PUSAT LATIHAN PENGAJAR & KEMAHIRAN LANJUTAN L ANJUTAN JALAN PETANI 19/1, SEKSYEN 19, 40900 SHAH ALAM, SELANGOR
KERTAS PENERANGAN (INFORMA (INFORMA TION SHEET)
KOD DAN NAMA EE-021-3:2012 ELECTRONIC EQUIPMENT TROUBLE PROGRAM / SHOOTING REPAIR AND MAINTENANCE PROGRAM CODE & NAME TAHAP / LEVEL
L3
NO DAN TAJUK UNIT KOMPETENSI / COMPETENCY UNIT NO. AND TITLE
EE-021-3:2012-C03 ELECTRONIC EQUIPMENT PREVENTIVE MAINTENANCE
1. 2. 3. 4.
NO. DAN PENYATAAN AKTIVITI KERJA / WORK ACTIVITIES NO. AND STATEMENT STATEMENT
5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
NO. KOD / CODE NO.
IDENTIFY THE ELECTRONIC EQUIPMENT TO BE SERVICE AND MAINTAINED PREPARE THE PREVENTIVE TOOLS AND MAINTENANCE TOOL AND MATERIAL IDENTIFY MAINTENANCE SCHEDULE RECORD IDENTIFY LOCATION OF THE ELECTRONIC EQUIPMENT CHECK SERVICE MANUAL AND CONTENTS CHECK POWER SOURCE DISMANTLE ELECTRONICS EQUIPMENT PERFORM SERVICING ACTIVITIES ASSEMBLE ELECTRONICS EQUIPMENT PART INSPECT THE EQUIPMENT ADJUSTMENT AS PER SPECIFICATIONS PERFORM FUNCTIONALITY FUNCTIONALITY TEST COMPLETE THE TEST CHECK CHECK LIST AS PER SPECIFICATION COMPLETE SERVICE SERVICE BOOK REPORTS
EE-021-3:2012-C03/P(5/11)
Muka Surat / Page : Page : 1 Drp / Of 10 10
TAJUK / TITLE : PEMERIKSAAN PEMERIKSAAN BEKALAN B EKALAN KUASA TUJUAN / PURPOSE : Kertas Penerangan ini bertujuan untuk memberi kefahaman dan pengetahuan kepada pelatih tentang kaedah pengujian sumber bekalan kuasa ACV dan DCV
NO. KOD / CODE NO.
EE-021-3:2012-C03/P(5/11)
Muka Surat / Page : 2 Drp / Of 10
PENERANGAN / INFORMATION : Bekalan kuasa ialah suatu peranti eletronik yang membekalkan kuasa elektrik kepada peralatan beban elektrik. Bagi peralatan elektronik, bekalan kuasa DC adalah merupakan satu liitar elektronik yang menukarkan voltan bekalan utama AC 240V kepada voltan DC yang diperlukan. Bekalan Kuasa (Power Supply) yang dibekalkan dalam negara kita adalan dalam bentuk AC 240V RMS dan 50Hz. 1. FUNGSI BEKALAN KUASA Fungsi utama bekalan kuasa adalah untuk menukar satu bentuk tenaga eletrik kepada yang lain dan, hasilnya, bekalan kuasa kadang kala dikenali sebagai penukar kuasa eletrik. Sesetengah bekalan kuasa adalah peranti bersendirian, tak kelihatan, sementara yang lain di bina pada peranti lebih besar bersama muatan mereka. Contoh yang kedua terdapat pada komputer meja dan peranti eletronik pengguna. Setiap pembekal kuasa perlu mendapatkan kuasa yang dibekalkannya kepada bebanannya, termasuk juga sebarang tenaga yang digunakannya ketika melakukan tugasan tersebut, daripada sumber tenaga. Bergantung pada reka bentuknya, bekalan kuasa mungkin mendapatkan tenaga dari pelbagai jenis punca kuasa, termasuk sistem penghantar tenaga eletrik, peranti simpanan tenaga seperti bateri dan sel bahan api, sistem eletromagnetik seperti generator eletrik dan pengulangalik, penukar kuasa suria, atau sumber kuasa yang lain. Kesemua pembekal kuasa memiliki input kuasa, yang menerima tenaga dari punca kuasa, dan keluaran kuasa yang menghantar kuasa pada beban. Dalam kebanyakan bekalan kuasa input dan output kuasa kuasa terdiri daripada penyambung eletrik atau sambungan litar terdawai keras, sungguhpun sesetengah bekalan kuasa menggunakan pemindahan kuasa tanpa wayar menggantikan sambungan galvanik bagi input atau output kuasa. Sesetengah bekalan kuasa memiliki input atau output jenis lain juga, untuk fungsi seperti kawalan dan pemantauan luaran.
