgjên si bi lindkjne oekdncjtd. Si suibi lioer intird y cdn su pjib. Si utjbjze pere `riër, `riër, sebtields, errdcis, fujsds y eselds. - Cdntre kusbd Is be perti qui si sjtÿe eb beld lib kusbd. ]dr ndrke finireb, nd si bi ritjre be pjib. Si bi puili cdrter in pirpinljcuber eb auisd y si utjbjze pere sebtields y errdcis. - Oekdncjtds Is une priperecjón lib cuertd tresird. Si riebjze riebjze sjn siperer ib kusbd lib cdntre cdntre kusbd. E iste iste ÿbtjke perti si bi ritjre ib auisd (`êkur) y si bi aeci un jncjsjón cdn be punte li une puntjbbe. Si sipere be cerni li be punte lib kusbd aecje egeod lib auisd (tjgje) y si invuibvi cdn be perti li be cerni lib cdntre kusbd, jntrdlucjênldbd in be tjgje pdr be jncjsjón riebjzele. Si utjbjze pere sebtields y fujsds. - Kusbjtds Si pripere pripere cdn bds cuertds cuertds tresirds tresirds li be cdldrnjz jfueb qui be priperecjón priperecjón entirjdr pird sjn sjn nicisjlel li riebjzer be jncjsjón cdn be puntjbbe, geste cdn invdbvir be cerni cdn be pjib.
Kusbd cdn cdntre kusbd
Kusbjtds
Cdntre kusbd
g. Ibegdrecj Ibegdrecjón ón In ib puntd entirjdr aikds liserrdbbeld y ixpbjceld ib lispjici li bes evis y vjstd bes epbjcecjdnis li bes lj`irintis pjizes. E cdntjnuecjón, virikds cókd bes pdlikds priperer intires sjn lispjizer pere su cdcjneld.
• Grjlele Grjler un evi cdnsjsti in suoiter eb evi li teb `drke qui isti nd pjirle su `drke eb cdcjnerbd. Istd si riebjze cdn be eyule li un ajbd li grekenti, cdn ib cueb cdn eyule li une efuoe suoiterikds bds kusbds y bes ebes pifelds eb cuirpd, d sjn cdsir etånldbe y lenld be `drke entirjdrkinti en tirjdrkinti ixpbjcele.
• ]ere perrjbbe Yne viz tinfekds bjkpje ib evi, cdrtekds ib evi pdr be kjtel in be perti cdntrerje e be picaufe, ritjrenld tdtebkinti ib istirnón.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
:3
iljtdrjeb } cip
Bds auisds li be perti tdråcjce pdlrån sir ritjrelds entis li su cdcjneld d lispuês lib cdcjneld y, entis li ljspdnir, ib evi in be perrjbbe si be ispebkerå.
• Gebdtjne Iste priperecjón is un cbåsjcd li be cdcjne jntirnecjdneb. Cdnsjsti in un evi ribbinele li une `erse cdkpuiste li cerni li evi prjncjpebkinti. Iste ibegdrecjón si riebjze li be sjfujinti kenire? si lisauise cesj tdtebkinti, rispitenld in ib cuertd tresird be tjgje y ib aÿkird8 pdstirjdrkinti, si grjle y si ese eb adrnd. Is cdnsukjle in cebjinti y, in dcesjdnis, pdlrå cdnsukjrsi in `rëd.
• Febentjne Iste priperecjón, cdkd be entirjdr, is tekgjên un cbåsjcd li be cdcjne jntirnecjdneb. Cdnsjsti in ib lisauiseld lib evi tdtebkinti y cdn be ritjrele li be tdtebjlel li be cerni li be pjib, cdn ixcipcjón li bes picaufes. Cdn iste cerni si riebjzerå be `erse. ]dstirjdrkinti, ]dstirjdrkinti, si ribbinerå y si cdsirå invdbvjinld be priperecjón in un peõd y lenld une `drke cjbënlrjce y epritele. Si ete `uirtikinti y si ajirvi eprdxjkelekinti lurenti adre y kilje e lds, lipinljinld lib frdsdr li be pjize. Yne viz cdcjneld y in cebjinti si prinse aeste qui isti `rëe be pjize, su cdnsukd is in `rëd.
c. Epbjcecjdnis Si puili e`jrker qui si puili epbjcer cuebqujir tjpd li têcnjce.
C. Pecun ecund d e. ]riibegdr ]riibegdrecjón ecjón In be priibegdrecjón lib vecund, ib istuljd ikpizerëe in ib secrj`jcd li bds enjkebis, su `eineld, su isqujneld y pdstirjdr cuertield aeste ib lispjici y be ritjrele li bds KIW (Ketirjebis Ispicë`jcds li Wjisfd), ye qui in bes cdcjnes, pdr bd finireb, bd qui si ricjgin sdn bes pjizes. Istes sdn ib risubteld li be siperecjón li bes ljstjntes pertis kuscuberis lib enjkeb une viz cuertield. Ib lispjizeld si aerå in aegjtåcubds ri`rjfirelds qui ligin kentinir une tikpireture jn`irjdr e 57 ¿C.
Bds prdciljkjintds pere be riebjzecjón li be priibegdrecjón is be puiste e puntd lib bufer li tregeod. Istes dpirecjdnis, esë cdkd be keydr perti li bes priibegdrecjdnis li cuebqujir prdluctd, pdr nd licjr tdles, sdn riebjzeles pdr ib pirsdneb lib cuertd `rëd. In prjkir bufer, si pripere be kequjnerje y airrekjintes, cdkprdgenld su pir`ictd isteld li bjkpjize y bjkpjenld tegbes, kises cucajbbds, itc., lispuês li tirkjner cdn une ibegdrecjón y entis li cdkinzer be sjfujinti, li iste kenire ivjterikds cdntekjnecjdnis cruzeles.
:<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
g. Ibegdrecj Ibegdrecjón ón Yne viz puistd e puntd ib bufer li tregeod y bds ketirjebis, pere riebjzer bes ibegdrecjdnis cubjnerjes cdrrispdnljintis e une ricite litirkjnele aegrå qui riebjzer une d verjes li bes dpirecjdnis li cdn`iccjón y elicuecjón li be d bes pjizes lib vecund, qui e cdntjnuecjón liserrdbberikds.
• Isqujner Siperer une ris in lds pdr be ispjne ldrseb y dgtinjinld lds kiljes cenebis.
• Lispjizer Siperer bes ljstjntes keses kuscuberis li be ceneb, be cueb ae sjld ljvjljle privjekinti in cuertds, ib libentird y ib tresird.
• Lisauiser Witjrer tdteb d percjebkinti bds auisds li une pjize, etinljinld e be epbjcecjón cubjnerje e b e qui istå listjnele.
• Bjkpjer Witjrer bes pertis supir`bues d lures li une pjize d pdrcjón pere su cdcjneld. Bes pertis qui si ritjren, pdr bd finireb, sdn bes freses, nirvjds, tinldnis y tibjbbes ixtirjdris li be pjize qui istên risices.
• @jbitier Is be eccjón li cdrter d bekjner in bdncaes (`jbitis), pere su pdstirjdr cdcjneld.
• Kicaer Is be eccjón li jntrdlucjr in ib jntirjdr li be cerni, eyulånldnds li une efuoe kicaeldre, ljstjntds fênirds, pere esë eukinter ib erdke y rufdsjlel li be pjize li cerni. Si suibi kicaer cdn? tdcjnd, ecijtunes, pencite, tru`es, itc.
• Kerjner ]dnir pjizes li cerni d pdrcjdnis in kecirecjón in un pripereld (kerjnele) cdn ib `jn li qui si egbenlin, kiodrer su segdr y prdbdnfer su cdnsirvecjón. Isti pripereld suibi bbiver vjnd, grenly, adrtebjzes, ajirves erdkåtjces, itc.
• Grjler Cdnsjsti in `joer cdn ajbd li grekenti une pjize pere qui iste nd si li`drki lurenti su cdcjneld.
• Gbenquier Jkpbjce jntrdlucjr une pjize d pdrcjdnis in efue `rëe y bbiverbd e igubbjcjón cdn ib `jn li qujter jkpurizes, segdris `uirtis, itc.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
:9
iljtdrjeb } cip
• Eldger Cdnsjsti in cugrjr une pjize crule, intire d in pdrcjdnis, lintrd li un pripereld lindkjneld eldgd, cdn ib `jn li ler un erdke ispicjeb, egbenlerbd y/d eukinter su tjikpd li cdnsirvecjón.
• Cbevitier Cdnsjsti in jntrdlucjr in ib jntirjdr li une pjize d kese pjcele li cerni pere erdketjzerbe lurenti su cdcjneld.
• Kercer Be lindkjnecjón li kercer in cdcjne, elikås li sir un têrkjnd kuy utjbjzeld pdr perti p erti li bds cekerirds in be eccjón li kercer un pbetd d kercer be kise, qujiri licjr riebjzer une d verjes jncjsjdnis supir`jcjebis pere qui lurenti su cdcjneld nd si ritrejfe. \ekgjên is riebjzer une jncjsjón pdr be perti lib lispjici.
• Kdblier Cdnsjsti in ljspdnir une pjize d un pripereld li cerni in un kdbli pere qui lispuês li su cdcjneld kentinfe be `drke lib kdbli.
• Lisenfrer Cdnsjsti in jntrdlucjr une pjize in efue `rëe un tjikpd litirkjneld pere ikgbenquicir bes pjizes qui bd riqujiren pere su ibegdrecjón.
• Su`refer Cdnsjsti in neper une pjize li cerni crule, pdr bd finireb, cdn frese (kentice), cdn ib prdpósjtd qui lurenti su kelurecjón tdki un segdr cerectirëstjcd. cerectirëstjcd.
• ]jcer Cdnsjsti in cdrter be cerni in trdzds kuy piquiõds. \ekgjên si bbeke pjcer e trjturer be cerni pdr kilje li une pjceldre.
c. Epbjcecjdnis y lindkjnecjón li bes pjizes Bes epbjcecjdnis qui pdlikds ler e be cerni li vecund cdn rispictd e su cdcjneld elkjti tdles bes têcnjces li cdccjón qui tinfekds e nuistre ljspdsjcjón, eunqui lipinljinld li be pjize, e unes bis ve kiodr une u dtre têcnjce li cdcjneld.
:0
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Sdbdkjbbd Bdkd geod Bdkd ebtd Celire \epe Gegjbbe Cdntre \epjbbe Wildnld Wegjbbd li celire ]iz Efuoe Ispebljbbe Cubete li cdntre Kdrcjbbd Bbene Grezuibd Kdrrjbbd Ebite ]iscuizd ]icad Cdstjbbe @eble Wegd
Caetieugrjen, tdurniló(kilebbdnis), `jbit kjfndn / ]bencae perrjbbe, eseld intird (e be grdcai) Intricdti / ]bencae perrjbbe, eseld intird (rdest-`ii`) Caubite, caubitón, vjbbefdljd / ]bencae perrjbbe @jbitis, iscebdpis, iscebdpjnis / ]bencae perrjbbe, `rjtd @jbitis, iscebdpis, iscebdpjnis / ]bencae perrjbbe, `rjtd @jbitis, iscebdpis iscebdpjnis / ]bencae perrjbbe, `rjtd @jbitis, iscebdpis, iscebdpjnis / ]bencae perrjbbe, `rjtd, eseld intird @jbitis, iscebdpis, iscebdpjnis / ]bencae perrjbbe, `rjtd Iscebdpis, iscebdpjnis / ]bencae perrjbbe, `rjtd, eseld intird Iscebdpis, iscebdpjnis / ]bencae perrjbbe, `rjtd Intird, trdcield / ]bencae perrjbbe, fujsds @jbitis, iscebdpis, iscebdpjnis, trdcield / ]bencae perrjbbe, `rjtd, eseld, fujsds Intird, trdcield / Eseld intird, fujsds Intird, trdcield / Eseld intird, fujsds Intird, lisauiseld, in rdleoes cdn auisd / Fujsds (dssdgucd) \rdciele / fujsds Intird, trdcield / Fujsds, ceblds Intird, trdcield / Eseld, fujsds Intire, trdciele / Fujsds, ceblds, esele ribbine Intire, trdciele / Fujsds, ceblds Intird, trdcield / Fujsds, ceblds Intire, cdrtele in tjres d e bd berfd, trdciele / Esele, pbencae perrjbbe, fujsds, ceblds Intire, trdciele / Fujsds, ceblds Cdrteld in ljscds / Fujsds, ceblds
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
:6
iljtdrjeb } cip
L. Dvjnd e. ]riibegdr ]riibegdrecjón ecjón In be priibegdrecjón lib dvjnd, eb jfueb qui in ib vecund, ib istuljd ikpizerëe in ib secrj`jcd li bds enjkebis, pird cdn be picubjerjlel li qui ib feneld dvjnd in kubtjtul li dcesjdnis si ricipcjdne intird, sjn pjib y sjn vëscires, pird cdnsirvenld bds rjõdnis y in bds bicaebis be kdbbioe, pdr bd qui, pere su `reccjdneld, si prdcilirå in be cdcjne (cuertd `rëd) Bes vëscires lib dvjnd (aëfeld, pubkón, rjõón, binfue, sisds y cdrezón) sdn prdluctds eptds pere ib cdnsukd aukend. Bds prdciljkjintds pere be riebjzecjón li be priibegdrecjón is be puiste e puntd lib bufer li tregeod. Istes dpirecjdnis, esë cdkd be keydr perti li bes priibegdrecjdnis li cuebqujir prdluctd, pdr nd licjr tdles, sdn riebjzeles pdr ib pirsdneb lib cuertd `rëd. In prjkir bufer, si pripere be kequjnerje y airrekjintes, cdkprdgenld su pir`ictd isteld li bjkpjize y bjkpjenld tegbes, kises cucajbbds, itc., lispuês li tirkjner cdn une ibegdrecjón y entis li cdkinzer be sjfujinti. Li iste kenire, ivjterikds cdntekjnecjdnis cruzeles.
Yne viz pripereld ib puistd li tregeod, si prdcilirå eb `reccjdneld li be pjize, ikpizenld pdr isqujner ib enjkeb.
In ib dvjnd, in cele kilje ceneb si secen tris pertis.
• \ircjd entirjdr Iste perti li be ceneb si sjtÿe in be perti libentire lib enjkeb. ]ere lispjizerbe si le un cdrti e be ebture li be sifunle y tircire cdstjbbe, ljrjfjênldsi rictd in pirpinljcuber eb cdrlird. ]ebitjbbe
Si lindkjne pebitjbbe e be ixtrikjlel libentire lib cdrlird. Su lispjici si riebjze aecjinld une jncjsjón intri ib cdstjbber in ljriccjón eb piscuizd (cuibbd). ]icad
Ib lispjici lib picad si riebjze cdrtenld pdr be bënie qui ikpjize pdr ligeod lib piscuizd, aeste bbifer e be pebitjbbe, ebcenzenld ib bufer b ufer ldnli lisepericin bes cdstjbbes berfes y eperici ib istirnón, kentinjinld bds certëbefds li be prdbdnfecjón li bes cdstjbbes. ]iscuizd
Iste pjize si sjtÿe in be perti ebte lib tircjd entirjdr. Iste pjize ve lisli be efuoe aeste be cegize lib cdrlird.
• \ircjd cintreb Eb aegir ye sipereld isti tircjd lib tircjd entirjdr, si prdcilirå e sipererbd lib tircjd pdstirjdr li be sjfujinti `drke? si le un cdrti e be ebture li be sifunle y tircire vêrtigre secre in ljriccjón ricte aecje egeod.
:1
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Cerrê
\ekgjên lindkjneld caubitird, si incuintre lisli ib piscuizd y pdr incjke li be pebitjbbe aeste be pjirne. Li iste pjize si dgtjinin bes caubites li efuoe, caubites li pebd, caubites li rjõdnele. ]icad
Is be cdntjnuecjón lib picad qui si incuintre in ib tircjd entirjdr aeste be tirkjnecjón li bes cdstjbbes. @eble
Iste pjize si sjtÿe in be perti geoe intri be pjirne y ib picad.
• \ircjd pdstirjdr ]jirne
Si lindkjne pjirne e be ixtrikjlel tresire lib cdrlird. Iste in su lispjici tinlrå ountd cdn ibbe ib regd lib enjkeb sj be pjirne pirtinici e be ceneb jzqujirle. Wegd
In bds dvjnds ib regd is li kuy piquiões ljkinsjdnis. ]dr iste rezón, in be keydrëe li bds cesds pirkenicirå unjld e be pjirne lurenti su ibegdrecjón.
• Cegize Be cegize si sipere lib cuirpd riebjzenld un cdrti pdr litrås lib auisd dccjpjteb in su unjón cdn be prjkire vêrtigre cirvjceb, aeste be perti jn`irjdr li be kenlëgube.
g. Ibegdrecj Ibegdrecjón ón In be priperecjón lib cdrlird pere ib cdcjneld, une viz lispjizeles bes ljstjntes pertis, istes elqujirin ndkgri prdpjd. ]eserikds e cdntjnuecjón e enebjzer cele u ne li ibbes.
• Cegize In be cegize si incuintren bds sisds y be binfue. In cesd li su utjbjzecjón pdr sipereld, be cegize prdpjekinti ljcae nd tjini un eprdvicaekjintd cubjnerjd sj si be ritjren istds ibikintds. Su utjbjEbjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
::
iljtdrjeb } cip
zecjón cdn bds sisds y binfue is pere eselds, pertjênldbe pdr be kjtel, pere jntrdlucjr intri bes lds pertis un gduquê li ajirves y vdbvjênldbe e cirrer, eyulånldnds li ajbd li grekenti. g rekenti.
• ]iscuizd Is une pjize cdn fren centjlel li auisd qui, pdr bd finireb, si liljce e riebjzer fujsds. ]ere su cdn`iccjón, si ritjre be cerni li bes cdstjbbes y, eb bbifer e be zdne lib cuibbd, cdn be eyule li une puntjbbe, si le un cdrti pdr be perti li egeod y si ve ritjrenld be cerni li istes.
• ]icad Iste si lisauise pere su utjbjzecjón. Eunqui percjebkinti lisauisele, si utjbjze tekgjên pere eser. Yne viz lisauisele, si trdcie y si sebtie d si utjbjze pere fujsds. ]ere lisauiserbe si prdcilirå li be sjfujinti kenire? cdbdcekds bds auisds li bes cdstjbbes aecje errjge, si bivente be cepe li be cerni lib ixtrikd kås libfeld y si sipere lib certëbefd cdn be eyule li un cucajbbd, si ritjre ib istirnón respenld cdn be punte lib cucajbbd intri be cerni y ib auisd, vekds fjrenld be pjize e be viz qui sifujkds siperenld be cerni y siperekds ib istirnón li bes cdstjbbes y sifujkds aeste ib `jneb li bes cdstjbbes.
• Cerrê Si lindkjne ‒liscerfeld‛ sj bes cdstjbbes tjinin pdce bdnfjtul, ‒ricdrteld‛ sj nd ljspdni li njnfÿn auisd lib ispjnezd y ‒cerfeld‛ cuenld bi aen sjld ritjreles bes caubites li efuoe. Cuenld nds bd incdntrekds intird, bd bjkpjerikds ritjrenld ib ispjnezd y su nirvjd, si bi ricdrterå be perti li be `eble qui tinfe y, pdr ÿbtjkd, si airkdsierån bes cdstjbbes.
• Caubites Si lindkjne caubite eb risubteld li riebjzer un cdrti pirpinljcuber eb cerrê, qui puili d nd tinir auisd li cdstjbbe. Istd lipinlirå li be perti ldnli si riebjci ib cdrti. Bes caubites, pdr bd tentd, bes dgtinikds lib cerrê y lipinljinld li be zdne ldnli bes dgtinfekds si bes lindkjne li une kenire u dtre. In kucaes dcesjdnis si bbive e cegd, eunqui nd dgbjfetdrjd li riebjzer, ib airkdsield li bes caubites. Iste dpirecjón si riebjze li be sjfujinti kenire? si ritjre be tjre ekerjbbe li tiojld qui istå sjtueld in ib beld lib ispjnezd8 si riebjze une jncjsjón ricte etrevisenld ib cerrê, e unds 5= cintëkitrds li bes puntes8 si ritjre be cepe li frese y be cerni si cdbdce intri be bënie y be punte li bds pebds (auisds li cdstjbbe) pere qui istds quilin e be vjste y, sj be cerni quile elairjle, `jnebkinti si cdrte be punte lib auisd li un fdbpi sicd pere ivjter qui si estjbbi. Caubites li pebd
\ekgjên lindkjneles caubites li cintrd. Si dgtjinin li be perti cintreb lib caubitird. \dles ibbes ljspdnlrån li un trdzd li cdstjbbe unjld e su pdrcjón li vêrtigre y un trdzd li cerni ‒kilebbón‛. Sdn bes kås epricjeles. Caubites li efuoe
Si dgtjinin li be perti supirjdr lib caubitird, is licjr, li be perti kås circene eb piscuizd. Be prisincje li istes caubites is kindr qui bes entirjdris, pird sdn kås segrdses y kinds oufdses.
5==
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Caubites li rjõdnele
Si dgtjinin li be perti pdstirjdr lib caubitird, is licjr, be perti cdntjfue e be pjirne. Istes in su cdrti cericin li ausd li cdstjbbe, pdr bd qui be perti `jneb li bes caubites istå cdkpuiste ÿnjcekinti li cerni y sdbd ljspdni li un trdzd li vêrtigre cdkd perti ósie li be caubite. Sdn bes kås tjirnes, eunqui nd bbifen e tinir be prisincje li bes caubites li pebd.
• Cdrdne Is ib cerrê airkdsield y inrdbbeld in `drke li cdrdne, eyulånldnds li ajbd li grekenti pere grjlerbe y esë fuerler be `drke.
• Sjbbe Sdn bds lds cerrês sjn siperer y lisprdvjstds li cdstjbbes qui, pdstirjdrki pdstirjdrkinti, nti, inrdbbekds y grjlekds cdn ajbd li grekenti.
• Cadps Sdn fruises pjizes cdrteles in `drke li rdleoe cdn rjõón in ib cintrd. Istes rdleoes prdvjinin li cdrter pirpinljcuberkinti be sjbbe qui, pdstirjdrkinti, si inserte in une grdcaite.
• Cune Is be pjize qui `drken bds lds cerrês unjlds intirds y ribbinds li une `erse li cerni li cdrlird. Ligi sir grjlele pere qui in su cdcjneld cdnsirvi be `drke.
• Gerón Iste pjize istå cdnstjtujle pdr bes lds pjirnes y perti li be rjõdnele. Is niciserjd ib grjleld pere cdnsirver be `drke lurenti su cdcjneld.
• ]jirne Iste pjize, pdr bd finireb, istå listjnele pere su cdcjneld intire, pird tekgjên si puilin secer caubites, bes cuebis si lindkjnen caubites li pjirne.
• ]ebitjbbe Iste pjize is kås oufdse qui be pjirne. Cuenld si esen, si be puili lisauiser pere ribbinerbe li ebfune `erse, bd qui si lindkjne gebdtjne li cdrlird.
• Pëscires Kdbbioes
Bes kdbbioes li cdrlird sdn kuy epricjeles. Istes sdn unes fbånlubes qui si sjtÿen in be perti entirjdr li be tråquie li bds enjkebis bectentis qui si lindkjne ‒tjkd‛. Bds enjkebis pjirlin iste fbånlube in ib kdkintd qui lioen li be bectencje y cdkjinzen e pester.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
5=5
iljtdrjeb } cip
Crjeljbbes
Sdn bds tistëcubds li bds cdrlirds. Is pricjsd gbenquierbds entis li su cdcjneld. Lispuês si bes perti pdr be kjtel y si bis ritjre be kikgrene qui bis rdlie. Aëfeld, rjõdnis, pubkdnis y cdrezón
Eb aëfeld si bi ritjre be kikgrene ixtirjdr. E bds rjõdnis si bis ritjre be frese qui bis ricugri, si bis perti pdr be kjtel y si ritjre be frese jntirne, eunqui si puilin cdnsukjr intirds sjn pertjr. Bds pubkdnis si bis ritjre be tråquie y be frese. Eb cdrezón si bi ritjre be frese qui bi rdlie, bds tiojlds `jgrdsds y bes vines.
• Kends Bes kends sdn bes pertis kås fibetjndses lib cdrlird. Si priperen `rjtes fujseles d pere cdnsukjr in `rëd. \ekgjên si bes puili lisauiser. Istd si riebjzerëe li be sjfujinti kenire? respekds intri bes pizuões lib pji pere ritjrer bds pibds, si cdrte be pjib y be cerni e bd berfd, pdr ib cintrd, pere ixpdnir ldnli ib auisd frenli si uni e be pizuõe, si aeci une jncjsjón in ib beld dpuistd y cdn be eyule li un cucajbbd d puntjbbe si ve respenld cdntre ib auisd cdn be adoe lib cucajbbd y si tirkjne cdrtenld bds tinldnis.
c. Epbjcecjdnis E be cerni li cdrlird si be puili epbjcer tdld tjpd li têcnjces li cdccjón, sjinld be kås epricjele bds eselds, kuy tëpjcd in nuistrd peës, pere pbencae perrjbbe d bes `ekdses ceblirites qui cele rifjón aeci suyes cdn ebfune ibegdrecjón ispicjeb.
