SOCIOLOGJIA E SE DREJTES DHE E PERGJITHSHME
1. Sociologjia juridike ne kuptim te ngushte – ngushte – Ne Ne mesin dukurive shoqerore ka dukuri te tilla te cilat karakterin juridik e kane te theksuar. Ne shoqerite bashkohore dukuri te tilla jani:ligji, gjyqi, vendimi administrativ. Keto jane dukuri te tilla te cilat me vone dot quhen dukuri primare jurudike. Andaj ne kuptimin e ngusht soc juridike duhet te perkufizohetne kete lemi e cila nuk eshte diskutabile. 2. Sociologjia juridike ne kuptimin e gjereDo ta zgjerojsociologjine juridike ne te gjitha dukurite shoqerore ne te cilat eshte i kyqur ndonje element i se drejtes. Perveq dukurive primare studjon edhe dukurit sekondare si familja, pronesia, kontrata, pergjegjisa etj 3. Raporti i sociologjise Juridike me soc. e pergjithshmeKane pika te perbashketa por edhe dalluse. Pikat e perbashketa jane se te dyjat studjojne shoqerine dhe fenomenet shoqerore.Soc. shoqerore.Soc. e pergjithshme studjon institucionet, gjenezen dhefunksionimin e tyre, soc.
juridike
studjon
gjenezen
e
tedrejtes
ne
jeten
shoqerore
4. Raporti i sociologjise me shkencat tjera shoqerore-Soc juridike ka raporte te theksuara me soc. e pergjithshme. ka raporte edhe me deget tjera te socciologjise si p.sh mesociologjine e informimit dhe sicologjin e artit. Por mendojmese lidhja ne mes te sociologjise religjioze dhe soc. Politikeme sociologjin juridike duhet te jene me te forta dhe te thelluara
5. Dallimet ne mes te soc. juridike dhe te drejtes dogmatike-Dallimi ne mes te sociologjise juridike dhe te drejtes dogmatike nuk eshte ne objektin e studimit, dallimi eshte ne pikpamje ose kendveshtrim. Te njejtin objekt te cilin e drejta dogmatike e studjon nga brenda soc juridike e studion nga jasht, e drejta dogmatike studjon rregullat e drejtes vetem per vete ndersa soc juridike perpiqet qe ti zbuloj shkaqet shkaqet shoqerore te te cilat shkaqe i shkaktojne shkaktojne ppasojat shoqerore te cilat i prodhon ajo.
6. Raporti i soc. juridike me filozofine e se drejtesSociologjia e se drejtes eshte vetem nje pjese e filozofis te sedrejtes. Ndarja e ketyre dy disiplinave u be e pashmangeshme kur sociologjia krijoi metodat e reja si te verejturit masovik, eksperimentin, te cilat njihen si metoda empirike. Mes ketyre disiplinave ekziston ni nderlidhje reciproke dhe ndarja e tyre ne disiplina te veqanta nuk nenkupton edhe mos bashkpunimin ne mes tyre.
7. Raporti i sociologjis juridike me historin e se drejtes dhe tedrejten krahasimore- Historianet e se drejtes si dhe komparativistet studjojne sistemet juridike ne te cilat ata vet nuk marrin pjese sepse ato mund te jene sisteme te se kaluares ose sisteme te shteteve tjera.Sociologjia juridike ne hulumtimet e veta perfshine hulumtimin e se drejtes nga e kaluara dhe nga te drejtat e shteteve tjera me qellim qe te formoj nje drjete me stabile dhe per nje kohe me tegjate. Kshtu soc. juri. e ndryshon apo e transformon his. E shtetit dhe te drejten krahasimore. E drejta krahasiomore nenkupton nje indikacion te dyfishte: ne qeshtjen e krahasimit paralel te teksteve me qellim te perkryerjes se procesit te ligjdhenies .8. Raporti i soc. juridike me soc. politikeEshte veshtir te behet dallimi ne mes te politikes dhe te drejtessepse parlamentaret e njejte qe votojne per aprovimin e ligjitpercaktojne politiken e vendit gjyqtari I njejte I cili proklamonte drejten formon dominimin si mas shtrengimi per te cilin aiangazhohet qe te aplikoj ne menyren e vet nje politike ndeshkuese.Ne mes antareve te cilet keto dy nocione I vendosin parallel njerite drejten do ta vendos mbi politiken, ndersa politiken mbi te drejten. Pa dyshim se mendimtari i par i cili e vendos te drejten mbi politiken mendon se te drejten pozitive mendimtari i dyte i cili e vendos politiken mbi te drejten mendon ne te drejten natyrore 9. Raporti i soc. juridike me psikologjine juridikeQe te dy kto lemi insistojne ne qeshtje shoqerore ti studjojne ne menyre me efikase dhe ne nje nivel me te larte skencor. Psikologjiajuridike marre ne pergjithsi ka mbetur ne nje shkalle me te ulet te elaborimit per arsye se eshte konstruktuar me vone se sa soc. juridike.Hulumtimin e qeshtjeve te ndyshme soc. juridike I ndihmojnepsikologjia sociale juridike dhe psikologjia juridike e popullit. 10. Psikologjia sociale juridike- kjo studjon fenomenet epsikologjise kolektive si dhe mbledh fenomenet individualepsikologjike, fenomenet e psikologjise interpresonale. Kjoshkence ne praktike eshte e pandare nga sociologjia sepsestudion tema te njejta, perdorin metoda te njejta dhe kanekarakter hulumtuese te njejte 11. Psikologjia juridike e popullit apo e mases- Ne mes tepsikologjise dhe etnologjise eshte krijuar nje disipline e cilaeshte psikologjia e popullit ose e maes e cila mirret me analizen e sjelljeve dominante te nje grupi si te kombit, fisit, klases etj.duke bere ndonje krahasim eventual me grupet tjera krahasusese ne kete menyre psikologjia e mases ka per qellim qe te nxjerr karakterin psikologjik i cili munt te konsiderohet si i perbashket per grupin
