# E drejta tregtare * Temat: E drejta tregtare statusore E drejt tregtare kontraktore. # E drejta tregtare Kuptimi dhe permbajtja e te drejtes kombetare E drejta tregtare eshte tregtare eshte dege e se drejtes me rregullat e se ciles rregullohet pozita e shoqerive tregtare, e personave te tjere juridike dhe fizike qe paraqiten si subjekte ne veprimet juridike dhe normohen punet juridike ndermjet ndermjet subjekteve te se drejtes kombetare. kombetare. E drejta drejta tregtare ndahet ne te drejten tregtare statusore dhe kontraktore. E drejta tregtare statusore – statusore – rregullon format, poziten juridike, menyren e themelimit dhe te veprimit te shoqerive tregtare, perkatesishte te subjekteve ekonomike pergjithesishte. E drejta tregtare kontraktore – kontraktore – rregullon punet juridike qe i kryejne reciprocikishte reciprocikishte subjektet e se drejtes tregtare si dhe rregullat qe percaktojne radhen e puneve te tyre juridike. # Burimet dhe korniza institucionale e se drejtes tregtare * Burimet e se drejtes tregtare jane forma te ndryshme ne te cilat paraqiten rregullat juridike te se drejtes tregtare.
* Si burime te se drejtes kombetare jane: dispozitat, e drejta tregtare autonome, praktika gjyqesore dhe e arbitrazhit, shkenca juridike, aktet e organeve te caktuara joligjvenese, statuti,
marreveshja shoqerore dhe aktet e subjekteve te se drejtes tregtare.
# E drejta tregtare statusore Format e organizimit te ndermarresise * Format themelore ne kuader te te cilae ndermarresi mund te organizoje ushtrimin e eprimtarise dhe ta bazoje juridikishte projektin e ete jane: hoqeria tregtare ose tregtari si individ, !rtakeria dhe "ejtari. # Format e organizimit tendermarresise * shoqeria tregtare ose tregtari si individ, – ipas ligjit mbi shoqerite tregtare me tregtari nenkuptojm emertimin permbledhes per personin juridik ose fizik i cili ushtron nje veprimtari ekonomike me qellim te realizimit te fitimit. #ese si tregtar paraqitet personi juridik, ne kete rast behet fjale per hoqerine $regtare, e nese fjala eshte per personin fizik, atehere kemi te bejme me $regtarin si %ndivid. * !rtakeria – eshte nje forme e organizimit te veprimtarise qe nuk eshte person i pavarur juridik, e as nje forme e shoqerise, por nje mardhenie kontraktuese ne kuader te se ciles dy ose me shume persona bashkojne punen dhe pasurine e vete per realizimin e nje ndermarrje. * "ejtaria – nenkupton ushtrimin e veprimtarise ekonomike me qellim te realizimit te fitimit. # Shoeria tregtare * Shoeria tregtare eshte personi juridik qe krijohet me aktin mbi themelimin ose me kontraten ndermjet dy ose me shume themeluesve te shoqerise, qe bashkojne kapitalin me qellim qe ne kuader te te njejtes firme te ushtrojne ne menyre te pavarur dhe te perhershme veprimtarine ekonomike per realizimin e fitimit. * Shoeria tregtare organizohet ne keto $orma: si shoeri e personae ose shoeri e kapitailit.