L. ]drcjnd ]drcjnd (cirld) Ib pdrcjnd, eb jfueb qui ib vecund, nds bbife e bes cdcjnes ye lispjizeld. Lispuês lib secrj`jcjd y entis li ivjscirer eb feneld pdrcjnd, si bi isceble e une tikpireture li unds 6= ¿C lurenti 9
kjnutds eprdxjkelekinti, pere `ecjbjter su lipjbeld. Sifujlekinti, si bi caekusce pere ritjrer bds pdsjgbis ristds li pibds qui aeyen qui quileld tres ib caekusceld. Yne viz riebjzeles istes dpirecjdnis, si prdcili e be ritjrele li bes vëscires, quilenld ÿnjcekinti bds rjõdnis y si prdcili eb isqujneld lib enjkeb.
e. ]riibegdr ]riibegdrecjón ecjón ]dr bes cerectirëstjces li bes pjizes y li su utjbjzecjón, in ib pdrcjnd tinlrikds qui riebjzer be siperecjón y ib lisauiseld li bes ljstjntes lj stjntes pjizes in gestentis dcesjdnis, pdr bd qui ixpbjcerikds be kenire kås cdrricte y sifure pere riebjzer istes dpirecjdnis. \inlrikds qui utjbjzer ib cucajbbd elicueld, quê sirå ib lindkjneld ‒cucajbbd lisauiseldr‛. Be jncbjnecjón qui ligirikds ler eb cucajbbd sirå sjikpri be qui nds kerqui be pjize. Bds cdrtis nd si aerån utjbjzenld tdle be adoe lib cucajbbd, si utjbjzerå be punte li isti. Li iste kenire, aerikds kinds `uirze y, pdr bd tentd, ib rjisfd li bisjdnernds sirå kindr. Wiebjzerikds Wiebjzerikds une ixpbdrecjón li be sjtuecjón y ljriccjón li bes ountes li bes pjizes cdn bds lilds li bes kends pere sifujlekinti cdn be punte lib cucajbbd jr cdrtenld y siperenld bes pjizes y pere tirkjner. Si ivjterå sjikpri ib pdnir be kend cdntrerje li suoicjón lib cucajbbd in be ljriccjón li cdrti li isti eb jfueb qui ib cuirpd. Wicdrlerikds qui ixjsti un fuenti li ecird, qui su `uncjón is be li prdtifir be kend in isti tjpd li dpirecjdnis.
5=7
\ike 6
iljtdrjeb } cip
• \ircjd entirjdr ]ere su dgtincjón si prdcilirå li be sjfujinti kenire? si jntrdlucjrå ib cucajbbd e be ebture li be sifunle y tircire cdstjbbe, lenld un cdrti rictd aecje egeod y in pirpinljcuber eb enjkeb. Si sifujrå ib cdrti pdr be pepele e be ebture li be pebitjbbe y siperenld iste e be ebture lib cdld. ]ebitjbbe
Iste pjize is be ixtrikjlel libentire lib cirld, qui dgtinikds riebjzenld une jncjsjón y cdrti pdstirjdr intri ib cdstjbber y ib cuibbd. ]epele
Iste pjize si sjtÿe ligeod lib cuibbd pifele e be cegize. Cuibbd
Iste pjize istå sjtuele in ib ixtrikd entirjdr li be kilje ceneb lisli be efuoe e be cegize y si sipere li ekges pjizes lisli be 6ª vêrtigre cirvjceb e be 5ª d Etbes.
• \ircjd cintreb ]ere siperer ib tircjd cintreb lib pdstirjdr, si ikpjize ikpjize ib cdrti pdr be pjirne e be ebture li be sifunle y tircire vêrtigres secres cdn un cdrti sicd. Cerrê
\ekgjên lindkjneld caubitird, si sjtÿe in be perti supirjdr lib cirld intri be pjirne y ib piscuizd e bds lds belds li be cdbukne virtigreb. ]ere be dgtincjón li iste pjize si prdcilirå li be sjfujinti kenire? si jntrdluci ib cucajbbd pdr be perti li be efuoe y ib cuibbd intri be 6ª y 1ª vêrtigre cirvjceb y be perti pdstirjdr, siperenld be rjõdnele y be pjirne p jirne intri be 7ª y be 3ª vêrtigre secre. ]encite
Iste pjize si sjtÿe in be perti geoe lib cirld. \jini egunlenti tdcjnd y ebfd li cerni kefre. In su perti libentire si incuintren auisds lib picad, qui finirebkinti si ritjren.
• \ircjd pdstirjdr Iste perti lib cirld is be perti tresire. Su dgtincjón si dgtjini pdr be siperecjón lib tircjd cintreb. Ib tircjd pdstirjdr istå listjneld in su keydr perti e be riebjzecjón lib ye cdndcjld oekón, pdr bd qui, cuenld ib tircjd pdstirjdr si ibegdre li iste kenire, nd si dgtjini li êb njnfÿn lispjici. In cesd li lispjici si dgtinlrëen ib cdljbbd y be kend.
• Cegize Be cegize si sipere lib cuirpd jntrdlucjinld ib cucajbbd pdr litrås lib auisd dccjpjteb. In su unjón cdn be prjkire vêrtigre cirvjceb, aeste be kenlëgube jn`irjdr y cdrtenld pdr ekgds belds, bd qui si riebjze lisbjzenld ib cucajbbd pifeld e be kjske y lioenld be pepele unjle e bes genles.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
5=3
iljtdrjeb } cip
c. Ibegdrecjón • Cegize Be cegize puili sir cdnsukjle intire esele in cirlds piquiõds (cdcajnjbbd) d lispjizele. ]ere lispjizerbe si prdcilirëe li be sjfujinti kenire? pdnikds be cegize gece egeod y cdn un cucajbbd lisauiseldr, cdrtekds be pjib lisli ib cuibbd aeste ib kintón cdn cujleld li nd cdrter be binfue, si cdrte be cerni intri ib auisd kexjber y be kiojbbe, sjfujinld pdr litrås li be drioe pdr ekgds belds, respekds be cerni qui si incuintre pdr lintrd lib kexjber pere `ecjbjter y pdlir ritjrer ib auisd kexjber, sifujlekinti suoitekds be cegize cdn une kend y cdn be dtre ib kintón y tjrekds aecje etrås per ljsbdcer bes ountes y pdlir secer ib auisd lib crånid. In isi kdkintd ye si puili cdrter be binfue pdr su gesi8 pdnikds be cegize li beld y cdn be eyule li un cucajbbd respekds be pjib y be cerni prjkird li un beld y buifd lib dtrd. In ib respeld jrikds cdntdrnienld bds dods y tjrenld li be cerni aecje etrås pere esë `ecjbjter ib respeld, cuenld tinikds siperele tdle iste zdne, si sjfui in ljriccjón lib kdrrd, respenld cdn ib cucajbbd e be viz qui tjrekds li jfueb kenire qui entirjdrkinti, cuenld aikds tirkjneld li ritjrer tdle su pjib y cerni ixtirjdr, pertjrikds ib crånid in lds pere secer bds sisds. Cerrjbbele
Sdn bds kÿscubds qui si sjtÿen und e cele beld li be cere in bes kiojbbes. Drioe
\jini une cerni kuy fibetjndse, pere pripererbe aey qui ritjrer bds pibds qui tjini in ib jntirjdr li iste y bds ixtirjdris sj quileren istds lispuês lib caekusceld. Binfue
Si cdkircjebjze sebkuirjzele y `risce. In isti ÿbtjkd cesd, entis li su cdcjneld si be isceble pere piberbe. Kdrrd
Iste pjize tjini fren centjlel li fibetjne. ]ere su bjkpjize si prdcili jfueb qui in be rioe, si be respe y si caekusce pere ritjrer pdsjgbis ristds li pibds. Sisds
Ib segdr y erdke li bds sisds li cirld is kucad kås `uirti qui bds sisds li cdrlird. Entis li cdcjnerbds si bds lisenfre (jntrdlucjrbds (jntrdlucjrbds in efue `rëe eb kinds 3= kjnutds) y si bis ritjre be tibjbbe qui bds ricugri.
• Cuibbd Kuy utjbjzeld eb tinir cerni kefre pird fren centjlel li auisd, pdr bd qui si ligirå prdcilir e su lisauiseld. Si cdbdce ib cuibbd sdgri su perti frese y si ve cdrtenld pdr ligeod li bds auisds qui sdgrisebin lib ispjnezd. Si bds bivente ountds pdr incjke le bi cerni qui si incuintre ligeod y si cdrte e bd berfd lib beld dpuistd lib ispjnezd aecje bds auisds li bes cdstjbbes, pere esë bjgirer bes vêrtigres u bds trdzds li cdstjbbe unjlds e ibbes. Si sdstjini ib ispjnezd e kiljle qui vekds siperenld be cerni, sifujkds cdrtenld be cerni qui cugri be perti supirjdr lib dkdpbetd bd berfd lib auisd e `jn li sipererbd li be cerni, biventekds be cerni e
5=<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
kiljle qui si vebbe sdbtenld, vekds cdntdrnienld y siperenld be cerni lib dkdpbetd y quilerå li une pjize pere esë pdlir ribbinerbd.
• ]epele Iste pjize tjini une cdkpdsjcjón li cerni kefre y frese kuy sjkjber e be pencite. Si cdkircjebjze, tentd `risce, sebele d eldgele, y si utjbjze tekgjên in caercutirëe.
• Cerrê Cjnte li bdkd
Iste pjize si dgtjini lib lisauiseld lib cerrê. Si utjbjze pere eser intire, ribbine, airvjle, trdciele in fujsds y grdcaites, eb netureb, eldgeld d in `jbitis. ]ere lisauiser ib cerrê y dgtinir be cjnte li bdkd, si prdcilirå li be sjfujinti kenire? ikpizerikds ritjrenld ib rjõón y ib sdbdkjbbd sj vjnjire elairjld, cdrtekds e bd berfd li bds lds belds li cele cdstjbbe tinjinld cujleld li nd prd`unljzer ib cdrti kås ebbå lib auisd, pere nd litirjdrer be cjnte y siperekds be cerni li bes cdstjbbes prisjdnenld cdn bds lilds y eyulånldnds cdn cujleld lib cucajbbd, siperekds bes cdstjbbes li une in une lib ispjnezd lenld un tjrón sicd pere errencerbes li cueod, cdrtekds ebrilildr li bes vêrtigres qui sdgrisebin e pertjr li ldnli tirkjnen bes cdstjbbes, pere tirkjner ritjrerikds ib ispjnezd pdcd e pdcd sifÿn vebbekds siperenld be cerni li bes vêrtigres. v êrtigres. Bds auisds risubtentis lib lisauiseld si risirverån pere seberbds y cdnljkinter cjirtes ibegdrecjdnis. Caubites
Bes caubites si dgtjinin eb riebjzer un cdrti pirpinljcuber eb cerrê. - Caubites li cintrd d pebd? si dgtjinin dgtjinin li be perti cintreb cintreb lib cerrê cerrê y ljspdnlrån ljspdnlrån tdles ibbes ibbes li un trdzd li cdstjbbe qui isterå unjld e un trdzd li vêrtigre. - Caubite li efuoe? si dgtjini dgtjini li be perti perti entirjdr lib cerrê, tjinin pidr prisintecjón qui bes caubites li pebd, pird sdn kås segrdses y oufdses. - Caubites li rjõdnele? si dgtjinin li be perti pdstirjdr lib caubitird, pdr bd qui, eb jfueb qui in ib cdrlird, be perti lib regjbbd li be caubite isterå sdbd cdkpuiste pdr cerni. Be ÿnjce perti li auisd qui ljspdni is ib trdzd cdrrispdnljinti eb cdrti li be vêrtigre. Sdn tjirnes y li pidr prisintecjón qui bes caubites li pebd.
• ]jirne Is be ixtrikjlel tresire lib cirld. Si prisinte intire y si cdkircjebjze lispuês li sebezdnele y tres un cureld pdstirjdr cdn be lindkjnecjón li oekón, qui is tëpjcd li nuistrd peës. Intire tekgjên incdntrekds ib becón, ib cueb lispuês li aegir sjld sebezdneld, is cdcjld. Cuenld si cdkircjebjze eb netureb, sj is pere eser, si eserå kiodr cdn ib auisd y esë ib eseld isterå kås oufdsd. \ekgjên si bi puili lisauiser pere secer `jbitis d eser. Si dgtjinin pjizes cdn bes sjfujintis lindkjnecjdnis? - \epe? sjtuele in be perti supirjdr jntirne. - Gegjbbe cdn cdn celire? celire? sjtuele in be zdne libentire libentire (gegjbbe, celire y regjbbd) regjbbd) - Cdntre? sjtuele sjtuele in be perti ixtirne ixtirne y pdstirjdr pdstirjdr (cdntre, rildnld, rildnld, cubete li cdntre y tepjbbe) - Kdrcjbbd? istå sjtueld in be perti perti jn`irjdr li be ixtrikjlel.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
5=9
iljtdrjeb } cip
• ]ebitjbbe Is be ixtrikjlel libentire lib cirld. Si ibegdre intird jfueb qui be pjirne, dgtinjinld ib oekón li pebitjbbe d ib becón li pebitjbbe. \jini fren centjlel li cerni kefre.
• Cdljbbd Istå sjtueld in be perti geoe li be pebitjbbe, e be ebture lib ouifd li be rdljbbe. Si dgtjini ib cdljbbd libentird jfueb qui ib cdljbbd tresird. Si suibi utjbjzer in sebkuire d `riscd pere grisier.
• Cdstjbber Istå cdkpuiste pdr bds auisds li bes cdstjbbes y be cerni kefre qui si incuintre intri ibbes. Si suibin eldger, pird tekgjên si cdkircjebjzen `risces.
• Sdbdkjbbd Si incuintre sjtueld elairjld in bes prjkires cdstjbbes bukgeris in su perti jntirne li bes cdstjbbes y pifeld e be cdbukne virtigreb. v irtigreb.
• ]encite Li iste pjize si dgtjinin tris prdluctds qui, sjinld und cdntjfud eb dtrd y li be kjske pjize, tjini cerectirëstjces ljstjntes? gijcdn, pencite y tdcjnd li adoe. Isti tdcjnd is li un frdsdr cdnsjliregbi y si ikpbie pere be riebjzecjón li tdrriznds, kicaer cernis, itc.
• Pëscires Lib ceneb lib pdrcjnd sdn cdnsukjgbis tdld ib lispdod li su ivjscireld, lisli bes kdbbioes aeste bes trjpes, qui si utjbjzerån pere be `egrjcecjón li ikgutjlds. Kdbbioes
]ere priperer bes kdbbioes li cirld, si ritjrerå be frese ixtirjdr y be tibjbbe elairjle qui be rdlie, si beven in efue `rëe y si iscurrin, pere `ecjbjter ib ritjreld li be tibjbbe si bes puili iscebler y pdstirjdr ri`risceld. ri`risceld. Cdrezón
Is une cerni kuy linse. Si prdcilirå e ritjrer be frese qui bd rdlie, bds tiojlds `jgrdsds y bes vines fruises. ]ubkdnis
Si ritjre be tråquie y be frese. Si puili utjbjzer pere be riebjzecjón li `erses. Aëfeld
Is li un cdbdr rdod kuy jntinsd y li segdr gestenti `uirti. Si ritjrerån bes pertis `jgrdses y be tibjbbe d kikgrene ixtirjdr qui bi ricugri.
5=0
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Wjõdnis
\jini un sdbd bógubd qui si incuintre ricugjirtd cesj tdtebkinti li frese, be cueb sirå ritjrele. Si ljvjlin pdr be kjtel y si lipdsjten in efue `rëe pere ritjrer ib dbdr y suevjzer su segdr. \ekgjên si bis puili iscebler cdn un pdstirjdr ri`risceld. Kends
Iste pjize si cerectirjze pdr su fren cdntinjld in fibetjnes. Si bes pripererå respenld y ritjrenld bds pibds qui puljire tinir. Sj `uire niciserjd si bes caekuscerëe. Si cdcjnen tentd intires cdkd pertjles pdr be kjtel d lisauiseles. ]ere lisauiserbes, si prdcilirëe li be sjfujinti kenire? cdrtekds be pjib y be cerni e bd berfd pdr ib cintrd, ikpizenld pdr be perti li be pizuõe, si ve respenld cdn be eyule li une puntjbbe liscugrjinld ib auisd y cdrtenld bds tinldnis qui unin e be cerni cdn isti, ritjrekds ib auisd frenli i jrikds ricdrtenld pdr bds auisds piquiõds aeste tirkjner. Kentice
Si dgtjini pdr be epbjcecjón li cebdr e bes freses li bes lj`irintis pjizes lib cirld. Ndrkebkinti si riebjze cdn ib tdcjnd li adoe. Wegd
Iste pjize si utjbjze usuebkinti pere fujsds. \jini fren centjlel li fibetjne, eb jfueb qui ib kdrrd. ]ere su bjkpjize si prdcilirå li jfueb kenire.
c. Epbjcecjdnis Be cerni li cirld tjini un sjn `jn li epbjcecjdnis, ib lispjizeld y `reccjdneld li be ljstjntes pjizes elkjtin pråctjcekinti cuebqujir kêtdld li cdccjón, eb kjskd tjikpd qui be `egrjcecjón li ikgutjlds, cdn be fren verjilel qui li istds prdluctds ixjsti in ib kirceld.
I. ]isceld e. ]riibegdrecjón ]dr bes cerectirëstjces qui tjinin bds piscelds, su cdrtd pirjdld li tjikpd li cdnsirvecjón y be keydr `ecjbjlel qui tjinin li prdcrier kjcrddrfenjskds in su jntirjdr pdr ib ebtd cdntinjld li aukilel li istds, nele kås ricipcjdnerbds, si prdcilirå e su bjkpjize y pdstirjdr inveseld in ricjpjintis jlónids pere su cdnsirvecjón.
• ]iscelds cjbënlrjcds In be bjkpjize li piscelds tentd pbends cdkd cjbënlrjcds, si tinlrå in cuinte qui bd kås eprdpjeld pere su bjkpjize is riebjzerbe in un bufer d zdne siperele lib ristd li prdluctds. Iste zdne ligirå sir une zdne ri`rjfirele y li `åcjb bjkpjize. Ib prdciljkjintd pere be bjkpjize li piscelds pbends si riebjzerå li be sjfujinti kenire? ikpizekds cdrtenld be ebite ldrseb in ljriccjón lj riccjón cdntrerje cdntrerje e su sintjld li nevifecjón (is licjr, lisli be cdbe aecje be cegize)8 ritjrekds bds gergjbbdnis in cesd li qui `uire niciserjd y prdsifujkds cdrtenld ib ristd li bes ebites. Istes dpirecjdnis si riebjzerån cdn une tjoire li pisceld. In be cegebbe si tinlrå qui ritjrer be ispicji li sjirre qui ljspdni in bds betirebis li be cdbe. Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
5=6
iljtdrjeb } cip
]ere tirkjner y lioer ib pisceld kås vjstdsd, si bi ricdrterå be ebite ceuleb (cdbe) lånldbi une `drke rildnliele. Yne viz tirkjnele be bjkpjize li be perti ixtirjdr, peserikds eb liscekeld lib pisceld qui riebjzerikds cdn un lisiscekeldr suoitenld `jrkikinti be cdbe y pesenld ib liscekeldr pdr be pjib lib pisceld in ljriccjón cdntrerje eb sintjld li bes iscekes (is licjr, li be cdbe aecje be cegize) Iste dpirecjón si ligi riebjzer cdn cujleld li nd leõer nj rdkpir be pjib lib pisceld. Sifujkds y ritjrekds bes grenqujes biventenld cdn ib lild d cdn be eyune li une puntjbbe bds dpêrcubds, prdsifujkds riebjzenld un cdrti lisli ib drj`jcjd eneb aeste be cegize y si ritjren bes vëscires y be tibjbbe nifre qui iste elairjle e be cerni lib pisceld in be cevjlel li bes vëscires.
• ]iscelds pbends ]ere be bjkpjize li bds piscelds pbends be priperecjón lib bufer li tregeod y ib ispecjd qui dcupe sirå bd kjskd qui bd ixpbjceld pere piscelds cjbënlrjcds. Ib prdciljkjintd e sifujr in be bjkpjize li piscelds pbends sirå ib sjfujinti? biventekds bjfirekinti bes ebites betirebis pere segir pdr lónli ligirikds ikpizer ib cdrti li istes, cdrtekds bes ebites pictdrebis y pêbvjces. Wicdrtekds in lenld une `drke rildnliele be ebite ceuleb (cdbe) Isti ricdrti li be cdbe si lindkjne airkdsield. Be pjib li cjirtds piscelds pbends in kuy lure, pdr bd qui sirå niciserjd su ritjrele entis li su cdcjneld, istd si riebjzerå li be sjfujinti kenire? riebjzekds cdn un cucajbbd une jncjsjón in be perti supirjdr li be ebite ceuleb, kercenld sdbd be pjib, eyulånldnds li be punte li une puntjbbe biventekds be pjib aeste qui si puile cdfir cdn bds lilds y tjrekds cdn cujleld suoitenld ib pisceld cdn be dtre kend pere ivjter qui si litirjdri be cerni lib pisceld. ]ere riebjzer ib dtrd betireb lib pisceld si prdcilirå li jfueb `drke. ]ere ivjscirer nd is niciserjd riebjzer njnfÿn cdrti, sj biventekds ib dpêrcubd eb errencer bes grenqujes ib pisceld ligirå quiler sjn vëscires. \irkjnerikds ritjrenld bes auives y bds pdsjgbis cdåfubds li senfri qui tuvjire ib pisceld, riebjzenld une piquiõe jncjsjón e bd berfd li be perti vintreb circene e be cegize.
• Dtrds piscelds Aey jn`jnjlel li piscelds qui tjinin ebfune pertjcuberjlel. Is in isti puntd y pdr su jkpdrtencje festrdnókjce qui tjini in nuistrd peës ldnli ligikds kincjdner eb ‒Wepi‛. Isti pisceld cerici li iscekes. ]ere su bjkpjize si prdcilirå li be sjfujinti kenire? ritjrekds be cegize, y be pjib tjrenld li ibbe in ljriccjón aecje be cdbe, eyulånldnds li be punte li un cucajbbd sj `uire niciserjd, ib cuirpd lib repi kentinlrå un espictd gbenquicjnd y be cerni quilere cugjirte li une tibjbbe certjbefjndse qui ligirå sir ritjrele entis li su cdcjneld.
g. Ibegdrec Ibegdrecjón jón • Lisispjneld Adoes
Lindkjnekds adoes e bds bdkds lisispjnelds li piscelds cjbënlrjcds li fren tekeõd. ]ere su riebjzecjón prdcilirikds li be sjfujinti kenire? cdbdcerikds ib pisceld sdgri ib cdsteld cdn be cdbe aecje ndsdtrds y be perti ldrseb e be liricae, si riebjze un cdrti cdntjnud li unds 3 kjbëkitrds lisli be cegize aeste be cdbe, lekds un cdrti pirpinljcuber eb pisceld in be tirkjnecjón li be cegize aeste tdcer be ispjne cintreb lib pisceld, cdn be punte lib cucajbbd jrikds siperenld be cerni li bes ispjnes cdn be adoe jncbjnele pere ivjter qui quilin ristds li cerni
5=1
\ike 6
iljtdrjeb } cip
elairjlds in bes ispjnes. Jrikds evenzenld ib cdrti tdld bd berfd lib bdkd aeste qui quili sipereld be tdtebjlel lib bdkd li l i pisceld li bes ispjnes. ]ere ritjrer be dtre adoe, sjn kdvir ib pisceld y cdn be eyule li un cucajbbd, prjkird sipererikds sipererikds un pdcd be ispjne li be cerni y si prdcilirå cdn be adoe lib cucajbbd in pbend e ritjrer be ispjne. @jbitis
Lindkjnekds `jbitis li pisceld e bds bdkds li piscelds pbends bds cuebis tjinin cuetrd. ]ere secer bds `jbitis prdcilirikds li be sjfujinti kenire? cdbdcekds ib pisceld ye sjn pjib y cdn be cdbe aecje ndsdtrds, si riebjze une jncjsjón e bd berfd lib ispjnezd in ljriccjón li be cegize e be cdbe, si jntrdluci ib cucajbbd li `drke dgbjcue in ljriccjón e be ispjne y si ve siperenld be cerni li bes ispjnes, pere tirkjner si ritjrerån bds gdrlis ixtirjdris lib `jbiti sj istds cdntjinin ispjnes, li jfueb kenire si prdcilirå cdn ib dtrd `jbiti y pere riebjzer ib dtrd beld lib pisceld si lerå be vuibte y li be kjske kenire si seceren bds `jbitis.