2. MASUKAN SUMBER BEKALAN KUASA ELEKTRIK PADA PERALATAN ELEKTRONIK Masukan bekalan kuasa bermula daripada soket 3 pin 240 ACV dan disambungkan arus voltan ACV tersebut pada komponen elektronik iaitu transformer dan tugasnya adalah sebagai mengurangkankan arus voltan ACV menjadi rendah. Arus elektrik yang ada pada transformer itu dikurangkan dan melalui rectifier untuk proses penukaran voltan ACV ke DCV . Setelah proses penukaran voltan selesai , voltan DC terus mengalir pada komponen-komponen yang ada pada board dan menapis arus elektrik tersebut terus mengeluarkan (output) keluaran. Satu unit bekalan kuasa DC mengandungi 4 bahagian utama seperti berikut :
NO. KOD / CODE NO.
EE-021-3:2012-C03/P(5/11)
Rajah 1 : Litar bekalan kuasa
Muka Surat / Page : 3 Drp / Of 10
NO. KOD / CODE NO.
EE-021-3:2012-C03/P(5/11)
Muka Surat / Page : 4 Drp / Of 10
2.1. CARA PENGIRAAN KUASA DAN VOLTAN ELEKTRIK
Rajah 2: Formula pengiraan voltan dan kuasa elektrik Cara pengiraan Voltan :
Voltan V- (voltan)
= Arus x Rintangan = I ( Ampere) x R (Ω) V
= IR
Cara pengiraan KUASA :
Kuasa P (watts)
= Arus ( Ampere) x Voltan (voltan) = I ( Ampere) x V (voltan) P
= IV
Formula Elektrik Kiraan Voltan = Arus x RintanganV (volts) = I (Ampere) x R (Ω)V = IRKiraan Kuasa = Arus (ampere) x Voltan (volts)P (watts) = I (ampere) x V (volts)P = IV Kuasa Elektrik adalah kadar kerja yang dihasilkan oleh arus elektrik. Kerja yang dihasilkan adalah dalam bentuk cahaya, haba, bunyi dan gerakan. Kuasa diukur dalam unit watt (W)
NO. KOD / CODE NO.
EE-021-3:2012-C03/P(5/11)
Muka Surat / Page : 5 Drp / Of 10
Mengira Kuasa Elektrik yang digunakan bergantung pada nilai voltan dan arus.Formula mengira kuasa adalah : P = V x I Iaitu : P = kuasa V = voltan I = arus Cth soalan: Q1. Sebuah radio berlabel 100 W/240 V. Berapakah nilai arus elektrik yang digunakan ? Kuasa = Voltan x Arus Arus = Kuasa / Voltan I = P/V = 100 W / 240 Volt = 0.42 A
3. JENIS-JENIS ALAT PENGUJI PENYELENGARAAN a. Multimeter Pelbagai Fungsi Multimeter adalah sebuah alat ukur yang digunakan untuk mengukur arus elektrik, voltan elektrik, dan rintangan atau ketahanan suatu benda yang biasa disebut avometer. Tidak hanya itu saja fungsinya, alat ini juga mampu mengukur peraruhan, frekuensi, suhu dan masih banyak lagi, sebab itulah mengapa alat ini disebut sebagai multimeter. Alat ini mempunyai pelbagai bahagian penting yang ada di dalamnya, yang mempunyai kegunaan individu masing-masing yang terdapat pada multimeter ini. Dan pelbagai elemen yang terkandung pada multimeter ini contohnya seperti suis rangkuman atau pelemah masukan yang mempunyai kegunaan sebagai pengimbang atau sekatan voltan masukkan pada ukuran nilai yang diingini
NO. KOD / CODE NO.
EE-021-3:2012-C03/P(5/11)
Muka Surat / Page : 6 Drp / Of 10
Rajah 3 : Multimeter Analog i. Fungsi multimeter Analog dan Digital Multimeter adalah berikut:
Menguji diod dengan tujuan untuk mengesan tahap kerosakan akibat suatu hal yang tidak kita ketahui Mengukur voltan DC Mengukur arus DC Mengukur voltan AC Pemeriksaan hubungan singkat Menguji transistor PNP Menguji kapasitor elektrolitik Pengukur rintangan pada multimeter Penguji transistor NPN
Rajah 4: Meter bacaan bagi multimeter Analog
NO. KOD / CODE NO.
EE-021-3:2012-C03/P(5/11)
Muka Surat / Page : 7 Drp / Of 10
b. Test Pen i) pengenalan: Test pen ialah alat yang di gunakan untuk memeriksa atau mengetahui kehadiran suatu voltan elektrik. Test pen berbentuk pemutar skru yang mempunyai mata minus (-) bersaiz kecil pada bahagian hujungnya. Test pen juga mempunyai penyepit seperti pen sebelumnya dan di dalamnya terdapat led yang mampu menyala penunjuk voltan elektrik.
Rajah 5: Test pen Biasanya Test pen boleh digunakan untuk voltan elektrik 80 Volt hingga 500 Volt
ii) Kegunaan / Fungsi: Fungsi Test pen iaitu untuk mengetahui ada tidaknya tegangan elektrik pada suatu benda, mesin dan sebuah litar elektrik ada kuasa elektrik atau tidak, fungsi lain iaitu untuk membuka skru daripada komponen alat elektrik.
