Dilbilim Terimleri
(GENEL VE UYGULAMALI DİLBİLİM TERİMLERİNDEN SEÇMELER)
A
açımlama paraphrase ad noun adbilim onomastics adıl pronoun adıllaştırma pronominalisation adlaştırma nominalisation ad öbeği noun phrase adsoylu nominal ad tümceciği noun clause ad tümcesi nominal sentence aktarma sözcük loan word algılayıcı beceriler receptive skills altanlamlılık hyponymy alt değişke low variety anadil proto-language anadili mother tongue anadili konuşuru native speaker ana tümcecik main clause anlam meaning anlambilim semantics anlam daralması semantic restriction anlam genişlemesi semantic extension anlamlama signification anlatı narrative araç gereç değerlendirme materials evaluation araçlık işlevi instrumental function aradil interlanguage artalan bilgisi background information artgön derim anaphora artık bilgi redundancy artilgeç postposition artsürem/artzaman diachrony art ünlü back vowel ayrık tümce cleft sentence
Türkçe-İngilizce bileşik tümce compound sentence bilgi boşluğu information gap bilgisayarlı çeviri machine translation bilgisellik işlevi informative function
B
bağımlı tümcecik dependent clause bağımsal dilbilgisi dependency grammar bağımsız biçim free form bağımsız tümcecik independent clause bağıntı kuramı relevance theory bağlam context bağlamdan bağımsız context free bağlamlı dizin concordance bağlantılı dil agglutinating language bağlayıcı eylem linking verb başarı testi achievement test belirleyici determiner
belirli tanımlık definite article belirsizlik ambiguity belirsiz tanımlık indefinite article belirteç adverb belirtili marked belirtke signal benimsenmiş sesletim received pronunciation benzeşim assimilation betimlemeli dilbilgisi descriptive grammar betimlemeli dilbilim descriptive linguistics beyindilbilim neurolinguistics biçem style biçim form biçimbilgisi morphology biçimbirim morpheme biçimbirimcik allomorph bildirişim communication bileşen component
1
bilim dili scientific language
bilişsel gelişme cognitive development bireşimsel dil synthetic language buyrum imperative
bükünlü diller inflectional languages bürün öğeleri prosodic features bütünce dilbilimi corpus linguistics bütünleyici güdülenme integrative approach büyük ölçekli dilbilim macrolinguistics büyük ölçekli yapı macro structure büyük ünlü uyumu palatal harmony C
canlı adı animate noun cansız adı inanimate noun cins gender
Ç çağrışımsal anlam associative meaning çatı voice çekim inflection çekimli eylem finite verb çekimsiz eylem non-finite verb çekirdek tümce kernel sentence çeviri translation çevriyazı transcription çıkartmalı sınav cloze procedure çiftdudaksıl bilabial çift ünlü diphtong çizgisel izlence linear syllabus çocuk dili child language çokanlamlılık polysemy çokdilli multilingual çok heceli polysyllabic çözümlemeli dil analytic language D
dağılım distribution damaksıllaşma palatalisation davranışsal amaçlar behavioural objectives değişke variety denetimli alıştırma controlled practice deneysel yöntem experimental method dengeli ikidillilik balanced bilingualism
derin yapı deep structure devrik tümce inverted sentence dil language/langue dil ailesi family of languages dil aktarımı language transfer dil atlası linguistic atlas dil becerileri language skills dilbilgisel grammatical dilbilgisellik grammaticality dilbilgisi grammar dilbilgisel izlence grammatical syllabus dilbilgisi öğretimi grammar teaching dilbilim linguistics dilbilim ve dil öğretimi linguistics and language teaching dilbilimsel çözümleme linguistic analysis dil değişkesi language variety dil devrimi language reform dil dışı extralinguistic dil edinimi language acquisition dil edinim düzeneği language acquisition
device dil genelceleri language universals dil işitim yöntemi audio-lingual method dilötesi dilbilim paralinguistics dil planlaması language planning dilsel bağlılık language loyalty dilsel edinç linguistic competence dilsel görecelik linguistic relativity dilsel işlev language function dilsel topluluk linguistic community dilsel tutum language attitude dil siyasası language policy dil yeteneği language aptitude dil yeterliği language proficiency dil yitimi aphasia dişil feminine dizgeci dilbilim systemic linguistics dizim ağacı tree diagram dizimce paradigm dizisel ilişkiler syntagmatic relations doğal dil natural language doğuştanlık varsayımı innateness hypothesis dolaylı anlatım indirect speech dolaylı sözeylem indirect speech act dolaysız anlatım direct speech dönüşüm alıştırması transformation drill dönüşüm bileşeni transformational component dudaksıllaşma labialisation durum case durum dilbilgisi case grammar durum eylemi stative verb duygusal süzgeç affective filter düşünsel çerçeve kuramı schema theory düzanlam denotation düzenek code
düzenek çözme decoding düzenekleme encoding düzenli eylem regular verb düzsöz edimi locutionary act düztümce statement düzvarım yöntemi direct method E