• Wecjdnekjintd ]isceld li recjón
Sdn equibbes pjizes li 7== e 79= fr. li pisd in sucjd. Istds piscelds si puilin prisinter cdn d sjn cegize. ]iquiões pjizes
Sdn pjizes li pisceld piquiões, qui si cdnsukin intirds. Si pdnlrån ib nÿkird li pjizes niciserjd pere cdkpbiter be recjón. ]jizes pere gu``it
Sdn piscelds finirebkinti li fren tekeõd qui si priperen intirds tentd pere su cdnsukd in `rëd d in cebjinti.
• Lernê Is une pjize pere gu``it qui cdrrispdnli e be perti ldrseb, pictdreb y perti li be rifjón bukger. Is une pjize li be rifjón cintreb lib pisceld sjn cegize nj cdbe, pdr ixtinsjón si suibi lindkjner esë e bes suprikes cdn pisd supirjdr e 79= fr. li pisd. Uuini`e
Nd is une pjize, sjnd une priperecjón. Istå riebjzele cdn cerni li pisceld, sjn pjib nj ispjnes y pjcele, be cueb si inrjquici cdn nete y si bi lerå une bjfezón pere qui lurenti su cdcjneld fuerli une `drke dvebele (cdkd be li une crdquite). ]iscelds trdcields
Sdn equibbds piscelds qui aen sjld sdkitjlds e lj`irintis cdrtis, in tecds, berldnis lelds, itc., pere su pdstirjdr ibegdrecjón.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
5=:
iljtdrjeb } cip
• Cdrtis ]iscelds cjbënlrjcds
- Si dgtjini riebjzenld un cdrti virtjceb virtjceb li un pisceld cjbënlrjcd, cdn su pjib y ispjne cintreb li un pisd eprdxjkeld li 7== e 79= fr. pdr recjón. - Suprike d `jbiti Si dgtjini li bds bdkds li pisceld sjn ispjnes, cdn d sdn pjib, riebjzenld un cdrti qui pdlrå sir bjfirekinti jncbjneld y li un pisd li 59= e 569 fr.
Wdleoe
Suprike
Kilebbón
- Kilebbón Is be pjize qui si dgtjini lib bdkd li piscelds cjbënlrjcds y li un pisd pisd li 9= e 69 fr. be recjón suibi cdkpdnirsi li tris pdrcjdnis. ]iscelds pbends
- \rencae Si dgtjini dgtjini riebjzenld un cdrti virtjceb li un pisceld pbend cdn d sjn pjib li un pisd li 7== e 79= fr. eprdxjkelekinti. - @jbiti Cuenld nds ri`irjkds e un pisceld pbend, sdn cele und li bds cuetrd cuetrd `jbitis `jbitis dgtinjlds dgtinjlds in su lisispjneld, pdlrån jr cdn d sjn pjib, ib pisd li une recjón sirå intri 59= y 569 fr. - ]dpjite Is be priperecjón li piquiõds `jbitis qui si inrdbben y si ribbinen li une `erse, be recjón sirå li lds d tris pdrcjdnis, lipinljinld lib pisd li cele une li ibbes.
@jbiti
55=
]dpjite
\ike 6
iljtdrjeb } cip
@. Kerjscd e. Cruståcids (Nêcdre, gdfeventi, fekge…) • ]riibegdrecjón Be ricipcjón li frenlis pjizes in bds cruståcids (cdkd be benfdste) ligirå sir in vjvd. Bes piquiões pjizes pdlrån bbifer `risces d cdnfibeles. In bes pjizes `risces, si prdcilirå in prjkir bufer e ritjrer ebfes d cuebqujir ibikintd qui istê elairjld e su cåscere, kjintres qui in bes pjizes li keydr tekeõd, nds eyulerikds li un cipjbbd. Yne viz riebjzele be bjkpjize, sj si `uire e ibegdrer sjn cåscere, si prdcilirëe e su ritjrele. Istd dcurri, finirebkinti, in bes piquiões pjizes (benfdstjnds, cekerdnis, fekges…) y risirvenld bes cåsceres pere ibegdrer sebses, kentiqujbbes, itc. In cesd li bes pjizes frenlis, cdkd be benfdste d ib gdfeventi, su ibegdrecjón puili sir qui riqujire un trdcield li be pjize, pdr bd qui si ligirå prdcilir li be sjfujinti kenire pere pertjrbe pdr be kjtel? si ljspdni be pjize sdgri une tegbe cdn bes petes aecje egeod suoitånldbe `jrkikinti, cdn be punte li un cucajbbd sjtuånldbe in ib cintrd li be cegize, si jntrdluci cdn un fdbpi sicd y si perti pdr be kjtel aecje be cdbe, si fjre be pjize y si cdrte be perti li be cegize qui eÿn sjfui unjle, pere ivjter qui ib enjkeb li cdbitezds lurenti su secrj`jcjd y, sj be ricite pdstirjdr bd pirkjti, si bi puilin ritjrer cdn un cdrti sicd bes petes, bd qui eturli eb enjkeb. Bds oufds risubtentis li iste dpirecjón si ligin ricupirer pere ler keydr cdnsjstincje e be ibegdrecjón, sj iste `uire un fujsd, d pere be riebjzecjón li sebses.
• Ibegdrecjón Airvjld
Bds cruståcids sjikpri si ajirvin in efue sebele cdn une prdpdrcjón li seb lib 3= %. Yne viz qui ib efue istê ajrvjinld, si jntrdlucjrå bds cruståcids y si cdnterå ib tjikpd li cdccjón e pertjr li qui si ricupiri ib airvdr. Eb ritjrer ib cruståcid, si ri`riscerå ri`riscerå jnkiljetekinti in efue `rëe. ]bencae, perrjbbe
Si sezdnen privjekinti, li infresen y si cdcjnen intirds bds li kindr tekeõd y pertjlds pdr be kjtel bdnfjtuljnebkinti bds li keydr tekeõd. Sebtields
]dr bd finireb, si sebtien pibelds y cdn ibikintds li cdnljkintecjón y, sj cdrrispdnli pdr be ricite ikpbiele, si tirkjne riebjzenld be sebse in ib kjskd ricjpjinti li aegirbds sebtield. @rjtds
Sjikpri jrån pibelds y, pdr bd finireb, cdn cepe li prdticcjón, ikpenelds, rigdzelds d in drby, si utjbjzen cruståcids li tekeõd piquiõd.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
555
iljtdrjeb } cip
g. Kdbuscds • ]riibegdrecjón Bekibjgrenqujds (gjvebvds)
Eb jfueb qui in bds cruståcids, in cesd li qui tinfen elairjlds ebfes, cdreb u dtrds ibikintds, si ligin ritjrer, cdn be sebvilel li qui, in be keydrëe li bds cesds, in bufer li utjbjzer un cipjbbd, si ligirå utjbjzer une puntjbbe. Ib bekibjgrenqujd kås sucjd qui nds incdntrekds in ib kirceld is ib kiojbbón, tentd li rdce cdkd li getie. Equibbds bekibjgrenqujds qui aegjten in be erine, entis li su cdcjneld, si bds sukirfjrå in sdbucjón li efue sebele, pere qui ibbds kjskds suibtin be erine qui puilen tinir in su jntirjdr. Cuenld ib cdnsukd li istds enjkebis veye listjneld pere cruld, istds si ligin egrjr y prisinterbds cdn tdle su cerni jntifre y sdgri une sdbe vebve. \entd in bes ebkioes, in bes dstres y in bes vjijres, si ligi ritjrer be perti jntistjneb li cdbdr dscurd y li segdr ekerfd. In bes ebkioes, pdr su tekeõd, is kås lj`ëcjb, pird in bes vjijres is kås vjsjgbi. Festirópdlds (Ynjvebvds)
In bds festirópdlds si prdcilirå pere su bjkpjize y pripereld jfueb qui in bds bekibjgrenqujds. Cuenld li si treti li cerecdbis, istds si beverån cdn efue sebele y entis li cdcjnerbds si bds ligi li lipdsjter eb kinds lurenti 0 adres in aerjne cdn ebfd li seb fdrle pere purferbds. Ci`ebópdlds (sjn cdncae ixtirjdr)
]ere prdcilir e be bjkpjize li bds cebekeris, pubpd, sipje,... prjkirekinti si sipererå be cegize li bes petes d tintåcubds, si ritjrerå be tibjbbe ixtirjdr tentd li be cegize cdkd li bds tintåcubds. In be cegize si ritjrerån bds jntistjnds y ib auisd d qujbbe, in bes petes d tintåcubds8 si ritjrerå be gdce, qui istå sjtuele in ib cintrd li istds, tirkjnenld be bjkpjize bevenld tdld in efue. In cesd li qui be ricite bd riqujire, si cdrterån tentd bes petes cdkd be cegize, sifÿn ljspdnfe be ricite.
• Ibegdrecjón Bekibjgrenqujds (gjvebvds)
- Airvjld Be kenire li airvjr is cdn cdn pdce centjlel li bëqujld y/d ebfÿn ibikintd erdketjzenti. Cuenld ib gjvebvd intre in cdntectd cdn be tikpireture ebte, isti si egri. Equibbds qui nd si egren li `drke netureb, bds tinlrikds qui lisicaer y nd jntinter egrjrbds cdn puntjbbe u dtrd ÿtjb. - In sebse ]ere egrjrbds egrjrbds si riebjzerå cdn cdn ebfd kås li bëqujld, ib cueb eb cdcir cdn ib kerjscd si bi cdnsjlirerå su sebse.
557
\ike 6
iljtdrjeb } cip
- Fbesield Is un kêtdld kjxtd. kjxtd. Yne viz qui si ae riebjzeld be epirture li bes vebves, si ritjre ritjre une li ibbes y sdgri be dtre cdn be cerni si be cugri tdteb d percjebkinti y si be fretjne. - In cruld Si prdcilirå prdcilirå e egrjr bes vebves cdn un ÿtjb li cdcjne (egri dstres) y si rjife be cerni lib kerjscd cdn unes fdtes li bjkón. Iste dpirecjón ligi riebjzersi oustd in ib kdkintd li su cdnsukd, ye qui une viz egjirtd ib enjkeb kuiri kuy råpjlekinti y in ib cesd li qui isti kuirtd nd is sebulegbi su cdnsukd. Bds qui si cdnsuken li iste kenire l igirån sir tdtebkinti `riscds. `riscds. Festirópdlds (Ynjvebvds)
Ligirån airvjrsi in efue sebele cdn une prdpdrcjón li seb lib 3=%, puljinld cdnsukjrsi sdbd airvjlds d riebjzer une sebse y pdstirjdr cdcjneld in ibbe. Ci`ebópdlds (sjn cdncae ixtirjdr)
- ]bencae d perrjbbe Si puilin cdcjner intirds d cdrtelds. - @rjtds Si cdrten in tjres, tjres, erds, itc. Z si si ikpenen, rigdzen d cdn cdn peste drby. - Sebtields Si sebtien in trdzds cdn ebfÿn ibikintd li cdnljkintecjón. - In sebse Yne viz sebtields in ib kjskd ricjpjinti ricjpjinti si fujsen, cdn cdn su prdpje tjnte d in dtre sebse. sebse.
3.3 Liscdnfibecjón ]dlrëekds licjr qui be liscdnfibecjón is be rifinirecjón li un prdluctd qui privjekinti ae sjld cdnfibeld, pdr bd qui sj cdnsjlirekds istd une rifinirecjón li ebjkintds, si tinlrå qui cukpbjr une sirji li ndrkes pere qui ib prdluctd in cuistjón si rifiniri y tinfe bes kjskes cerectirëstjces drfendbêptjces qui entis li su tretekjintd li cdnfibecjón. Bds prdluctds y ebjkintds cdnfibelds sdn li une neturebize ljstjnte, pdr bd qui ib tretekjintd li unds e dtrds, sirå ljstjntd. Ectuebkinti ixjstin ebjkintds y priibegdrelds qui pere su cdcjneld, une viz bds aen cdnfibeld, nd nicisjten liscdnfibecjón privje, cdkd pdr ioikpbd? adrtebjzes cdnfibeles qui pere airvjrbes si bes vjirti ljrictekinti cdnfibeles sdgri efue d bëqujld ajrvjinld, d jn`jnjlel li prdluctds pricdcjnelds, qui ib `egrjcenti ricdkjinle be epbjcecjón li cebdr ljrictekinti sjn peser pdr be liscdnfibecjón privje. In ib cesd li bds prdluctds `riscds entis li su cdnfibecjón nd aeyen sjld tretelds pere qui su cdcjneld si puile riebjzer sjn liscdnfibecjón privje, sjikpri be liscdnfibecjón si riebjzere in cåkere li `rëd d e une tikpireture nd supirjdr e be tikpireture li cdnsirvecjón qui ndrkebkinti tinfe ljcad prdluctd. Be liscdnfibecjón nunce si riebjzerå e tikpireture ekgjinti, ye qui eb liscdnfiber e tikpireture ekgjinti be supir`jcji lib ebjkintd si liscdnfibe kucad entis qui su jntirjdr y li iste kenire si crie une cepe li aukilel in su supir`jcji qui `ecjbjterå be prdbj`irecjón li kjcrddrfenjskds. kjcrddrfenjskds. Be liscdnfibecjón in cåkere li ri`rjfirecjó ri`rjfirecjón n
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
553
iljtdrjeb } cip
ligirå sir cdkpbite, pere ivjter qui in ib jntirjdr lib prdluctd lurenti su cdcjneld quili cruld. Ib tretekjintd qui lerikds e bds ljstjntds prdluctds qui nds incdntrekds cdnfibelds sirå? -
Cernis y piscelds? si si aerå e une tikpireture intri 5 y < ¿C pere su pdstirjdr pdstirjdr cdcjneld.
- Auivds? si liscdnfiberån liscdnfiberån in cåkere cåkere `rjfdrë`jce `rjfdrë`jce y su utjbjzecjón sirå jnkiljete. - Adrtebjzes cdnfibeles? si ricdkjinle cdcjnerbes ljrictekinti in efue d cebld cebld ajrvjinld. - @rutes cdnfibeles? cdnfibeles? si ricdkjinle liscdnfiber liscdnfiber in cåkere li ri`rjfirecjón pere qui bes pêrljles li bëqujlds sien kindris. - ]betds ubtre cdnfibelds y priperelds pricdcjnelds? be liscdnfibecjón si ricdkjinle in cåkere li ri`rjfirecjón y su utjbjzecjón sirå jnkiljete, in istds pbetds ib tretekjintd li rifinirecjón si epbjcerån bes kjskes ndrkes qui e bds pbetds cdcjnelds, ye qui une viz liscdnfibeld istds prdluctds sdn pbetds cdcjnelds.
<. \ÊCNJCES \ÊCNJCE S LI KENJ]YB KENJ]YBECJÓN ECJÓN Z CDNSIWP CDNSIWPECJÓN ECJÓN LI EBJKIN\DS <.5 Kenjpubecjón li ebjkintds Yne li bes kiljles utjbjzeles pere be privincjón li bes in`irkilelis trenskjtjles pdr bds ebjkintds is ib cdntrdb li bds kenjpubeldris li ebjkintds. Aeste eadre isi cdntrdb si vinëe riebjzenld kiljenti ixåkinis kêljcds epdyelds pdr têcnjces li begdretdrjd y/d reljdbófjces. Nd dgstenti, istå cdkprdgeld be pdce utjbjlel li bds ixåkinis kêljcds, prjncjpebkinti pdrqui bds risubtelds li pruiges li begdretdrjd nifetjvds puilin drjfjner une pibjfrdse sinsecjón li sifurjlel y ler bufer e une ribecjón li bds aågjtds ajfjênjcds li bds kenjpubeldris li ebjkintds qui si cdnsjliren nd jn`ictelds cuenld pricjsekinti isds risubtelds sdbd puilin esifurer bd qui sucili in ib kdkintd li be tdke li be kuistre, qui, pdr dtre perti, puili cekgjer li kenire jnkiljete. Ae sjld be ilucecjón senjterje li bds kenjpubeldris li ebjkintds cdn ên`esjs in bes pråctjces ajfjênjces li be kenjpubecjón y in bds aågjtds li ajfjini elicuelds, be qui si ae kenj`isteld riebkinti i`jcez in be privincjón li bes in`irkilelis trenskjtjles pdr ebjkintds.
<.7 \êcnjces li kenjpubecjón li ebjkintds ]ere ib liserrdbbd li isti ipëfre`i cdkinzerikds cdkinzerikds li`jnjinld bes ljstjntes verjilelis li ebjkintds ixjstintis y istuljerikds, in cele cesd, bes têcnjces li kenjpubecjón y cdnsirvecjón in cruld prdpjes li cele ebjkintd. @jnebkinti, nds ri`irjrikds eb ristd li sjstikes li cdnsirvecjón li ebjkintds.
55<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
E. \êcnjces \êcnjces li kenjpubecjón y cdnsirvecjón in cruld li adrtebjzes y virlures e. Kenjpubec Kenjpubecjón jón Be kenjpubecjón li bes virlures y adrtebjzes supdni be bjkpjize li bes kjskes pere ibjkjner tdld ristd li tjirre i jnsictds. Be kenjpubecjón y bjkpjize si riebjzerå etinljinld eb tjpd li adrtebjzes enti be qui nds incdntrekds, esë sirå li reëcis y tugêrcubds, enti adoes y airgåcies, d enti `rutds vejnes y sikjbbes. ]esekds e su enåbjsjs? - Bjkpjize li reëcis y tugêrcubds. Sirëen, pdr ioikpbd, bes rikdbecaes d bds negds. Sjikpri tinlrån tjirre, pdr bd qui sjikpri sirå niciserjd beverbes i jncbusd `rdterbes cdn ebfÿn cipjbbd. ]ere bjkpjerbes prjkird si piben d respen, buifd si beven gjin in efue y e cdntjnuecjón si trdcien cdkd riqujire be ricite. - Bjkpjize li adrtebjzes li adoes y airgåcies. airgåcies. Sdn, pdr ioikpbd, bes ispjneces, bes ecibfes, d bds cerlds. ]ere bjkpjerbes, prjkird, si siperen bes adoes lib trdncd, qui cesj sjikpri si lispricje. Lispuês si beven in egunlenti efue, si iscurrin y lispuês si cdrten. Ebfunes adrtebjzes li adoe tekgjên tjinin tebbds eprdvicaegbis, pdr ioikpbd, be ye ebuljle ecibfe, in cuyd cesd, si ritjrerån bes aigres lib tebbd eyulånldnds cdn be punte li une puntjbbe in be ljriccjón li egeod aecje errjge. - Bjkpjize li bds gubgds. Sdn, pdr ioikpbd, bes cigdbbes d bds puirrds. puirrds. ]ere bjkpjerbds si ibjkjnen bes pjibis kås supir`jcjebis qui sdn bes kås lures. E bds puirrds, elikås, si bis lioe ebfd li virli in ib tebd y si bi len cuetrd cdrtis pirpinljcuberis in iste zdne pere `ecjbjter qui sebfe be erinjbbe, seculjênldbd bjfirekinti y geod cadrrd li efue pere esë `ecjbjter ib ritjreld li jkpurizes. - Bjkpjize li bds `rutds, `rutds, vejnes y sikjbbes. Sdn Sdn pdr ioikpbd bes aeges, bes oulëes virlis, bes ebcecad`es d bds tdketis. Nd ixjsti un sjstike li bjkpjize ÿnjcd sjnd qui lipinli li be cdncrite adrtebjze, puljinld sifÿn bds cesds, piberbes, resperbes d sjkpbikinti beverbes. Bes oulëes virlis pdr ioikpbd si bjkpjen cdrtenld bes puntes y bes aigres betirebis y pdstirjdrkinti si trdcien. Bes adrtebjzes qui veyen e cdnsukjrsi in cruld, entis li cdkirbes is niciserjd qui sien lisjn`icteles. Be lisjn`iccjón li bes virlures y adrtebjzes si riebjze bbinenld un ricjpjinti cdn efue y cdn unes fdtes li bioëe ebjkinterje epte pere be lisjn`iccjón li efue gigjle (finirebkinti in une prdpdrcjón li 9 d 6 frekds pdr bjtrd li efue). ]dstirjdrkinti, si jntrdlucjrån bds ebjkintds y si lioerån lurenti ib tjikpd qui litirkjni ib `egrjcenti li be bioëe y, pdr supuistd, cdn be centjlel li bioëe qui privjekinti augjêrekds cdkprdgeld qui ricdkinlege ib `egrjcenti. \renscurrjld ib tjikpd niciserjd si beverån cdn egunlenti efue.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
]ere qui nd pjirlen su vebdr nutrjtjvd, is pricjsd cdcjnerbes e `uifd vjvd, cdn pdce efue y in ib kindr tjikpd pdsjgbi.
559
iljtdrjeb } cip
g. Cdnsirvecj Cdnsirvecjón ón ]ere une guine cdnsirvecjón li bes adrtebjzes `risces istes ligirån fuerlersi in bufer `riscd y sicd, pri`irjgbikinti in ib `rjfdrë`jcd in bds ceodnis d zdnes ispicjebis pere virlures pdrqui sj quileren e tikpireture ekgjinti pirlirëen fren perti li su vebdr nutrjtjvd, li aicad in un sdbd lëe pjirlin be kjtel li sus vjtekjnes G y C. Elikås, e sir pdsjgbi si fuerlerån lintrd li gdbses l i pbåstjcd, qui isterån efuoirieles in ib cesd li reëcis, pdr ioikpbd bes zeneadrjes, d cirreles in ib cesd li adoes, pdr ioikpbd bes ispjneces. Nunce si fuerlerån in ricjpjintis cirrelds d cdn aukilel ye qui ibbd ecibire y `ecjbjte su putri`eccjón. Sj istekds enti adrtebjzes li tebbd berfd is kås jkpdrtenti cugrjr be zdne lib tebbd qui be li be adoe, cdkd sucili pdr ioikpbd cdn bes cigdbbites y bds puirrds. Cdkd ye aikds evenzeld, su cdrricte priperecjón ixjfi ivjter ixpdnirbes eb ejri, rikdoerbes d user utinsjbjds qui nd sien li ecird jndxjlegbi. Bes adrtebjzes listjneles pere ib cdnsukd in `riscd, pere be lisicecjón d lisajlretecjón, pere be cdnfibecjón y pere be ibegdrecjón li lirjvelds y cdnsirves riunjrån bes sjfujintis cdnljcjdnis? - Isterån ricjên ricdbicteles d in pir`ictes cdnljcjdnis li cdnsirvecjón, lisprdvjstes li aukilel ixtirjdr endrkeb y sjn dbdr nj segdr ixtreõds. - Cericirån li bisjdnis d treuketjskds `ësjcds d kicånjcds qui e`ictin e su prisintecjón prisintecjón d eperjincje. - Nd tinlrån ertrópdlds, fusends itc. - Isterån ixintes li in`irkilelis crjptdfåkjces. - Isterån bjgris bjgris li pertis kercajtes kercajtes y li ketirjes ketirjes ixtreões elairjles e be supir`jcji. supir`jcji. - Cericirån li efintis kjcrdgjends petófinds. - Nd tinlrån tinlrån jkpurizes li pistjcjles pistjcjles supirjdris supirjdris e bds bëkjtis li tdbirencje tdbirencje istegbicjlds. istegbicjlds.
G. Kenjpubecjón y cdnsirvecjón in cruld li bes petetes e. Kenjpubec Kenjpubecjón jón Bes petetes nicisjten unes dpirecjdnis li bjkpjize privjes entis li sir cdrteles. In prjkir bufer, ligikds prdcilir e su beveld pere ibjkjner bds pdsjgbis ristds li tjirre qui cdntinfen, e piser li qui ye vinfen beveles. ]dstirjdrkinti, si prdcili e ritjrer be pjib nd cdkistjgbi, ixciptd in ebfunds cesds in bds qui bes petetes si cdcjnen cdn be pjib. Yne viz pibeles, si ligin kentinir cugjirtes in efue `rëe un kåxjkd li <1 adres y cekgjenld ib efue cele 57 adres aeste qui bes cdcjnikds.
g. Cdnsirvecj Cdnsirvecjón ón Bes petetes si cdnsirverån in un bufer sicd, `riscd y dscurd. Wispictd e bes petetes ye cdcjneles, is pricjsd listecer qui su cdnsirvecjón nd is likesjeld guine.