* Shoerite e personae – jane shoqeri tregtare ne te cilat anetaret i lidhin ve&orite dhe puna e tyre. 'ormat e shoqerive te tilla jane shoqeria tregtare publike dhe komandite. * Shoerite e kapitalit – jane shoqeri tregtare qe si baze te bashkimit e kane kapitalin, te cilin thmeluesit e bashkojne ne para, sende ose te drejta. 'ormat e shoqerive te kapitalit jane shoqeria me pergjegjesi te kufizuar dhe shoqeri aksionare. # Shoeria tregtare publike dhe shoeria komandite * Shoeria tregtare publike – eshte shoqeria ne te cilen bashkohen dy ose me shume persona me qellim te ushtrimit te perhershem te veprimtarise ne kuader te firmes se perbashket, kurse secili anetar i shoqerise u pergjigjet kredituesve te shoqerise ne menyre te pakufizuar dhe solidare me tere pasurine e vete. * Shoeria komandite – eshte shoqeri e personave ne te cilen bashkohen dy ose me shume persona me qellim te ushtrimit te perhershem te veprimtarise ne kuader te firmes se perbashket, nga te cilet se paku njeri prej tyre pergjigjet per detyrimet e shoqerise ne menyre solidare dhe te pakufizuar me tere pasurine e vete(komplementarit), nderkaq se paku njeri prej tyre pergjigjet per detyrimet e shoqerise deri ne shumen e kuotes se kapitalit te vete qe e ka derdhur ne shoqeri(komanditori). # Shoeria me pergjegjesi te ku$izuar * hoqeria me pergjegjesi te kufizuar, krahas zejtarit, eshte forma me e shpeshte e organizimit te ndermarrjeve te vogla. hoqeria me pergjegjesi te kufizuar eshte shoqeri tregtare e kapitalit qe e themelojne nje ose me shume persona fizike dhe juridike me anen e deklarates per themelimin ose me marreveshjen shoqerore ne baze te se ciles ne shoqeri derdhin kuotat e kapitalit themelor ne shuma te ndryshme, dhe sipas kesaj baze marrin pjese ne kapitalin themelor. * Shoeria me pergjegjesi te ku$izuar themelohet me anen e arrveshjes hoqerore nese ekzistojne dy ose me shume themelues, perkatesishte me +eklaraten e $hemelimit, nese behet fjale vetem per nje themelues. # Shoeria aksionare * Shoeria aksionare eshte shoeri tregtare e kapitalit, ne te cilen
anetaret e shoqerise(aksionaret) marrin pjese me kuotat e kapitalit themelor te ndare ne aksione. * hoqeria aksionare pergjigjet kundrejt personave te trete me tere pasurine e vete, kurse anetaret e shoqeriseaksionaret, nuk pergjigjen me pasurine e vete per detyrimet e shoqerise. * !rganet e shoerise aksionare jane drejtoria, keshilli mbikqyres, dhe kuvendi i pergjithshem i shoqerise. # "ejtaria * "ejtari eshte person fizik i cili ushtron ne menyre te pavarur dhe te perhershme nje ose me shume veprimtari ekonomike plotesuese me qellim te realizimit te fitimit ne kuader te prodhimit, qarkullimit dhe ofrimit te sherbimeve ne treg. -erjashtimisht, zejtar mund te jete edhe shoqeria tregtare nese ushtron nje veprimtari qe ka te bej me zejtarine, nese kete nuk e ben ne menyre industriale. * %lojet themelore te zejtarise jane zejtaria e lire, e nderlikuar, ekskluzive(e privilegjuar) dhe sezonale. # !rtakeria * !rtakeria eshte nje forme e organizimit te veprimtarise ekonomike ne te cilen obligohen ne menyre te ndersjelle dy ose me shume persona qe per realizimin e nje qellimi te perbashket te bashkojne punen dhe/ose pasurine e vet. * &asurine e ortakerise e perbejne kuotat e ortakeve si dhe pasuria e realizuar ne kuader te afarizmit. -asuria e ortakerise eshte pasuri e perbashket e te gjithe ortakeve. !rtaket marrin pjese ne fitimin dhe ne humbjet e shoqerise perpjestimishte me kuotat e tyre. # E drejta tregtare kontraktore Kuptimi dhe permbajtja e te drejtes se det'rimee * E drejta e det'rimee eshte nje teresi e rregullave juridike me te cilat rregullohen mardheniet e detyrimeve, perkatesishte mardheniet ne te cilat njera pale(kreditori) eshte i autorizuar te kerkoje nga pala tjeter(debitori) kryerjen e ndonje veprimi te cilin pala tjeter duhet ta permbushe. * Karakteristikat themelore te se drejtes se det'rimee jane