edilgen çatı passive voice edilgen sözvarlığı passive vocabulary edim performance edimbilim pragmatics edimbilim yetisi pragmatic competence edimsel performative edimsöz illocutionary act edinim acquisition edinim sırası order of acquisition eğitimsel dilbilim educational linguistics eğretileme metaphore ek suffix eklemleme articulation eklemleyici articulator eklenti soru tag question ekleyici ikidillilik additive bilingualism eksiltme ellipsis eleştirel dilbilim critical linguistics erek dil target language eril masculine eşadlılık homonymy eşanlamlılık synonymy eşgönderge co-reference eşik düzeyi threshold level eşsüremli/eşzamanlı synchronic eşsesli homophone eşyazımlı homograph eşzamanlı synchronic etkisöz perlocutionary act eylem verb eylem çekimi conjugation eylem öbeği verb phrase
2
eylem zamanı tense eylemlik infinitive ezgi düzeni intonation pattern G
geçerli dil lingua franca geçişli eylem transitive verb geleneksel dilbilgisi traditional grammar genel amaçlı İngilizce general purpose English genel dilbilim general linguistics genelleyici gönderim generic reference genizsi nasal gereklilik kipi necessitative mood gereksinim çözümlemesi needs analysis geri iletim feedback girişim interference gönderen addresser gönderge referent gönderge işlevi referential function görev temelli izlence task syllabus görsel-işitsel araç audio-visual aid
görünüş aspect gösterge sign göstergebilim semiotics gösterici deictic gösterilen signified
H
harf çevirisi transliteration hece syllable
hece yazısı syllabic writing İ iç bağlam co-text içek infix içerik geçerliği content validity içe yerleştirme embedding iç güdülenme intrinsic motivation ikidillilik bilingualism iki kültürlülük biculturalism iki lehçeli bidialectal ikileme reduplication ikinci dil edinimi second language acquisition ilgeç preposition ilgi tümceciği relative clause ilişki işlevi phatic communion incelik politeness insanbilimsel dilbilim anthropological linguistics istek kipi optative isteme kipi subjunctive
işitimsel sesbilgisi auditory phonetics işîevselcilik functionalism işlevsel dilbilim functional linguistics işlevsel izlence functional syllabus iyelik durumu genitive case izlence syllabus K kabul edilirlik/benimsenirlik acceptability kalma durumu locative case
kapsamlı yanlış global error karma dil pidgin
karşılaştırma comparison karşılaştırmalı dilbilim comparative linguistics
karşıtanlamlılık antonymy karşıtlık opposition karşıtsal çözümleme contrastive analysis kavramlar dizini thesaurus kavramsal dilbilgisi notional grammar kaynak dil source language kesit register kılıcı agent
kırma dil Creole
kip mood
kişi etkileşimli işlev interpersonal function konuşma biçemi speech style konuşma olayı speech event konuşma sağaltımı speech therapy konuşma sırası turn taking koşaç copula kök root köken bilgisi etymology kullanım/kullanış use/usage kural rule
kuralcı dilbilgisi prescriptive grammar kurucu constituent
küçük ünlü uyumu labial assimilation kültürlenme acculturation küme çalışması group work kütle adı mass/uncountable noun L
lehçe dialect lehçebilim dialectology M
madde çözümlemesi item analysis mantıksal özne logical subject meslek amaçlı İngilizce vocational English metin text metin dilbilgisi text grammar metindilbilimi textlinguistics N nedensizlik arbitrariness nesne object niceleyici quantifier niteleyen modifier niteleyici qualifier noktalama punctuation O
okumalık sözvarlığı reading vocabulary okuma yitimi alexia okuryazarlık literacy olgu incelemesi case study olumsuzluk negation olumsuz aktarım negative transfer ortaç participle ortak dil common language, lingua franca
Ö öbek phrase ödünçleme loan word öğrenci merkezli öğretim learner -centred education
öğretim dili medium of instruction öğretimsel dilbilgisi pedagogical grammar öğretmen odaklı teacher- centred ölçün norm, standard ölçünleştirme standardization ölçünlü İngilizce standard English ölü dil dead language ön belirleyici pre-detenniner önbiçim pro-form önek prefix önerme proposition öneylem pro-verb öngönderim cataphora ön öğretim pre-teaching önsayıltı presupposition ön sınav pre-test örnekseme analogy örneksemeciler analogists örtmece euphemism ötüm voice ötümSü voiced özarama skimming
3
özne subject öznelik theme
P
parça segment parçacık partide parçalarüstü suprasegmental pekiştirme reinforcement psikodilbilim bkz.ruhdilbilim R resmi dil official language resmi konuşma formal speech resmiyet dışı konuşma informal speech ruhdilbilim psycholinguistics