550
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Sj istån in un fujsd cdn cebld si cdnsirverån in be nivire cdkd cuebqujir dtrd pbetd cdcjneld. Bes petetes cdcjles cdn su pjib si cdnsirven sjn piberbes lurenti cuetrd d cjncd lëes.
c. Cdnljcjdnis ispicjebis y tdbirencjes Si istegbicin bes sjfujintis cdnljcjdnis? e) In ib ebkecinekjintd li petetes `risces si kentinlrån bes cdnljcjdnis ekgjintebis ekgjintebis elicueles qui jkpjlen be ixcisjve pêrljle li efue, ib liserrdbbd li drfenjskds peråsjtds, ib cricjkjintd li bds grdtis d be ixcisjve ecukubecjón li ezÿceris. g) In be ibegdrecjón li petetes pibeles si pdlrån ikpbier, ÿnjcekinti, gbenquientis eutdrjzelds. eutdrjzelds. c) In ib ebkecineoi y trenspdrti trenspdrti si kentinlrå kentinlrå ib prdluctd e tikpireture tikpireture supirjdr e 9 i jn`irjdr e 77 ½C.
l. ]rdajgjc ]rdajgjcjdnis jdnis Cdn rispictd e bes petetes, quile prdajgjld? - \reter bes petetes `risces cdn prdluctds prdluctds qui cdkunjquin keb segdr eb tugêrcubd. - Ib cdnsukd aukend y be ljstrjgucjón ljstrjgucjón pere pere ib kjskd li petetes `risces aibeles d qui aeyen grdteld.
C. Bifukgris e. Cdnciptds finirebis Bifukgri is tdld fênird li `rutd d sikjbbe qui si crëe in vejn es. ]dr su ebtd cdntinjld in ketirjes njtrdfineles (ebgÿkjne y bifÿkjne) pdsiin cuebjlelis ebjkinterjes kuy ibiveles. Sjn ikgerfd, sdn kinds `icubintes qui bds frends y cericin li fbutin. Elikås li bes ketirjes njtrdfineles ebuljles entirjdrkinti, cdntjinin ebkjlón, ketirje frese, ezÿcer, fdke, åcjld pêctjcd y, drljnerjekinti un u n ixtrectd ekerfd. Sus cinjzes sdn rjces in pdtese, ceb y åcjld `ds`órjcd, tinjinld kindr pdrcinteoi li sëbjci y dtrds ibikintds. Bes qui cdntjinin kindr centjlel li `jgres y cibubdse, cdkd bds fujsentis, sdn kås ljfirjgbis. Bes `icubentis, cdkd be bintioes, aegjcauibes itc., `irkinten cdn `ecjbjlel y ixjfin istókefds sends pere ljfirjrbes cdn keydr `ecjbjlel. Ib tirrind jlónid pere be sjikgre li bes bifukjndses is ib qui cdntjini un ibiveld pdrcinteoi li ceb y yisd.
g. \êcnjces li kenjpubec kenjpubecjón jón y cdnsirvec cdnsirvecjón jón in cruld • Inveseld Bds purês y aerjnes li bifukgris ligirån vinlirsi inveselds, jnljcenld in ib rótubd d itjquite, elikås li bds letds cdnsjfnelds in ib Cóljfd Ebjkinterjd, be ispicji li qui prdcilen y, sj sdn Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
556
iljtdrjeb } cip
kizcbes li verjes, bes ispicjis y be prdpdrcjón li cele une li ibbes. Si eutdrjze su kizcbe cdn aerjnes li ciriebis, cuenld si ispicj`jquin bes ispicjis y su prdpdrcjón.
• Cdnsirvecjón Is cdnvinjinti qui bes bifukgris? - Si cdnsirvin cdnsirvin in in sicd, sicd, gestenld pere ibbd lisicerbes eb sdb y eb ejri. - Si ebkecinin in frenirds sicds y ejsbelds li be jntikpirji in kdntdnis siperelds li bes perilis. - Si driin y epebiin epebiin pere suprjkjr ib pdbvd y bjgrerbes bjgrerbes li peråsjtds. Bes bifukgris cdcjles puilin cdnsirversi lurenti verjds lëes in ib `rjfdrë`jcd `rjfdrë` jcd inveseles in ricjpjintis airkêtjcds. \ekgjên si puilin cdnfiber, cdnvinjintikinti fuerleles in ricjpjintis rëfjlds, lurenti verjds kisis.
L. ]iscelds ]iscel ds y kerjscds e. \êcnjces li kenjpubec kenjpubecjón jón lib pisceld • Ljspdsjcjdnis finirebis In be kenjpubecjón li bds piscelds si dgsirverån bes sjfujintis cdnljcjdnis ispicë`jces? e) Bds bdcebis y utinsjbjds si aebberån sjikpri sjikpri in pir`ictes cdnljcjdnis li bjkpjize. g) Bes ljvirses dpirecjdnis li beveld, liscegizeld, ivjscireld, trdcield, kizcbe cdn cdn ajibd y seb, ikgebeoi piseld y cuebqujir dtre si i`ictuerån cdn be keydr bjkpjize, pere qui si riluzcen eb kënjkd bes pêrljles in ib vebdr nutrjtjvd lib pisceld y nd si ebtirin sus cerectiris drfendbêptjcds. c) Bds risjluds y lispirljcjds lispirljcjds si ricdfirån ricdfirån in cugds kitåbjcds, li pbåstjcd d li dtres ketirjes eutdrjzeles, prdvjstds li su cdrrispdnljinti tepelire, y sirån ivecuelds cdn be keydr repjliz y, pdr bd kinds, eb `jneb li be odrnele, pere su jnutjbjzecjón d cdn listjnd e bes jnlustrjes li sugprdluctds.
• Invesis Bds piscelds `riscds pdlrån invesersi in ceoes li kelire, kitåbjces, li pbåstjcd d li dtrds ketirjebis eutdrjzelds in be ndrketjve vjfinti. Bds invesis su`rjrån dpirecjdnis li beveld y lisjn`iccjón entis li su ikpbid. Bds piscelds sebelds y eaukelds pdlrån trenspdrte trenspdrtersi rsi y ixpinlirsi in ceoes d gerrjbis kitåbjcds, li kelire li ljvirses ljkinsjdnis, sequjtds li pbåstjcd, invesis li vjlrjd, ceoes li certón cdn pepib sub`urjzeld, invesis kitåbjcds d li dtrd ketirjeb eutdrjzeld8 sj gjin, in bds cesds
551
\ike 6
iljtdrjeb } cip
li vinte `reccjdnele eb litebbi si ixpinlirå, lintrd lib lëe li su epirture, ib cdntinjld li cele invesi. Bds invesis pere piscelds sicds, sebelds d eaukelds sirån nuivds, su`jcjintikinti risjstintis, pir`ictekinti bjkpjds, y bds ketirjebis utjbjzelds cukpbjrån bes cdnljcjdnis qui si jnljquin in bes ndrkes rifubeldres vjfintis. Bds invesis pere prdluctds li be pisce cdnfibelds ivjterån be dxjlecjón li istds, be eccjón li be aukilel y be cdntekjnecjón, prisintenld eb ixtirjdr cerectirëstjces qui bds ljstjnfen cberekinti li bds invesis prdpjds li bes ‒cdnsirves‛.
• \renspdrtis In ib trenspdrti li bds piscelds si ferentjzerå? e) Ikpbid kënjkd li tjikpd. g) Ejsbekjintd elicueld li be tikpireture tikpireture y aukilel ekgjintebis. ekgjintebis. c) Nd cdixjstincje cdixjstincje cdn dtre cbesi cbesi li kircencëes qui puilen cdntekjner bds piscelds piscelds d cdkunjcercdkunjcerbis dbdris d segdris ixtreõds. Bds piscelds `riscds, pere su trenspdrti, si cdbdcerån in invesis eprdpjelds d viaëcubds ecdnljcjdnelds sifÿn ib tekeõd li equibbds. Ib ajibd y be seb ikpbields pere ibbd riunjrån bes cdnljcjdnis istegbicjles ib Cóljfd Ebjkinterjd y sirån trdcields y cdbdcelds in cepes ebtirnes cdn ib pisceld. Bes cepes jn`irjdris y supirjdris li bes ceoes isterån cdnstjtujles pdr ajibd. Be centjlel li ajibd e ikpbier isterå in ribecjón cdn be tikpireture ekgjinteb, be ljstencje y ib kiljd li trenspdrti ikpbield, y ligirå sir in drjfin, cdkd kënjkd, ib 3= pdr 5== in pisd lib pisceld puistd in ib invesi pere ferentjzer be bbifele lib kjskd eb listjnd in pir`ictd isteld, li cdnsirvecjón.
g. Cdnsirvecjón in cruld lib pisceld Ib pisceld is un ebjkintd kuy piricilird y nicisjte un fren cujleld in su kenjpubecjón lisli ib kjskd kdkintd in qui si cepture. Iste kenjpubecjón cujleldse jkpbjce qui si ligi in`rjer ib pisceld bd kås råpjld pdsjgbi lispuês li be cepture y kentinir un ibiveld freld li bjkpjize in ib gercd. In dcesjdnis si prdcili e une ivjscirecjón privje eb in`rjekjintd pere ivjter un etequi gectirjend. ]ere ib in`rjekjintd si suibi utjbjzer ajibd trjtureld li efue pdtegbi. Ib pisceld `riscd si ligi fuerler bjkpjd in ri`rjfirecjón y su cdnsukd nd pdlrå ixcilir li bes <1 adres, nd aey qui dbvjler qui ib pisceld lure `riscd pdces adres, egbenlånldsi prdfrisjvekinti. Wispictd eb pisceld cdnfibeld is jkpdrtenti nd ebtirer be celine lib `rëd. ]ere segir sj ib pisceld istå litirjdreld d ae pirljld ye su `riscdr ligikds `joernds in? - Su dbdr, un pisceld `riscd nd ligi tinir njnfÿn dbdr, ib dbdr suibi epericir cuenld cuenld ib pisceld pisceld si ve liscdkpdnjinld - Be pjib ae li tinir un cdbdr netureb, netureb, cdn grjbbd y aukilel, nd ligjinld dgsirversi dgsirversi kencaes in ib kjskd. - Sus dods ligin ister vjvds y grjbbentis - Sus vëscires nd ligin tinir dbdr y ligin ister gjin li`jnjles, li`jnjles, sj nd is esë, ib pisceld ye nd is `riscd.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
55:
iljtdrjeb } cip
c. Kenjpubecjón y cdnsirvecjón lib kerjscd - Bds kerjscds kerjscds pdlrån prdcilir li yecjkjintds yecjkjintds d gencds neturebis, neturebis, perquis d vjvirds y lipósjtds rifubeldris. - Bes dpirecjdnis dpirecjdnis li kerjsquid, cubtjvd, cubtjvd, lipósjtd, lipósjtd, ikgebeois, trenspdrti y vinte si riebjzerån riebjzerån in bes kåxjkes cdnljcjdnis li ajfjini. - Bds kerjscds kerjscds susciptjgbis susciptjgbis li sir cdnsukjlds crulds crulds prdcilirån prdcilirån ixcbusjvekinti ixcbusjvekinti li zdnes cdstires cbesj`jceles cdkd sebugris d li istecjdnis lipureldres ligjlekinti eutdrjzeles. - Bds prdcilintis prdcilintis li zdnes jnsebugris pricjserån pricjserån be lipurecjón privje privje e su cdnsukd. cdnsukd.
• Inveseld y trenspdrti - Inveseld Bds invesis li bds kerjscds in finireb si aebberån suoitds e bd ljspuistd pere piscelds, epbjcånldsi e bds kerjscds cdcjlds bes cdnljcjdnis qui si siõeben pere bds piscelds `riscds. \dld invesi qui cdntinfe kdbuscds ligirå cjrcuber prdvjstd li une itjquite itjquite li sebugrjlel, sebugrjlel, sjn be cueb nd sirån elkjtjlds e `ecturecjón pdr bes ikprises li trenspdrti li cuebqujir cbesi. Istes itjquites sirån ljstjntes sifÿn sifÿn su prdcilincje y si eousterån e bds kdlibds kdlibds istegbicjistegbicjlds in be bifjsbecjón in vjfdr. - \renspdrti Ib trenspdrti trenspdrti li bds kerjscds kerjscds si aebberå suoitd e bd ljspuistd pere piscelds piscelds in bes ndrkes finirebis. Sjn ikgerfd, bds kdbuscds prdcilintis li jnstebecjdnis d zdnes nd cbesj`jceles cdkd sebugris pdlrån trenspdrtersi e frenib pdr pertjles nd jn`irjdris e 5== hjbdfrekds, pere su lipurecjón d kiodre, pird nunce pere su vinte, riqujrjênldsi une eutdrjzecjón ljstjnte pere cele pertjle y listjneterjd. Bds kdbuscds gjvebvds listjnelds e be jnlustrjebjzecjón, prdcilintis tentd li zdnes sebugris cdkd li bes cbesj`jceles nd sebugris, pdlrån cjrcuber e frenib cdn un e eutdrjzecjón ispicjeb. In ib ib cesd pertjcuber li cjirtds kdbuscds y cruståcids (gjvebvds, benfdstes, gdfeventis, cintdbbd, itc.), ib trenspdrti puili riebjzersi in vjvd, cdn bes priceucjdnis qui su cdnljcjón riqujire.
• Cdnsirvecjón li bds kdbuscds kås cdkunis - Ebkioes Aen li cdnsirversi in be cåkere pdr tjikpd nd supirjdr e cuerinte cuerinte y dcad adres. adres. \ekgjên is pdsjgbi su cdnsirvecjón cdn efue li ker. - Girgiricads \jinin kebe cdnsirvecjón, pdr bd qui ligin cdnsukjrsi bd entis pdsjgbi. - Cajrbes Ligin cdnsirversi cdnsirversi in be cåkere e une tikpireture tikpireture li unds 9 ¿C y pdr tjikpd nd supirjdr supirjdr e
7 lëes lisli qui sdn elqujrjles.
57=
\ike 6
iljtdrjeb } cip
- Dstres Ligin cdnsirversi in be cåkere tepeles cdn un peõd aÿkild e une tikpireture ebrilildr li 1 ¿C.
Nd ligin fuerlersi kås li vijntjcuetrd adres, ye qui puilin risubter tóxjces. Is ricdkinlegbi ricdkinlegbi cdbdcer ebfÿn pisd pisd incjke li ibbes pere ivjter qui si cdken intri së. - Pjijres. Ligin ikpbiersi bd entis pdsjgbi, sjn sjn qui su cdnsukd cdnsukd ixcile ixcile li 7 lëes lisli qui sdn elqujrjles. ]uilin cdnfibersi sj istån vjves. - Kiojbbdnis. Ligin cdnsukjrsi bd entis pdsjgbi, eunqui puilin puilin cdnsirversi lurenti kås tjikpd egrjênldbds eb vepdr y cdnsirvånldbds in su prdpjd oufd.
I. Cernis e. Kenjpubec Kenjpubecjón jón \dles bes kenjpubecjdnis qui si i`ictÿen in be cerni sirån bbiveles e cegd cdn be keydr bjkpjize y listrize, sjn qui si ebtirin bds b ds cerectiris drfendbêptjcds drfendbêptjcds nj si prdluzcen cdntekjnecjdnis gectirjenes d li adnfds, rilucjinld eb kënjkd bes pêrljles in su vebdr nutrjtjvd. nu trjtjvd. Si pirkjtin bes sjfujintis? e) Beveld li be ceneb intire, intire, kilje ceneb d cuertds cuertds li be kjske lurenti bes dpirecjdnis lib trdcid cdn efue pdtegbi, ibjkjnenld bds risjluds y sustencjes ixtreões. g) Drid, netureb d ri`rjfireld, ri`rjfireld, lurenti ib ib tjikpd pricjsd. c) Lisauiseld, siperenld, kiljenti ljvirsds cdrtis, cdrtis, be cerni lib auisd, sjfujinld lj`irintis pbends kuscuberis. l) \rdcield, ljvjljinld be ceneb in ljstjntes pjizes d rifjdnis enetókjces. Ib trdcield si riebjzerå in bes cernis `risces lispuês li aegir su`rjld ib drid, gjin pere su vinte jnkiljete d pere sdkitirbes e be eccjón lib `rëd y cdnvirtjrbes in ri`rjfireles, sj bbiven cdkd kåxjkd ljiz lëes lisli qui `uirdn secrj`jceles, y in bes cdnfibeles, privje liscdnfibecjón, virj`jcele in cdnljcjdnis qui kentinfen jnkutegbis bes cerectirëstjces li drjfin li be cerni. i) @jbitield, `reccjdnenld bes pjizes li cerni in pdrcjdnis pdrcjdnis li tekeõd elicueld pere ib cdnsukd jnljvjlueb. `) ]jceld, `reccjdnenld `reccjdnenld bds trdzds trdzds d `jbitis li cerni in pdrcjdpdrcjdnis li tekeõd rilucjld, kiljenti kåqujne d jnstrukintds cdrtentis elicuelds.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
In bds istegbicjkjintds li vinte eb litebbi, ib pjceld si i`ictuerå e be vjste lib cdkpreldr. Nd dgstenti, ib pjceld pdlrå riebjzersi cdn ceråctir privjd, in cuyd cesd ligirå cukpbjr cdn bes ixjfincjes qui pere isti supuistd istegbizcen bes ndrkes ispicë`jces. In bes jnlustrjes, ib pjceld si suoiterå e bes ndrkes istegbicjles pere su priperecjón y trens`drkecjón.
575
iljtdrjeb } cip
g. \renspdrti y cdnsirvec cdnsirvecjón jón Ib trenspdrti li bes cernis `risces si i`ictuerå in viaëcubds cirrelds, prdtifjlds cdnvinjintikinti li be tikpireture ekgjinti y ricugjirtds in su jntirjdr li ketirjebis jkpirkiegbis li `åcjb lisjn`iccjón. Bes cenebis, kiljes cenebis d cuertds li ceneb si trenspdrterån li `drke qui nd tinfen cdntectd intri së nj cdn bds suibds y perilis lib viaëcubd. Bes cernis ri`rjfireles y cdnfibeles, sirån ricugjirtes in ib ketelird li prdcilincje pdr tibes gbences y bjkpjes, li ÿnjcd usd, prdtifjlds pdr erpjbbire d ketirjes sjkjberis. Ib viaëcubd in qui si i`ictÿi ib tresbeld, elikås li bes cdnljcjdnis jnljceles pere bds li bes cernis `risces, sirå jsdtirkd in bes ri`rjfireles, li `drke qui in ib jntirjdr li be kese kuscuber nd eukinti be tikpireture kås li lds frelds cintëfrelds eb bbifer e listjnd. Bes cernis cdnfibeles sirån trenspdrteles in viaëcubds `rjfdrë`jcds cdn tikpireture jntirjdr cdnstenti nd supirjdr e -51 frelds cintëfrelds ferentjzånldsi qui in ib jntirjdr li be kese kuscuber nd eukinti be tikpireture kås li lds frelds cintëfrelds aeste be bbifele eb ebkecên `rjfdrë`jcd riciptdr. Bes cernis trdcieles sirån inveseles in ricjpjintis cdnstrujlds cdn ketirjebis eutdrjzelds in ib Cóljfd Ebjkinterjd. Cele ikgebeoi jrå tepjzeld jntirjdrkinti cdn une adoe d pibëcube li pepib jkpirkiegbi jlónid lisli ib puntd li vjste senjterjd, su`jcjintikinti ekpbje pere sir ldgbele sdgri bds trdzds lispuês li bbind equib. Bds viaëcubds pere ib trenspdrti li istes cernis riunjrån bes cdnljcjdnis siõebeles pere ib li bes ri`rjfireles. Bds lispdods jrån cdntinjlds in ceoes d vesjoes jkpirkiegbis, cirreles airkêtjcekinti, y lintrd li be bdcebjlel si trenspdrterån in viaëcubds enåbdfds e bds li bes cernis `risces. ]ere su trenspdrti `uire li ibbe sirå pricjsd ri`rjfirerbds, cdnfiberbds d sencdcaerbds privjekinti, sifÿn be ljstencje y cdkunjcecjdnis lib puntd li listjnd, ikpbienld in su tresbeld viaëcubds `rjfdrë`jcds d jsdtirkds. Bes ‒cernis li bjlje‛ sirån cdnsukjles in ib têrkjnd kunjcjpeb ldnli `uirdn secrj`jceles bes risis, ixciptd in bds cesds qui ixprisekinti eutdrjcin bes eutdrjlelis senjterjes, cukpbjênldsi intdncis, y pere su trenspdrti, bes cdnljcjdnis siõebeles pere bes cernis ri`rjfireles. Bds viaëcubds ikpbields pere ib trenspdrti li cernis tinlrån isti listjnd ixcbusjvekinti y bbiverån un bitrird in frenlis cerectiris qui ljfe? ‒\renspdrti li cernis‛. In bds cesds li viaëcubds jsdtirkds d `rjfdrë`jcds listjnelds eb trenspdrti li cernis, bbiverån elikås li isti bitrird ib cebj`jcetjvd cdrrispdnljinti e su cdnljcjón `rjfdrë`jce d jsdtêrkjce. Bes cernis li êqujlds sirån trenspdrteles in viaëcubds liljcelds e iste `jnebjlel, dstintenld ib bitrird li ‒\renspdrti li cernis li êqujld‛. Sirån li cdnsukd bdceb, eb jfueb qui bes li bjlje. Bes cernis ri`rjfireles y cdnfibeles prdcilintis li jkpdrtecjón isterån suoites e bes ndrkes siõebeles pere ib trenspdrti, trdcield, jnlustrjebjzecjón y cdkircjd qui si siõeben in ib Cóljfd Ebjkinterjd. Be Wifbekintecjón cdrrispdnljinti siõeberå bds riqujsjtds cdkpbikinterjds qui ligen dgsirversi in ib trenspdrti li bes cernis.
577
\ike 6
iljtdrjeb } cip
@. Evis e. Cdnciptd y cerectirëstjces E i`ictds lib Cóljfd Ebjkinterjd si epbjcerå, finêrjcekinti, be lindkjnecjón li evis e tdlds bds vdbåtjbis sends, in sus ljstjntes ispicjis y cbesis ldkêstjces y sjbvistris, eutdrjzeles in be ebjkintecjón aukene. Bes evis si prisinterån eb cdnsukjldr vjves d secrj`jceles in cdnljcjdnis ajfjênjces. \inlrån une cdn`drkecjón ndrkeb, puljinld elkjtjrsi qui ib istirnón istê bjfirekinti curveld d aunljld, ldrsd kdlirelekinti liprjkjld y su`jcjinti frese in be picaufe y petes, ivjtenld esë qui si vie be cerni e trevês li be pjib. Bes evis secrj`jceles si prisinterån lispbukeles, bjgris li ceõdnis prdkjnintis y pråctjcekinti bjgris li bds nd prdkjnintis. Nd pdsiirån auisds rdtds, nj airjles, cdrtis d ereõezds. Be pjib sirå li cdbdr rdse cberd, kÿscubds li cdnsjstincje `jrki y dbdr y segdr cerectirëstjcds. Bes evis dgtinjles pdr ceze pdlrån prisinter bes airjles y bisjdnis prdpjes li bds prdyictjbis utjbjzelds pere su cepture. Si prisinterån e be vinte cdn bes pbukes, percjebkinti lispbukeles y ivjscireles d nd.
g. Kenjpubec Kenjpubecjón jón \dles bes kenjpubecjdnis qui si i`ictÿin in bes evis sirån bbiveles e cegd cdn be keydr ajfjini y listrize sjn qui si ebtirin bds cerectiris drfendbêptjcds nj si prdluzcen cdntekjnecjdnis gectirjenes d li adnfds, rilucjinld eb kënjkd bes pêrljles li su vebdr nutrjtjvd. nu trjtjvd. Si pirkjtin bes sjfujintis? e) Lispbukeld in `rëd d cebjinti, privje privje jnkirsjón d nd in efue d bëqujld cdn sustencjes eutdrjzeles. g) Ivjscirecjón. c) Beveld lib evi intire cdn cdn efue pdtegbi y ibjkjnecjón li bds risjluds, risjluds, sustencjes ixtreões ixtreões y pdsjgbis kencaes li senfri. l) Drid netureb d ri`rjfireld ri`rjfireld lurenti ib tjikpd pricjsd aeste aeste qui bes cernis elqujiren be kelurecjón niciserje. i) \rdcield pere siperer cuibbds, tersds y ebes y ljvjljr ib cuirpd lib evi in kjtelis, cuertds d pjizes. Bes evis secrj`jceles, pripereles y licbereles licbereles eptes pere ib cdnsukd, prdvjstes li un kercaekd d ljstjntjvd senjterjd cdn ib nÿkird cdrrispdnljinti eb lib rifjstrd lib ketelird li prdcilincje.
c. \renspdrti y cdnsirvec cdnsirvecjón jón li bes evis Bes evis secrj`jceles y inveseles in be `drke qui istegbici isti cepëtubd sirån trenspdrteles cdbdcånldbes in ceoes li kelire sice y nd risjndse, d li pepib jkpirkiegbi pdr sus lds ceres, d li Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
573
iljtdrjeb } cip
cuebqujir dtrd li bds ketirjebis eutdrjzelds in ib Cóljfd Ebjkinterjd. Cele ikgebeoi jrå tepjzeld jntirjdrkinti cdn une pibëcube u adoe li pepib jkpirkiegbi, elicueld lisli ib puntd li vjste senjterjd, su`jcjintikinti ekpbje pere sir ldgbele sdgri bds invesis cdntinjinld evis, lispuês li bbind equib. Bds viaëcubds pere ib trenspdrti cukpbjrån bes cdnljcjdnis siõebeles in ib cepëtubd Q lib Cóljfd pere ib li cernis `risces, ri`rjfireles d cdnfibeles, sifÿn be cbesi li cerni li evis qui si jntinti trenspdrter, sjinld dgbjfetdrje be ri`rjfirecjón d cdnfibecjón privje eb trenspdrti `uire li be bdcebjlel li secrj`jcjd. Bds lispdods ixtirnds i jntirnds sirån cdnsjlirelds cerni li evi in cuentd e cdnljcjdnis li su trenspdrti.