12. Tendencat ne drejtesi dhe raporti i tyre ndaj sociologjiseAnalistet juridik pikpamjet e tyre I shprehin ne dy kuptime:ngushte dhe gjere. Pikpamjet e tyre juridike jane identifikuarme rregullat e parimet te cilat i kane aplikuar ne gjykata merastin e marrjes se vendimeve te tyre.Tendenca e shkollesanalitike ishte qe gjykatat ti konsideroj organe te shtetit dhesi te tilla me aktivitetin e tyre ti nenshtrohen te drejtes se shkruar.Normativizmi logjik mbeshtetet ne „idealizmine Kanttit per tembrojtur mundesin e ekzistences se qfardo sociologjie juridikqe nuk eshte asgje tjeter veq nje lulezim i „pozitivizmit juridik“i kombinuar me me racionalizmin dogmatik 13. Tendenca ne sociologji dhe raporti i tyre ndaj te drejtes-Pozitivizmi sociologjik te cilin e ka future Ogyst KOnti eshteshprehur ne disa forma shpeshher kunder insipirimve te themeluesve te sociologjise. Per Kontin sociologjia ka kuptim te dyfisht.Ne nje ane eshte shkenve pozitive mbi faktet shoqerore neanen tjeter ajo eshte shkence e pergjithshme, shkene mbishkencat, mbishkencat, nje lloj filozofie primare e cila e ka zevendesuarmetafiziken e dikurshme 14. Perpjekjet e Emil Dyrkemit ( 1858-1917)per soc. juridike-ky thell i ka transformuar koncepcionet e Kontit dhe njekohesisht fuqishem i ka hedhur qdo tendenv per formimin e ndonje shkencete re nga natyralizimi, formalizmi apo dogmatizmi metafizik, dhe ne mast e madhe ka kontribuar ne afirimin e soc juridike ne kuaderte sociologjise. Nder deget e veqanta te sociologjise se Dyrkemit jane: Morfologjia sociale, fiziologjia sociale, psikologjia kolektive,sociologjia e pergjithshme. Dyrkemi u ja eliminuar te gjitha pengesat te cilat kane vene para soc. juridike pozitivizmin sociologjik, natyralizmin dhe formalizmin. 15. Maks Veberi dhe Soc. juridike (1864-1920)- Pengesat e fundit te nje zhvillimi permanent te soc. juridike te cilat kane qene ne vet sociologjine jane tejkaluar me reformimin e metodave sociologjike te cilen e ka bere sociologu gjerman Maks Veber.Ai ka kontibuar net e kuptuarit me te mire ne mes te sociologeve dhe juristeve si dhe bashkpunimin ne mes te sociologjise juridike dhe jurisprudences. Veberi eshte larguar me shume nga shkenvat dogmatike- normative. 16. Bengjamin Kordozo- thot se ai nuk mendon te radhitetme ata te cilet mengojne qe ne realitetin shoqeror nuk ka asfar te drejte perveq atyre qe gjenden ne vendimet e gjykates dhe sipas tij duhet te gjendet ai koncept i se drejtes te cilen realiteti mund ta pranon si te vertete 17. Rosko Paund – idea – idea kryesore e ktij mendimtari per qeshtjetj e sociologjise juridike ishte si rezlutat i konfrontimit te drejperdrejte te qeshtjeve sociologjike ( si qeshtja e kontrollit dhe interesave shoqerore) problemeve filozofike (si pragmatizmi dhe teorite eksperimentale te vlerave) problemet e historise se te drejtese dhe ne fund problemet gjate punes se gjykatave amerikane siqe eshte qeshtja e kujdeshshmerise kujdeshshmerise administartive. Normat juridike me teper duhet te merren si drejtues qeshpiejne nga rezlutatet te cilat jane shoqerisht te drejta eme pak nga shabllonet e ngurta dogmatike
18. Monteskieu (1689-1755) Ka bere perpjekeje ti sintetizojanet me te rendesishme te Aristotelit me metoden e fizikessociale veqmas formen qe e ka dhene Spinoza.Monteskieu Spinoza.Monteskieu duke e pershkruar permbajtjen konkrete te pervojave juridike te tipeve te ndyshme te civilizimit ka qene ne gjendje qe me me shume fakte sesa paraardhesit e tij per te drejten thot: „Ajo flet per per ate qe eshte, jo per at qe duhet te jete“, si dhe nuk i arsyeton traditat vetem i sqaron. 19. Oliver Vendell Holms – vepra e tij „E drejta e pergjithsheme“ (1881). Holmsi ka theksuar nevojen qe juristet me punen e tyre i kthehen studimit objektiv dhe empirik te realitetit shoqeror. Holmsi thot: “Jeta juridike nuk ishte logjika, por pervoja“ permbajtjen e s ciles (pervojes) duhet ta paraqes soc.juridike 20. Aristoteli- Sociologjia juridike mund te gjendet ne verene e tij „Etika e Nikomahut“ ne kapitullin e pare psete tet dhe nente dhe ne vepren „Plitika“. Ne mes te Aristotelit dhe Monteskieut ekziston ni distance e madhe.
