HARTIMI I RELIEVIT TAKEOMETRIK Kjo punë kryhet në dy seanca. Në seancën e parë llogariten largësitë horizontale dhe kuotët e pikave detale. Ndërsa në seancën e dytë hidhen në letër pikat poligonale (koordinatët e tyre janë llogëritur në detyrën e kursit Nr.1) si dhe pikat detale. Në seancën e dytë studenti duhet të ketë. 1. poligonin e mbyllur të llogaritur (detyra Nr. 1) 2. letër vizatimi format 60x60 cm. 3. kompas me dy maja. 4. laps, gomë, vizore si dhe mjete të tjera për vizatim.
I.
Puna fushore
Në pikën poligonale Nr.3 (fig 1) qendërzohet teodoliti dhe horizontohet. Më tej vizohet në pikën poligonale Nr.2 dhe merret leximi në rrethin horizontal. Ky proces quhet orientim i teodolitit në pikën poligonale Nr.2. Për lehtësi është mirë që orientimi i teodolitit në pikën poligonale të bëhet me lexim në rrethin horizontal 0 0 00’00”. Për çdo pikë detale merren leximet në latë me të tria fijet (fig. 5.2). Leximet me fijen e poshtme P dhe të sipërme S shënohen në kolonën 4 të librezës fushore (libreza 1), ndërsa leximi me fijen e Fig 1 mesit M në kolonën 5. Për reduktimin e largësisë së pjerrët në largësi horizontale dhe për llogaritjen e disnivelit shërben këndi vertikal v, i cili llogaritet sipas leximit në rrethin vertikal të teodolitit 0 me pozicionin e tij rreth majtas (RM). v 90 RM RM Leximet në rrethin vertikal shënohen në kolonën 6. Poshtë tyre shënohen këndet vertikalë me shenjat përkatëse. Në pikën detale nr. 7 këto vlera janë 88 0 27’ dhe +1 0 33’. Në kolonën 7 shënohen leximet në rrethin horizontal. Plotësimi i kolonave 8,9,10,11,12 dhe 13 hyn në kompleksin e punimeve të zyrës. Në punimet fushore bën pjesë dhe nivelimi gjeometrik i poligonit të mbyllur për të cilin matjet përkatëse janë shënuar në librezën e nivelimit (libreza nr. 2)
PUNE INXHINIERESH
B
i A Fig 2
Pika
Leximet Mbrapa 1236 1894 3824 3466 1805 3785 1028 0989
1 2 3 4 5 X 6 X 1 Shuma 18027 Libreza Nr. 2
Mesi
Disniveli i matur + -
Para 2117 2226 0649 1246 3624 0698 3825 3629 18014
Disniveli i korrigjuar + -
0881 0332 3175 2220
0883 0334 3174 2219
1819 3087
8.482
1821 3086
2797 2640 8.469
8.
2799 2642 8479
Kuota
124.5 123.617 123.283 126.457 128.676 126.855 129.941 127.142 124.5
Nivelimi është kryer me gabim f h m p 18027 18014 13mm Për nivelimin në këto punime (nivelim i klasit të tretë) gabimi e lejuar është:
h
lijua ua r
20 L 20 0.9 18mm
ku L=0.9km është perimetri i poligonit të mbyllur (gjatësia e vijës së nivelimit). Puna fushore quhet e mirë për deri sa
f h h
lijuar
(13mm<18mm).
PUNE INXHINIERESH
Matjet e kryera drejtpërdrejt në terren do të merren të gatshme, prandaj puna laboratorike do të qëndrojë në plotësimin e punimeve të zyrës.