S Sapir-Whorf varsayımı Sapir-VVhorf hypothesis saygılık honorifics saymaca conventional seçenekli soru yes-no question seçimlik dönüşüm optional transformation seçmeli yöntem eclectic method ses değişimi sound change sesbilgisi phonetics sesbilim phonology sesbirim phoneme sesbirimcik allophone sesçil simgeler phonetic symbols sesçil abece phonetic alphabet ses değişimi phonetic change seslem/hece syllable seslenme biçimleri address forms sesletim pronunciation sezdirim implication sıfır biçimbirim zero morpheme sıklık frequency smıfiçi etkileşim classroom.interaction sınıf söylemi classroom discourse sınıf yönetimi classroom management sıralayıcı diller juxtaposing languages sonek suffix soru adılı interrogative pronoun soru tümcesi interrogative sentence soyut ad abstract noun söylem discourse söylem çözümlemesi discourse analysis söylem ezgisi discourse intonation söyleyiş sesbilgisi articulatory phonetics sözbilim rhetoric sözce utterance sözcük word sözcük düzlemi lexis sözcük türü part of speech sözcük temelli izlence lexical syllabus sözcükbirim lexeme sözcükbilgisi lexicology sözcüksel belirsizlik lexical ambiguity söz-dışı iletişim nonverbal communication sözdizimi syntax sözdizimsel bileşen syntactic component sözel oral/verbal sözel eksiklik kuramı verbal deficit hypothesis sözel kültür oral culture sözeylem speech act sözlü çeviri interpretation sözcükbilgisi lexicology sözlükbilim lexicography sözlükçe lexicon sözvarlığı vocabulary söz yitimi aphasia
Ş şive accent T tamlayan durumu genitive tanındık article tarama scanning tarihsel dilbilim historical linguistics tek sözcük holophrase tekdillilik monolingualism tekanlamlılık monosemy tekil singular telkin yöntemi suggestopedia
temel İngilizce Basic English temel tümce main clause terimbilim terminology
toplum bağlamı social context toplumdilbilim sociolinguistics toplumsal dil yetisi sociolingüistic
competence
toplumsal işlev social function tümce sentence tümcecik clause tümce kalıbı sentence pattern tümdengelimsel yaklaşım deductive approach
türetme derivation türev derivative U
ulaç gerund ulamsal bileşen categorial component ulusal dil national language
uluslararası sesçil abece international phonetic alphabet
üretken beceri productive skill üstanlamlık superordinate üstdil metalanguage üstdil işlevi metalinguistic function üstsesbirim archiphoneme V
varsayım hypothesis vurgu accent vurgulama accentuation
Y
yabancı dil öğretimi foreign language teaching yabancı konuşması foreigner talk yalın durum nominative yalın tümce simple sentence yananlam connotation
yanlış error yanlış çözümlemesi error analysis yanlış kökenleme folk etymology yansımalı sözcük echoic word yansızlaşma neutralisation yan tümce subordinating/dependent clause yapay dil artificial language
yapı structure yapım eki derivational suffix yapısal betimleme structural description yapısalcılık structuralism yapısal dilbilim structural linguistics yapısal izlence structural syllabus yardımcı eylem auxiliary verb yarımdillilik semi-lingualism yazım ortography yazma yitimi agraphia
uyaran-tepki stimulus-response
yeniyapım sözcük neologism
uygulamalı dilbilim applied linguistics uyum
yerli dil vernacular
concord
uzaklık incelemesi proxemics
yineleme alıştırması repetition drill yoğun okuma intensive reading
uzaksak incelik negative politeness
yol yordam strategy
yorumlayıcı anlambilim interpretive Ü ünlem interjection ünlü uyumu vowel harmony ünsüz consonant ünsüz uyumu consonant harmony üretici generative üretici dilbilgisi generative grammar üretimsel anlambilim generative semantics üretimsel dönüşümlü dilbilgisi transformational generative grammar
4
semantics
yöntembilim methodology yüklem predicate yüzey yapı surface structure yüz yüze etkileşim face to face interaction Z zaman tense
zorunlu dönüşüm obligatory transformation
İngilizce-Türkçe
A
archiphoneme üst sesbirim
absolute yalın
argot argo
abstract soyut
article tanımlık definite belirli tanımlık
accent vurgu, şive acceptability benimsenirlik
articulation söyleyiş, eklemleme
acculturation kültürlenme
articulator eklemleyici
acculturation hypothesis kültürlenme
articulatory phonetics söyleyiş sesbilgisi
varsayımı
artificial intelligence yapay dil
accuracy/fluency doğruluk/akıcılık
artificial language yapma/yapay dil
acoustic phonetics işitimsel sesbilgisi
aspect görünüş
acquisition edinim
assessment değerlendirme
active /passive language knowledge etken/
assimilation benzeşim
edilgen dilbilgisi
associative learning çağrışımsal öğrenme
active vocabulary etken sözvarlığı
attitude scale tutum ölçeği
additive bilingual education eklemeli iki dilli
attributive niteleyici
eğitim
audio-lingual method dil işitim yöntemi
address form seslenme biçimi
audio visual aid görsel-işitsel araç
adequacy yeterlik
betimleme açıklama explanatory observational gözlem yeterliği descriptive
auditory duyumsal
yeterliği yeterliği
auditory feedback duyumsal geri iletim auditory phonetics duyumsal sesbilgisi aural-oral method duyumsal-sözel yöntem
adjacency pair bitişik sözce
authenticity gerçeklik
adjective sıfat, nitem, önad
automatic processing özdevinimli
adult education yetişkin eğitimi
işlemleme autonomous learning kendi kendine/bağımsız öğrenme auxiliary verb yardımcı eylem avoidance strategy saktnmacı strateji
adstratum üstkatman dili adult language yetişkin dili adverb belirteç adverbial belirteçlik affective duygusal
B
affective filtering duygusal süzgeç
back formation geri zincirleme/art yapım
affective learning duygusal öğrenme
background information artalan bilgisi
affective meaning duygusal anlam
back vowel art ünlü
affix ek
balanced bilingual dengeli ikidilli
affix ek
base component taban bileşeni
affricate yan kapantılı
basic English temel İngilizce
agent kılıcı
basilect alt lehçe