21. E drejta sipas Sociologjise JuridikeMe te drejet kuptojme te drejtat e subjekteve te ndryshme qejane te rregulluara me dispozita norma e rregulla te ndryshme. Raportet, sjelljet, kerkesat e individit apo te grupeve tendryshme te cilat konsiderohen si te arsyshme dhe teduken se jane ne pajtim me nje ide te drejtesise. 22. E drejta fleksibile spontane e percaktuar per nje rastNe kete rast dinamika e te drejtes se paorganizuar i nenshtrohet nje numri te vogel te perkufizimeve. Shembull ne kete jane te drejtat spontane te cilat pranohen gjate vlersimit te lire te gjyqtarit. 23. E drejta shoqerore e mases (raporti i saj me te drejten eobligimeve)-E drejta shoqerore qe i integron apo i nderlidhmasat nuk eshte intenzive per nga vlera e saj, por eshte intenzive per nga ndikimi apo dhuna pra vlera per qdo te drejte varet nga masa e grupacioneve apo premtimeve themelore te saj qe nenkupton stabilitetin e fakteve normative ku ze fill fuqia obliguese e se drejtes. 24. E drejta individuale e afrimit E drejta individuale eshte njera prej formave te se drejtes individuale qe eshte me e rralle, sepse pjesa me e madhe e raporteve qe e kane kete karakter me shum jane raporte pasive se sa aktive. Keto raporte nga aspekti i se drejtes jane sterile sepse jane te mbeshtetura ne terheqjen ne mes te gjinive dhe formave te tjera te terheqjes siq eshte kurrshtja per te ditur ose ofruar, simpatia e njeaneshme dhe dashuria .25. E drejta interindividuale e ndarjes: kjo e drejte burimin eka nga mosmarrveshjet, konfliktet, garat lufarake e cila ka per qellim qe te bej rregullimin e konflikteve e te lufterave dhe kjo eshte shembull tipik i drejtes se luftes. E drejta interindividuale nuk eshte forma e vetme e se drejtes individuale. Ekzistojne edhe forma tjera si:e drejta e afrimit dhe e drejta individuale e perzier
.26. E drejta individuale e struktures se perzier me te cilen vihet ne drejtpeshim ndarja dhe afrimi – afrimi – Kjo Kjo forme e se drejtes individuale eshte me e perhapur. Kjo eshte forma e se drejtes me te cilen kryesisht mendohet kur e drejta individuale dhe e drejta intergrupore e kundershtojne te drejten shoqerore
27. E drejta shoqerore e bashkesive te ngushta- Meqenesebashkesit e ngushta paraqesin shkallen me te larte te shoqerizimit te pjeserishem dhe shkallen eme te ulet te ndikimit, e drejta shoqerore e cila ze fill nga kjo bashkesi duhet te jete ne shkalle me te larte te vlefshmerise se saj, ndersa dhuna dhe presioni kane shkalle me te ulet te ndikimit. SHoqerizimi ne forme te bashkesive eshte me pak I sigurte dhe me I dobet se sa shoqerizimi ne bashkesi. 28. E drejta e organizuar dhe e paorganizuar - qdo e drejte eorganizuar qdo her gjendet ne nje shkalle me te larte se sa e drejta e paorganizuar. E drejta e organizuar ne skematizim apo projektin e vet asnjeher nuk mund ta shpreh ne menyr te plote te drejten e paorganizuar e cila eshte me dinamike dhe me e pasur ne permbajtje.E drejta e paorganizuar mund te ekzistoj edhe pa mbulesen e jashteme te drejtes se organizuar, qka per te drejten e organizuar nuk vlen. 29. E drejta e organizimit te mases: funksionimi i intenzitetit me te dobet me ate me intenziv te bashkesive te ngushta megjithate perfaqsojne nje mase me te papershtatshme per afrimin dhe organizimin e superstruktures. Kjjo beht per arsy se superstruktura nuk i pergjigjet mases se unifikimit te infrastruktures se vet spontane, kjo mase e unitetit ne mes te superstruktures dhe infrastruktures eshte me intezive sesa te masa dhe me pak intenzive sesa bashkesit e ngushta 30. E drejta e organizimit te bashkesive- e drejta spontane ebashkesise e cila eshte nje drejtpeshim i te drejtes objektive dhe subjektive te te drejtave konkrete te cilat per bashkesine jane karakteristike dhe paraqiten paraqiten veshtirsi me te vogla ne sferen e organizimit sesa ne qfardo te drejte tjeter spontane
31. E drejta e bashkesise Bashkesia eshte forme e raporteveshoqerore e cila formohet si rezultat i gershetimit te raporteve shoqerore. Krijon nje lidhje te veqante normale, stabile dhe shoqerore qe cila lidhje ne grup krijohet me se lehti. Kjo ligjshmeri bashkesive iu jep argumente normative dhe garancion ne te cilen zene fill e drejta shoqerore e cila eshte me efikase ef ikase dhe me E forte se sa eshte pritur 32. E drejta organizative intuitive. Kjo e drejt e ka rolin e vet ne nivelin e organizimit te jetes shoqerore veqanerisht ne aplikimin efektiv te se drejtes e cila eshte fleksibile dhe e percaktuar me pare, metoda intuitive vepron ne menyre intensive gjat kohes se revolucionit duke e nxitur te terheqjene te drejtes se vjeter. 33. E drejta spontane- Me te drejt spontane kuptojme krijimine traditave dhe zakoneve te cilat i
krijon nje shoqeri e te cilattradita e zakone i sanksionon shteti ather gjate krijimit te sedrejtes zakonore dallojme dy ane kryesore. Njera ane eshtekrijimi i zakoneve, e tjetra sanksionimi i zakoneve na ana e shtetit. 34. E drejta intuitive spontane- Eshte krijuar ne te kuptuarit edrejtperdrejte pa asfar procedure formale te fakteve normative te paorganizuara me vullnetin e paleve te interesuara. Kjo luan nje rol te rendesishem ne lehtesimin e levizjese ne jeten juridike. 35. E drejta shoqerore meqenese bashkesia paraqet njeshkalle te mesme te afrirmimit dhe presionit ne mes te njerzeve, e drejta shoqerore qe nenkupton te drejten pozitive te shkrurar apo te drejten e aplikueshme duhet te jete ne nivel te mesem te fuqise, mendohet ne fuqin e ligjit dhe te dhunes 36. Kombi- me komb kuptojme teresine e te gjithe banoreve te te njetit vend qe jetojne nen te njetin ligj dhe perdorin te njejtn gjuhe. 37. Kombi ( sipas Akademis Franceze dhe Renanit)Akademia Francze kombin e perkufizon si teresi e te gjith banoreve te te njejtit shtet, te te njejtit vend, qe jetojne nen te njejtin ligj dhe perdorin te njejten gjuhe, Ndersa Renani thot se kombi ishte nje bashkesi e madhe solidare qe e lidh ndjenjen e sakrifices se kryer dhe sakrificave per te cilat eshte i gatshem edhe ne te ardhmen. Qenja e kombit eshte nje plebishit i perditshem.
38. Kombi shtet dhe kombi kulture – – Historiani gjerman FridrihMinuke i qunate dy tipet themeor ne librin e tij klasik „ Borgjezia boterore dhe shteti kombetar“. Dallimi ne mes te kombit shtet dhe kulture eshte se kombi i kultures mbeshtetet mbi nje pasuri te caktuar kulturore qe eshte perjetuar dikure bashkarisht, dhe kombi i shtetit eshte qe mbeshtete me se shumti ne guqine bashkuese tenje historie e te nje kushtetute te perbashket politike. 39. Shteti dhe perkufizimi i tij- Shteti eshte institucion meorganizim dhe ndikim te veqant shoqeror i cili nxirret ngashoqeria dhe ngritete mbi shoqerine me mundesi qe anteret eshoqeris ti detyrojn qe ata qendrimet, sjelljet e veta ti pershtasin sis, juridik te shtetit duke marr persiper dhe garantimin e lirivedhe te d, te njeriut
40. Shteti modern- Te gjitha shtete moderne jane njekombeshe. Ato perfshijne nje aparat qeverises i cili sundon nje territore te cakutar.Disa karakteristika dallohen nga shtetet tradicionale. 41. Sovraniteti- dmth. zoterim nga ana e nje qeverie e pushtetit mbi nje siperfaqe e kufi te percaktuar qarte brenda te cileve ajo eshte fuqia supreme.