relativiteti i mardhenieve se detyrimeve, dispoziviteti i mardhenieve se detyrimeve dhe veprimi si objekt i mardhenieve se detyrimeve. * (elatiiteti i mardheniee te det'rimee do te thote se mardheniet e detyrimeve veprojne vetem ndermjet paleve qe jane ne mardhenie konkrete te detyrimeve. * )ispoziiteti i mardheniee te det'rimee do te thote se palet kontaktuese vendosin vete se a do te hyjne ne nje mardhenie te detyrimeve dhe e percaktojne permbajtjen e mardhenieve perve&, natyrisht, kufizimeve qe dalin nga rregullat e moralit. * eprimi si objekt i mardheniee te det'rimee eshte &do veprim njerezor pozitiv ose negativ te cilin debitori i mardhenies se detyrimeve eshte i detyruar t0ia kryeje kreditorit. # &resupozimet per lidhjen e kontrates * 1ontrata eshte veprim i dyanshem juridik qe linde me shprehjen e lire te vullnetit te paleve kontraktuese(me konsensusin e paleve) ose me shitjen e sendeve. 2ane te njohura disa grupe te kontratave sipas llojit, nga te cilat me te rendesishme jane grupi i kontratave te njeanshme detyruese dhe te dyanshme detyruese dhe grupi i kontratave formale dhe joformale. * Kontrata lind kur njera pale kontraktuese pranon ofeten e pales tjeter. !ferta eshte propozim per lidhjen e kontrates te cilen njera pale ia dergon tjetres dhe ajo duhet t0i permbaje te gjitha elementet thelbesore te kontrates se ardhshme, nderkaq e detyron ofertuesin deri ne afatin e caktuar per pranimin e saj. # Sigurimi i mardhenies kontraktore * -jesmarresit ne nje mardhenie juridike detyruese deshirojne qe me lidhjen e kontrates te arrijne rezultate te caktuara por, shpeshehere ndodhe qe detyrimi te mos permbushet ose te permbushet me vonese. e kendejmi mardhenia juridike detyruese, perkatesishte permbushja e saj mund te sigurohet me anen e kaparit, retencionit, garancise, penaleve ose me anen e pengut. # +dr'shimi i subjektee te mardhenies kontraktore * #dryshimi i subjekteve te mardhenies kontraktore munde te behet si ne anen e kreditorit ashtu edhe ne anen e debitorit. #dryshimet ne anen e
kreditorit behen ne forme te cedimit dhe asignacionit, nderkaq ne anen e debitorit si marrje persiper e bor3hit dhe e detyrimit per permbushjen e kontrates. # Shuarja e mardhenies kontraktore * ardhenia juridike detyruese shuhet ne njeren nga keto menyra me permbushje, me pamundesin e permbushjes, me zgjidhjen e kontrates, me faljen e bor3hit, me kompensim, me denoncim, heqje dore, me skadimin e kohes, me vdekjen e debitorit ose kreditorit, me barazim, perkatesishte kompenzimin e kerkesave dhe bor3heve, me novacion dhe dispozita juridike. # %lojet e kontratae * 2ane te shumta kontratat qe subjektet juridike i shfrytezojne ne jeten e perditshme ekonomike, nder te cilat me te shpeshta dhe me te domosdoshme jane kontrata mbi shitjen, kontrata mbi vepren dhe ndertimin, kontrata mbi qirane dhe kontrata mbi huane dhe kredine. # Kontrata mbi shitjen * 1ontrata mbi shitjen eshte kontrate me te cilen shitesi zotohet se sendin qe e shet do t0ia dorezoje bleresit keshtu qe bleresi behet pronar i tij, ngase bleresi detyrohet qe shitesit t0ia paguaje &mimin e caktuar. * Elementet thelbesore te kontrates mbi shitjen, pa te cilat kontrata nuk mund te ekzistoje, jane sendi dhe &mimi. !bjekt i shitjes jane sendet, te drejtat dhe pasuria. 4mimi duhet te jete i shprehur ne para, perkatesishte kontrata duhet te permbaje te dhena te mjaftueshme qe mundesojne caktimin e &mimit.