II. Punimet Në Zyrë 1.Plotësimi i librezës fushore Rilevimi takeometrik bazohet në hedhjen e pikave detale sipas koordinatave polare, d.m.th. sipas largësisë horizontale l dhe këndit horizontal . Largësia horizontale llogaritet me formulën e njohur:
100( p s) cos cos v l 100 2
Diferenca (p-s) del në milimetra dhe duke e shumëzuar për 100 jep largësinë l k e cila shkruhet në kolonën 8 (në metra). Kështu për pikën detale 7
lk 100 100 (2818 1182) 1636dm 163 163.6m Largësia horizontale
2
l lk cos cos v , shkruhet në kolonën 9, ndërsa disniveli
h lk sin sin v cos v
lk 2
sin sin 2v shkruhet në kolonën 10.
Llogaritja e vlerave l dhe h mund të bëhet ose duke kryer veprimet me makinë llogëritëse ose duke përdorur tabelat takeometrike, të cilat sipas argumentit l k dhe këndit vertikal v me interpolim, llogaritin vlerat e kërkuara. Kuota e pikës detale llogaritet sipas formulës së nivelimit trigonometrik:
H d H st i h M Diferenca h-M, ku h përfaqëson disnivelin me shenjën përkatëse të këndit vertikal, ndërsa M është leximi me fijen e mesit, shkruhet në kolonën 11. Në kolonën 12 shkruhet shkruhet shuma
H st i , kuota e stacionit merret nga libreza e
nivelimit gjeometrik (libreza 2). Lartësia e instrumentit i matet në terren. Në kolonën 13 shënohen kuotat e pikave detale të llogaritura si shumë algjebrike e kolonave 11 dhe 12.
2. Kuadrati i fletës së vizatimit Në fletën e vizatimit me përmasa 60x60 vizatohet katrori ABCD me brinjë 40x40 cm (fig.3). Për këtë qëllim përdoret vizorja metalike e treguar në figurën 5.4. Fillimisht përcaktohen pikat A dheB duke matur saktë me vizoren metalike brinjën e katrorit 40 cm. Më tej, me qendër pikën A dhe me rreze sa brinja e katrorit 40 cm, vizatohet harku a, ndërsa me qendër pikën B dhe me rreze diagonalen e katrorit ( D40
56.57cm ) hiqet
harku b. Ndërprerja e harqeve a dhe b përcakton pikën D. Në këtë mënyrë përcaktohet dhe pika C. Katrori ABCD pranohet i mirëqenë kur diagonalet e tij, të matura me kompasin përkatës (Fig.3) nuk ndryshojnë më shumë se 0.2 mm. Brinjët e katrorit ndahen në segmente të barabarta nga 10 cm dhe gjenden pikat 1,2,3.. (fig.5). Nga bashkimi i pikave përkatëse formohen 16 katrorë kulmet e të
PUNE INXHINIERESH
cilëve shpohen me një majë të hollë. Rjeti kuadratik pranohet i ndërtuar në rregull, kur diagonalet e katrorëve 10x10 cm, nuk ndryshojnë më shumë se 0.2 mm.
Fig.4
3. Hedhja e pikave poligonale Me qëllim që relievi të përfshihet brenda fletës së vizatimit, koordinatat ortogonale të kulmit A zgjidhen sipas abshisës (X) dhe ordinatës (Y) më të vogël.
Fig.3
X 5 4452010.50 Y 4 4393409.28
Prandaj kulmit A i jepen këto koordinata. Meqënëse relievi do të hartohet në shkallën 1:1000, shtesat në X dhe Y për çdo katror me brinjë 10 cm do të jenë 100 m (fig.6). Pikat poligonale hidhen në planshetë sipas koordinatave ortogonale të marra në detyrën nr.1. Për këtë përdoret kompasi me dy maja dhe shkalla tërthore e vizores metalike. Kështu pika poligonale Nr.4 me koordinata:
X 4 4452161.13 Y 4 4393409.28 bie në katrorin nr.14. Pika poligonale nr. 4 ndodhet:
X Y
60.13m
60.13mm sipër vijës X=4452100
1000 109.28m 1000
109.28mm djathtas pikës vijës Y=4393300
Me kompas dhe shkallë tërthore këto madhësi hidhen në kuadratin 9 (fig.7). Sipas këtij shembulli hidhen edhe pikat e tjera poligonale. Pikat janë hedhur saktë kur largësia ndërmjet tyre, e matur në planshetë, nuk ndryshon më shumë se 0.2 mm*Sh nga largësia horizontale e matur në terren.