42. Shtetesia- te shtete modrene perfshin te gjith ata qe jetojna ne at shtet jane shtetas qe kante te drejta dhe detyra te perbashketa dhe qe e njohin veten e tyre si pjes te nje kombi.
43. Nacionalizmi- Nacionalizmi mund te percaktohet si teresia e simboleve dhe besimeve qe krijojne ndjenjen e te qenit pjese e nje komuniteti te vetem politik. Keshtu disa kande ndjenjen e krenarise duke qene „britanik“, Gjerman amerikan etj.
44. Nacionalizmi dhe shteti modernPer nje kohe te gjate nuk i kane kushtuar shume kujdesfenomenit te nacionalizmit. Mendimtaret klasik Marksi,Dyrkemi dhe Veberi nuk paraqiten nje vlersim sistematikte rolit te levizjes ose simboleve nacionaliste ne boten moderna.Marksi moderna.Marksi besonte se nacionalizmi do te zhdukej gjat zhvillimit zhvilli mit social. Dyrkemi ka shkruar pak per nacionaliznmin, Veberi e shpallte veten nacionalist gjerman ne jeten e ti politike por kurr nuk e analizon nacionalizmin ne tersi. Kemi nacionalizmin postkolonial nenkulturor Sipas Dyrkemit dhe Veberit nacionalizmi ishte ne renie diqka qe i perkisete te kaluates e me pak te ardhmes. 45. Nac. Klasik- ka te bej me nacionlizmin e shoqeruar melindjen e shtetit kombetar ne Evrpe shek XVIII . Lindja enacionalizmit Klasik ishte e lidhur ngusht me zhvillimine nje sistemi te arsimit masiv 46. Nac postklasik- ka te bej me levizjet nacionalisteqe u shfaqen ne zonat e botes dikur te kolonizuara ngavendet evropiane 47. Nacionalizmi nenkulturor – – ka te bej me forma te kundertate levizjes nacionaliste qe zhvillohen brenda shtet-kombeve te formuara. Nder shtetet te cilat ka pasur ndikim p.sh.Bashimi sovjetik, nacionalizmi skodez, nacionalizmi katalon(spanje) dhe nacionalizmi i kebekut (kanada). 48. Etnija - kjo eshte forme e legjitimiteti ku verente disaforma identifikimi qe mbeshteten ne realitetin shoqeror te ndyshem nga njeri tjetri si: feja, gjuha, prejardhjakombetare, kane te gjitha diqka te perbashket aq sa formohetnje term qe u referohet te gjitheve etnitet. Ajo qka kane teperbashket ne te vertet eshte qeshtja qe kthen ne vatra efektive te mobilizimit te grupeve me qellime konkrete politike. 49. Shteti kombetar: mbeshtetet mbi nje grup etnie apo kombesie e cila ka arritur qe te fitoj ne bashkesin nderokmbetare nje njohje te drjete nderkombetare si nje shtet kombetar sovran i kufizuarterritorialisht. 50. Grupet shoqerore: shoqeria e sotme ne nje shkalle te larte eshte e perbere prej nje numri te madh te grupeve te veqanta si familja, te bashkesive te gjera si komuna, shteti vendet e
regjionit dhe sherbimet publike siq jane: bashkesite fetare , sindikatat, organizatat punedhense, punedhense, ndermarrjet prodhuese, partit politike 51. Grupet e veqanta Ilkuzive dhe perfshireseFjala inluzicion rrjedh nga fjala latine inklusio qe dmth burgosje,mbyllje , perfshirje brenda nje tersie, ndersa ne kuader te grupeve gjithpergshirese realizohet shoqerizimi superfunksional. Te gjithagrupet gjithperfshirese kryesisht ekzistojne ne komb ne pergjithsi dhe ne njerzim. 52. Grupet ne baze te funksionit- ndahen ne gjashte grupe:1. grupet e farefisit apo te afersise se gjakut, 2. grupet territoriale jane te lidhura ne afersine si: komuna, rrethi, tegjioni,3. grupet me aktivitet te perkoshem si: profesionet, sindikatat e te punsuarve, nderrmarje industriale, kooperativat etj., 4. grupet shoqerore si: partite politike, shoqatat bemirese, shoqatat sportive, klubet etj, 5.
grupete miqeve ose grupet terr
tavoline.
53. Grupet e perkoshme dhe te perhershme- Vetem grupetgjithperfshirese jane te perhereshme. Grupet parciale mund te jene njekohesisht edhe te perkoshme dhe te perhershme, edhe pse forma e dyte eshte me e perhapur, ja disa shembuj te grupeve te perkoheshme. Turma e njrzeve, demostratat etj. 54. Burimet e metodes statistikore - Jane burimet ekonomike,demografike dhe juridike, burimet ekonomike sherbejne pershenjat monetare, ndersa burimet demografike sherbjne permbledhjen e shenimeve te presonave dhe familjeve, kurse burimet juridike jane statistikat gjyqesore dhe pasqyrat e tyre. 55. Shmangia- mund te percaktohet si moskonformizem moskonformizem ndajnje norme te caktuar ose nje tersie normash, te cilat jane tepranuara nga nje numer i madh njerzish te nje komuniteti oseshoqerie. Asnje shoqeri nuk mund te ndahet thjesht midis atyre qe shmangen prej normave dhe atyre qe u permbahen atyre. 56. Analiza e dokumenteve juridike – – Per te bere analizen edokumenteve juridike duhet qe dokumenti te kete nje lidhje te drejtperdrejte me te drejten. Qfardo qe te jene dokumentet juridike te cilat analizohen nga analisti analisti duhet ti respektoj dy parime themlore: dokumenti dokumenti juridik duhet te lexohet me syte e sociologut te se drejtes e jo me syt e juridikut dogmatik, dok. Jurdik duhet te jetei pranuar si dokument, me fjale te tjera dokumentetn mund te jene mashtrues, por hulumtuesi nuk guxon te mashtroj. Nese hulumtusi ka pune me dokumentacion ky duhet te nenshtrohet kritikes historike. 57. Ana historike e metodes komparative – per – per ta kuptuar mepaster metoden historike eshte mir te mendojme per objektin i cili historikisht eshte i veqant ne nje system, institucion, ne nje rast ne nje bashkesi apo grup rastesh, apo fenomen juridik e cila nuk eshte ose nuk mund te perseritet ne kohe dhe ne hapsir.Rezistueshmeria e nje metode te ketille do te ishte sepse kjo