# Kontrata mbi epren * e kontraten mbi vepren detyrohet kryesi i puneve(ndermarresi) te kryeje nje pune te caktuar(fizike intelektuale), kurse bleresi detyrohet qe per kete ta paguje shperblimin e caktuar. !bjekti i kontrates mbi punen eshte rezultati i punes, e jo vet puna qe per shembull, eshte objekt i kontrates mbi punen. * #je nga format e kontrates mbi vepren eshte edhe kontrata mbi ndertimin me te cilen kryesi i punimeve(ndertimtari) detyrohet ta ndertoje brenda afatit te kontraktuar nje objekt, ose qe ne objektin ekzistues te
kryeje punime ndertimore, nderkaq porositesi(investuesi) detyrohet qe per kete ta paguaje qmimin e caktuar. # Kontrata mbi shitjen dhe kontrata mbi kredine * e kontraten mbi huane huadhenesi detyrohet qe huamarresit t0ia dorezoje shumen e caktuar te parase ose sasine e caktuar te sendeve tjera te zevendesueshme, kurse huamarresi detyrohet qe pas nje kohe te caktuar t0ia ktheje te njejten shume te parave ose te njejten sasi apo llojin e njejte te sendit. * E ngjashme me kontraten mbi huane eshte edhe kontrate mbi kredine. e kontraten mbi kredine banka detyrohet qe shfrytezuesit te kredise t0ia ve ne dispozicion shumen e caktuar te parave, per kohe te caktuar ose te pacaktuar, me destinim ose pa destinim te percaktuar me pare, kurse shfrytezuesi i kredise detyrohet qe bankes t0ia paguaje kamaten e kontraktuar dhe qe shumen e parave qe e ka marre ta ktheje me kohe dhe ne menyren e percaktuar me kontrate. Kontrata mbi irane e kontraten mbi qirane qiradhenesi detyrohet qe qiramarresit t0ia dorezoje sendin e caktuar per perdorim, kurse ky detyrohet ta paguaje qirane. #e baze te kontrates mbi qirane qiradhenesi eshte i detyruar qe sendin ta dorezoje ne gjendje te rregullt dhe ta mirembaje ate gjate kohezgjatjes se kontrates. ,iramarresi duhet ta perdor sendin sipas kontrates, me kujdesin e nikoqirit te mire, ta kompensoje demin qe shkaktohet nese sendi nuk perdoret sipas destinimt dhe kushteve te parashikuara ne kontrate, te paguaje qirane e percaktuar me kontrate, me ligj ose sipas zakonit, ta ruaje sendine marre me qera pas perfundimit te mardhenies kontraktore ta ktheje sendin te pademtuar.
ARE 1.1.EDREJTATREGT 2.
Edr ej t at r egt ar es t at us or e. 3.2.Edr ej t at r egt ar e. Temat :.
. 3. 1. 3. 2.Edr ej tt r egt ar ek ont r ak t or e.. 4. 5.3.Edr ej t at r egt ar eKupt i midheper mbaj t j aet edr ej t es . Edr ej t at r egt ar ees ht edegees edr ej t esmer r egul l at kombet ar e es ec i l esr r egul l ohetpoz i t aes hoqer i v et r egt ar e,eper sonav et e t j er ej ur i di k edhefi zi k eqepar aqi t ens i s ubj ek t enev epr i metj ur i di k e dhenor mohenpunetj ur i di k ender mj ets ubj ek t ev et es edr ej t es k ombet ar e.Edr ej t at r egt ar endahetnet edr ej t ent r egt ar es t at us or e dhek ont r ak t or e.. . Edr ej t at r egt ar es t at us or e–r r egul l on f or mat ,poz i t enj ur i di k e,meny r enet hemel i mi tdhet ev epr i mi tt e s hoqer i v et r egt ar e,per k at es i s ht et es ubj ek t ev eek onomi k e per gj i t hesi s ht e.. Edr ej t at r egt ar ek ont r ak t or e–r r egul l onpunet j ur i di k eqei k r y ej ner ec i pr oc i k i s ht es ubj ek t etes edr ej t est r egt ar es i dher r egul l atqeper c ak t oj ner adhenepunev et et y r ej ur i di k e.. 6. 7.4.Bur i metdhek or ni z ai nst i t uci onal eesedr ej t est r egt ar e . Bur i metes edr ej t est r egt ar ej anef or mat endr y shmenet ec i l at par aqi t enr r egul l atj ur i di k et es edr ej t est r egt ar e.. Sibur i met ese dr ej t esk ombet ar ej ane:. . di s poz i t at ,. edr ej t at r egt ar e aut onome,. pr ak t i k agj y qes or edheear bi t r az hi t ,. s hk enc a j ur i di k e,. akt eteor ganev et ec ak t uar aj ol i gj v enes e,. s t at ut i , . mar r ev es hj as hoqer or edheak t etes ubj ek t ev et es edr ej t es t r egt ar e.. 8. For mateor gani z i mi tt e 9.5.3. 1.Edr ej t at r egt ar est at usor e
nder mar r es i s e. For matt hemel or enek uadert et ec i l av e nder mar r es imundt eor gani z oj eus ht r i mi nev epr i mt ar i s edhet a baz oj ej ur i di k i s ht epr oj ek t i nev et ej ane:. . 1.Shoqer i at r egt ar eos e t r egt ar i s i i ndi v i d,. 2.Or t ak er i adhe. 3.Zej t ar i ..