agglutinating language bağlantılı dil
behavioural objective davranışsal amaç
allomorpn altbiçimbirim/biçimbirimcik
behaviourism davranışçılık
allophone sesbirimcik
bicultural iki kültürlü
alphabetic writing abece yazısı
bidialectal iki lehçeli
alveolar dişyuvasıl
bilabial çiftdudaksıl
ambiguity belirsizlik
bilingual ikidilli
analogy örnekseme
bilingual education ikidilli eğitim
analysis çözümleme
bilingualism ikidillilik
analytic language çözümlemeli dil
bilingual syntax measure ikidilli sözdizim
anaphora artgönderim
ölçüsü
animate canlı anomalous aykırı antecedent öncül
binary feature ikili özellik
anthropological linguistics insanbilimsel
borrowing aktarım, ödünçleme
dilbilim
Bloom's taxonomy Bloom sınıflaması body language beden dili bottom up processing tabandan yukarı
aorist koşaç/geniş zaman
işlemleme bound form bağımlı biçim bound morpheme bağımlı biçimbirim
aphasia söz yitimi
brain storming beyin cimnastiği
a posteriori syllabus sonsal izlence
branching programme dallama izlencesi
applied linguistics uygulamalı dilbilim
broad transcription ayrıntısız çevriyazı
appropriateness uygunluk
Broca's area Broca bölgesi
anticipation error öncelenen yanlış antonym karşıt anlamlı
aptitude test yetenek testi C
5
V
CALL (computer assisted language
community language topluluk dili
learning) bilgisayar destekli dil öğrenimi
comparative karşılaştırmalı
cardinal vowel temel ünlü
comparative historical linguistics karşılaş-
caretaker speech bakıcı konuşması
tırmalı tarihsel dilbilim comparative linguistics karşılaştırmalı
case durum case grammar durum dilbilgisi
dilbilim
case study olgu çalışması
competence edinç/yeti
cataphora öngönderim
complement tümleç
category ulam/küme
complex sentence karmaşık tümce
causative verb ettirgen eylem
component bileşen
channel oluk, kanal
composition yazma
child language çocuk dili
compound bileşik
Chi square ki kare formülü
compound bilingualism karmaikidillilik
choral repetition toplu yineleme
compound sentence bileşik tümce
chunking bölümleme
comprehensible input anlaşılabilir girdi
class küme
computational linguistics
classifier sınıflayıcı
bilgisayarlı dilbi-
lim
classroom discourse sınıf içi söylemi
computer assisted language instruction
classroom interaction sınıf içi etkileşim classroom management sınıf içi yönetim
bilgisayar destekli öğretim conative function çağrı işlevi
classroom observation sınıf içi gözlem
conceptual meaning kavramsal anlam
classroom tasks sınıf içi etkinlikleri
concord uyum concordance tanıklı dizin
clause tümcecik
concrete noun somut ad
cleft sentence ayrık tümce
conditional clause koşul tümceciği
closed class kapalı küme
conjunction bağlaç
cloze procedure çıkartmalı işlem
conjugation çekim
cloze test çıkartmalı sınav
connective bağlayıcı
code düzenek
connotation yan anlam
code switching düzenek kaydırma cognate
consonant ünsüz
eşasıllı cognition bilişsel
consonant cluster ünsüz kümesi
cognitive approach bilişsel yaklaşım
consonant harmony ünsüz uyumu
cognitive code approach bilişsel düzenek
constative saptayıcı, betimsel
yaklaşımı
constituent kurucu
cognitive development bilişsel cognitive meaning bilişsel anlam
gelişme
cognitive science bilişsel bilim
immediate constituent birincil kurucu content word içerikli sözcük
cognitive style bilişsel biçeni
content based instruction içerik temelli
cognitive variable bilişsel değişken coherence bağdaşıklık
öğretim context bağlam
cohesion bağlaşıklık
context of situation durum bağlamı context of
collective noun topluluk adı colloquial speech gündelik dil common core ortak öz common language ortak dil communication iletişim, bildirişim communicative approach iletişimsel yaklaşım
utterance sözce bağlamı contrastive karşıtsal contrastive analysis karşıtsal çözümleme contrastive hypothesis karşıtsallık varsayımı control group denetleme kümesi
communicative competence iletişim edimi
controlled practice technique denetimli
communicative function iletişim edimi
alıştırma tekniği
community language learning topluluk
conversation analysis konuşma çözümlemesi
danışmalı dil öğrenimi communicative language teaching iletişimsel
dil öğretimi communicative methodology iletişimsel
cooperative principle işbirliği ilkesi coordination sıralama copula koşaç corpus linguistics bütünce dilbilimi
yöntembilim
6
counselling learning danışmacı öğrenim
elicitation söyletim
countable noun sayılabilir ad
ellipsis eksiltme
course design ders deseni
elliptical eksiltili
Creole
kırma dil
embedded içe yerleşik
critical linguistics eleştirel dilbilim
embedding içe yerleştirme
critical discourse analysis eleştirel söylem
emphatic vurgulu
çözümlemesi critical period hypothesis eşik dönemi
varsayımı
empiricism deneyselcilik encoding düzenekleme ESL (English as a second language) ikinci
dil olarak İngilizce
cultural deprivation kültürel yoksunluk cultural pluralism kültürel çoğulculuk
EOP (English for occupational purposes)
cultural relativism kültürel görecelik
meslek amaçlı İngilizce English medium school İngilizce eğitim
curriculum izlence
yapan okul
curriculum development izlence geliştirme cyclical approach sarmal yaklaşım