mund te qoj deri te nje pershkrim pasiv apo deri te tregimet e thjeshta te rrjedhes normale. 58. Ana komparative e metodes: krahasimi ose komparativitetii fenomeneve shoqerore ka nje rendesi te veqant per studimin e fenomenve shoqerore, me ket rast edhe metoda komparative. Me metoden komparative bejme krahasimin e shprehjeve fenomeneve juridike, zhvillimeve te fenomenve te njejta ne etapa te ndyshme shoqerore sei p.sh emancipimi i femres gjat periudhave te ndryshme. 59. Metoda historike komparative- eshte nder metodat me tevjetra. Kjo metod ka filluar te perdoret qe nga Monteskie ndersa ne kohen e tashme eshte mjaft aktuale dhe ka gjetur nje perdorim te gjere. Vet emri i ksaj metofe ka kuptim te ndryshem. Disa i kuptojme si metoda e te cilat aplikohen vetem ne histori dhe at ne historin komparative, ndersa te tjerat me metoden komparative kuptojme metoden komparative komparative ne tersi duke e perfshire ne kete metode edhe aspektin historic te fenomeneve. 60. Burimet e padrejtesise: jane sistemet totalitare, tiranike te cilat normen juridike e konstruktojne dhe e realizojne jashtstandardeve normale. Keto sisteme jeten juridike nuk e nxjerrin nga realiteti por nga logjika e tyre .61. Ligjet, Krimet Ndeshkimet: Ligjet jane norma te caktuara nga shteti si parime qe duhet te ndiqen nga qytetaret e tyre. Atje ku ka ligje ka edhe krime, sepse krimet shum thjesht mund te percaktoheshin si menyre sjelljeje qe shkel ligjin. Ndeshkimi eshte menyre e sjelljes ndaj kryesit te vepres penale me ane te sanksionit. 62. Gruaja dhe te drejtat e njeriut: te drejtate gruas jane tedrejta te nejriut, jane te drejta te gruas sepse kjo ka te drejte thjesht pet te qene qenie njerzore. Parimi kryesor mbi te drejtat e njeriut kerkon qe grat te kene liri dhe barazi te plote ne te gjitha aspektet e jetes kurse shteti dhe individet te trajtojne grat me dinjitet e sinqeritet paa mar parasysh racen fen dhe kulturen.Per te drejtat e njeriut u miratuan disa deklarata: Deklarata univerzale mbi te drejtat e njeriut me 1948 ne asamblen e kombeve te bashkuara; Konventa mbi zhdukjen e te gjitha formave te diskriminimit ndaj grave me 1974. Mbi 100 shtete antare te Kb e kan nenshkruar konventen e gruas 63. Klasefikimi I raporteve shoqerore - Klasefikimi horizontal I raporteve shoqerore behet ne dy drejtime te ndysheme ne menyre te drejtperdrejt qe nenkupton raportet shoqerore spontane dhe ne menyren e organizuar qe reflektohet ne raportet shoqerore. 64. Anketa - eshte metode me rendesi, eshte teknike hulumtuse qe ndihmon ne mbledhjen e shenimeve dhe hulumtimin e qeshtjeve te ndyshme. Anketa ka mundesine e anonimitetit me q.rast u ofron mundesi respodenteve qe te jene sa me te sakte dhe sa me real me rastin e pergjigjes. Anketa qe te kete sukses dhe te ofroj rezultate me te medha i nevoiten disa parakushte: respodentet te kene shkalle te konsideushme te arsimit, qe hartuesei te jete sa me i kjart ne pytje, nocionet e perdorura mos te kene permbajte dykuptimeshme por te jene te percaktuara dhe te definuara mire.
65. Eksperimenti ne soc juridike- Te eksperimenti dukuriaduhet te krijohet artificialisht sipas deshires te hulumtuesit.Eksperimenti nuk eshte treguar aq i sukseshe sepse krijonkushte artificiale per hulumtimin e qeshtjeve shoqerore meqrast rezultatet e hulumtimit nuk jane te sakte ngase reagimet nuk jane normale. 66. Te verejturit- ka shtrirje me te gjere dhe aplikim meefikas ne hulumtimin, analizen dhe studimin e fenomeneveshoqerore. Edhe me te verjeturit rezultatet qe arrihen nukjane te perhershme sepse fenomenet ndyshojne. Ekzistojneforma te tjera te eksperimentit si ai laboratorik I cili me teperperdoret ne shkencat natyrore. 67. Anketa monografike ose kualitativeAnketa eshte njera nder teknikat ndihmese hulumtuese e cilaze vend me rendesi ne hulumtimin e fenomeneve shoqerore.Metoda monografike e cila ne natyre eshte e mbeshtetur nehulumtimin e natyres se nje qeshtje te caktuar p.sh ne kuaderte problemeve juridike mirret me nje qeshtje te caktuar me tedrejten familjare. Kesaj metode ju kan rritur pikat e veshtrimit dhe hapsiren te cilen e veshtron kjo metode eshte e llojllojshme sepse perkah familjen, e veren punetore, fabrikat, fshatra, qytetet,nje mes i cili eshte me pak homogjen. 68. Emancipimi i femres- Shkalla e emancipimit te nje shoqerie njerzore matet me shkallen e emancipimit te femres pse thene qarte shoqeria eshte e emancipuar aq sa femna eshte e emancipuar ne shoqeri. Pengesat nga natyra e femres jane se ajo kryen funksinin biologjik te lindjes, lind femije ndersa pernga natyra kryen edhe punet e shtepis . Keto jane pengesa te cilat veshtirsojne mundesine e emancipimit te femres edhe ne punet tjera shoqerore. 69.Grupet e konfliktit dhe bashkimit – bashkimit – Grupet Grupet e perqarjes kaneqellim luftarak , ndersa grupet e bashkmit kan qellim paqsor. Ne shoqerit arkaike te vjetra sipas gjinise dhe sipas moshes dhe grupet e familjeve iu kundervihen prinderve. Keto jane grupet e konfliktit. Ndersa farefisi, familja bashkohore qe mendohet neqiftin bashkohor jane grupe te bashkimit, te cilat mund tisherbejne nje intersei te veqant: Fabrikat, shteti etj. 1.Shkruani per metoden sociometrike dhe mekanizmat ndihmes te saj-kuptimin e tyre ? 1.Me sociometri, ne kuptimin metodologjik, kuptohet faktikisht matja e dukurive dhe proceseve shoqerore. - Kjo metode konstaton simpatine edhe antipatine,terheqesine dhe refuzimin e individeve brenda grupit. - Mekanizmat ndihmes te metodes sociometrike jane :sociodrama,psikodrama dhe sociogrami . SOCIODRAMA është formë e lojës në të cilën marrin pjesë të gjithë pjestarët e grupit, ndërsa grupi tjetër
përfaqëson
publikun.