10.
. s hoqer i at r egt ar e 11. 6.For ma teor ga ni z i mi tt e nde r ma r r e si s e os et r egt ar i s i i ndi v i d,–Si pasl i gj i tmbi s hoqer i t et r egt ar eme t r egt ar i nenk upt oj m emer t i mi nper mbl edhesperper s oni nj ur i di k os efi zi ki c i l i us ht r onnj ev epr i mt ar i ek onomi k emeqel l i mt e r eal i z i mi tt efi t i mi t .Nes es i t r egt arpar aqi t etper s oni j ur i di k ,nek et e r as tbehetf j al eperShoqer i neTr egt ar e,enes ef j al aes ht eper per s oni nfi zi k ,at eher ek emi t ebej memeTr egt ar i ns iI ndi v i d. . Or t ak er i a–es ht enj ef or meeor gani z i mi tt ev epr i mt ar i s eqenuk es ht eper s oni pav ar urj ur i di k ,easnj ef or mees hoqer i s e,pornj e ma r d he ni ek on t r a k t u es enek u ad ert es ec i l e sdyo s emes hu me per s onabas hk oj nepunendhepas ur i neev e t eperr eal i z i mi nenj e nder mar r j e.. Zej t ar i a–nenk upt onus ht r i mi nev epr i mt ar i s eek onom i k emeqel l i mt er eal i zi mi tt efi t i mi t .. Shoqer i at r egt ar ees ht eper s oni j ur i di k 12. 7.Shoqer i at r egt ar e. qek r i j ohetmeak t i nmbi t hemel i mi nos emek ont r at ennder mj e tdy os emes hu met hemel ues v et es h oqer i s e ,qebas h k oj nek api t al i n meqel l i m qenek uadert et enj ej t esfi r met eus ht r oj nenemen yr e t epa v ar urdhet eper her s hmev epr i mt ar i neek o nomi k eper r eal i z i mi nefi t i mi t .. Shoqer i at r egt ar eor gani z ohetnek et of or ma:s i s hoqer i eper s onav eos es hoqer i ek api t ai l i t .. Shoqer i t ee per s onav e–j anes hoqer i t r egt ar enet ec i l atanet ar eti l i dhi n v eç or i t edhepunaet y r e.For mates hoqer i v et et i l l aj anes hoqer i a t r egt ar epubl i k edhek omandi t e.. Shoqer i t eek api t al i t–j ane s hoqer i t r egt ar eqes i baz et ebas hk i mi tek anek api t al i n,t ec i l i n t hmel ues i tebas hk oj nenepar a,s endeos et edr ej t a.For mate s hoqer i v et ek api t al i tj anes hoqer i ameper gj egj es it ek ufi zuardhe s hoqer i ak si onar e.. 13. 14.
8.Shoqe r i at r e gt a r epubl i k edhes hoqe r i ak oma ndi t e
. Shoqer i at r egt ar epubl i k e–es ht es hoqer i anet ec i l enbas hk ohen d yo s emes h umep er s o nameq el l i mt eu s ht r i mi tt ep er h er s h em t e v epr i mt ar i s enek uadert efi r messeper bas hk et ,k ur s es ec i l i anet ar
i s hoqer i s euper gj i gj etk r edi t ues vet es hoqer i s enemeny r et e pak ufi z uardhes ol i dar emet er epas ur i neev et e.. Shoqer i a k o mandi t e–es ht es ho qer i eper s ona v enet ec i l enbas hk o hendy os emes hu meper s onameqel l i mt eus ht r i mi tt epe r her s hem t e v epr i mt ar i s enek uadert efi r mess eper bas hk et ,ngat ec i l ets e pak unj er i pr ej t y r eper gj i gj etperdet y r i metes hoqer i s enemeny r e s ol i dar edhet epak ufi z uarmet er epas ur i nee v et e( k ompl ement ar i t ) ,nder k aqs epak unj er i pr ej t y r eper gj i gj etper det y r i metes hoqer i s eder i nes humenek uot essek api t al i tt ev et e qeek ader dhurnes hoqer i ( k omandi t or i ) .. 