4. Hedhja e pikave detale
PUNE INXHINIERESH
Meqenëse pikat detale në terren përcaktohen me koordinata polare, kuptohet se edhe në planshe ato do të hidhen po me koordinata polare, d.mth. sipas largësisë horizontale l dhe këndit horizontal . Për këtë përdoret koordinatografi polar (fig.8) poli i të cilit fiksohet në pikën poligonale(p.sh. pika nr.3).
?
?
Gjilpëra e treguesit lëvizës vendoset në pikën poligonale nr.2, e cila ka shërbyer si pikë orientimi gjatë matjeve në terren (kolona 2, libreza 1). Në kolonën 7 shihet se në rrethin horizontal të instrumentit të ndodhur në pikën nr 3 për vizim në pikën nr. 2, leximi 0
është 0 00’00” prandaj dhe mekanizmi i leximit të rrethit horizontal, i koordinatografit 0
polar vendoset në vlerën 0 00’. Kështu koordinatografi polar është i orientuar. Për hedhjen e pikave detale largësia l merret në kolonën 9 dhe pasi pjesëtohet me emëruesin e shkallës, vendoset në vizoren r të koordinatografit polar. Në pikën detale nr.7, largësia l=163.6m ndërsa në rregë do të vendoset 163.6:1000=163.6mm. Pas këtij 0
veprimi koordinatografi rrotullhet deri sa mekanizmi m të tregojë leximin 38 15’, të marrë në kolonën 7, për pikën detake nr 7. 0
Kur treguesi “i” të tregojëë vlerën 163.6 dhe mekanizmi mekanizmi m vlerën 38 15’ shtypet gjilpëra dhe pranë vrimës që formohet shkruhet numri i pikës detale, ndërsa poshtë saj kuota e kësaj pike e marrë në kolonën 13 të librezës p.sh.
7 55.46
.
Pasi nga pika poligonale të gidhen të gjitha pikat detale që janë marrë nga kjo pikë koordinatografi polar vendoset në pikën poligonale tjetër pra pikën Nr. 4, orientohet tek pika Nr.3 dhe në mënyrë të ngjashme hidhen pikat detale që janë marrë nga kjo pikë poligonale. Kjo procedurë vazhdon deri sa të hidhen të gjitha pikat detale të marra.
PUNE INXHINIERESH
5. Lidhja e pikave detale Gjatë punës fushore të rilevimit takeometrik është mbajtur dhe skica e zonës që rilevohet, në një shkoallë të afërt me atë të rilevimit. Në këtë skicë relieve paraqitet në formë skematike, ndërsa situacioni i detajuar. Pranë çdo pike detale në skicë, skicieri shënon numrin rendor të saj. Gjatë hartimit të relievit, situacioni vizatohet në bazë të skicës fushore. Objektet që paraqiten në shkallë vizatohen duke pasur parasysh përmasat e tyre të shënuara në skicë. Për objekte të tjera përdoren shenjat konvencionale.
6. Vizatimi i izohipseve Metoda më e mirë për të paraqitur relievin është ajo e izohipseve. Barazlartësia Barazlartës ia ndërmjet izohipseve për shkallën 1:1000 dhe për terrene pak të thyera është pranuar 1 m. Për të vizatuar izohipset fillimisht gjenden pikat me të njëjtën kuotë. Për këtë ndërmjet dy pikave detale, që ndodhen në një shpat dhe nuk formojnë thyerje terreni në atë interval, bëhet interpolimi grafik. Ndërmjet pikave detale
16 51.25
dhe
17 54.10
do të kalojnë izohipset
me kuotë 52, 53, 54 të cilat me një rrip letre kalohen në fletën e vizatimit. Ky interpolim kryhet dhe për hapësirat ndërmjet pikave detale të tjera.