PSIKODRAMA është eksperiment sociometrik në të cilën individëve të caktuar u jepte te luajnë ndonjë
rol
në
përputhjet
me
rolet
e
tyre
në
jetën
e
rëndomtë.
SOCIOGRAMI ka të bëjë me mardhënjet e njerzeve në mes grupeve. 2.Shenoni format e metodes se
te
verejturit
dhe
shkruani
per
metoden
e
te
verejturit
ne
pergjithsi
?
2.Metoda e të vrejturit është një ndër metodat më të vjetra dhe më të natyrshme e cila përdoret hulumtimin e shoqërisë dhe dukurive të saj edhe për grumbullimin e fakteve të materialeve pra metoda e te vrejturit në sociologji në kuptimin shkencor kuptohet përfshirja ndijore në mënyrë të planifikuar dhe sistematike e fakteve, - Forma të të vrejturit siciologjik janë : të vrejturit sinteti,direkt,me pjesmarrje , masovik ,te vrejturit e rasteve të veqanta të tjera. 3.Herbert Spenseri dhe
qasja
evolucioniste
etij.
3.Spenseri dhe qasja evoluniste e tij- njëri nga dijetarët e shquar që me punën e tij kontriboj për themelimin e shkencës së sociologjis e në veqanti për themelimin e drejtimit evolucionist në sociologji ka qenë bashkohaniku I kontit filozofi anglez Herber Spenser,lënda e sociologjisë në frymën e parimeve evolucioniste sipas Spenserit është rritja,zhvillimi,funksionimi dhe struktura e grupit
shoqëror.
4.Shkruani për metodën e intervistës,dhe ne cilat raste përdoret intervista e hapur dhe ajo e mbyllyr 4.Intervista ze vend te rendesishem ne procesin e rritjes se interesimit per hulumtimin empiric te dukurive qenese dhe proceseve kryesore, te cilat jane karakteristike per shoqerine. - Metoda e intervistes perdoret ne sociologjine bashkekohore per verifikimin dhe themelimin e shenimeve te cilat me pare jane fituar me ndihmen e metodave te tjera hulumtuese. - Intervista eshte njera nder format kryesore te komunikimit shoqerore ,me ane te se ciles hulumtuesi I ben pyetje te ndryshme individit mbi dukurite e caktuara shoqerore. - Intervistat e hapura apo te lira perdoren kur I pyeturi ka te drejte dhe ka liri te plote ne pergjigjjet e veta te cilat mund te jene te shkurtra ,por nga ana tjeter mund te beje edhe ne forme bisede. - Intervistat e mbyllura perdoret gjate pergjigjeve te cilat I jep me “po ” ose “ jo”.
5.Shkruaj per kuptimin e kombit dhe llojet e saj ? .Kombi eshte komunitet specific popullor I njerzeve I lindur ne baz te ndarjes shoqrore te prones,perkatsisht me shthurjen e shoq.feudale dhe fillimin e shoq.kapitaliste Elementet e kombit :Origjina e perbashket,gjuha e perbashket,lidhja e gjakut,territori,kultura ,zakonet,simbolet e perbashkta,historia e perbashket etj…. 6.Sipas Tomas Hobsit njeriu per njeriun eshte ujk ( gjendja natyrore sipas Hobsit ) ? 6.Sipas Hobsit gjendja natyrore qe i parapriu shtetit qe i karakterizohet me luftene e te gjithve kunder te gjithve,me kete tregon se njeriu nuk eshte shoqeror per nga natyra siq ka cek
Aristoteli: per te mos shfarosur krejtsisht njerzit ne luften ndermjet tyre qe shfaqen me doemos pasi qdo njeri deshiron ti plotsoj nevojat e veta.pa ua ve veshin te tjerve.behet marveshja me te cilin shtetasit japin te drejtat e veta sunduese.
7.Shkruaj per nacionalizmin dhe llojet e saj ?
Nacionalizmi ka ndikim të dyanshëm ne zhvillimin social. Në njërën anë ndjenjat e nacionalizmit janë me prirje drejt demokracisë dhe në anën tjetër disa nacionalizma kanë shkaktuar antagonizma dhe konflike shkatërruese në shek.19 dhe 20. 1-nacionalizmi klasik 2-nacionalizmi postcolonial 3nacionalizmi nënkluturor
8.Martesa dhe llojet e saj ? Martesa me paraqitjen e formës se monogamisë merr formën e plote te institucionit shoqërore,ku lindja e fëmijëve dhe edukimi i tyre behet ne mënyre me te organizuar se me herët. Lojet e marteses - Martesa grupore – grupore –endogamia endogamia dhe egzogamia - Martesat poligamike martesat monogame - Martesa egzogamia-është forme kur mashkulli dhe femra nuk i takojnë një fisi. - Martesa endogame-është formë kur mashkulli dhe femra janë te nje fisi-klani. - Martesa poligamike- kur burri ka me shume gra. Ndërsa grupe te martesave te veqanta kane qene SORORATI dhe LEVRATI. 9.Statika sociale dhe dinamika sociale sipas Ogyst Kontit ? Statistika Socialee- studion perberjen e shoqeris Dinamika sociale- studion zhvillimin e shoqeris..
10.Norma morale eshte ? a.e trasheguar dhe pranohet si e till b.eshte universale dhe vlen per te gjitha koherat dhe per te gjitha rrethanat c.eshte dinamike dhe e ndryshueshme 11.Shkruaj per Emancipimin e femres ? Në drejtim të emancipimit të femrës dalin shumë pengesa të natyrave të ndryshme të cilat edhe mund të tejkalohen me një angazhim. Këto pengesa janë të natyrës së femrës dhe të natyrës së punëve të saja. Pengesat e natyrës së femrëa janë se ajo kryen funksionin biologjik I lindë fëmijët ndërsa pengesat që dalin nga natyra e puënve të saja janë se ajo I kryen punët e shtëpisë. Këto e pengojnë femrën që të angazhohet jashta tyre. Në mënyrë që ajo të I tejkalojë këto pengesa dhe të realizojë të drejtën e sajë, ajo duhet të pajiset me mjete bashkohore përtu liruar nga punët e shtëpisë qoftë edhe duke paguar nja ndihmëse për punët e shtëpisë. E drejta vlen për të gjithë ajo ju garanton kushte te barabarta edhe femrës.Me anë të saë drejtës femra hyn në marrëdhënje martese dhe është prapa e drejat ajo që rregullon në rast të shkurorzimit.