15. Shoqer i ame 16. 9.Shoqer i ameper gj egj esit ekufizuar. per gj egj es it ek ufi zuar ,k r ahaszej t ar i t ,es ht ef or mamees hpes ht e eor gani z i mi tt ender mar r j ev et ev ogl a.Shoqer i ameper gj egj es it e k ufi zuares ht es hoqer i t r egt ar eek api t al i tqeet hemel oj nenj eos e mes h umep er s o nafi z i k edh ej u r i d i k emea ne ned ek l a r at e sp er t hemel i mi nos emema r r e v es hj e ns hoqer or enebaz et es ec i l esn e s hoqer i der dhi nk uot atek api t al i tt hemel ornes humat endr y s hme, dhes i pask es aj baz emar r i npj es enek api t al i nt hemel or .. Shoqer i a mep er gj egj es i t ek u fi z uart hemel ohe tmeaneneMa r r v e s hj es Shoqer or eneseekzi st oj nedyosemeshumet hemel ues, per k at es i s ht emeDek l ar at eneThemel i mi t ,nes ebehetf j al ev et em pernj et hemel ues .. 17. Shoqer i aak s i onar ees ht es hoqer i 18. 10.Shoqer i aaksi onar e. t r egt ar eek api t al i t ,net ec i l enanet ar etes hoqer i s e( ak s i onar et ) mar r i npj es emek uot atek api t al i tt hemel ort endar eneak si one. . Shoqer i aak si onar eper gj i gj etk undr ej tper s onav et et r et emet er e pas ur i neev et e,k ur s eanet ar etes hoqer i s eak s i onar et ,nuk per gj i gj enmepas ur i neev et eperdet y r i metes hoqer i s e.. Or ganet es hoqer i s eak si onar ej anedr ej t or i a,k es hi l l imbi k qy r es ,dhe k uv endi i per gj i t hs hem i s hoqer i s e.. 19.
20.
. Zej t ar i esht eper s onfi zi ki c i l i us ht r onne 11.Zej t ar i a
menyr et epavar urdhet eper her shmenj eosemeshume v epr i mt ar i ek onomi k epl ot es ues emeqel l i mt er eal i z i mi tt efi t i mi tne k uadert epr odhi mi t ,qar k ul l i mi tdheof r i mi tt es her bi mev enet r eg. Per j as ht i mi s ht ,z ej t armundt ej et eedhes hoqer i at r egt ar enes e us ht r onnj ev epr i mt ar i qek at ebej mez ej t ar i ne,nes ek et enuke bennemeny r ei ndus t r i al e.. Ll oj ett hemel or et ez ej t ar i s ej ane: z ej t ar i ael i r e,ender l i k uar ,ek s k l uz i v e( epr i v i l egj uar )dhe s ez onal e.. 21. . Or t ak er i aesht enj ef or meeor gani z i mi tt e 22. 12.Or t aker i a v epr i mt ar i s eek onomi k enet ec i l enobl i gohennemeny r et e nder s j el l edyos emes humeper s onaqeperr eal i z i mi nenj eqel l i mi t eper bas hk e tt ebas hk o j nepunendhe/ os epas ur i neev e t . . Pas ur i neeor t ak er i s eeper bej nek uot ateor t ak ev es idhepas ur i a er eal i z uarnek uadert eaf ar i z mi t .Pas ur i aeor t ak er i s ees ht epas ur i eper bas hk etet egj i t heor t ak ev e.Or t ak etmar r i npj es enefi t i mi n dhenehumbj etes hoqer i s eper pj es t i mi s ht emek uot atet y r e.. 23. 13.3. Kupt i mi dhe 24. 