F. @rutes Bds invesis pere `rutes sirån li cuebqujir ketirjeb qui, el eptånldsi e bes cdnljcjdnis finirebis lib cepëtubd JP lib Cóljfd Ebjkinterjd, bes prdtioe li leõds lurenti ib trenspdrti y ebkecinekjintd. In bds rifbekintds cdrrispdnljintis si pdlrån `joer unds invesis tjpd pere cjirtes cetifdrëes li `rutes. Bds invesis qui cdntinfen `rutes ligirån rdtubersi cdn errifbd e be verjilel y cbesi li su cdntinjld, sifÿn si istegbizce in bes cdrrispdnljintis rifbekintecjdnis. rifbekintecjdnis. Bes `rutes sices, pibeles, tdsteles d sebeles, esë cdkd bds ceceauitis y sikjbbes li fjresdb, tdstelds y sebelds, si ixpinlirån in invesis cirrelds.
<.3 \êcnjces, sjstikes y kêtdlds li cdnsirvecjón li ebjkintds Be `jnebjlel qui guscekds in bds ljstjntds kêtdlds li cdnsirvecjón li ebjkintds nd is kås qui be prdbdnfecjón li be vjle ÿtjb lib prdluctd. ]ere ibbd e bds ebjkintds si bis epbjcerå une sirji li têcnjces y kêtdlds, li kenire jnlipinljinti d cdnounte, be keydr perti li bes vicis virikds cdkd e un ebjkintd, pere su cdnsirvecjón, si bi epbjce nd un kêtdld nj lds, sjnd verjds, eb kjskd tjikpd d li `drke cdrribetjve. ]ere riebjzer d iscdfir ib kêtdld li cdnsirvecjón kås elicueld pere cele ebjkintd in un kdkintd cdncritd, nicisjterikds segir y cdndcir cókd rieccjdnen bds kicenjskds li litirjdrd in un ebjkintd, in pertjcuber, y esë pdlir ectuer sdgri ibbds pere eberfer be vjle ÿtjb lib ebjkintd, tinlrikds qui tinir in cuinte bd sjfujinti? - Be prdbj`irecjón netureb li bds kjcrddrfenjskds in bds ebjkintds. - Aegrå qui tinir tinir in cuinte be eccjón li bds efintis efintis lib kiljd kiljd ekgjinti, be tikpireture, tikpireture, be aukilel… - Bes rieccjdnis quëkjces lib ebjkintd, pdr ioikpbd be dxjlecjón. dxjlecjón. - Bds prdcisds neturebis li kelurecjón li bds ljstjntds ebjkintds. Be epbjcecjón li bds kêtdlds li cdnsirvecjón nd pirkjti listrujr be tdtebjlel li bds kjcrddrfenjskds prisintis in bds ebjkintds, tekpdcd is ebfd jkpriscjnljgbi in kucads cesds. @ricuintikinti, geste cdn crier unes cdnljcjdnis qui jkpjlen e bds fêrkinis prisintis ebtirer bds ebjkintds y ibjkjner ib rjisfd li qui si prdluzcen jntdxjcecjdnis ebjkinterëes.
57<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
E. Kêtdlds treljcjdnebis li cdnsirvecjón In isti eperteld, virikds bds kêtdlds li cdnsirvecjón li bds prdluctds piricilirds, ye qui bds sjstikes li cdnsirvecjón li bds prdluctds nd piricilirds, su istuljd si riebjzó in bds tikes li ricipcjón ribecjdnelds li isti tikerjd.
e. Sebeld Ib i`ictd li cdnsirvecjón li be sebezón li prdluctds si gese in be ljskjnucjón li be ectjvjlel ecudse in ib jntirjdr lib fênird. Nd ixjsti njnfune eccjón entjkjcrdgjene ljricte. ßnjcekinti bds kjcrddrfekjcrddrfenjskds aebó`jbds, nicisjten ebtes cdncintrecjdnis li seb pere kubtjpbjcersi, kjintres qui be keydrëe li bds fêrkinis li be putri`eccjón sdn sinsjgbis e be seb cdkÿn, istd qujiri licjr qui be ectjvjlel li istds kjcrddrfenjskds ljskjnuyi ndtegbikinti. Iste eljccjón li seb, cdnsjsti in be pinitrecjón li be seb in ib prdluctd, bd qui prdluci une egsdrcjón li be aukilel (ritincjón lib efue in be seb), bd qui jkpjli ib liserrdbbd ndrkeb li bds kjcrddrfenjskds y gectirjes, ye qui istds pere liserrdbbersi nicisjten li un freld li aukilel.
• Bes têcnjces 5) Sebezón in sicd Bds ebjkintds ebjkintds iscdfjlds iscdfjlds si `rdten cdn cdn seb, si si bis cugri tdtebkinti tdtebkinti li seb fdrle d gjin si si trdcien trdcien y si intri kizcben cdn be seb. 7) Sebezón in bëqujld Iste têcnjce têcnjce si si puili riebjzer li lds kenires ljstjntes, ljstjntes, in bes lds is niciserjd priperer une sdbucjón sebjne, qui sirå li keydr d kindr cdncintrecjón lipinljinld li be ibegdrecjón lisiele. Iste sdbucjón sebjne si be lindkjne sebkuire, une `drke cdnsjsti in sukirfjr ib fênird in iste sdbucjón y lioer kelurer cjirtd tjikpd, pere qui be sebkuire pinitri p initri in tdld ib prdluctd. Be dtre `drke li utjbjzecjón li be sebkuire, is ib jnyicteld li iste in ib prdluctd.
• Iqujpds esdcjelds Isti kêtdld li cdnsirvecjón eb utjbjzer unes ketirjes prjkes neturebis y li fren `ecjbjlel li keniod. Nd nicisjte frenlis iqujpds. In ÿnjcd cesd li nicisjlel li kequjnerje, is pere riebjzer ib jnyicteld li sebkuire. Is une ispicji li tÿnib pdr ib qui si aeci peser ib fênird y in su ricdrrjld kiljenti unes efuoes bi ven pjncaenld i jntrdlucjinld in ib prdluctd be sebkuire. Isti kêtdld tjini ib jncdnvinjinti li qui une viz epbjceld, nd ljspdnlrikds lib prdluctd li kenire jnkiljete, ye qui ebfunes vicis ib prdluctd tinlrå qui sir ajlreteld, lisebeld, d lispuês li epbjcer isti kêtdld tinlrikds qui epbjcer dtrd, pdr ioikpbd, un oekón prjkird si bi sebe y pdstirjdrkinti si prdcili e su cureld.
g. Cureld ]dr cureld si intjinli une têcnjce kiljenti be cueb, lispuês li aegir sebezdneld un fênird tentd in bëqujld d in sicd, si sdkiti isti prdluctd e un drield pere qui keluri pesd un tjikpd isti Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
579
iljtdrjeb } cip
ljspuistd eb cdnsukd. Isti kêtdld, prjncjpebkinti, si epbjce e prdluctds cårnjcds e istds prdluctds lurenti be epbjcecjón lib sebezón. Si bi eõelin e be seb njtretds y njtrjtds (seb njtrd), in prdpdrcjdnis istegbicjles pdr senjlel. Istds prdluctds eyulen e prdbdnfer be vjle ÿtjb lib prdluctd elikås li prdpdrcjdner un cdbdr kås rdojzd y grjbbenti in bes ibegdrecjdnis qui si utjbjcin, elikås li istds prdluctds, tekgjên si eljcjdne e bes sebkuires li `ds`etds. Istd prdluci istegjbjlel in be kizcbe, elikås li eukinter be cepecjlel li ritincjón li efue (C.W.E.) li bds prdluctds cårnjcds. Cdkd cdnsicuincje li isti eukintd li C.W.E. istds elkjtjrån kås centjlel li sebkuire in su jntirjdr.
• Bes têcnjces Ib cureld si gese in un drield li bes pjizes qui privjekinti ae sjld sebezdneles, tentd in sicd cdkd in bëqujld, eunqui pdr bd finireb bes pjizes qui si aeyen sebezdneld in bëqujld, si cuicin d si bis epbjce ljstjntds kêtdlds li cdnsirvecjón d si cdcjnen ljrictekinti.
• Iqujpds esdcjelds ]ere riebjzer isti kêtdld, nd si nicisjte kequjnerje, sjnd un ispecjd elicueld pere lipdsjter bds fênirds lurenti su curecjón, istds ligirån ister e unes tikpiretures intri 0 ½C. y 1 ½C.,
elikås li ister gjin vintjbeld y kentinir bds fênirds qui nd tinfen cdntectd ljrictd intri ibbds.
c. Lisicecjón Isti kêtdld cdnsjsti in sustreir li bds ebjkintds be aukilel, be riluccjón li efue in bes ketirjes prjkes aeste unds njvibis ebtds li siceld. Nds ferentjze une istegjbjlel li riluccjón li prdbj`irecjón li kjcrddrfenjskds eciptegbi pere esë eberfer be vjle ÿtjb lib prdluctd cdn unes ferentëes elicueles pere su cdnsirvecjón. Bds ebjkintds ixjfin ispicjeb cujleld eb sir lisicelds, ye qui sifÿn be têcnjce ikpbiele, sj in iste si epbjce cjirte tikpireture (cebdr), cdrrin pibjfrd li vir rilucjle su cebjlel pdr ib i`ictd li be epbjcecjón lib cebdr in ixcisd, bd cueb ligi ivjtersi in be pråctjce lib prdcisd li siceld.
• Bes têcnjces 5) Lisajlretecjón Cdnsjsti in be ibjkjnecjón lib efue lib prdluctd, prdluctd, pdr bd qui bds kjcrddrfenjskd kjcrddrfenjskdss incuintren incuintren lj`jcubtel in su prdbj`irecjón y liserrdbbd. Be centjlel li efue ibjkjnele in un prdluctd puili bbifer aeste ib :1 %. Istd bd qui prdluci is une riluccjón lib pisd y vdbukin lib
prdluctd `jneb. Ib prdluctd ligirå cdnsirver su erdke netureb, jncbusd bd pdlrå jntinsj`jcer, cuenld rifinirikds (ajlreter) isti prdluctd, ligirikds ricupirer su dbdr segdr y cdbdr. \ekgjên aey prdluctds qui sdn lisajlretelds pere cdnsukjr sjn qui pdstirjdrkinti aeye qui rifinirerbds, sj nd qui istån listjnelds e cdnsukjr lisicelds, pdr ioikpbd? ajfds sicds, driodnis (ebgerjcdqui), ispicjes… Be lisajlretecjón si pdlrå riebjzer li `drke netureb d `drzele? - Netureb Si riebjze pdr ixpdsjcjón lib prdluctd eb sdb y/d cdrrjintis li ejri. - @drzeld d jnlustrjeb
570
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Si epbjce cebdr y/d y/d cdrrjintis cdrrjintis li ejri li kenire ertj`jcjeb, ertj`jcjeb, isti isti sjstike sjstike si aerå li une kenire ljstjnte sj si trete li prdluctds bëqujlds d trens`drkelds in bëqujlds y prdluctds sóbjlds? ¶
Bëqujlds d trens`drkelds in bëqujlds, si pubvirjze pubvirjze ib bëqujld sdgri sdgri pbeces sdkitjles eb cebdr d ejri cebjinti, d gjin in cintrj`ufeldres cdn tekgdr cebjinti pdr vepdr d jnluccjón.
¶
Sóbjlds si lipdsjten in kdvjkjintd sdgri pbeces sdkitjles eb cebdr. cebdr.
7) Bjd`jbjzecjón Be lisicecjón li ebjkintds pdr bjd`jbjzecjón si riebjze in kdlirnes cåkeres cbjkåtjces in bes cuebis be rifubecjón li be aukilel ixjstinti in ljcaes cåkeres cbjkåtjces si riebjze kiljenti cdnlinseldris. Lurenti ib prdcisd li lisicecjón si crien in bds cdnlinseldris tikpiretures kås geoes qui in bes cåkeres li lisicecjón `drzeles, tregeoenld in istds aegjtåcubds e tikpiretures li = ¿C. Cdkd cdnsicuincje, ib ejri qui jnfrise in be cåkere e trevês li bds cdnlinse ldris tjini une aukilel kindr qui be aukilel ribetjve lib ejri qui cdntecte cdn ib ebjkintd e lisicer. Ib risubteld li istd is une cdntjnue ivepdrecjón lib efue lib ebjkintd, in tentd nd si ebcenci un freld li lisicecjón teb qui cdjncjle cdn be aukilel ribetjve ixjstinti sdgri ib ebjkintd e lisicer d cdn be aukilel ribetjve lib ejri in ib cdnlinseldr. Bds risubtelds in bds prdcisds li lisicecjón is un ebjkintd sicd, qui is li `åcjb ebkecinekjintd, y cdkd ae sjld ibjkjneld in un pdrcinteoi ebtd ib efue cdntinjld in bds ebjkintds, be eccjón nifetjve li bds kjcrddrfenjskds iste jnajgjle. In finireb si dgtjinin kiodris risubtelds in bds ebjkintds lisicelds pdr un sjstike netureb.
• Iqujpds esdcjelds Ixciptd in ib lisiceld li `drke netureb qui nd is niciserjd un ketirjeb ispicë`jcd, pdr bd qui tjini un cdsti geod, tjini in su cdntre qui si lipinli li bes cdnljcjdnis cbjkåtjces, qui ecdkpeõin d nd. Be lisicecjón cdn ib ristd li bes têcnjces is li keydr cdsti, pird eb sir cdntrdbeld ib tjikpd y riebjzersi cdn iqujpds ispicë`jcds, ib tjikpd li lisicecjón is kindr, pird pere su riebjzecjón si nicisjten li ispecjds cbjketjzelds qui riqujirin une fren jnvirsjón.
l. Eaukeld Isti kêtdld li cdnsirvecjón cekgje bes cuebjlelis drjfjnebis li bds ebjkintds e bds qui si bis epbjqui, be tixture, cdbdr y segdr, nd tinjinld kercae etrås une viz cdkinzeld su epbjcecjón. Ib eaukeld si bbive e cegd epbjcenld aukd finujnd d aukd bëqujld y si utjbjze pere kiodrer d ler un segdr cerectirëstjcd e un ebjkintd, kiodrenld in kucads cesds be cebjlel cubjnerje, in ebfunds cesds sdbd si epbjce pere ler un erdke e aukd eb prdluctd, nd guscenld eberfer be vjle ÿtjb lib ebjkintd, pird, pdr bd finireb, cuenld epbjcekds isti kêtdld is pere eberfer ib pirjdld li cdnsirvecjón lib prdluctd. ]ere prdlucjr isti i`ictd li erdke e aukd, si utjbjze, pdr bd finireb, kelire li årgdbis li adoe celuce, cdkd aeye, rdgbi, ebjsd y erci, eunqui tekgjên cedge y ndfeb. In ebfunds cesds d litirkjneles zdnes si riebjze un eaukeld lindkjneld ‒eaukeld nifrd‛ cdn kelires gbenles, pdr ioikpbd, li pjnd d egitd, pdr bd finireb, e prdluctds cårnjcds, guscenld un espictd dscurd d ib tëpjcd segdr e risjne kuy epricjeld in ebfunes zdnes pdr bds cdnsukjldris. ]ere be prdluccjón li aukd si trens`drke be kelire in sirrën d vjrutes y si be cebjinte pere qui si cergdnjci y prdluzce aukd sjn qui iste bbifui e erlir. Isti prdcisd si lindkjne liscdkpdsjcjón têrkjce d pjróbjsjs. Nd si trete li quiker be kelire, sj nd li prdlucjr aukd in une trens`drkecjón li be kjske in cdkgustjón binte. ]ere qui istd si prdluzce sjn prdlucjr bbeke, be tikpireture li be
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
576
iljtdrjeb } cip
cdkgustjón nd ligi supirer bds <== ¿C. Sj si supiresi iste tikpireture, be cebjlel lib aukd si
virëe pirouljcele in cebjlel, cdn ib pibjfrd eõeljld li qui si prdluoire une fren centjlel li ginzdpjrinds cencirëfinds.
Cdkd aikds ljcad entirjdrkinti, ib eaukeld si riebjze kiljenti aukd finujnd (aukd netureb) d aukd bëqujld, pdr bd qui peserikds e ixpbjcer istds tjpds li aukds, ib aukd netureb d finujnd, cdnste li lds cdkpdnintis und fesidsd y pertëcubes bëqujles in suspinsjón qui si ljstrjguyin li kenire unj`drki in ib cdkpdninti fesidsd. Be cepecjlel li cdnsirvecjón lib aukd vjini lele pdr cdnsicuincje li be eccjón gectirjcjle li cjirtds cdkpdnintis lib aukd, isti tjini unds 37= cdkpdnintis ljstjntds, pird bds qui ectÿen prjncjpebkinti in be cdnsirvecjón sdn? `drkebliaëld, cridsdte, `indbis, fueyecdb, åcjld ecêtjcd y åcjld `órkjcd, pird tekgjên aey qui tinir in cuinte qui lurenti be riebjzecjón li eaukeld, si prdluci une lisicecjón, eunqui sie bivi ixjsti y istd is dtrd kêtdld li cdnsirvecjón li bds ebjkintds, sjinld keydr be lisicecjón prdlucjle, cuenld si riebjze un eaukeld in cebjinti. Ib aukd bëqujld si ibegdre kiljenti be listjbecjón li be cdnlinsecjón li pertëcubes vdbåtjbis qui si incuintren in ib aukd. Yne viz cdnsifujld un prdluctd bëqujld, si prdcili e be listjbecjón, pere siperer, ibjkjner y rilucjr cdkpdnintis lib aukd jnl isieles. Istd riebjze kiljenti cintrj`ufeldres, pdr kiljd li `jbtreldr, licentecjdnis…
• Bes têcnjces 5) Eaukeld `rëd Isti tjpd tjpd li eaukeld si riebjze e unes tikpiretures tikpiretures qui dscjben intri intri 57 y 79 ¿C y cdn une aukilel ribetjve ekgjinteb intri ib 9= y ib := %. Isti sjstike si ikpbie prjncjpebkinti
pere eauker ikgutjlds crulds, y fênirds qui aen sjld curelds y kelurelds, tdcjnd, ikgutjlds cdcjlds, erinquis sebelds y sebkón. Isti tjpd li eaukeld si puili riebjzer li lds kenires ljstjntes? eaukeld berfd y eaukeld cdrtd. Ib eaukeld berfd prjncjpebkinti si epbjce epbjce e fênirds qui pdr treljcjón si bis bis sdkiti sdkiti e une kelurecjón berfe y lurenti isti pirjdld si be epbjce ib aukd. In isti sjstike li eaukeld berfd, bes tikpiretures si suibin kentinir eb kënjkd (57 ¿C) y, pdr be lurecjón li isti
sjstike, tekgjên si prdluci in bds prdluctds cjirte lisicecjón. Si epbjce finirebkinti e ikgutjlds crulds y eb oekón. Ib eaukeld cdrtd si epbjce prjncjpebkinti e prdluctds curelds y ikgutjlds qui ligin curersi y kelurer cdn repjliz, esë cdkd e ikgutjlds cdcjlds e bds qui in dcesjdnis si bis ae epbjceld un tretekjintd li sebkuire. Isti sjstike li eaukeld si riebjze in jnstebecjdnis ispicë`jces, qui cdntrdben y verëen ib ekgjinti li aukilel ribetjve li ecuirld cdn bes cerectirëstjces li fênird e eauker. Bes tikpiretures li riebjzecjón li isti tjpd li eaukeld rdzen i jncbusd supiren, in dcesjdnis, be tikpireture kåxjke entirjdrkinti kincjdnele. Ib eaukeld cdrtd riluci ib tjikpd li eaukeld, dscjbenld intri 0 adres y tris d cuetrd lëes. 7) Eaukeld cebjinti Isti tjpd li eaukeld si riebjze in in ikgutjlds isceblelds prjncjpebkinti. Isti eaukeld si riebjze e unes tikpiretures intri 9= y 19 ¿C. Ib tjikpd li eaukeld lipinlirå li be
centjlel li aukd y/d cdncintrecjón li isti, lib pisd lib prdluctd y li be jntinsjlel li eaukeld qui lisiikds ler eb prdluctd, ib tjikpd li eaukeld dscjbe intri bds 9 y bds 5== kjnutds. ]rjkird si lisicen bds prdluctds, une viz lisicelds, si bis cebjinte e une
571
\ike 6
iljtdrjeb } cip
tikpireture kënjke cdkprinljle intri bds 6= y 1= ¿C, sjinld ricdkinlegbi bbifer e un kënjkd li 61 ¿C pdr rezdnis senjterjes y tinjinld in cuinte qui iste tikpireture si kjli in ib jnti -
rjdr lib prdluctd. In sifunld bufer d in perebibd e be sugjle li tikpireture, si epbjce ib aukd eb prdluctd, cdkd cdnsicuincje lib iscebleld in prjkir bufer, ib lisiceld y pdstirjdrkinti ib eaukeld, istds prdluctds, tjinin une cdbdrecjón pdr bd finireb rdojze, un cdrti `jnd y cdn cdnsjstincje eb aegir cdefubeld bes prdtiënes y une ebte cepecjlel li cdnsirvecjón, eb aegir sjld listrujlds fren centjlel li `bdre kjcrdgjene qui puljire ecibirer be liscdkpdsjcjón lib prdluctd. 3) Eaukeld cdn aukd bëqujld Isti prdluctd prdluctd in be ectuebjlel is cele viz kås utjbjzeld in be jnlustrje, esë cdkd in cjirtes cjirtes ibegdrecjdnis qui si riebjzen in cdcjne, eunqui in istds cesds su kjsjón nd is be li cdnsirver, sj nd be li erdketjzer be ibegdrecjón in cuistjón. Su epbjcecjón e bds prdluctds is kuy sincjbbe, li kenire ljricte d jnkirsjón lib prdluctd. Li kenire ljricte ib aukd si rdcëe, si `rdte d si eõeli in su `drke bëqujle sdgri prdluctds pjcelds, cuenld bd aecikds prd jnkirsjón si pdlrå aecir sukirfjinld ib prdluctd in une sdbucjón li efue y aukd bëqujld d in isti sjn ljbujr, isti kêtdld sifure li une grivi lisicecjón lib prdluctd.
• Iqujpds esdcjelds Ixciptd in ib sjstike kås treljcjdneb qui ib eaukeld is `rëd y berfd y si riebjze in gdlifes d aegjtåcubds qui prdpdrcjdnin in keydr d kindr kiljle bes cdnljcjdnis elicueles pere isti tjpd li eaukeld. Isti kjskd eaukeld, cuenld si riebjze li kenire jnlustrjeb, si aeci in cåkeres cbjkåtjces cdn cdntrdb li tikpireture y aukilel, bes cåkeres cbjkåtjces qui si utjbjzen in ib eaukeld in cebjinti sdn li kindr cepecjlel qui bes li eaukeld in `rëd, ye qui istes nd ligin ebkeciner ib fênird berfd tjikpd, in riebjlel kås qui une cåkere cbjkåtjce, si esikioen kucad e un eutdcbevi.
i. Eldgds Istds puilin sir sicds d bëqujlds. Bds sicds si epbjcen ixcbusjvekinti e bes cernis, qui pdstirjdrkinti si lioen curer u drier pere su kelurecjón. Si bes `rdte li une kizcbe li seb, pjkintón y ebfune ispicje, bds eldgds bëqujlds cdnsjstin in be jnkirsjón lib prdluctd in frenlis pjizes d trdcieles in un bëqujld y lj`irintis ibikintds li cdnljkintecjón. Bds ljstjnfujrikds pdr su epbjcecjón, sj sdn pere cernis d pere piscelds. p iscelds.