error yanlış
cyclical syllabus sarmal/çizgisel izlence
error analysis yanlış çözümlemesi error correction yanlış düzletme error/mistake/lapse yanlış/yanı İma/sürçme
D dative yönelme durumu
EST (English for science and technology)
declarative sentence bildirme tümcesi decoding düzenek çözme
bilim ve teknoloji amaçlı İngilizce ethnography of speaking konuşma kullanım
deductive learning tümdengelimsel öğrenme
bilgisi
deep structure derin yapı
etymology kökenbilgisi
definite article belirli tanımlık
evolutionary linguistics evrimci dilbilim
deictic gösterimsel deixis gösterim
exclamation ünlem expressive function anlatım işlevi
deletion silme, çıkarma
extensive reading yaygın okuma extralinguistic
denotation düzanlam
dil dışı
dental dişsil
F
dependency grammar bağımsal dilbilgisi
face to face interaction yüz yüze etkileşim
dependent clause bağımlı tümcecik
factor analysis etk en çözümlemesi
dependent variable bağımlı değişken
false beginner eksik başlangıçlı öğrenci
derivation türetme
family terms akrabalık terimleri
derivational affix yapım eki
feature özellik
description betimleme
feedback geri iletim
descriptive grammar betimlemeli dilbilgisi
felicity conditions gerçekleşme kuralları
determiner belirleyici
feminine dişil
deviance sapma
field dependent/independent alan bağım-
devoicing ötümsüzleşme
lı/bağımsız
diachronic linguistics art zamanlı dilbilim
field theory alan kuramı
diagnostic test bulgulayıcı sınav
figurative language değişmeceli dil
dialect lehçe
figure of speech söz sanatı
dialogue ikili konuşma
finite state grammar sonlu dilbilgisi
diglossia iki değişkenli dil
finite verb çekimli eylem
dipthong çift ünlü
first language ilk dil
direct method düzvanm yöntemi
flashcard bilgi kartı
direct speech dolaysız anlatım
fluency akıcılık
discourse söylem
foreign language yabancı dil
discourse analysis söylem çözümlemesi
foreigner talk yabancı konuşması
dissimilation benzeşmezlik
form biçim
drill alıştırma
formal biçimsel/resmi formal code resmi düzenek
E
formative test izleme sınavı
EAP akademik amaçlı İngilizce
forms of address seslenme biçimleri
eclectic method seçmeli yöntem
four skills dört beceri
educational linguistics eğitimsel dilbilim
free form bağımsız biçim
EFL (English as a foreign language) yabancı
free practice serbest alıştırma
dil olarak İngilizce
free translation bağımsız çeviri
EGP ( English for general purposes) genel
free variation bağımsız değişim
amaçlı İngilizce elaborated code özenli dil element öğe
frequency sıklık fricative sürtünmeli
function işlev
inanimate noun cansız ad
functional işlevsel
incompatibility bağdaşmazlık
functionalism işlevselcilik
indefinite article belirsiz tanımlık
functional syllabus işlevsel izlence
independent clause bağımsız tümcecik
functions of language dilin işlevleri
indicative mood bildirime kipi indirect object dolaylı nesne
G
indirect speech act dolaylı sözeylem
gender cins
individualised instruction bireyselleştirilmiş
general purpose English genel amaçlı
öğretim
İngilizce generate üretme, oluşturma generative üretici generative grammar üretici dilbilgisi generative semantics üretici anlambilim
Indo-European langauges Hint-Avrupa dilleri
generative transformational grammar
inflection çekim
üretimsel dönüşümlü dilbilgisi
inductive learning tümevarımlı öğrenme inference çıkarım infinitive eylemlik infix içek inflected language bükümlü dil
generic reference genelleyici gönderim
informal speech gündelik dil
genitive case iyelik durumu
information gap bilgi boşluğu
genre tür
information process, ing bilgi işlemleme
gerund ulaç
information theory bilgi iletim kuramı
given information eski bilgi
informative function bilgisellik işlevi
global error kapsamlı yanlış
innatist hypothesis doğuştanlık varsayımı
global learning bütünsel öğrenme
input hypothesis girdi varsayımı instructional
government and binding yönetme ve bağlama
objective öğretim hedefi instrumental
graded reader basamaklı okuma kitabı
function araç işlevi instrumental motivation
grammar dilbilgisi
araç güdülemesi integrated approach bütüncül yaklaşım integrated motivation bütünleyici güdülenme
grammar teaching dilbilgisi öğretimi grammar translation method dilbilgisi
çeviri yöntemi grammatical dilbilgisel/dîlbilgisine uygun
intelligibility anlaşılabilirlik
grammatical ambiguity dilbilgisel belirsizlik
intensive reading yoğun okuma
grammatical category dilbilgisi kümesi
interaction analysis etkileşim çözümlemesi
grammatical function dilbilgisel işlev
interchangebility değiştirilebilirlik
grammatical syllabus dilbilgisi temelli izlence
interference girişim
grammaticality dilbilgisellik grapheme yazibirim group work küme çalışması
intensifier pekiştirici
interim grammar ara dilbilgisi interlanguage aradil interlingual error aradil yanlışı internalise içselleştirmek
H habit alışkanlık habit formation alışkanlık oluşturma heteronymy eşadlılık heuristics nedenleme işlemleri high variety üst değişke
international phonetic alphabet uluslararası