3.Edr ej t at r egt ar ekont r akt or e per mbaj t j aet edr ej t ess edet y r i mev e. Edr ej t aedet y r i mev ees ht e nj et er es ier r egul l av ej ur i di k emet ec i l atr r egul l ohenmar dheni ete det y r i mev e,per k at es i s ht emar dheni etnet ec i l atnj er a pal e( k r edi t or i )es ht ei aut or i z uart ek er k oj engapal at j et er ( debi t or i ) k r y er j enendonj ev epr i mi t ec i l i npal at j et erduhett aper mbus he. . Kar ak t er i s t i k att hemel or et es edr ej t ess edet y r i mev ej ane: r el at i v i t et i i mar dheni ev es edet y r i mev e,di s poz i v i t et ii mar dheni ev e s edet y r i mev edhev epr i mi s iobj ek ti mar dheni e v es e det y r i mev e.. Rel at i v i t et ii mar dheni ev et edet y r i mev e:dot et hot es e mar dheni e tedet y r i me v ev epr oj nev et em nder mj etpal ev eqej ane nemar dheni ek onk r et et edet y r i mev e.. Di s poz i v i t et i i mar dheni ev e t edet y r i mev e:dot et hot es epal etk ont ak t ues ev endos i nv et es ea dot eh yj nenenj emar dheni et edet y r i me v edheeper c ak t oj ne per mbaj t j enemar dheni ev eper v eç ,nat y r i s ht ,k ufi z i mev eqedal i n
ngar r egul l atemor al i t .. Vepr i mi s iobj ek ti mar dheni ev et e det y r i mev e:es ht eç dov epr i m nj er ez orpoz i t i vos enegat i vt ec i l i n debi t or i i mar dheni ess edet y r i mev ees ht ei det y r uart ’ i ak r y ej e k r edi t or i t .. 25. . Kont r at aes ht e 26. 14.Pr e supoz i me tpe rl i dhj e nekont r a t e s v epr i mi dy ans hem j ur i di kqel i ndemes hpr ehj enel i r et ev ul l net i tt e pal e v ek o nt r ak t ues e( mek ons ens us i nepal e v e)os emes hi t j ene s endev e.J anet enj ohur adi s agr upet ek ont r at av es i pasl l oj i t ,nga t ec i l atmet er endes i s hmej anegr upi i k ont r at av et enj eans hme det y r ues edhet edy ans hmedet y r ues edhegr upi i k ont r at a v e f or mal edhej of or mal e.. Kont r at al i ndk urnj er apal ek ont r ak t ues e pr anonof et enepal est j et er .Of er t aes ht epr opoz i m perl i dhj ene k ont r at est eci l ennj er apal ei ader gont j et r esdheaj oduhett ’ i per mbaj et egj i t hael ement ett hel bes or et ek ont r at ess ear dhs hme, nder k aqedet y r onof er t ues i nder i neaf at i nec ak t uarperpr ani mi n es aj .. 27. 15.Si gur i mi i mar dheni esk ont r ak t or e. Pj es mar r es i tnenj e 28. mar dheni ej ur i di k edet y r ues edes hi r oj neqemel i dhj enek ont r at es t ear r i j ner ez ul t at et ec ak t uar apor ,s hpes heher endodheqe det yr i mi t emosper mbushetoset eper mbushetmevonese.Se k endej mi mar dheni aj ur i di k edet y r ues e,per k at es i s ht eper mbus hj a es aj mundt es i gur ohetmeanenek apar i t ,r et enc i oni t ,gar anc i s e, penal eveosemeanenepengut .. 29. 16.Ndr y s hi mi i s ubj ek t ev et emar dheni esk ont r ak t or e 30. . Ndr y s hi mi i s ubj ek t ev et emar dheni esk ont r ak t or emundet ebehet s ineanenek r edi t or i tas ht uedheneanenedebi t or i t .Ndr y s hi met neanenek r edi t or i tbehennef or met ec edi mi tdheas i gnac i oni t , nder k aqneanenedebi t or i ts imar r j eper s i perebor x hi tdhee det y r i mi tperper mbus hj enek ont r at es .. 31.
32.