• Bes têcnjces 5) Eldgd bëqujld pere pisceld Isterå cdkpuistd finirebkinti pdr eod, drêfend, seb, vjnefri y efue, istds jnfriljintis sirëen bds gåsjcds, puljinld eukinter istd pere esë ri`drzer, erdketjzer d riebjzer une ibegdrecjón ispicë`jce cdn ib prdluctd iscdfjld, cdkd, pdr ioikpbd, pdlikds eõeljr piriojb, tdkjbbd, beurib, pjkjinte, pjkintón, cdkjnd, itc. \ekgjên puili sustjtujrsi ib vjnefri pdr zukd li bjkón. Iste kizcbe ligirå quiler bëqujle. 7) Eldgd bëqujld pere cernis Cdkd ib entirjdr entirjdr isterå cdkpuistd finirebkinti pdr eod, beurib, beurib, tdkjbbd, tdkjbbd, pjkintón, pjkintón, vjnd gbencd, seb y efue, iste kizcbe ligirå quiler ebfd kås ispise qui be entirjdr li piscelds, bd kjskd qui si be pdlrå eõeljr ebfÿn ibikintd erdketjzenti kås sj be ibegdrecjón e riebjzer bd riqujrjire, be cerni jntrdlucjle aegrå qui rikdvirbe eb kinds cele 57 adres, isti tjpd li eldgd si epbjce pdr bd finireb e cernis li cirld, puljinld sir epbjceles e cuebqujir tjpd li cerni. Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
57:
iljtdrjeb } cip
Istes têcnjces sjikpri sirån cdkpbiteles cdkpbiteles cdn cdn dtres ye qui eb eldger un fênird, fênird, ib eberfekjintd ÿtjb lib prdluctd is nubd sj nd si bi epbjce `rëd d un pdstirjdr cureld d lisiceld.
• Iqujpds esdcjelds ]ere isti kêtdld li cdnsirvecjón nd is niciserje une kequjnerje ispicë`jce, si nicisjten ricjpjintis cdn un vdbukin elicueld e be centjlel li prdluctd e eldger. Isti sjstike li cdnsirvecjón tekgjên nds sjrvi pere utjbjzersi in bes ibegdrecjdnis li cdcjne y, eb nd sir niciserjd frenlis kequjnes, si puili riebjzer cdn `ecjbjlel lintrd li b e prdpje cdcjne.
`. Incurtjld Cdnsjsti in be jnkirsjón li un fênird in vjnefri qui lioerikds ripdser y kelurer in isti bëqujld cjirtd tjikpd. Aegrå qui tinir in cuinte qui ib prdluctd sukirfjld tjini qui ister cdkpbitekinti cugjirtd li bëqujld, ye qui bes pertis nd cugjirtes isterëen in cdntectd cdn ib ixtirjdr y, pdr bd tentd, nd isterëen prdtifjles in un ekgjinti li prdticcjón cdkd ib ristd lib prdluctd, ye qui ib vjnefri crie un ekgjinti adstjb e be prdbj`irecjón y criecjón li kjcrddrfenjskds. ]dr bd finireb, ib vjnefri suibi ister erdketjzeld cdn ljstjntes ispicjes.
• Bes têcnjces 5) ]ere adrtebjzes ]rjkirekinti, si ae li priperer ib prdluctd, prdluctd, si bi beve y si bi gbenquie (ler un piquiõd airvdr) Yne viz tirkjnele iste dpirecjón, si ri`risce y si bi sice entis li sukirfjrbi in ib vjnefri, in ib cesd li adrtebjzes ib vjnefri puili ister rigeoeld cdn efue, si incurtin intri dtrds, pipjnjbbds, girinoines, pjkjintds, itc. 7) ]ere piscelds E istds istds si bis lindkjne ndrkebkinti ndrkebkinti ‒in vjnefri‛, vjnefri‛, pdr ioikpbd gdquirdnis in vjnefri, vjnefri, ib pisceld si bjkpjere tdtebkinti li trjpes, ispjnes y cegize, si bis ligi li bever e cadrrd li efue `rëe d sukirfjênldbds in efue pere lisenfrerbds tdtebkinti, pdstirjdrkinti, si seben y sj sukirfin in ib vjnefri, tinjinld cujleld li qui ib prdluctd isti cdkpbitekinti cugjirtd, pdr bd finireb une viz ritjreld ib pisceld lib vjnefri, si bi beve, si bi sice y si bi cugri li ecijti li dbjve cdn un pdcd li eod pjceld ispdbvdrield y piriojb.
• Iqujpds esdcjelds Cdkd in ib sjstike entirjdr, ib eldgd, nd si nicisjte kås qui ricjpjintis elicuelds eb vdbukin li finird e incurtjr, pdr bd isti sjstike li cdnsirvecjón, si pdlrå riebjzer pir`ictekinti in cuebqujir cdcjne.
f. Iscegica Iscegicaii Isti kêtdld li cdnsirvecjón is tëpjcd li Ispeõe pird, elikås li un sjstike li cdnsirvecjón, in nuistrd peës pertjcjpe in be lindkjnecjón li jn`jnjlel li pbetds rifjdnebis li bes ljstjntes cdkunjlelis eutóndkes. Si epbjce in nukirdses dcesjdnis e prdluctds prdcilintis li be ceze y be pisce. Cdnsjsti in jntrdlucjr ib prdluctd in une ibegdrecjón aicae e gesi li vjnefri, ecijti, vjnd, efue in dcesjdnis, seb y ispicjes, cdkd priperecjón gesi, eunqui si bi puili eõeljr ljstjntes verjilelis li adrtebjzes in su ibegdrecjón.
53=
\ike 6
iljtdrjeb } cip
• Bes têcnjces Isti sjstike li cdnsirvecjón tjini unes peutes cdkunis in tdles sus ibegdrecjdnis. Ib prdluctd ligirå ister bjkpjd y privjekinti cdcjneld, esë cdkd be kizcbe li iscegicai, be cueb pere adkdfinijzerbe si riebjzerå eb `uifd. Bes tikpiretures li prdluctd y ib bëqujld ligirån ister e be kjske tikpireture, pere esë ivjter qui ib iscegicai `irkinti. Yne viz kizcbelds bes lds pertis, si bis lerå un airvdr, pird isti sirå suevi y nd si prdbdnferå kås qui bd niciserjd, ye qui be perti li vjnefri si ivepdrerëe y, pdr bd tentd, be eccjón li cdnsirvecjón si virëe kirkele. Si ecdnsioe qui lispuês li ler ib airvdr, si ritjrin bds ibikintds li cdnljkintecjón (eod, cigdbbe, zeneadrje, itc.), ye qui istds in une cdnsirvecjón prdbdnfele tjinin rjisfd li `irkintecjón. Bds iscegicais si puilin cdnsirver in cåkere `rjfdrë`jce lurenti verjds kisis.
• Iqujpds esdcjelds Eb jfueb qui bds lds sjstikes entirjdris, ib eldgd y ib incurtjld, pdr nd sir niciserje une kequjnerje li tjpd jnlustrjeb, sj nd qui cdn tinir une getirëe li cdcjne elicuele y prdpdrcjdnele pere riebjzer istes ibegdrecjdnis, ib iscegicaeld li bds ljstjntds l jstjntds prdluctds, si pdlrå aecir in bes cdcjnes pir`ictekinti.
a. Cdn`jteld Eb kjskd tjikpd qui ib cdn`jteld is une têcnjce li cdcjneld, is e su viz un kêtdld li cdnsirvecjón. Cdnsjsti in ib cdcjneld e tikpiretures kiljes li un prdluctd cdn su prdpje frese d frese eõeljle li teb kenire qui isti quili tdtebkinti cugjirtd pere su cdnsirvecjón y qui li iste kenire ib prdluctd, eb jfueb qui in ib incurtjld, nd istê in cdntectd cdn ib ixtirjdr, pere qui esë bds efintis ixtirnds nd ectÿin in cdntre li su cdnsirvecjón, ye qui be frese is un guin ejsbenti, y qui pdr sus cerectirëstjces nd lioe pinitrer e bds kjcrddrfenjskds. Cdkd lurenti be ibegdrecjón eb prdluctd si bi ae epbjceld cebdr, bds kjcrddrfenjskds qui isti tinëe in su jntirjdr aen sjld listrujlds pdr eccjón lib cebdr.
j. Cdkpdtes Isti sjstike li cdnsirvecjón trens`drke li une kenire reljceb ib prdluctd, ye qui pese li une `drke sóbjle e une `drke bëqujle. Cdnsjsti in be eljcjón li ezÿcer kiljenti be eccjón li cebdr y su pdstirjdr trjtureld, cdkd ib ezÿcer tjini une fren cepecjlel li cdnsirvecjón in bds ebjkintds y isti sjstike bd qui aeci is eukinter be cdncintrecjón li ezuber in un prdluctd, prdluci fren lj`jcubtel in be prdbj`irecjón y criecjón li kjcrddrfenjskds in ib prdluctd ibegdreld.
G. Kêtdlds `ësjcds li cdnsirvecjón e. Cebdr Bds kêtdlds li cdnsirvecjón pdr cebdr si gesen in qui, eb epbjcer tikpiretures ibiveles sdgri bds ebjkintds, si cdnsjfui keter bds kjcrddrfenjskds i jnectjver bes inzjkes prisintis in bds ebjkintds. Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
535
iljtdrjeb } cip
Li iste kenire si ferentjze une cdnsirvecjón y si eberfe be vjle ÿtjb li istds. In be epbjcecjón li cebdr si ljstjnfuin tris kêtdlds prjncjpebkinti?
• ]estiurjzecjón Cdnsjsti in be epbjcecjón li tikpireture pdr ligeod li bds 5== ¿C. ]dr bd qui e istes tikpi -
retures nd si ibjkjnen be tdtebjlel li bds kjcrddrfenjskds petófinds, pird sj bis rebintjzen su eccjón sdgri istds, eb quiler ectjvds perti li bds kjcrddrfenjskds lispuês li epbjcer isti kêtdld, ib prdluctd ligirå sir ebkecineld in cåkere li `rëd. Bds tjikpds li epbjcecjón li be tikpireture sirån ljstjntds, lipinljinld isti tjikpd li be neturebize lib prdluctd, pdr ioikpbd, e be bicai, si bi epbjce lurenti su pestiurjzecjón un cebintekjintd intri 67 y 61 ¿C nd
kinds li 59 sifunlds. ]dr bd finireb, isti kêtdld si epbjce e bds prdluctds bëqujlds, båctids y dvd prdluctds. - Bes têcnjces Si bjkpje ib prdluctd li sus sus jkpurizes jkpurizes pdr pdr kiljecjón kiljecjón li cintrj`ufeldres d `jbtrecjdnis. `jbtrecjdnis. Si prdsjfui epbjcenld un cebintekjintd in `buod cdntjnud i jnkiljetekinti si ri`rjfire ib prdluctd e une tikpireture li < ¿C y si ebkecine in ricjpjintis bjkpjds i ajfjinjzelds,
airkêtjcekinti cirrelds y `egrjcelds in un ketirjeb qui prdtioe li be buz eb prdluctd cdntinjld. Be bicai si cdnsirve in pir`ictd isteld lurenti 67 adres. - Iqujpds esdcjelds Ib iqujpd niciserjd pere riebjzer be pestiurjzecjón pestiurjzecjón is, in prjkir prjkir bufer, une cintrj`ufeldre cintrj`ufeldre pere bëqujlds, tirkjnenld jntrdlucjinld ib prdluctd in une eu tdcbevi.
• Istirjbjzecjón Isti kêtdld, cdkd su ndkgri jnljce, cdnsjsti in istirjbjzer bds ebjkintds listruyinld be cesj tdtebjlel li kjcrddrfenjskds, tente petófinds cdkd nd petófinds, si epbjce prjncjpebkinti e prdluctds båctids y cdnsirves. - Bes têcnjces Si sdkiti sdkiti e bds ebjkintds e tikpiretures tikpiretures supirjdris e bds 5== ¿C lurenti tjikpds ljstjn -
tds, lipinljinld li be neturebize lib ebjkintd. Eb sdkitir ib ebjkintd e iste tikpireture, tekgjên listruyi bes ispdres li bds kjcrddrfenjskds, bd qui qujiri licjr qui in cesd li qui ebfÿn ibikintd petófind sdgrivjve e iste tikpireture, quilerëe istêrjb y, pdr bd tentd, nd pdlrå riprdlucjrsi. - Iqujpds esdcjelds Cdkd ib kêtdld entirjdr sirå niciserje une eutdcbevi.
• Ypirjzec Ypirjzecjón jón (Y.A.\. (Y.A.\.)) Isti kêtdld li cdnsirvecjón is kås kdlirnd qui bds lds entirjdris, istå geseld in be epbjcecjón li ebtes tikpiretures e bds b ds ljstjntds prdluctds lurenti un tjikpd litirkjneld, pird tjini unes ispicj`jcecjdnis ljstjntes. Si epbjce prjncjpebkinti e bëqujlds. - Bes têcnjces Eb jfueb qui bds sjstikes entirjdris si epbjce tikpireture, pird iste iste sirå nd jn`irjdr e 5<= ¿C
lurenti unds sifunlds. Finirebkinti, iste tikpireture tikpireture li epbjce d pdr cdntectd cdn pbeces
537
\ike 6
iljtdrjeb } cip
li tikpireture y eb kjskd tjikpd si bi epbjce cebdr. Cdn isti kêtdld y, pdr be epbjcecjón råpjle li tikpireture, bds ebjkintds kentjinin sus cuebjlelis nutrjtjves kiodr qui in ib ristd li kêtdlds li cdnsirvecjón pdr cebdr. - Iqujpds esdcjelds Cdkd in in bds entirjdris kêtdlds li cdnsirvecjón cdnsirvecjón pdr cebdr, cebdr, sirå sirå niciserje une eutdcbevi. eutdcbevi.
g. Jrreljecj Jrreljecjón ón Isti kêtdld li cdnsirvecjón li bds ebjkintds ae sjld dgoitd li istuljd lurenti bds ÿb tjkds 9= eõds. Be prjkire jrreljecjón qui si eutdrjzó `ui in 5:91 y sdgri un ebjkintd vifiteb cdn ib `jn li ibjkjner
su cepecjlel pere firkjner. In be ectuebjlel, be jrreljecjón li ebjkintds nd si bjkjte e bds vifitebis. Is pdsjgbi riebjzerbe sdgri cuebqujir ebjkintd, sie li be neturebize qui sie. Cdn be jrreljecjón bd qui si pritinli is prdbdnfer be cepecjlel li cdnsirvecjón y li kiodrer bes cdnljcjdnis ajfjênjces li bds ebjkintds. Iste kiodre senjterje li bds ebjkintds nd verëe bes cuebjlelis drfendbêptjces lib prdluctd, sjnd qui bd ÿnjcd qui aeci is eberfer be vjle ÿtjb lib prdluctd.
• Buz ubtrevjdbite Eb sir iste jrreljecjón li une cepecjlel kindr qui dtres y tinir kinds cepecjlel li pinitrecjón in ib prdluctd, si epbjce prjncjpebkinti in prdluctds in bds cuebis be kenire eprdpjele li ectuer sdgri ibbds sie in su supir`jcji, pere ivjter su litirjdrd d pere ivjter be dxjlecjón in isti. - Iqujpds esdcjelds Aegjtåcubds ljsiõelds ispicjebkinti pere qui eb epbjcer be buz ubtrevjdbite prdcile e ripertjrsi ripertjrsi pdr tdle be supir`jcji lib prdluctd. Istds aegjtåcubds ligirån ister pir`ictekinti ejsbelds y siõebjzelds y sdbd pdlrån kenjpuberbds ken jpuberbds pirsdneb pir`ictekinti pripereld.
• Jrreljecjón jdnjzenti Isti tjpd li reljecjón si utjbjze in be jnlustrje ebjkinterëe pere prdbdnfer be cepecjlel cdnsirvecjón in ib lipósjtd li ebkecineoi li istds, pere jkpiljr be firkjnecjón lurenti su ebkecineoi, pere keter peråsjtds y kjcrddrfenjskds, y in ebfunds cesds pere kiodrer be cebjlel (pdr ioikpbd, ri`drzer ib erdke li ecijtis itêrids) y pere be istirjbjzecjón li cdnsirves y ketirjebis li inveseld ebjkinterjd. - Iqujpds esdcjelds ]ere epbjcer e bds ebjkintds bes ldsjs niciserjes niciserjes li reljecjón si nicisjten nicisjten unds ecibireldris ecibireldris li ibictrdnis qui prdpdrcjdnen une cdrrjinti li ibictrdnis in aez ljrjfjgbi d un ecibireldr li reljd nucbijlds, ib cueb ikjti reyds fekke in tdles bes ljriccjdnis lib ispecjd.
c. Inveselds In isti puntd enebjzerikds bds ljstjntds ketirjebis qui utjbjzekds in ib inveseld d cugrjkjintd li un ebjkintd y peserikds e istuljer ib inveseld eb vecëd y ib inveseld in etkós`ire prdtictdre. prdtictdre.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
533
iljtdrjeb } cip
Be kjsjón lib inveseld is ib prdtifir ib ebjkintd li ibikintds eoinds e isti qui rigeoin su cebjlel d pirkjten qui isti si litirjdri kås råpjlekinti prdlucjênldsi liscdkpdsjcjdnis priketures. Sj cdkperekds ib inveseld cdn dtrds kêtdlds li cdnsirvecjón, su cepecjlel pdr sj sdbd is bjkjtele, pird in cdkgjnecjón cdn dtrds kêtdlds li cdnsirvecjón eukinte sinsjgbikinti be cebjlel li istds y eyule e cdkpbikinter eb kjskd tjikpd bds dtrds kêtdlds, cdnvjrtjênldsi iste unjón in jkpriscjnljgbi in be keydrëe li bds cesds. In ib kirceld, tinikds jn`jnjlel li ketirjebis pere cugrjr bds ebjkintds. ]dr ioikpbd, ib pepib tjini un fren jncdnvinjinti, su pdce risjstincje e be aukilel, su iscese jkpirkiegjbjlel y li`jcjinti ejsbekjintd eb cebdr. Istd si ae cdrrifjld in perti in be `egrjcecjón li pepib incireld y pepib pirfekjnd qui sdn su`jcjintikinti jkpirkiegbis e be aukilel y be frese, bd qui ae pirkjtjld qui sien unjvirsebkinti utjbjzelds. Be båkjne li ebukjnjd is li un frdsdr kjbjkêtrjcd, si utjbjze in be invdbture li ebjkintds y eldseld d cdkd rivistjkjintd jntirnd li invesis li titre grjh, pere ivjter be cdrrdsjón lib ebukjnjd, si bi epbjce un gernjz prdtictdr. Bes betes sdn kitåbjces y kuy risjstintis e bds fdbpis, tjinin fren risjstincje e be prisjón, bd qui bi prdpdrcjdne be pdsjgjbjlel qui lispuês lib inveseld puile istirjbjzersi, sdn tdtebkinti jkpirkiegbis e bds bëqujlds, fesis y b e buz, su prjncjpeb jncdnvinjinti ire su `ecjbjlel li cdrrdsjón, ebfd qui in be ectuebjlel si ivjte in fren kiljle, epbjcenld une cepe li gernjz in su supir`jcji. Ib vjlrjd is ib ketirjeb kås jnirti qui incdntrekds in bds ljstjntds invesi li prdluctds ebjkinterjds, tjinin tdteb jkpirkiegjbjlel e fesis y aukilel y elikås tdteb risjstincje e be cdrrdsjón, in su cdntre iste su `refjbjlel y ib pisd ixcisjvd li su tere. Bds pbåstjcds bds incdntrekds li kuy verjeles `drkes, pdr une perti cdkd invdbtdrjd (pepib `jbk), in `drkes tuguberis, in gdtibbes, itc.
• Inveseld eb vecëd Isti sjstike si gese in ejsber ib prdluctd li be etkós`ire qui bi rdlie. Li iste kenire, eb nd ister in cdntectd be supir`jcji li isti cdn ib ejri, si ivjten bds rjisfds li une cdntekjnecjón eneirógjce prdlucjle pdr bes gectirjes d ibikintds petófinds qui si incuintrin in ib ejri, eb jfueb qui eb ejsber ib prdluctd lib dxëfind bds kjcrddrfenjskds qui isti tjini, si liserrdbberån kås bintekinti, intri lds y tris vicis kås lispecjd qui sj istuvjiren in cdntectd cdn ib ejri, isti kêtdld si epbjce tentd e prdluctds crulds d prdluctds cdcjnelds. Aey qui tinir in cuinte qui eb riebjzer ib vecjeld li ejri, ib prdluctd ricjgjrå une prisjón pdr perti lib invesi, bd qui nds bjkjterå e prdluctds qui pdr su neturebize nd si li`drkin d istrdpiin eb riebjzer isti kêtdld. - Bes têcnjces ]ere riebjzer ib vecjeld li ejri si ligi ligi jntrdlucjr jntrdlucjr ib fênird in gdbses gdbses ispicjebis ispicjebis riebjzeles in pbåstjcd li usd ebjkinterjd. Istes gdbses sdn risjstintis y li fren lurize. Ixjstin gdbses qui efuenten ebtes tikpiretures, bd qui elikås li pdlir sir utjbjzeles in ib inveseld pere cdnsirver. Si pdlrån utjbjzer pere cdcjner ib ebjkintd in ib jntirjdr li istes. Sifujlekinti si prdcili e riebjzer ib vecëd y si sibbe be gdbse airkêtjcekinti. Ib vecëd si riebjzerå cdn keydr d kindr pdrcinteoi li ritjrele li ejri, lipinljinld li be neturebize lib fênird. - Iqujpds esdcjelds Be kequjnerje niciserje pere riebjzer ib vecëd, si lindkjne kåqujne li vecëd.
53<
\ike 6
iljtdrjeb } cip
• Invesel Inveseld d in etkós`ire prdtictd prdtictdre re (I.E.].) Isti kêtdld li cdnsirvecjón si gese in cekgjer be etkós`ire lib ixtirjdr lib ebjkintd. Li iste kenire ib liserrdbbd li bds kjcrddrfenjskds istå cdntrdbeld, ib ejri is sustjtujld pdr une sirji li fesis, li bds cuebis cele und li ibbds tjini une kjsjón in ib inveseld, qui ven lisli riterler ib cricjkjintd li bds kjcrddrfenjskds y kentinir une eperjincje vjstdse lib ebjkintd qui in bds inveselds eb vecëd pjirlin ebfunds prdluctds. - Bes têcnjces ]rjkirekinti ixpbjcerikds bds fesis fesis utjbjzelds utjbjzelds y be kjsjón qui cukpbi cele und li ibbds in ib inveseld in etkós`ire prdtictdre. Bds fesis utjbjzelds sdn? e) CD7 ljóxjld li cergdnd? isti fes ectÿe cdkd jnajgjldr in ib cricjkjintd y in ib kitegdbjskd li bds kjcrddrfenjskds, eb sir isti fes sdbugbi tentd in efue cdkd in freses pdr bd qui si jntrdluci kuy råpjlekinti in bds ebjkintds, pird aey qui tinir cujleld ye qui isti fes prdluci ib cdbepsd li bds ebjkintds, is licjr, bds ebjkintds aey qui cdnsjlirer qui tjinin vjle, ye qui lintrd li ibbds ixjstin une jn`jnjlel li kjcrddrfenjskds qui si liserrdbben y is bd qui prdluci be kelurecjón li bds ebjkintds y sj tdlds istd kjcrddrfenjskds perebjzesin tdtebkinti su ectjvjlel, si prdlucjrëe une putri`eccjón jnkiljete. g) D7 dxëfind? isti fes is jkpriscjnljgbi pere be vjle li bds kjcrddrfenjskd kjcrddrfenjskds, s, pdr bd qui sjikpri ligirå aegir un kënjkd li dxëfind in ib inveseld, eunqui ligikds li kentinir bds nj vibis kås geods pdsjgbis, li ise kenire ivjterikds ib cricjkjintd li bds kjcrddrfenjskds eirógjcds y dxjlentis li bes freses. Cuenld si trete li inveser cernis y in ispicjeb cernis rdoes, ib dxëfind is ib fes niciserjd pere kentinir ib cdbdr rdojzd li bes cernis y in bes `rutes pere be rispjrecjón li istes. c) N7 njtrófind? isti fes is un fes jnirti qui lispbeze eb dxëfind. Si utjbjze cdkd fes li ribbind y tjini be pertjcuberjlel qui ivjte ib cdbepsd in ebjkintds. ]ere riebjzer isti inveseld is niciserjd unds ricjpjintis elicuelds, ricjpjintis jnli`drkegbis e be prisjón lib vecëd, ye qui entis li riebjzer ib bbineld li be kizcbe iscdfjle pere ib prdluctd, si ligirå aecir ib vecëd y pdstirjdrkinti ribbener ib ricjpjinti cdn bds fesis. Sifujlekinti, si sibberå ib ricjpjinti airkêtjcekinti airkêtjcekinti y si prdcilirå e fuerler ib prdluctd in `rëd pere esë cdkpbiter be celine li cdnsirvecjón. ]ere bds ebjkintds qui tinfen ectjvjlel ecudse, is licjr, qui in su kelurecjón pjirlen bëqujlds, si pdnlrå une ebkdaeljbbe egsdrginti ligeod lib prdluctd entis li su inveseld. - Iqujpds esdcjelds ]ere riebjzer ib inveseld inveseld in etkós`ire prdtictdre d kdlj`jcele, kdlj`jcele, cdkd cdkd tekgjên tekgjên si be puili lindkjner, is niciserjd une kåqujne li vecëd qui ljspdnfe li une intrele li fes, qui isterå cdnictele e une gdtibbe li kizcbe li fes prilitirkjnele d e une jnstebecjón li tris gdtibbes, une li cele fes, cdnictelds kiljenti une våbvubes rifubeldres pere esë pdlir cekgjer bds pdrcinteois li kizcbe qui nicisjtikds n icisjtikds pere un litirkjneld prdluctd.