12.Koncepcioni i Marksit dhe Engelsit per shoqerin ? Marksi dhe Engelsi kan qen analitik te studimit te shoqeris kapitaliste.Per studimin e asaj shoqerie ata moren per baz jobarazin e njerezve ne shoqeri..sipas Marksit dhe Engelsitt sociologjia ka per detyr analizen e proceseve reale te njeriut,se qfar bejn e veprojn njerezit ne procesin e prodhimit.Percaktimin historik te shoqerive marksi e ben si sociolog duke u nisur nga baza e sigurimit te ekzistences se vet njeriut se pari per te jetuar,duhet te hash e te piish,te kesh nje banes,veshje dhe gjera te tjera.. Engelsi ne vepren e tij'' Pozita e klases puntore ne Angli'' mandej ' Origjina e prones privatte dhe e shtetit'' shtron qeshtje relevante sociologjike.Klasiket marksizmit u jan qasur problemeve sociologjike pa e permendur sociologjin si shkence...
13.Koncepcioni i Platonit per shtetin ? Mos pajtime me te shpeshta ne literatur ekzistojn rreth koncepcioneve shoqerore te Platonit.te paraqitura ne vepren e tij'' Shteti'' Ideali i te ashtuquajturit shtet te drejt i platonit eshte idealizmi i shoqeris klasore antike.idealizmi i cili synonte ruajtjen e shoqeris me klasa dhe amshimin e polisit.i pakenaqur me gjendjen ekzistuese dhe duke kundershtuar Demokracin atinase Platoni krijon tipin e polisit ideal pikerisht per te penguar shkaterrimin e polisit antik dhe te sistemit skllavopronar.Qellimi i shtetit eshte realizimi i se drejtes.sikurse shpirti i njeriut qe perbehet prej pjeseve kryesore:Intelektit,vullnetit(energjis),dhe epsheve te ulta(pasioneve) dhe shteti perbehet prej 3kastave:kastes se filozofeve(qe eshte intelekti i shpirtit), kastes se luftetareve(vullneti,energjia,)dhe kastes se zejtareve dhe tregtareve.
14.Shkruani fete etike te lindjes se Larget ? Hinduizmi,Budizmi,Konfucianizmi dhe Tooizmi
15.Qka kuptoni me kombin e kultures dhe kombin e shtetit ,cekni shtete respektive ne te cilat kan qen karakteristike keto dy menyra interpretimi per kombin (ese) Kombi klasifikohet ne dy grupe ne : a)komb I kultures dhe b)komb I shtetit. - Keto dy kombe mbeshteten mbi nje pasuri te caktuar kulturore, qe eshte perjetuar dikur bashkarishte dhe si e tille mbeshtetet me teper ne fuqin bashkuese te nje historie e ten je kushtetute te perbashket politike. - Rrenjet jane me te fuqishme dhe me organike kurse plebishiti eshte I pasigurte por eshte edhe me I fuqishem. - Shtetet si Franca dhe Britania e Madhe, SHBA dhe Zvicra pas Revolucionit Francez kombin e kuptuan si nje njesi politike qytetaresh te cilet jane te barabarte perpara ligjit ,pavaresisht nga pozicioni shoqeror, prejardhja ,gjuha ose feja , ndersa sipas Gjermanis dhe Italise kombin e mbeshtesin mbi gjuhen dhe kulturen e atij shteti. - Në literature autorët interpretimin e kombit të shetit e quajnë koncept perendimor, kurse konceptin e kultures e quajten koncept evropiano-qëndror 16.Partit politike jane formuar per her te pare? a)Gjermanib)Angli c)Franc d)SHBA 17.Cila nga keto fe ka lindur ne shek Vll te eres sone? a)Krishterizmi b)Islamizmi c)Budizmi d)Konfuqizmi
18.Nacionalizmi postkolonial ka qen karakteristik per shtetet si? a.gjermani b.austri c.gane d.nigeri 19.Nacionalizmi nenkulturor paraqitet? a.me lindjene shtetit komb b.si levizje brenda shtetekombeve te formuara me heret c.ne vendet te cilat kan qe dikur te kolonializuara 20.Endogamia eshte ? a)Martes jashta fisit b)Martes me gruan e vellaut c )Martes mbrenda fisit 21.Me familjen patriarkale kuptojme ? a)Sundimin e gruas ne familje b)Barazin ne mes burrit dhe gruas c)Sundimin e kryefamiljarit 22.Perkufizimi i partive politike, kur eshte bere paraqitja e tyre dhe ne cilin shtet dhe beni klasifikimin e tyre ( dmth klasif. e partive ) ? .Partitë politike do te thotë grup i njerëzve me mendime ,qëllime dhe pikëpamje te njëjta ndaj rregullimit shtetëror me intencë dhe lufte për përvetësimin e qëllimeve te veta. Nga ana shkencore zgjerimi i tyre zgjerohet :Ato janë forme kryesore e superstrukturës juridiko-politike. Ato jane organizata me interes te njejt politik ,ideologji te njëjte te cilat shprehen ne programin e tyre. Ato janë bartëse te interesave te grupeve shoqërore për marrjen e pushtetit politik ne mënyrë demokratike dhe për mbrojtjen e interesave te grupeve .Ato jane shfaqur si rezultat i diferencimit shoqërore, politik dhe ideor,ne baze te synimeve te disa grupeve te veçanta shoqërore. Origjinën e kane qysh nga antika kurse Anglia konsiderohet si djepi i partive moderne politike. Partitë politike mund te klasifikohen sipas përbërjes klasore ,mirëpo nuk do te thotë se kjo pasqyron ndarjen theme lore te klasave qe ekzistonin ne atë shoqëri 23.Kombet - shtetet u krijuan ? a)Si rezultat i sovranitetitm te shteteve dhe fuqise bashkuese te tyre b)Si rezultat i ngjashmerive te kulture s,gjuhes dhe historis c)Si rezultat i religjionit te perbashket 24.Per cila shtete ka qene karakteristik Nacionalizmi klasik ? Francen,Gjermanin,Britanin dhe Italin 25.Me konceptin poligjeni kuptojme ? a)Martesen e burrit spo gruas me më shume se nje partnere ne te njejten kohe b)Martesen e gruas me me shum se nje burr ne te njejten kohe c)Martesen e burrit me me shum se nje grua ne te njejten kohe 26.Qka kuptoni me nocionin familje ? Familja është një ndër institutet më me rëndësi dhe paraqet formën e veqant dhe specifike të mardhënieve shoqërore. 