17.Shuar j aemar dheni esk ont r ak t or e. Mar dheni aj ur i di k e d et y r u es es h uh etn en j e r e nn gak e t ome ny r a :mepe r mb us h j e ,me pamundes i neper mbus hj es ,mez gj i dhj enek ont r at es ,mef al j ene b or x h i t ,mek o mp en s i m,mede no nc i m,h eq j edo r e ,mes k ad i mi ne k ohes ,mev dek j enedebi t or i tos ek r edi t or i t ,mebar az i m, p er k a t e s i s h t ek o mp en z i mi nek e r k e s a v ed heb or x h ev e ,me nov ac i ondhedi s poz i t aj ur i di k e.. 33. 18.Ll . J anet es humt ak ont r at atqe 34. oj etek ont r at ave s ubj ek t etj ur i di k ei s hf r y t ez oj nenej et eneper di t s hmeek onomi k e, ndert eci l atmet eshpesht adhemet edomosdoshmej ane k ont r at ambi s hi t j en,k ont r at ambi v epr endhender t i mi n,k ont r at a mbi qi r anedhek ont r at ambi huanedhek r edi ne.. 35. 19.Kont . Kont r at ambi s hi t j enes ht e 36. r at ambishi t j e n k ont r at emet ec i l ens hi t es iz ot ohets es endi nqees hetdot ’ i a dor ez oj ebl er es i tk es ht uqebl er es i behetpr onari t i j ,ngas ebl er es i det y r ohetqes hi t es i tt ’ i apaguaj eç mi mi nec ak t uar .. El ement et t hel bes or et ek ont r at esmbi s hi t j en,pat ec i l atk ont r at anukmundt e ek zi s t oj e,j anes endi dheç mi mi .Obj ek ti s hi t j esj anes endet ,t e dr ej t atdhepas ur i a.Çmi mi duhett ej et ei s hpr ehurnepar a, per k at es i s ht ek ont r at aduhett eper mbaj et edhenat emj af t ues hme qemundes oj n ec ak t i mi neç mi mi t .. 37. . Mek o nt r at enmbi v e pr en 38. 20.Kont r at ambivepr en det y r ohetk r y es ii punev e( nder mar r es i )t ek r y ej enj epunet e c ak t uar ( fi z i k ei nt el ek t ual e) ,k ur s ebl er es i det y r ohetqeperk et et a paguj es hper bl i mi nec ak t uar .Obj ek t i i k ont r at esmbi punenes ht e r ez ul t at i i punes ,ej ov etpunaqepershembul l ,es ht eobj ek ti k ont r at esmbi punen.. Nj engaf or matek ont r at esmbi v epr enes ht e edhek ont r at ambi nder t i mi nmet ec i l enk r y es ii puni mev e( nder t i mt ar i )det y r ohett ander t oj ebr endaaf at i tt e k ont r ak t uarnj eobj ek t ,os eqeneobj ek t i nek zi s t uest ek r y ej e
puni mender t i mor e,nder k aqpor os i t es i ( i nv es t ues i )det y r ohetqe perk et et apaguaj eqmi mi nec ak t uar .. 39. 21.Kont . Me 40. r a t ambis hi t j e ndhek ont r a t ambik r e di ne k ont r at enmbi huanehuadhenes idet y r ohetqehuamar r es i tt ’ i a dor ez oj es humenec ak t uart epar as eos esas i neec ak t uart e s ende v et j er at ez e v end es ues hme,k u r s eh uama r r es i de t y r ohe tqe pasnj ek ohet ec ak t uart ’ i ak t hej et enj ej t ens humet epar av eos e t enj ej t ens as iapol l oj i nenj ej t et es endi t .. Engj as hmeme k o nt r at enmbi huanees ht eedhek o nt r at embi k r edi ne.Me k ont r at enmbi k r edi nebank adet y r ohetqes hf r y t ez ues i tt ek r edi s e t ’ i av enedi s poz i c i ons humenec ak t uart epar av e,perk ohet e c ak t uaros et epac ak t uar ,medes t i ni m os epades t i ni mt e per c ak t uarmepar e,k ur s es hf r y t ez ues ii k r edi s edet y r ohetqe b an k est ’ i ap ag ua j ek a ma t e nek o nt r a k t u ard heq es h ume ne par aveqeekamar r et akt hej emekohedhenemenyr ene per c ak t uarmek ont r at e.. 41. 22.Kont . Mek ont r at enmbi qi r ane 42. r a t ambiqi r a ne qi r adhenes idet y r ohetqeqi r amar r es i tt ’ i ador ez oj es endi ne c ak t uarperper dor i m,k ur s ek ydet y r ohett apaguaj eqi r ane.. Ne baz et ek ont r at esmbi qi r aneqi r adhenes ies ht ei det y r uarqe s endi nt ador ez oj enegj endj et er r egul l tdhet ami r embaj eat egj at e k ohez gj at j essek ont r at es .. Qi r amar r es iduhett aper dors endi n s i paskont r at es ,mek uj des i neni k oqi r i tt emi r e,t ak ompens oj e demi nqes hk ak t ohetnes es endi nukper dor e ts i pasdes t i ni mtdhe k us ht ev et epar as hi k uar anek ont r at e,t epaguaj eqi r anee per c ak t uarmek ont r at e,mel i gj os es i paszak oni t ,t ar uaj es endi ne mar r emeqer apasper f undi mi tt emar dheni esk ont r ak t or et ak t hej e s endi nt epademt uar ..