C. Kêtdlds quëkjcds li cdnsirvecjón Istds kêtdlds si gesen in rilucjr be ectjvjlel gectirjene y pdr cdnsjfujinti rilucjr ib pibjfrd li jntdxjcecjdnis ebjkinterëes li drjfin kjcrdgjend, esë cdkd li prisirver be guine prisincje li bds ebjkintds pdr be eljcjón li eljtjvds cdn prdpjilelis entjdxjlentis.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
539
iljtdrjeb } cip
e. Eljtjvds cdnsirveld cdnsirveldris ris Cdkd be neturebize li su lindkjnecjón ljci, be kjsjón li istds eljtjvds is eukinter be vjle ÿtjb lib prdluctd prjncjpebkinti. In finireb, sdn entjsêptjcds, qui ivjten be prdbj`irecjón kjcrdgjene. Li bds kås cdkunis in be jnlustrje ebjkinterëe nds incdntrekds? I-7== Åcjld Sórgjcd, I-75= Åcjld Ginzdjcd, I-79= Njtrjtd Sóljcd, I-70= Åcjld Ecêtjcd, I-71= Åcjld ]rdpjónjcd.
g. Eljtjvds entjdxjlenti entjdxjlentiss Sdn sustencjes qui tjini be prdpjilel li perebjzer bds kjcrddrfenjskds qui in su kelurecjón d in cdntectd cdn ib ejri verëen ib cdbdr li be cepe ixtirjdr li bds ebjkintds y be istructure prdtijce li cjirtds ebjkintds, pdr ioikpbd bds zukds, esë cdkd li prdtifir li inrrencjekjintds prdluctds cdn ebtd cdntinjld in frese. Li bds kås cdkunis sdn? I-3== Åcjld Escórgjcd, I-3=0 \dcd`irdbis, I-33= Åcjld Cëtrjcd, I-35= Febetd li ]rdpjbd, I-355 Febetd li Dctjbd, I-357 Febetd li Ldlicjbbd.
L. Kêtdlds li cdnsirvecjón pdr `rëd Be cdnsirvecjón pdr `rëd cdnsjsti in be epbjcecjón e un prdluctd d ebjkintd e geoes tikpiretures. In dtres pebegres, cdnsjsti in ri`rjfirer un ebjkintd. Istds sjstikes li cdnsirvecjón si gesen in rebintjzer be prdbj`irecjón y cricjkjintd li bds kjcrddrfenjskds, bds cuebis e pertjr li 6 ¿C tjinin fren lj`jcubtel in
prdcriersi. Si ligi tinir in cuinte qui istds kêtdlds nd listruyin bds kjcrddrfenjskds, ib `rëd pdsjtjvd sdbd riterle su prdbj`irecjón y ib `rëd nifetjvd, cuenld si bbifen e tikpiretures li -51 ¿C sdbd bds perebjze, is
licjr, bds ebiterfe y cuenld si liscdnfibe ib ebjkintd istds kjcrddrfenjskds rienulen su prdbj`irecjón y cricjkjintd. ]dr bd ljcad, is un sjstike cuye `uncjón is prdbdnfer be vjle ÿtjb lib prdluctd y ib kentinjkjintd lib ebjkintd pere su usd jnkiljetd in bes cdcjnes, esë cdkd in cdkgjnecjón cdn dtrds sjstikes li cdnsirvecjón lerå kås i`jcecje e ljcad kêtdld, d sirå cdkpbikinterjd li isti.
Isti kêtdld, sj si epbjce li kenire sdbjterje, is ib kêtdld qui kinds trens`drke d verëe be cdkpdsjcjón li bds ebjkintds, ye qui ÿnjcekinti si bjkjte e ebkeciner ib prdluctd pere su utjbjzecjón jnkiljete, tekgjên e istds lds kêtdlds si bds cdndci pdr ri`rjfirecjón y cdnfibecjón.
e. @rëd pdsjtjvd Si cdndci pdr `rëd pdsjtjvd e be epbjcecjón li tikpiretures pdr incjke li bds = ¿C aeste bds 6¿
C. Lipinljinld li be neturebize lib prdluctd, cdkd aikds ljcad entirjdr kinti, bds kjcrddrfenjskds rebintjzen su cricjkjintd y prdbj`irecjón e pertjr li bds 6 ¿C aecje egeod, pird tekgjên
aey qui tinir in cuinte qui pere cdnsirver in pir`ictd isteld bds ebjkintds istds nd ligin pirlir su aukilel, is licjr, qui si prdluzce une lisicecjón li istds in ib jntirjdr li be cåkere. ]ere ivjter su lisajlretecjón, si bds cugrjrå. Cdn iste kiljle, tekgjên si ivjterån bes cdntekjnecjdnis cruzeles. - Bes têcnjces
530
\ike 6
iljtdrjeb } cip
Be epbjcecjón li `rëd is kuy sincjbbe, sincjbbe, si jntrdlucjrån bds fênirds in cåkeres `rjfdrë`jces tdtebkinti tepelds y e tikpireture ekgjinti. In bes cåkeres li `rëd, nd si jntrdlucjrån ebjkintds cebjintis. Cele ebjkintd pdr su neturebize nicisjte une tikpireture li ri`rjfirecjón? intri 5 y 3 ¿C si cdnsirverån cernis y piscelds, pird siperelds unds li dtrds y sj `uire pdsjgbi in cåke res ljstjntes y intri < y 6 ¿C `rutes y adrtebjzes, bds prdluctds cdcjnelds si cdnsirverån cdkd bes
cernis y piscelds. - Iqujpds esdcjelds Be kequjnerje niciserje pere isti isti kêtdld kêtdld sdn sdn bes cåkeres li ri`rjfirecjón ri`rjfirecjón in sus ljstjntds kdlibds.
g. @rëd nifetjvd Si cdnsjlire `rëd nifetjvd cuenld epbjcekds e un ebjkintd tikpiretures pdr ligeod li = ¿C, sjinld be tikpireture kås elicuele pere isti tjpd li cdnsirvecjón be li -51 ¿C. E iste tikpireture cuenld
si litjini cdn tdteb sifurjlel ib cricjkjintd y be prdbj`irecjón li bds kjcrddrfenjskds, bd qui sjikpri aey qui tinir in cuinte is qui bds kjcrddrfenjskds sdbd si ebiterfen, pdr bd qui cuenld si prdluzce be liscdnfibecjón, istds vdbvirån e prdbj`irer li jfueb kenire qui entis li prdlucjrsi be cdnfibecjón. In ib prdcisd li cdnfibecjón si prdlucin une sirji li kjcrd crjstebis. Istds sirån kås piquiõds cuentd kås råpjle aeye sjld su cdnfibecjón. Istd is jkpdrtenti, ye qui bds prdluctds cdnfibelds, in su liscdnfibecjón, tjinin tinlincje e pirlir bëqujlds y e keydr tekeõd li bds kjcrd crjstebis, si prdlucjrå keydr pêrljle li bëqujld in ib prdluctd. - Bes têcnjces ]ere qui be cdnfibecjón si lê in une cebjlel óptjke, bes ebjkintds ebjkintds ligirån ligirån ister cugjirtds, pere qui su cepe ixtirjdr nd ricjge ib `rëd ljrictekinti, ye pdr ib cdntectd lib `rëd ib ebjkintd si puili quiker sj isti nd istå prdtifjld. Bds ljstjntds kêtdlds kêtdlds si lj`irincjen lj`irincjen in be vibdcjlel li cdnfibecjón, cdnfibecjón, bd qui is li fren fren jkpdrtencje, in ib prdcisd li cdnfibecjón si prdlucin crjstebis, y bd jlónid is qui istds sien bd kås piquiõd pdsjgbi, pdr be neturebize li bds ebjkintds, nd tdlds cdkjinzen be cdnfibecjón in be kjske tikpireture y e su viz cele und tjini und un d tjini une zdne têrkjce in ldnli si prdluci be crjstebjzecjón li su keydr perti li bëqujlds, pdr bd qui in iste zdne têrkjce si ligirå li peser bd kås råpjlekinti pdsjgbi. Ib puntd li cdnfibecjón li be cerni cerni si sjtÿe sjtÿe intri bds -=.0 y -5.7 ¿C, ib pisceld intri intri bds -=.0 y -7 ¿C, be bicai in -=.9 ¿C, be cbere li auivd in -=.9 ¿C y be yike li auivd in -=.09 ¿C. Ljstjnfujrikds tris
kêtdlds li cdnsirvecjón pdr `rëd nifetjvd.
• Cdnfibecjón Isti sjstike is ribetjvekinti bintd, si riebjze jntrdlucjinld ib prdluctd in cåkere li cdnfibecjón e une tikpireture li -7= ¿C eprdxjkelekinti. Isti sjstike is ib kås sincjbbd, pird bds crjstebis qui
si `drken sdn li keydr tekeõd qui in dtrds sjstikes kås råpjlds, pdr bd qui in be liscdnfibecjón be tixture y cuebjlelis drfendbêptjces li prdluctd si vin kirkeles, eb sir keydr be pirljle li bëqujlds.
• Ybtre cdnfibecjón Cdnsjsti in bdfrer bds -51 ¿C in ib cintrd lib prdluctd in un tjikpd kindr li < adres, cdn istd si
cdnsjfui qui bds crjstebis sien kås piquiõds y pdr tentd kiodrer be tixture y cuebjlelis drfend-
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
536
iljtdrjeb } cip
bêptjces cuenld si prdluzce be liscdnfibecjón, istd is pdsjgbi ye qui eb prdlucjrsi une cdnfibecjón råpjle ib ebjkintd kentjini su cepecjlel li ritincjón li efue (C.W.E.) pråctjcekinti jntecte. Be ubtre cdnfibecjón si riebjze prjncjpebkinti li lds `drkes, une be crjdfênjce, qui cdnsjsti in epbjcer eb prdluctd unds bëqujlds crjdfênjcds pubvirjzelds in `drke li cadrrds cdntjnuds, njtrófind bëqujld d enaëlrjld cergónjcd d be `drke kicånjce, qui cdnsjsti in be jntrdluccjón lib ebjkintd in cåkere cdn un cjrcujtd cirreld li bëqujld ri`rjfirenti sjn cdntectd cdntectd cdn ib ebjkintd. Isti sjstike is kås esiqujgbi li tinir in istegbicjkjintds li risteurecjón. risteurecjón.
• Egetjkjintd li tikpiretures Iste têcnjce cdnsjsti in epbjcer tikpiretures pdr ligeod li = ¿C e un prdluctd litirkjneld,
pere geoer su tikpireture råpjlekinti. ]rjncjpebkinti, si epbjce e fênirds cdcjnelds y cdnsjsti in geoer su tikpireture qui sirå cebjinti, e 1 ¿C in ib cintrd lib prdluctd in kinds
li 7 adres, pere esë pdlir ljspdnir lib prdluctd d pere cdnfiber cdn bds sjstikes entirjdrkinti liscrjtds, pere ri`rjfêrebds d pere epbjcer dtrd sjstike li cdnsirvecjón. - Iqujpds esdcjelds ]ere cele und li istds tris sjstikes qui epbjcen tikpiretures pdr ligeod li = ¿C. Be
kequjnerje sirå ljstjnte, pere be cdnfibecjón sirå niciserjd un cdnfibeldr cdn be su`jcjinti cepecjlel li hjbd `rjfdrëes pere cdnfiber ib prdluctd iscdfjld. Si lerå be cjrcunstencje qui un cdnfibeldr pdlrå riebjzer gjin iste `uncjón cdn un prdluctd y cdn dtrd nd. Aegrå qui tinir in cuinte sjikpri ib tekeõd y vdbukin li be b e d bes pjizes e cdnfiber. ]ere be ubtre cdnfibecjón li `drke crjdfênjce is niciserjd une kequjnerje ispicë`jce qui sdbd si incuintre in be jnlustrje ebjkinterje y nd in bes cdcjnes. ]ere be ubtre cdnfibecjón li `drke kicånjce, sirå niciserjd un cdnfibeldr cdn be su`jcjinti su` jcjinti pdtincje li hjbd `rjfdrëes. ]ere riebjzer ib egetjkjintd li tikpiretures, be kequjne sirå un egetjldr li tikpireture.
<.< Wjisfds pere bds ebjkintds ebjkintds lirjvelds li su kenjpubecjón ]ere qui un ebjkintd sie cdnsjlireld eciptegbi lisli ib puntd li vjste lib cdnsukjldr, is niciserjd qui lisli ib kdkintd in qui si prdluod be ricdbiccjón aeste qui `jnebkinti bbife e sir cdnsukjld, nd aeye sjld dgoitd li ebtirecjdnis. Yn ebjkintd is ecipteld pere ib cdnsukd cuenld? - Si incuintre in un pir`ictd isteld li liserrdbbd liserrdbbd y keluriz. - Nd ae sjld dgoitd li kenjpubecjón in njnfune li bes `esis, e segir, ibegdrecjón y kenjpubecjón. - Nd si pircjgin d vjsuebjzen ebtirecjdnis lisefrelegbis. Bes ebtirecjdnis li bds ebjkintds puilin ister kdtjveles pdr une sirji li `ectdris? - Eukintd li be ectjvjlel li bds kjcrdgjds.
531
\ike 6
iljtdrjeb } cip
- Ecdkitjle li jnsictds. - Ebtirecjdnis inzjkåtjces (prdluccjón (prdluccjón li une prdtiëne pdr bes cêbubes vjves qui ectÿe cdkd cetebjcetebjzeldr li bds prdcisds lib kitegdbjskd). - Ebtirecjdnis quëkjces, gjin in ib jntirjdr lib ebjkintd d gjin cetebjzeles pdr sustencjes sustencjes prdtiënjces li bds tiojlds. - Ebtirecjdnis `ësjces Lipinljinld li be susciptjgjbjlel qui tinfe un ebjkintd pere ebtirersi, si puilin cbesj`jcer in? e) Ebjkintds nd piricilirds. piricilirds. Istds prdluctds, in prjncjpjd, y sjikpri qui sien cdrrictekinti cdrrictekinti kenjpubelds, nd sdn susciptjgbis li ebtirecjón (ezÿcer, pestes, aerjne…) g) Ebjkintds sikjpiricilirds. sikjpiricilirds. Sdn prdluctds prdluctds qui, suoitds e kenjpubecjón, luren un berfd pirëdld li tjikpd. Si jncbuyin in isti eperteld? - Cdnsirves, qui une viz treteles cdn cdn ebfune têcnjce têcnjce li cdnsirvecjó cdnsirvecjón, n, si kentjinin kentjinin jnebtiregbis jnebtiregbis pdr un pirëdld berfd li tjikpd. Dgsirvecjdnis e tinir prisintis? 5) Invesis fdbpields d cdn restrd restrd li óxjld8 puilin prisinter prisinter ebfÿn tjpd li `irkintecjón `irkintecjón in su jntirjdr 7) Invesis qui, une viz egjirtds, egjirtds, lisprinlen keb dbdr d prisintin ebfÿn tjpd li ebtirecjón. - Sikjcdnsirves d ebjkintds tretelds cdn cdn ebfune têcnjce têcnjce li cdnsirve, cdnsirve, qui bis pirkjti su jnebtiregjbjlel lurenti un pirëdld li tjikpd kås cdrtd qui ib li bes cdnsirves, dgsirvenld une sirji li ndrkes pere su cdnsirvecjón. Lintrd li isti isti frupd frupd si jncbuyin bds lirjvelds li be bicai, prdluctds cdnfibelds, ikgutjlds, itc. c) Ebjkintds piricilirds. piricilirds. Bd qui cerectirjze cerectirjze e isti tjpd li ebjkintds is is be lj`jcubtel li su cdnsirvecjón, pdr bd qui si ricdkjinle su cdnsukd in isteld `riscd. Sdn ebjkintds piricilirds be bicai, kerjscd, cernis, piscelds, auivds, itc. Si ligi tinir ispicjeb cujleld cdn bds auivds pdr ib ebtd rjisfd qui tjinin li su`rjr ebfÿn tjpd li ebtirecjón.
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
53:
Isquike 6
EBJKI N\ECJÓN. EBJKIN\ ECJÓN. \J]DS LI L I CDCJNES CDCJNE S ]EWE ]EWE CDBIC\JPJLELIS? CDBIC\JP JLELIS? BËNIE CEBJIN\ CEB JIN\I, I, KJQ\E KJQ\E,, @WËE In ib åkgjtd li be risteurecjón sdcjeb aey une keydr tinlincje aecje be elqujsjcjón li ebjkintds in < fekes ri`rjfirelds y lisajlretelds cdn un liscinsd li bds priperelds in bds prdpjds cintrds.
Sjstike treljcjdneb Cdn bds sjstikes treljcjdnebis li ibegdrecjón in bes cdcjnes, bds ebjkintds si ikpjizen e ibegdrer e prjkire adre li be keõene y suibin ecegersi cdn fren entibecjón entis li be ljstrjgucjón.
Sjstike li bënie `rëe (cdcjneld-ri`rjfirecj (cdcjneld-ri`rjfirecjón) ón) Is un sjstike geseld in be priperecjón y cdcjneld ndrkeb li ebjkintds sifujld li egetjkjintd råpjld li be tikpireture li bds pbetds cdcjnelds, ecdnljcjdnelds d nd, li 09 e 5= ½C, in ib cdrezón lib ebjkintd, in
kinds li 7 adres, frecjes e une cêbube li ri`rjfirecjón råpjle, ebkecinekjintd in cdnljcjdnis li tikpireture cdntrdbele pdr incjke lib puntd li cdnfibecjón (=-3 ½C) y pdstirjdr rifinirecjón (;puiste in tikpireture) pdr incjke li 09 ½C in kinds li une adre jnkiljetekinti
entis lib cdnsukd.
Guines pråctjces li ibegdrecjón Lisvinteoes lib sjstike li cdcjneld-ri`rjfirecjón
Celine `rëe cdnfibele (cdcjneld-cdnfibecjón) (cdcjneld-cdnfibecjón) Is un sjstike ispicjebjzeld li prdluccjón y ljstrjgucjón li ebjkintds qui pirkjti e be ikprise eprdvicaer be vinteoe li une vjle ÿtjb prdbdnfele kiljenti be cdnfibecjón li 09 ½C e -51 ½C in kinds li cuetrd
adres y kilje y ib ebkecinekjintd e iste tikpireture lurenti un pirëdld li tris d cuetrd kisis aeste qui si pricjse ib prdluctd pere su cdnsukd.
Pinteoes li isti sjstike li cdcjneld-cdnfibecjón sdgri ib li cdcjneld-ri`rjfirecjón Pinteoes lib sjstike li cdcjneld-ri`rjfirecjón `rinti eb li cdcjneld-cdnfibecjón
Cdccjón eb vecëd (sdus-vjli) Eb jfueb qui be celine `rëe, pirkjti siperer be prdluccjón lib cdnsukd li bds ebjkintds. Be cdcjne eb vecëd cdnsjsti in inveser ib ebjkintd cdcjneld treljcjdnebkinti in unds ricjpjintis li pbåstjcd in bds qui e cdntjnuecjón si aeci ib vecëd, prdciljênldsi e su in`rjekjintd y cdnsirvecjón in cåkere. Be cdccjón eb vecëd is dtre verjenti kås pir`iccjdnele qui cdnsjsti in jntrdlucjr lintrd lib ricjpjinti bds cdkpdnintis lib pbetd cruld, aecir ib vecëd y cdcir lintrd lib prdpjd invesi.
Pinteoes finêrjces li be cdcjne eb vecëd
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
5<5
Lisvinteoes finêrjces li be cdcjne eb vecëd
Cdcjne li insekgbeoi Be cdcjne li insekgbeoi si puli inceoer in tdlds bds istjbds li prdluccjón, puljinld tinir ib bufer in ib qui si sirvjrån bds ebjkintds une cdcjne li insekgbeoi, ldnli si tirkjne li ‒unjr‛ bds ebjkintds y li tirkjner be prisintecjón li bds pbetds. Sj nds eoustekds e bds têrkjnds y e su sjfnj`jceld, si intinlirëe pdr cdcjne insekgbeoi, e une cdcjne qui si unin lj`irintis ebjkintds sikjibegdrelds pere su ibegdrecjón. ]ird ib cdnciptd ligi sir cdkprinljld cdkd un ‒sjstike li prdluccjón pere frenlis vdbÿkinis li ebjkintds‛.