sesçil abece interpersonal function kişi temelli işlev interrogative pronoun soru adılı intuition sezgi intonation pattern ezgi düzeni
historical linguistics tarihsel dilbilim
intralingual skills dil içi beceriler
holistic approach bütüncü yaklaşım
intransitive verb geçişsiz eylem
holophrase tek sözcük
intrinsic/extrinsic motivation içsel/dışsal
homograph eşyazımlı
güdülenme
homonym eşadlı
inverted sentence devrik tümce
homonymy eşadlılık
irregular verb düzensiz eylem
homophone eşsesli
isogloss eşdillik çizgisi
humanistic approach insancıl yaklaşım
isolating language yalınlayan dil
hypercorrection aşın düzeltim
item analysis madde çözümlemesi
hypothesis formation varsayım oluşturma hyponymy altanlamlık
J jargon uğraş dili
I
juncture kavşak
idiolect bireydil
juxtaposing
ill-formed bozuk yapılı
languages
illocution edimsöz
sıralayıcı diller
illocutionary act edimsöz edimi immersion programme yabancı dilde eğitim
K
imperative buyrum
kernel sentence çekirdek tümce
implication sezdirim
kinesics söz dışı iletişim
implicit örtük
kinship terms akrabalık terimleri
8
macro structure büyük ölçekli yapı L
main clause ana tümcecik
labial dudaksıl
manner of articulation eklemleme biçimi
LAD (language acquisition device) dil edinim
marked belirtili
düzeneği langage dil yetisi
mass noun kütle adı
language dil
materials gereç
language acquisition dil edinimi
maxim ilke
language aptitude dil yeteneği
maxim of quantity nicelik ilkesi
language attitude dilsel tutum
materials evaluation araç gereç değerlen-
language change dilde değişme
dirme
language for special purposes özel amaçlı dil
meaning anlam
language functions dilsel işlevler
meaningful drill anlamlı alıştırma
language lab dil deneyliği
M LU ( qmean length of utterance) ortalama
language learning dil öğrenme
sözce uzunluğu mechanical drill biçim
language loyalty dilsel bağlılık
alıştırması
language pedagogy dil eğitimi
medium of instruction öğretim dili
language policy dil siyasası
mentalism usçuluk
language planning dil planlaması
metalanguage üstdil
language proficiency dil yeterliği
metaphor eğretileme
language skills dil becerileri
metonymy ad aktarımı
language teaching dil öğretimi
microiinguistics düzdilbilim
language teaching methodology dil öğretim
micro teaching küçük ölçekli öğretim
yöntembilimi language testing dil sınavı language treatment dil sağaltımı language universal dil genelcesi language variety dil değişkesi langue dil (dizgesi) langue and parole dil ve söz learner centered instruction öğrenci mer kezli
öğretim learning styles and strategies öğrenme biçem
ve stratejisi learner training öğrenci eğitimi LES (limited English speaker) sınırlı İngilizce
konuşuru lesson plan ders planı lexeme sözcükbirim lexical ambiguity sözcüksel belirsizlik lexical field anlam alanı lexical syllabus sözcük temelli izlence lexicography sözlükbilim lexicology sözcükbilim
mim-nıem method düz yinelem minimal pair en küçük çift minority language azınlık dili mistake yanılma/hata modal kiplik modifier niteleyici monitor hypothesis denetleme modeli monolingual tekdilli monosylla bic tek heceli mood kip morpheme biçimbirim morpheme acquisition studies biçimbirim
edinim çalışmaları morphology biçimbilgisi mother tongue anadili motivation güdülenme multicultural educ atio n çok kültürlü eğitim multilingual çokdilli
multiple choice item çoktan seçmeli madde
lexicon sözlük linguistic competence dil yetisi
N
linguistic community dilsel topluluk
narrative anlatı
linguistic philosophy dil felsefesi
nasal genizsi
linguistic relativity dilsel görecelik
national language ulusal dil
linguistics dilbilim
native language anadili
linking verb bağlayıcı eylem
native speaker anadili konuşuru
listening dinleme
natural approach doğal yaklaşım
literary language yazın dili
needs analysis gereksinim çözümlemesi
literature teaching yazın öğretimi
negative politeness uzaksak incelik
loan word aktarma sözcük
negative trans fer olumsuz aktarım
locative case kalma durumu
neologism yeni yapım (sözcük)
locutionary act düzsöz
neuroliııguistics beyindilbilim
long term memory uzun erimli bellek
nominal ad kökenli
low variety alt değişke
nominalisation adlaştırma
LSP (English for special purposes) özel amaçlı
non-defining clause tanımlayıcı olmayan
dil
tümcecik non-finite verb çekimsiz eylem
M
non-standard ölçündışı nonverbal sözel
machine translation bilgisayarlı çeviri
olmayan
macrolinguistics büyük ölçekli dilbilim
norm ölçün
normative grammar kuralcı dilbilgisi
politeness incelik polysemy çokanlamlılık
norm referenced te st ölçün temelli sına v
polysyllabic çok heceli
notional grammar kavramsal dilbilgisi
possessive suf fix iyelik eki
notional syllabus kavramsal izlence
post-modifier sonlamalı niteleyen
noun clause ad tümceciği
postposition edat, ilgeç
noun phrase/NP ad öbeği
pragmatics edimbiîim pragmatic competence edimbiîim yetisi
O
pre-deterrniner ön belirleyen
object nesne
pre dic ate yüklem
object language konu dil
prefix önek
objective amaç, hedef
pre-modifier ön niteleyen
official language resmi dil
prepositional phrase ilgeç öbeği
onomastics adbilim
prescriptive grammar kuralcı dilbilgisi
.