27.Cili eshte dallimi ne mes familjes patriarkale dhe nukleare ? Dallimi ne mes familjes Patrialkale dhe nukleare qendron se ne familjen patrialkale cdo gje i refrohet kryefamiljarit, kurse ne familjen nukleare kemi nje harmoni ne mese anetarve te familjes 28.Levirati dhe karakteristikat e saj ? Levirati eshte kur ndonje mashkull i familjes se vellaut te vdekur ''kthen gruan '' martohet me gruan e vellaut te vdekur 29.Koncepcioni i Stalinit per kombin ? 'Kombi eshte nje bashkesi e qendrueshme njerzish e lindur historikisht e ngritur mbi bazen e bashksis se gjuhes,te territorit,te jetes ekonomike dhe akrakterit psiqik qe shprehet ne bashksin e kultures''
30.Shkruani rreth moralit ? Funksion kryesor shoqëror i moralit është rregullimi i veqnt i sjelljeve dhe marrdhënjeve ndërmjet njerzve. Morali përher fillon me vetëdijën shoqërore dhe është një ndër rregullat kryesorë të shoqërisë. Atë përbëjnë rregullat dhe normat e sjelljes ne mes të njerzve në kuadër të shoqërisë. Morali nuk është veti e tasheguar por është e momentit krijohet ne momnetin e caktuar. Dallimi kryesor në mes të moralit dhe jurisprudencës qendron se pas jurisprudencës qëndron fuqia materialiste e shteit ndërsa pas moralit qëndron brejtja e ndërgjegjës pra nuk ka sanksion.
31.Mendimet e mesjetes cilave drejtime u takojn ? Koncepcioni I shoqërisë në epokën e shkatërrimit të shoqërisë skllavoproare dhe te zhvillimit të feudalizmit u shpreh ne dy forma: në kristianereligjiose dhe në natyrale-historike. 32.Cilet nga keta autore permendet ne tekstet sa i perket aplikimit te metodes kompearative – kompearative – krahasuese ? a)Marksi b)Hobsi c)Dyrkemi d)Rusoi 33.Cili nga keta autor eshte perfaqesues i drejtimit funksionalist ne sociologji ? a)Hobsi b)Talkot Parsonsc)Ferdinand Tenis d)Robert Merton. 34.Ne cilen periudhe eshte studijuar njeriu ? Ne periudhen e Antropologjis 35.Shkruaj per Sororatin dhe Leviratin ? Sororati - kur burri (dhenderri) martohet me me motren e gruas, .Kjo forme e marteses behet zakonisht pas vdekjes se gruas, por ngjan qe ajo martese te behet edhe sa eshte gjalle gruaja. Levrati – Levrati – kur vellai gjalle apo ndonje mashkull tjeter i familjes se vllaut te vdekur “Kthen gruan” martohet me gruan e vellaut te vdekur pra me te vejen e tij. 36.Kush eshte përfaqsues i teoris organike mbi shtetin ? a)Ogyst Konti b)Toma Akuini c)Herbert Spenseri d)Augustini 37.Kush eshte themelues I teorisë së materializmit historik ? a)Engelsi b)Aristoteli c)Platoni d)Marksi
38.Qfar eshte hipoteza ne sociologji ? Hipoteza ne sociologji eshte supozim apo mendim ende i pa verifikuar . 39.Përfaqsues I teoris mbi epshin seksual libidosi është ? a)Talkot Persons b)Sigmund Frojd c)Herbert Spenseri d)Fridman 40.Njeriu per nga natyra e tij eshte qenie politike ka thene ? a)Platoni b)Aristoteli c)Halduni d)Hobsi
41.Biandria ka te bej ? a)me martesen e nje burri me dy gra b)me lidhjen e bashkesise seksuale te nje gruaje me me shume burra apo meshkuj c)kur gruaja gjendet ne raportin martesor me dy burra
42. Cila fjale perdoret per identifkimit te kombit ne vendet Arabe? Umma 43. Llojet e martesave Poligamike? Poligjinia
Poliandria Bigamia Biandria 45.Drejtimet e mendimit mbi etnin? Primordialistët për të cilët etnjia përfaqëson diqka të ndryshme e cila përcaktohet nga prejardhja dhe kultura e përbashkët. Dhe Konstruktivistët- të cilët vendosin në plan të parë rrethanën që etniciteti përfaqëson një mënyrë modern për ti organizuar ndryshimet kulturore në mënyrë sociale dhe politike. Primordialistët tej etinja shohin diqka të dhën më herët ndëras konstruktivistët diqka që lind kur bëhen shkëmbime të ndërsjellta në mes të grupeve. Feja, gjuha dhe zakonet e kultura nuk ajnë në gjendje që të vetme të krijojnë një identitet etnik.
46. Permend tri llojet e Rendeve me Europen Mesjetare? Kleri I lart Pronaret Qytetaria 47.Flisni per Familjen Nukleare Ky tip i familjes përbehet nga prindërit dhe fëmijët e tyre. Zhvillimi teknik dhe teknologjik ka bere zhdukjen e formave te vjetra te familjes ku funksion kryesor ishte prodhimi. Nder funksionet me te reja janë funksioni edukativ dhe mënyra e socializmit te fëmijëve ne familje. Karakteristik tjetër e kësaj familje është rënia e mortalitetit dhe natalitetit. Ne ketë rënie ndikojnë punësimi i femrës, arsimimi i saj, integrimi i saj ne shoqëri etj. Ne ketë zhvillim paraqitet lëvizja feministe e cila lufton për drejta te barabarta me mashkullin ne shoqëri. 48.Cilat nga keto fe konsiderohen monoteiste? a) Hinduizmi, Taoizmi b) Judaizmi, Krishterimi, Islami c) Anemizmi,toteizmi 49.C’eshte Toteizmi dhe Anemizmi? Toteizmi besim në kafshë dhe pemë se kanë fuqi mbinatyroe ANIMIZMI- besim se shpirarat e popullojnë botën të njejten kohë si qeniet njerzore.
50.Numro se paku 3 metoda te Sociologjise? a. b. c.