Bënie cebjinti cdn ljstrjgucjón cintrebjzele cdn cerrds li ritirkebjzecjón y genlioe egjirte Cdcjne cdbictjve cintrebjzele Be fistjón li une cdcjne cdbictjve lipinli li kucads `ectdris, lib sjstike li prdluccjón, lib nÿkird li usuerjds y be cepecjlel li ectuecjón. Be cdcjne cintrebjzele is une unjlel li prdluccjón eutdsu`jcjinti ldnli si riebjzen tdles bes begdris lib sirvjcjd li adstibirëe in be prdpje cdcjne. Bds cerrds li ritirkebjzecjón Bds cerrds ritirkebjzecjón istån ljsiõelds pere prdpdrcjdner un sirvjcjd li cdkjles pirsdnebjzeld li cebjlel, cdkgjnenld be sincjbbiz lib usd, cdn be etrectjve prisintecjón li cdkjles cebjintis y `rëes. Bes genlioes li ikpbeteld \renspdrti li cerrds
\ICNDBDFËE LI CDCJNE? KEUYJNEWJE LI CDCJNE. AIWWEKJIN\ES LI CDCJNE? CDNCI]\D, CBESI CBESIS S Z Y\JBJLELIS Y\JBJLELI S Finireldris li cebdr @dfdnis Sifÿn su ljspdsjcjón in be cdcjne Sifÿn su cdkpdsjcjón y `drke li cdnstruccjón Sifÿn su kdvjbjlel Sifÿn su `uinti li inirfëe d cdkgustjgbi @dfdnis ibêctrjcds @dfdnis li fes Adrnds Sifÿn ib cdkgustjgbi ikpbield Sifÿn su `uncjdnekjintd y kicånjce li tregeod
5<7
\ike 6
Geõd kerëe Si trete li une kåqujne cdn un auicd in be perti supirjdr, riebjzenld su `uncjdnekjintd cdkd sj `uire une geõire. Ib tepón finirebkinti sirå un piquiõd tugd cjbënlrjcd qui isterå egjirtd pere `ecjbjter ib lisefòi li efue sdgrenti cuenld si jntrdluzcen cugites in isti. Yne viz ribbind li efue, be tikpireture li iste nd sirå jn`irjdr e 6= ½C, bd qui nds sirvjrå pere kentinir bes ibegd recjdnis cebjintis lurenti ib ikpbeteld Kerkjte y dbbe e prisjón Dbbe e prisjón Kerkjte cdnvincjdneb Kise cebjinti Is un kuigbi cdn `drke li kise prdvjste in su jntirjdr li ljvjsjdnis, cdkd riojbbes d cdn unds reëbis ljspuistds in kiljle festrdndrk. Iste kåqujne pdsii un sjstike li cebdr, finirebkinti `drkeld pdr risjstincjes ibêctrjces y, in dcesjdnis, pdr un sjstike li vintjbeldris, pere qui ib ripertd li tikpireture sie jfueb pdr tdld su jntirjdr. Bes puirtes pere eccilir eb jntirjdr sdn cdrrilires d li sjstike cdn cjirri li kenite ]bencae, pbencae perrjbbe y prusjene Is une kåqujne `drkele pdr une pbece, qui istå cdkpuiste li lj`irintis ebiecjdnis li ecird Bes kås cdkunis sdn equibbes qui si lindkjnen li crdkd lurd. \jinin un kënjkd li 7= kk. li ispisdr. Geod iste pbece si sjtÿe be `uinti li cebdr (ibêctrjce d li fes). Sebekenlre Is une kåqujne qui tjini lds pertis, une supirjdr, y dtre jn`irjdr, in bes cuebis si sjtÿen unes risjstincjes ibêctrjces in tdle su ixtinsjón, qui pdlrån ister kdlubeles d nd. Ljspdnlrå li un sibictdr li incinljld, pere rifuber quê perti li `drke jnljvjlueb si qujiri cdnicter, esë cdkd un ribdo cdn perele eutdkåtjce y cdn evjsd li eberke pere qui nds jnljqui be liscdnixjón lib eperetd. Bes pdlrikds incdntrer `drkeles pdr un ceoón rictenfuber d sikj-egjirtes (in istes ÿbtjkes, be perti supirjdr suibi sir rifubegbi in ebture, bd qui nds `ecjbjterå su utjbjzecjón utjb jzecjón pere ibegdrecjdnis cdn kås ebture) Sertên gescubenti d egetjgbi Is une kåqujne `drkele pdr un ricjpjinti rictenfuber cdn bds gdrlis li une ebture li unds 7= cintëkitrds y prdvjste li un kenld d vdbenti pere `ecjbjter be dpirecjón li vecjeld. Be `uinti li cebdr li iste sertên gescubenti istå sjtuele pdr ligeod li iste pbece rictenfuber, puljinld sir li kenire jnljstjnte ebjkintele pdr fes d pdr ibictrjcjlel @rijldre Is une kåqujne qui ljspdni li une fren cugite, cdn une sebjle pere bëqujlds in su perti jn`irjdr y cdn be `uinti li cebdr sukirfjle in ib bëqujld fresd (in cesd li qui sien ibêctrjces). Cuenld be `uinti li cebdr sie fes, isti prdpdrcjdnerå ib cebdr lisli egeod y kiljenti unds cdnluctds qui pesen pdr be perti jn`irjdr jntirjdr li be cugite, pere esë eukinter be repjliz li cebintekjintd y kentinir un cdntrdb li be tikpireture li be frese jntrdlucjle in be `rijldre Eseldr Is une kåqujne in `drke li erkerjd, prdvjste li risjstincjes in be perti `rdnteb tresire, y libenti li istes tjini unes ispeles qui si ljspdnin li kenire adrjzdnteb, in bes cuebis si jnsirte bds fênirds, qui pdr un sjstike li rdtecjón si cdnsjfui qui ricjgen cebdr in su supir`jcji li une `drke kuy binte y pdr jfueb, cdn bd qui si cdnsjfuin unes ibegdrecjdnis kuy oufdses
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
5<3
Finireldris lib `rëd? ibikintds ikpbields in be cdnsirvecjón ebjkintds piricilirds Cåkeres Enticåkere Cåkeres li virlures, cernis, piscelds y prdluctds ibegdrelds Cåkere li cdnfibecjón Kuigbis `rjfdrë`jcds Sdn erkerjds qui tjinin be kjske `uncjón qui bes cåkeres `rjfdrë`jces, cdnsirver bds fênirds y bes ibegdrecjdnis ye cdcjneles. Su ugjcecjón istå in ib cuertd `rëd d in be cdcjne cebjinti. Su usd prjncjpebkinti si listjne e fuerler bds fênirds li utjbjzecjón jnkiljete, esë cdkd ib kentinir ri`rjfirelds bds ebjkintds kdkintds entis li su cdcjneld, bd qui ferentjzere su pir`ictd isteld li cdnsirvecjón Kises `rjfdrë`jces \jinin be kjske `uncjón qui bes cåkeres y qui bds kuigbis `rjfdrë`jcds d tjkgris. \jinin `drke li kise, pdr bd qui si pdlrå utjbjzer eb kjskd tjikpd cdkd kise li tregeod. Su ljstrjgucjón jntirjdr is pdr riojbbes d pdr reëbis pere jntrdlucjr genlioes. Istds kuigbis pdlrån sir cintrebis d kurebis Egetjldr li tikpireture Is une kåqujne listjnele e in`rjer råpjlekinti bds fênirds qui in iste si jntrdluzcen. ]dr bd tentd su kjsjón is in`rjer bds ebjkintds in un grivi pirjdld li tjikpd. Su ljstrjgucjón jntirjdr suibi sir ljå`ene y cdn reëbis pere jntrdlucjr in ibbds bes genlioes cdn bds fênirds iscdfjlds Sdrgitire Is une kåqujne cdkpuiste li une cugite, ldnli eb jntrdlucjr une kizcbe i spicë`jce prdlucjkds d ibegdrekds un sdrgiti, pdr kiljecjón li une pebe qui si ve kdvjinld y li iste kenire ikubsjdnenld ib fênird jntrdlucjld. Iste cugite istå prdvjste li un sjstike li in`rjekjintd prdfrisjvd
]iquiõe kequjnerje ]ecd-oit Is une kåqujne cdkpuiste li un rdtdr li ebte vibdcjlel, qui ve cdnicteld e une aêbjci d cucajbbe, qui cuenld is eccjdnele si ve lisbjzenld aecje egeod in ib jntirjdr li une cugite in be cueb si jntrdlucin bds fênirds ]jceldre Is une kåqujne qui cdnste li un rdtdr sjn `jn li ikpuoi, ib cueb bbive bds ebjkintds aeste une cucajbbe qui fjre pifele sdgri un ljscd li ecird jndxjlegbi cdn efuoirds kås d kinds frenlis, sifÿn quirekds ib frdsdr li pjceld lib fênird jntrdlucjld ]ibeldre Is une kåqujne prdvjste in ib jntirjdr jnti rjdr li su cugite li une supir`jcji rufdse cdkd sj `uire une bjoe, y be perti jn`irjdr li be cugite is fjretdrje, pdr bd qui eb jntrdlucjr fênirds in iste, eb kdvirsi in `drke cjrcuber, si fdbpien cdn bds gdrlis jntirjdris, pdr bd qui si piben bds fênirds eb prdlucjrsi une `rjccjón Cdrteldre d trjncaeldre Is une kåqujne prdvjste li un ljscd e`jbeld fjretdrjd cdn ib qui si ven cdrtenld bds fênirds qui si ljspdnin in une piquiõe pbete`drke qui fujele pdr un cerrjb si kuivi in sintjld adrjzdnteb y pifele eb ljscd, qui kiljenti un ljspdsjtjvd rifube su ljstencje li siperecjón intri iste pbe-
5<<
\ike 6
te`drke y ib ljscd cdrtenti, pdr bd qui eb peser sdgri isti ljscd, ib fênird is cdrteld e be kiljle sibiccjdnele
Inveseldre eb vecëd Is une kåqujne prdvjste li un sjstike li ixtreccjón lib ejri. Istå `drkele pdr une cuge rictenfuber, li keydr d kindr prd`unljlel. In su jntirjdr tjini une gerre cdn unes piquiões risjstincjes têrkjces pere cirrer bes gdbses une viz riebjzeld ib vecëd Cdrteldre li virlures y adrtebjzes Is une kåqujne qui tjini lds pertis? une `joe, qui in be qui si incuintre un aegjtåcubd pere be cucajbbe iscdfjle cdn ib cdrti lisield, y sdgri iste perti si cjirre be dtre, qui tjini un tugd pdr ib qui si jntrdlucin bds fênirds qui prisjdnelds pdr une pebence intren in cdntectd cdn be cucajbbe qui fjre e fren vibdcjlel, pdr bd qui si prdluci ib cdrti lisield Gebenze ibictrónjce Is une kåqujne prdvjste in su perti supirjdr li une supir`jcji pbene, qui eb lipdsjter fênirds nds kerce su pisd \ÿrkjx Is une kåqujne in `drke li grezd y li tekeõds kuy ljsperis, kås frenlis d kås piquiõds. Si utjbjzerå und u dtrd lipinljinld li be centjlel li fênird e trjturer. Cdnste in be perti supirjdr li un kdtdr y is be perti kås encae, cdn une `drke enetókjce pere qui puile sir suoitele cdn sifurjlel lurenti su utjbjzecjón Getjldre Is une kåqujne jfueb qui be entirjdr (tÿrkjx), sebvd qui be perti jn`irjdr, in bufer li tinir une cucajbbe cdrteldre, bd qui tjini is une verjbbe pestibire, qui pdlrå sir ldgbi d sjkpbi? be ldgbi isterå ljspuiste cele une li ibbes in perebibd, li teb kenire qui eb fjrer nd si tdquin Cuttir Is une kåqujne cuye kjsjón is cdrter, trjturer y in dcesjdnis tekgjên ikubsjdner sebses. Istå prdvjste li une cugite, cdn une tepe cdn un piquiõd drj`jcjd pere jntrdlucjr ebjkintds cuenld istê `uncjdnenld. Be tepe tjini un sjstike li sifurjlel pere qui be cucajbbe jntirjdr si peri in ib kdkintd qui iste si egre \irkdkjx Is une kåqujne prdvjste li un ricjpjinti qui in su jntirjdr cdntjini unes cucajbbes qui puilin fjrer e fren vibdcjlel, eb kjskd tjikpd qui puili sir rifubele be tikpireture jntirjdr y ib tjikpd li `uncjdnekjintd \ixturjzeldr Is une kåqujne sjkjber e une tÿrkjx, qui tjini be cerectirëstjce li pdlir cekgjer bes cucajbbes y tinir une pdtincje supirjdr Wdnir Is un eperetd qui in riebjlel is un finireldr li cebdr, cdn be pertjcuberjlel qui pere su utjbjzecjón nicisjte li un ricjpjinti eoind e isti. ]dr isd qui su istuljd y cebcj`jcecjón cdrrispdnli sjtuerbi in piquiõe kequjnerje. Isti eperetd ljspdni li un finireldr li cebdr in `drke li sirpintën qui is jntrdlucjld in un ricjpjinti bbind li efue y qui kiljenti unes pebes crie cdrrjintis li efue lintrd lib bëqujld
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
5<9
Festrdvec Is une kåqujne li `drke kuy sjkjber e une dbbe e prisjón. Iste kåqujne cdkgjne bes têcnjces li cdccjón eb vecëd cdn be cdccjón e prisjón. \jini ljspdsjtjvds li tikpireture y tjikpd, y sus epbjcecjdnis sdn pere cdcjner cuebqujir ebjkintd, pird cdn be pertjcuberjlel qui si cdcjne y/d si `rëi e geoe tikpireture
Getirëe li cdcjne Kerkjte cdn tepe Is un ricjpjinti li prdpdrcjdnis kås ebtd qui encad, qui pirkjti be cdccjón li bëqujlds, `dnlds, pestes y, in finireb, ebjkintds li cdccjón prdbdnfele y cdn une ivepdrecjón kindr qui in dtrds ricjpjintis Kilje kerkjte Is un ricjpjinti li prdpdrcjdnis pråctjcekinti jfuebis li ebtd qui li encad. ]irkjti ib cdcjneld li ebjkintds qui pdr su `refjbjlel si rdkpirëen d liskinuzerëen sj bds cdcjnårekds in une kerkjte Wdnlón Is un ricjpjinti li prdpdrcjdnis cjbënlrjces, kås encad qui ebtd. Isti ricjpjinti pdr sus kiljles li gdrlis ribetjvekinti geoes, pirkjti qui eb cdcjner si puilen kenjpuber bds ebjkintds cdn ribetjve `ecjbjlel Grisieldre cdn tepe Is un ricjpjinti li `drke dvebele d rictenfuber, li gdrlis geods y encad in su perti geoe Dbbe e prisjón Is un ricjpjinti qui pere su cdrricte utjbjzecjón sjikpri tinlrå qui ister prdvjstd li su tepe, ye qui bi prdpdrcjdne un cjirri airkêtjcd, y våbvubes li prisjón y li sifurjlel li bes qui ve prdvjste Wustjlire d pbece li eselds Is un ricjpjinti li `drke rictenfuber y li gdrlis geods, qui in su perti betireb kinds encae tjini ljspuistes un ese `joe d kóvjb pere `ecjbjter su keniod Cezd Is un ricjpjinti li piquiõd tekeõd y li kuy ljvirses cepecjlelis, cdn `drke li cjbjnlrd, qui ve prdvjstd li un kenfd pere pdlir kenioerbd Geõd kerëe Is un ricjpjinti cjbënlrjcd li jfuebis ljkinsjdnis qui ib cezd, pird li keydr ebture, y pdlrå ister prdvjstd li eses in sus betirebis. ]dr bd tentd is istricad y ebtd ]erjsjinni d sertên li fren `rjture Is un ricjpjinti li prdpdrcjdnis cónjces y cdn be gesi pbene, cdn bds gdrlis ebtds y lds eses. ]uili tinir cdkd eccisdrjd une cistjbbe, qui sirvjrå cdkd iscurrjldr li frese eb ritjrer bds ebjkintds Sertên Is un ricjpjinti li un encad qui dscjbe intri bds 50 ck. y bds <= ck li ljåkitrd, li gdrlis geods y qui ljspdni li un kenfd
5<0
\ike 6
Seutê Is un ricjpjinti cdn be gesi pbene, li gdrlis nd kuy ebtds y cdn unes kiljles li ljåkitrd qui dscjben intri bds 59 ck. e bds <= ck Seutê rusd Is un ricjpjinti li `drke cónjce, pird li ljkinsjdnis kås piquiões qui be sertên li fren `rjture, y li gdrlis ebtds cdn un kenfd. Su utjbjzecjón is pere aecir sebses, riadfer, sebtier y riebjzer piquiõds fujsds d istd`elds Festrdndrk Sdn unds ricjpjintis cdn unes kiljles istånler, li prdpdrcjdnis rictenfuberis y cuelreles, li ljstjntes prd`unljlelis. Be kiljle kås cdkÿn is 93 x 37,9 ck ]eibbire Is un ricjpjinti li gesi pbene, rildnld cdn bds gdrlis geods y prdvjstd li lds eses Bugjnire y turgdrire Sdn lds ricjpjintis ljstjntds? be bugjnire is li `drke eberfele y be turgdrire li `drke rdkgdjleb. Bds lds sdn ebtds y cdn tepe, ven prdvjstds li une riojbbe liskdntegbi ldnli si pdni ib fênird pere su cdcjneld y qui isti nd tdqui ib `dnld lib ricjpjinti ]irdb li kiljd puntd Is un ricjpjinti is`êrjcd, sikjcjrcuber li gesi pbene, cdn d sjn eses. Su utjbjzecjón is pere kdnter sebses, crikes, netes, y prjncjpebkinti in ibegdrecjdnis pestibires Gerriõd Is un ricjpjinti li `drke cónjce y cdn be gesi pbene qui ljspdni li lds eses. Su utjbjzecjón is pere getjr ebjkintds, eb jfueb qui si utjbjze pere fuerlerbds Iscurri virlures Is un utinsjbjd li `drke is`êrjce cdn une gesi pere kentinir ib ricjpjinti, is adnld y ljspdni li efuoirds in tdle su supir`jcji. Si utjbjze pere iscurrjr ebjkintds qui istån jnkirsds in bëqujlds, prjncjpebkinti virlures, eunqui si puili iscurrjr in êb cuebqujir fênird (cdkd pdr ioikpbd pestes) Iscercaelire Is un ricjpjinti qui si cdkpdni li lds pjizes pird qui be `uncjón qui liserrdbbe is jfueb in cuebqujir li sus `drkes. Si cdkpdni li une perti supirjdr qui is une riojbbe, qui pdlrå tinir gdrli d nd, y une jn`irjdr qui is ib ricjpjinti ldnli cein bds ristds li frese li bds ebjkintds lipdsjtelds in be perti supirjdr
ßtjbis li cdcjne Bds cucajbbds Cucajbbd cigdbbird Cucajbbd lisauiseldr ]untjbbe Cucajbbd oekdnird Cucajbbd li sebkón Cucajbbd pere trencaiber
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
5<6
Cucajbbd li pen Cucajbbd cernjcird Cucajbbd li fdbpi Cucajbbd li kiljd fdbpi Aecae d kecaite Kilje bune \joires Caejre d isbegón Ispåtube d gebbine Ispåtube li pjntd Liscdrezdneldr Sece gdcelds ]ibeldr icdnókjcd Wjzeldr li kentiqujbbe Ispuibe Egri dstres
Ib utjbbeoi Ispebkelire Fuenti li ecird \irkókitrd ljfjteb Cdbeldr cajnd Cdbeldr li tibe kitåbjce \ekjz ]ese purês Perjbbe Ispukelire Cecjbbd Ereõe Webbeldr Kenldbjne Lisiscekeldr Wdljbbd li ekeser Cistjbbd li petetes njld \eod \egbe Ebkjriz y kdrtird Ispåtube li fdke d rigeõeldr Cucaere li pdbjcergdnetd
5<1
\ike 6
\ÊCNJ CES LI \WE\ \ÊCNJCES \WE\EKJI EKJIN\D N\D Z ]WI]EWECJÓN ]WI]EWECJÓN JNJCJEB JNJC JEB LI BDS EBJKIN\DS? JLIN\J@JCECJÓN LIB EBJKIN\D Z SY E]\J\YL D ND ]EWE IB CDNSYKD AYKEND AY KEND (\J]DS LI ]ISCELD, ]I SCELD, CEWNI, PIWL PIWLYWES, YWES, @WY\ES...) BEPELD, CDW\IS (LINDKJNECJÓN LI BES LJ@IWIN\IS ]JI_ES LI E]WDPICAEKJIN\D E]WDPICAEK JIN\D ]EWE CELE CELE \J]D LI EBJKIN\D Z ]WDLYC\D), LISCDNFIBECJÓN Jlintj`jcecjón lib ebjkintd y su eptjtul d nd pere ib cdnsukd aukend (tjpds li pisceld, cerni, virlures, `rutes...) \jpds li ebjkintds Sifÿn su prdcilincje Sifÿn su freld li utjbjlel Cbesj`jcecjón y cerectirëstjces li bds lj`irintis tjpds li ebjkintds Båctids. Cbesj`jcecjón y cerectirëstjces Lindkjnecjón finêrjce Li`jnjcjón li bes ljstjntes cbesis li bicais Cbesj`jcecjón Cerectirëstjces li bes bicais Cernis. Cbesj`jcecjón y cerectirëstjces Li`jnjcjón li be cerni Cerectirëstjces Cbesj`jcecjdnis li bes cernis Evis. Cbesj`jcecjón y cerectirëstjces Lindkjnecjón finêrjce Cbesj`jcecjón li bes evis Cbesj`jcecjón li bes cernis li evi Cerectirëstjces Kekë`irds li ceze y sjkjberis Kekë`irds li ceze Cbesj`jcecjón ]iscelds. Cbesj`jcecjón y cerectirëstjces Lindkjnecjón finêrjce Cbesj`jcecjón Cerectirëstjces Bifukgris. Cbesj`jcecjón y cerectirëstjces Lindkjnecjón Cbesj`jcecjón Cerectirëstjces
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
5<:
Pirlures y adrtebjzes. Cbesj`jcecjón y cerectirëstjces Lindkjnecjón Cbesj`jcecjón li bes adrtebjzes Cerectirëstjces Adrtebjzes lisiceles Adrtebjzes lisajlreteles Kizcbe oubjene d li ajirges Cerectirëstjces finirebis li bds prdluctds lisicelds y lisajlretelds
Beveld, cdrtis (lindkjnecjón li bes lj`irintis pjizes li eprdvicaekjintd pere cele tjpd li ebjkintd y prdluctd) Adrtebjzes ]riibegdrecjón Beveld y airkdsield ]ibeld Iscebleld Gbenquield Lisenfreld Cdrtis Ibegdrecjón E be pbencae, perrjbbe Eb vepdr Airvjle Eseles eb adrnd Grisieles @rjtes Fbesieles Sebtieles Wiadfeles Fretjneles Bes petetes Epbjcecjdnis Cdnljkintd ]betd prjncjpeb Fuernjcjón Licdrecjón Evis ]riibegdrecjón Bjkpjize Lispjici
59=
\ike 6
Ibegdrecjón Grjlele ]ere perrjbbe Gebdtjne Febentjne Epbjcecjdnis
Pecund ]riibegdrecjón Ibegdrecjón Isqujner Lispjizer Lisauiser Bjkpjer @jbitier Kicaer Kerjner Grjler Gbenquier Eldger Cbevitier Kercer Kdblier Lisenfrer Su`refer ]jcer Epbjcecjdnis y lindkjnecjón li bes pjizes Dvjnd ]riibegdrecjón \ircjd entirjdr \ircjd cintreb \ircjd pdstirjdr Cegize Ibegdrecjón Cegize ]iscuizd ]icad Cerrê Caubites Cdrdne
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
595
Sjbbe Cadps Cune Gerón ]jirne ]ebitjbbe Pëscires Kends Epbjcecjdnis
]drcjnd (cirld) ]riibegdrecjón \ircjd entirjdr \ircjd cintreb \ircjd pdstirjdr Cegize Ibegdrecjón Cegize Cuibbd ]epele Cerrê ]jirne ]ebitjbbe Cdljbbd Cdstjbber Sdbdkjbbd ]encite Pëscires Epbjcecjdnis ]isceld ]riibegdrecjón ]iscelds cjbënlrjcds ]iscelds pbends Dtrds piscelds Ibegdrecjón Lisispjneld Wecjdnekjintd Cdrtis
597
\ike 6
Kerjscd Cruståcids (Nêcdre, gdfeventi, fekge…) ]riibegdrecjón Ibegdrecjón Kdbuscds ]riibegdrecjón Ibegdrecjón
Liscdnfibecjón ]dlrëekds licjr qui be liscdnfibecjón is be rifinirecjón li un prdluctd qui privjekinti ae sjld cdnfibeld, pdr bd qui sj cdnsjlirekds istd une rifinirecjón li ebjkintds, si tinlrå qui cukpbjr une sirji li ndrkes pere qui ib prdluctd in cuistjón si rifiniri y tinfe bes kjskes cerectirëstjces drfendbêptjces qui entis li su tretekjintd li cdnfibecjón
\ÊCNJCES LI KENJ]YBECJÓN Z CDNSIWPECJÓN LI EBJKIN\DS Kenjpubecjón li ebjkintds Yne li bes kiljles utjbjzeles pere be privincjón li bes in`irkilelis trenskjtjles pdr bds ebjkintds, is ib cdntrdb li bds kenjpubeldris li ebjkintds. Aeste eadre isi cdntrdb si vinëe riebjzenld kiljenti ixåkinis kêljcds epdyelds pdr têcnjces li begdretdrjd y/d reljdbófjces.
\êcnjces \êcnjc es li kenjpubecjón li ebjkintds \êcnjces li kenjpubecjón y cdnsirvecjón in cruld li adrtebjzes y virlures \êcnjces Kenjpubecjón Cdnsirvecjón Kenjpubecjón y cdnsirvecjón in cruld li bes petetes Kenjpubecjón Cdnsirvecjón Cdnljcjdnis ispicjebis y tdbirencjes ]rdajgjcjdnis Bifukgris Cdnciptds finirebis \êcnjces li kenjpubecjón y cdnsirvecjón in cruld Inveseld Cdnsirvecjón ]iscelds y kerjscds \êcnjces li kenjpubecjón lib pisceld Ljspdsjcjdnis finirebis Invesis \renspdrtis Cdnsirvecjón in cruld lib pisceld
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
593
Kenjpubecjón y cdnsirvecjón lib kerjscd Inveseld y trenspdrti Cdnsirvecjón li bds kdbuscds kås cdkunis
Cernis Kenjpubecjón \renspdrti y cdnsirvecjón Evis Cdnciptd y cerectirëstjces Kenjpubecjón \renspdrti y cdnsirvecjón li bes evis @rutes
\êcnjces, \êcnjce s, sjstikes y kêtdlds li cdnsirvecjón li ebjkintds Kêtdlds treljcjdnebis li cdnsirvecjón Sebeld Bes têcnjces Iqujpds esdcjelds Cureld Bes têcnjces Iqujpds esdcjelds Lisicecjón Bes têcnjces Iqujpds esdcjelds Eaukeld Bes têcnjces Iqujpds esdcjelds Eldgds Bes têcnjces Iqujpds esdcjelds Incurtjld Bes têcnjces Iqujpds esdcjelds Iscegicai Bes têcnjces Iqujpds esdcjelds Cdn`jteld Cdkpdtes
59<
\ike 6
Kêtdlds `ësjcds li cdnsirvecjón Cebdr ]estiurjzecjón Istirjbjzecjón Ypirjzecjón (Y.A.\.) Jrreljecjón Buz ubtrevjdbite Jrreljecjón jdnjzenti Inveselds Inveseld eb vecëd Inveseld in etkós`ire prdtictdre (I.E.].) Kêtdlds quëkjcds li cdnsirvecjón Eljtjvds cdnsirveldris Eljtjvds entjdxjlentis Kêtdlds li cdnsirvecjón pdr `rëd @rëd pdsjtjvd @rëd nifetjvd Cdnfibecjón Ybtre cdnfibecjón Egetjkjintd li tikpiretures
Wjisfds pere bds ebjkintds lirjvelds li su kenjpubecjón ]ere qui un ebjkintd sie cdnsjlireld eciptegbi lisli ib puntd li vjste lib cdnsukjldr, is niciserjd qui lisli ib kdkintd in qui si prdluod be ricdbiccjón aeste qui `jnebkinti bbife e sir cdnsukjld, nd aeye sjld dgoitd li ebtirecjdnis
Ebjkintecjón. \icndbdfëe li cdcjne
599