onomatopoeia yansımalı sözcük
presupposition önsayıltı
open ended question açık uçlu sona
pre-teaching ön öğretim
opposition karşıtlık
pre-test ön sınav problem solv ing sorun çözme
optimum age hypothesis uygun yaş varsayımı
pro ced ura l syl lab us işlemci izlence
oral sözel
pro ces s w rit ing süreç odaklı yazma
oral culture sözel kültür oral
pro duc tiv e ski ll üretken beceri
literature sözlü yazın
pro fic ie ncy yeterlik
orthography yazı
pro-fo rm ön biçim
over-generalisation aşırı genelleme
pro gre ss test gelişim sınavı
over-regularisation aşırı kurallaştırma
pro nou n adıl
oxytone language sondan vurgulu dil
pro nun cia tio n sesletim/söyleyiş pro per nou n özel ad
P
pro pos iti on önerme
pair work ikili/eşli çalışma
prosody biirün pro ver b öneylem
pal ata l damaksıl
proxemics uzaklık incelemesi psychoiinguistics
palatalisation damaksıllaşma
ruhdilbilim/psikodilbilim purism
par adi gm örnekçe
özleştirmecilik
paralinguistic dil ötesi par ali ngu ist ic features dil ötesi özellikler
Q
paraphrase açımlama
qualifier niteleyici
participle ortaç
quantifier nicelik sözcüğü
par ts of speech sözcük türü
question tag eklenti soru
passive edilgen
question word soru sözcüğü
passive vocabulary edilgen sözvarlığı passivisation edilgenleştirme
R
patois yerel lehçe
reading okuma
pattern practice örüntü alıştırması
readability okunurluk
peer gro up akran kümesi
reading comprehension okuduğunu anlama
peer teaching akran öğretimi
realia gerçek nesneler
pejoration anlam kötülenmesi
received pronunciation benimsenmiş sesletim
perfect bitmiştik
receptive skills alımlayıcı beceriler
perfective aspect bitmişlik görünüşü
reciprocal verb işteş eylem
performance edim
redundancy artı klik
performative edimsel
reference gönderim
perlocutionary act etkisöz
reflexive dönüşlü
phatic communion ilişki işlevi
regional dialect bölgesel lehçe
phoneme sesbirim
register kesit, özel değişke
phonetics sesbilgisi
regular verb düzenli eylem
phonetic alphabet sesçil abece
reinforcement pekiştirme
phonetic symbol sesçil simge
relative clause sıfat tümceciği
phonology sesbilim
relative pronoun ilgi adılı
phrase öbek
relativisation sıfatlaştırma
phrase structure grammar öbek yapısı
relevance theory bağıntı kuramı
dilbilgisi
remedial grammar düzeltmeci dilbilgisi
pidgin karma dil
rhetorical question tümce değerli som
pidginisation karmalaşma
rule kural
pitch level ses yükseklik düzeyi placement test yerleştirme sınavı
S
place of articulation çıkak/çıkış noktası
Sapir-Whorf hypothesis
poetic function yazınsal işlev
Sapir-Whorf varsayımı scanning tarama
10
script yazı
structural linguistics yapısal dilbilim
second language acquisition ikinci dil edinimi
structural syllabus yapısal izlence
semantic component anlam bileşeni
structure yapı
semantic differential anlam ayırtmacı
student centred learning öğrenci odaklı
semantics anlambilim
öğrenim
semi-lingualism yarımdiliilik
study skills araştırma becerileri
semiotics göstergebilim
style biçem
sentence tümce
stylistics biçembilgisi
sentence pattern tümce kalıbı
subject özne subjunctive isteme kipi
setting konum
subordinate clause bağımlı tümcecik
short term memory kısa erimli bellek
subordinating conjunction yan tümce
sight vocabulary görüntüsel sözvarlığı
bağlacı
signal belirtke
subordinator bağımlayıcı
sign gösterge
substandard ölçünaltı
signification anlamlama
substantive ad
signified gösterilen
subtractive bilingual çıkarmalı ikidilli
signifier gösteren
suffix sonek
silent reading sessiz okuma
suggestopedia telkin yöntemi
silent way sessiz yöntem
summative evaluation sonuç özetleyici sınav
simple sentence yal m tümce
superlative enüstünlük
simulation benzetim
superordinate üstanlamlık
simultaneous interpretation eşzamanlı çeviri
suprasegmentals parçalarüstü
situational language teaching durum daya-
surface structure yüzey yapı
naklı dil öğretimi
SVO language ÖEN (özne-eylem-nesne) dili
situational syllabus durumsal izlence
syllabic writing hece yazısı syllabification
skill beceri
heceleme
skimming özarama
syllable hece/seslem
social context toplumsal bağlam
syllabus izlence
social function toplumsal işlev
syll abus design izlence deseni
sociolinguistics toplumdilbiiim
synchronic linguistics eşzamanlı dilbilim
sociology of language dil toplumbilimi sound