4. JENIS BEKALAN KUASA
i) ii)
i.
Kuasa Arus Terus (DC) Kuasa Arus Ulang Alik (AC)
Arus Terus ( DC)
Arus terus (DC, juga AT) merujuk kepada arus elektrik yang mengalir sehala. Arus terus dihasilkan daripada pelbagai sumber seperti bateri, sel suria serta dinamo jenis komutator. Di dalam arus terus, cas elektrik mengalir pada arah yang tetap, berbeza dengan arus ulang-alik (AC).
NO. KOD / CODE NO. Bateri
EE-021-3:2012-C03/P(5/11) Sel suria
Muka Surat / Page : 8 Drp / Of 10 Dinamo
Rajah 6 : jenis-jenis sumber arus terus
Rajah 7: Gelombang jenis arus terus. Arus terus juga boleh diperolehi daripada bekalan arus ulang-alik dengan menggunakan diod atau rectifier yang membenarkan arus mengalir sehala sahaja. Arus terus juga boleh ditukar kembali ke a rus ulang-alik dengan menggunakan inverter ataupun set motor-penjana. Sistem penghantaran elektri k pertama (dibangunkan oleh Thomas Edison pada lewat abad ke-19) menggunakan arus terus. Oleh kerana kelebihan arus ulang-alik lebih baik berbanding arus terus dalam penukaran voltan serta penghantaran, hampir kesemua sistem penghantaran elektrik menggunakan arus ulang-alik. Bagi aplikasi yang memerlukan arus terus, seperti sistem kereta api elektrik yang menggunakan rel ketiga, arus ulang-alik dihantar ke pencawang, yang seterusnya ditukarkan ke arus terus dengan menggunakan rectifier .Arus terus digunakan untuk mengecas bateri, serta pada hampir kesemua sistem elektronik seperti pada sistem bekalan kuasa. Kuasa elektrik arus terus pada kuantiti yang besar digunakan dalam
NO. KOD / CODE NO.
EE-021-3:2012-C03/P(5/11)
Muka Surat / Page : 9 Drp / Of 10
penghasilan aluminium daripad bijihnya serta proses elektrokimia yang lain. Sistem penghantaran arus terus voltan tinggi (HVDC) digunakan dalam penghantaran pukal bekalan elektrik merentasi jarak yang sangat jauh ataupun untuk menghubungkan antara dua grid arus ulang-alik yang berjiran.
ii.
Arus Ulang-Alik (AC)
Arus ulang-alik (AC, juga AU) merupakan satu bentuk arus elektrik yang arah alirannya berulang-alik, tidak seperti arus terus (DC atau AT), yang mana arah alirannya adalah tetap. Bentuk gelombang yang lazim bagi arus AC adalah dalam bentuk gelombang sinus, memandangkan ia menghasilkan satu bentuk penghan taran elektrik yang paling cekap. Walau bagaimanapun di sesetengah aplikasi pula bentuk gelombang yang berbeza digunakan, seperti bentuk gelombang segitiga ataupun gelombang segiempat sama. Secara umumnya, AC merujuk kepada bentuk tenaga elektrik yang dihantar ke rumah dan premis perniagaan. Walau bagaimanapun, isyarat audio dan radio yang dibawa oleh wayar elektrik juga merupakan contoh arus ulang-alik. Dalam aplikasi tersebut, matlamat utama ialah memperoleh semula maklumat yang dikodkan (atau dimodulasi) ke isyarat AC.
Rajah 8: Gelombang AC dan DC
Rajah 9 : Litar bekalan arus terus (dc) dan arus ul ang alik (ac)
NO. KOD / CODE NO.
EE-021-3:2012-C03/P(5/11)
Muka Surat / Page : 10 Drp / Of 10
SOALAN / QUESTIONS: 1.
Nyatakan tiga alat pengujian bekalan kuasa dalam elektronik? a. __________________________________________________________________ b. __________________________________________________________________ c. __________________________________________________________________
2.
Berikan dua fungsi multimeter selain dari menguji ACV dan DCV . a. __________________________________________________________________ b. __________________________________________________________________
3. Apakah fungsi filter dalam litar power supply ? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________
4. Terangkan sumber bekalan kuasa masukan berlaku pada power supply . _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________
RUJUKAN / REFERENCES: 1. Total Quality Management reference books 2. R.A. Bravery and A.P. (1974)Television and Electronic Servicing Gilbert Newnes / Butterworths, 3. Wayne Lemons, Transistor (1972). Radio Servicing Course. Howard W. Sams and Company, 4. Joseph A. Risse, 1968. Understanding Electronic Test Equipment . H. W. Sams, , 5. Bernard Grob. (1997). Basic Electronics. McGraw-Hill 6. Joseph A. Risse. (1968). Understanding electronic test equipment . H. W. Sams