Duke i bashkuar pikat me të njëjtën kuotë përftohen isohipset (fig.11). Plani topografik pranohet i përfunduar pas përpunimit të përgjithshëm të tij sipas rregullave të vizatimit topografik.
PUNE INXHINIERESH
PUNE INXHINIERESH
i n o i c a t S
i m i t n e i r O
e l a t e D a k i P
n i h t e r r e n t e m i x e L
e t a l e n i m i x e L
S
2
Nr3
Nr2
i=1.42
3
4
1
3 4 5 6 7 8
2532 1468 2198 1802 2564 1436 2247 1753 2149 1851 2047 1953 2818 1182 2876 1124
9
Verti kal
Horizo lntal
5
6
7
8
9
Lk
sin 2 v
2
10
H M
H i H st i
a t o u K
11
12
13
10
2000
8842
4 03
2000
8900
12 36
2000
8808
29 53
2000
8616
5 41
2000
8431
15 43
2000
8827
38 14
2000
8812
50 34
2000
8754
131 52
2000
8811
67 50
106.4
106.3863068
0.773735352
-1.226264648
123.28
123.473
39.6
39.56989393
0.898187165
-1.101812835
123.28
123.598
112.8
112.772785
1.968331614
-0.031668386
123.28
124.307
49.4
49.34454744
1.608574456
-0.391425544
123.28
124.314
29.8
29.66634565
1.936245635
-0.063754365
123.28
123.600
9.4
9.307598519
0.894118042
-1.105881958
123.28
123.594
163.6
163.4508929
4.423646902
2.423646902
123.28
127.120
175.2
175.211
5.500449511
3.500449511
123.28 128.200
29.945
1.098572957
91.4
91.3
161.2
161.044
68.4
68.332
41.2
41.125
104
-106.09
83.2
-83.164
2.896060709
2000
8822
81 08
4.592846272
2206 1794
2000
8819
87 01
2000
8755
169 48
2000
9101
10 20
1000
9120
34 48
Nr 3
123.28
123.798
123.28
125.596
123.28
127.292
123.28
124.708
123.28
124.196
126.457
124.112
-0.901427043
0.896060709
2.592846272
2342 1658
13
2 20
2806 1194
12
89.3 5
2457 1543
11
2000
2150 1850
2.008415505
0.008415505
1.496753958
1.496753958
0 00 14
15 16 17 18 19 20 21
Nr 5 i=1.48
L Lk cos v
H
00 00
2
Nr4 i=1.50
2
M
P 1
L 100( s p ) k
2520 1480 1416 0584 1536 0464 1579 0421 1264 0736 2553 1447 2114 1886 2151 1849
1000
9021
64 31
1000
8937
103 37
1000
8956
143 58
2000
8908
134.26
2000
8906
101.00
2000
8856
128.15
2000
8950
Nr4
-1.844977231 -2.844977231
126.457
1.935448152 -0.654831245 107.2
-107.199
115.8
115.786
52.8
52.797
110.6
110.571
22.8
22.794
30.2
30.181
85.6
85.593
124.780
0.935448152 126.457
126.303
126.457
127.731
126.457
127.018
126.457
127.629
126.457
126.315
126.457
126.519
-1.654831245 0.774728529 -0.225271471 0.061435519 -0.938564481 1.672701062 -0.327298938 0.358082653 -1.641917347 0.562098831
-1.4379
0.248996412
-1.751003588
128.676
0.538837542
-1.461162458
128.676
0.448543925
-1.551456075
128.676
-0.564119371
128.676
00.00 22 23 24 25 26
2428 1572 2842 1158 2514 1486 3476 2524 3201 2799
88.14
2000
8949
87.45
2000
8945
93.59
3000
8832
136.57
3000
8656
144.31
168.4 102.8 95.2
128.384 128.674
168.387 102.79 95.118
128.597 129.571
2.435880629 128.676
40.2
40.005
2.147534956
PUNE INXHINIERESH
-0.852465044
129.283