synonym eşanlamlı syntactic structure
source language kaynak dil
sözdizim yapısı syntagnıatic relations dizimsel/yatay ilişkiler syntax sözdizimi synthetic language bireşimsel dil
SOV language ÖNE (özne, nesne , eylem) dili
systemic grammar dizgeci dilbilgisi
special purpose testing özel amaçlı sınav
syst ems approach dizgeci yaklaşım
ses sound change ses değişikliği sound system ses dizgesi
speech act' söz eylem speech community konuşma topluluğu speech
T
defect konuşma kusuru
taboo tabu
speech event konuşma olayı
tagmemics dilbirim bilgisi
speech pathology konuşma bozukluğu speech
tag question eklenti soru
repertoire konuşma dağarı
target language erek dil
speech situation konuşma ortamı speech synthesis konuşma bireşimi speech therapy konuşma sağaltımı speech variety konuşma değişkesi spelling yazım spiral approach sarmal yaklaşım spoken language konuşma dili S-R theory uyaran tepki kuramı standard ölçün(lü)
ölçünlü sapma standardization ölçünleştirme standard language ölçünlü dil Standard variety ölçünlü değişke statement düz tümce stat ive verb dunun eylemi standard deviation
status konum stem
gövde
stimulus uyaran
task görev task based syllabus görev temelli izlence taxonornic sınıflamacı teacher-centred instruction öğretmen
merkezli öğretim teacher education/training öğretmen eğitimi teaching öğretim teaching integrated skills bütünleşik beceri
öğretimi teaching young learners küçüklere dil öğretimi TEFL İngilizcenin yabancı dil olarak öğretimi tense eylem zamanı TESL (teaching English as a second language) ingilizcenin ikinci dil olarak
öğretimi term terim terminology terimbilgisi
stimulus resp onse uyaran tepki
test sınav
strat egy strateji/yordam
test item sınav maddesi
strategic competence yol yordam yetisi
test battery sınav takımı
stress vurgu
testing sınav, sınama, sınavbilim
stress timed rhythm vurgu zamanlı ritim structural description yapısal betimleme
text metin
textiinguistics metindilbilim
V
textual function metinsel işlev
validity geçerlik
text types metin türleri
variable değişken
TG grammar üretimci dönüşümsel dilbilgisi
variance dağılım
theoretical li nguis tics kuramsal dilbilim
variety değişke
theory kuram
velar artdamaksıl
threshold level eşik düzeyi
velum artdamak
tone ton
verb eylem
top down processing yukarıdan aşağı
verbal deficit hypothesis sözel eksiklik
işlemleme
kuramı
topic konu
verbal learning sözel öğrenme
topic sentence konu tümcesi
verb phrase eylem öbeği
total physical response bütüncük fiziksel
vern acula r anadili, yerli dil
tepki yöntemi traditional grammar geleneksel dilbilgisi transcription çeviriyazı transformational component dönüşüm
bileşeni transformational generative grammar
dönüşümlü üretimsel dilbilgisi transformation drill dönüşüm alıştırması transitive verb geçişli eylem
transitivity geçişlilik
vocabulary sözvarlığ; vocabulary teaching sözcük öğretimi vocal tract ses aygıtı voice ötüm voiced ötümlü vowel ünlü vowel harmony ünlü uyumu vulgar kaba VP eylem öbeği
translation çeviri tree diagram dizim ağacı true beginner yeni başlayan
truth conditions doğruluk koşulları turn taking konuşma sırası type-token tür/türce
W weak form vurgusuz biçim wh -question wh-so rusu word sözcük word class sözcük kümesi
word formation sözcük yapımı word frequency sözcük sıklığı
U
word list sözcük dizelgesi
unacceptable kabul edilemez
world knowledge gerçek dünya bilgisi
uncountable kütle/sayılamaz underlying structure temel/derin yapı
word order sözcük sırası
word stress sözcük vurgusu
universal genelce/evrence language universals dil gen el çeleri
Y
universal grammar evrensel dilbilgisi
yes-no question seçenekli soru
unmarked belirtisiz
Young Grammarians Genç Dilbilgiciler
unstressed vurgusuz usage kullanılış, yapı
Z
use kullanım
zero article tanımlıksız
utterance sözce
zero rnorph boş biçimbirim zero modification nitelemesiz
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Kocaman, A. (1990), "Dilbilim Terimleri Sözlüğü", Dilbilim Araştırmaları 1990 içinde, s. 155-191, Hitit Yayınevi, Ankara. Kocaman,A., Osam,Necdet (2000), Uygulamalı DilbilimYabancı dil Öğretimi Terimleri Sözlüğü, Hitit Yayınları, Ankara. Vardar, B. ve ötekiler (1980), Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, TDK, Ankara.
12
