Univerzitet Educons Akademija klasičnog slikarstva Predmet: Istorija umetnosti Profesor: dr. Jasna Jovanov Student : Snježana Đekić
Gotički vitraži Seminarski rad
Vukovar, 11.05.2011.godine
UVOD
Srednji vek poredak u Evropi, koji traje od 12. do 15. veka, predstavlja razdoblje dubokih privrednih i društvenih promena. Stamenite zemlje, ujedinjene u snažne monarhije, omogućile su nov društveni u kome su uspešno napredovali zanatlije, trgovci, bankari, koji su živeli u bogatim i sve moćnijim gradovima. Sveštenstvo je takođe znatno uvećalo svoju sferu uticaja. U umetnosti, za ovu epohu bio je karakterističan gotički stil. U arhitekturi, prvi primeri gotike pojavili su se na plodnoj i naprednoj zemlji severno od Pariza, poznatoj kao Il-de-Frans, kraju bogatom kamenom pogodnim za gradnju, postojanim i lakim za rad. Izmađu 1140. i 1144. godine, nepoznati arhitekt je obnovio hor opatije SenDeni, blizu Pariza, te se on može smatrati tvorcem gotičkog stila. Posle ovoga, francuski gradovi su se nadmetali u izgradnji ili obnavljanju prostanih katedralnih crkava. Posle Il-deFransa gotički stil je bio prihvaćen širom Evrope. Francuski arhitekt Viljem iz Sansa započeo je gradnju katedrale u Kanterberiju 1174. godine, katedrala u Linkonu je započeta 1192., katedrala u Velsu 1184., Vestminsterska opatija 1254. godine. U Nemačkoj i drugim zemljama nemačkog jezika, u Skandinaviji i istočnoj Evropi takođe se napredovalo u prilagođavanju stila. U Španiji i Italiji takođe je prihvaćen gotički stil, ali je tu najviše izgubio od svoje osobenosti i sjedinio se s lokalnim arhitektonskim tradicijama. Za razliku od društva koje je podržavalo feudalnu hijerarhiju, društvo u kome je cvetala gotička umetnost bilo je dinamično. Građanski stalež trgovaca i zanatlija živeo je slobodno u gradovima i nije bio u obavezi prema feudalcima. Centralizacija vlasti s moćnim kraljevima u zemljama kao što su Francuska i Engleska, označila je kraj mešanja obesnih vlastelina u trgovinske odnose. Trgovina je cvetala i sve veći gradovi postali su svesni uticaja koji su sada mogli da vrše. I moć sveštenstva je bila značajna. Biskupi, manastirske starešine, sveštenici i monasi nastojali su da u čestim sukobima s plemstvom prošire svoj uticaj ne samo na duše pastve već i na ovozemaljske stvari. Spor oko davanja poseda, sukobi između crkve i države oko imenovanja biskupa bili su glavni izvor razmirica ovog vremena. Tri značajna činioca doprinela su stvaranju uslova pod kojima su građene gotičke katedrale i crkve. Prvo, postojala je želja da se proslavi bog i hrišćanska vera. Drugo, u moćnim gradovima biskupi i bogati građani osećali su opravdanu gordost u čudesnom i divnom svetu grandioznih katedrala koje su višestruko nadmašivale obična zdanja i bile vidljive sa znatne udaljenosti. Daleko od ovih ovozemaljskih stvari, srednjovekovna filozofija zastupa mišljenje da se do boga ne može dosegnuti jedino verom već i razumom, naporom misli, što je složeno, ali prefinjeno, strogo formalno, a ipak istančano. Potonje ideje znatno su nadahnule arhitektonski oblik gotičkih katedrala u čijoj uzvišenosti kao da se moglo sagledati zemaljsko otelovljenj e stremljenja ka
bogu. Njihov oblik je bio složen i prefinjen, na izgled strog, a pri tome bogat u detaljima. Opšti, vizuelan utisak stremljenja uvis završavao se brojnim tehničkim novinama, naročito prelomljenim krstastim svodom, češćom upotrebom prelomljenog , a ne polukružnog luka, kao i primenom potpornih lukova. U ovom radu baviću se vitražem u gotici, samom tehnikom rada, istorijskom hronologijom te motivima vitraža u gotici.
POJAM I HISTORIJAT VITRAŽA
Vitraj ili vitraž (franc. vitrail ) je posebnim načinom oslikano staklo, najčešće na crkvenim prozorima, povezano olovnim okvirićima. Prve preteče vitraža potiču iz prvog veka pre Hrista. Pronađeni su arheološkim iskapanjem starih rimskih gradova Pompeja i Herkulaneuma, kao ukras u palačama i vilama bogatih rimljana. 313. Godine (bolje: Godine 313.) Kada je rimski car Konstantin prvi put dopustio javno poštovanje Hrista, počinje izgradnja crkava i ukrašavanje prozorskih otvora vitrajima. Najstariji sačuvani vitraž pronađen je arheološkim iskapanjem oko redovničkog samostana u nemačkom gradu Lorsch Abbey-u (opatija Lorš) i potiče iz desetog veka. Kako je broj crkvi rastao, u devetom i desetom veku dolazi do znatnog povećanja broja vitraža. Maleni prozori crkava tog doba ukrašavani su monumentalnim figurama iz imperijalne prošlosti u kombinaciji vizantijskog i romanskog stila. S dolaskom gotike u trinaestom i četrnaestom veku, umetnost izrade vitraža dostiže nove vrhunce i prilagođava se velikim prozorskim površinama tog doba. Kao i u romanskom periodu koji je prethodio, predominantne boje ostaju crvena i plava, kao i tendencija mešanja belog stakla u kompoziciju kako bi se postigao raskošan dekoratinvni efekt. Pojavom novih tehnika obrade stakla i povećanjem tehničkih mogućnosti izrade vitraja povećava se i kompleksnost biblijskih prizora koje su prikazivali. Pred kraj trinaestog veka javlja se želja za više svetla u crkvenim dvoranama i promenom stila izrade vitraja, pojavljuju se vitraži veće svetlosne propusnosti, bogatog gotičkog stila. Najlepše primere tehnike vitraja nalazimo na gotičkim francuskim srednjovjekovnim katedralama: Chartres, Notre Dame u Parizu i Bourgesu (Šartr, Notr Dam u Parizu i Buržeu). O tome kako su srednjovjekovni staklari dobivali staklenu masu, kako su je bojali i kako su sastavljali likove govori njihov suvremenik Teofil (XII vek) u knjizi O raznim umetnostima . Vitraži su počeli da se pojavljuju u gradnji srednjoevropskih gotskih katedrala koje su imale otvore suviše velike da bi se zastaklile jednim staklom i moralo se spajati više stakala u jednu celinu. U renesansnom razdoblju umetnost izrade vitraža postaje sve važnija. Majstori za
izradu vitraža putuju preko državnih regija kako bi naučili nove, specifične tehnike. Status staklara i umetnika koji rade u staklu se uzdigao na nov, vrlo visok nivo. U tom periodu rađeni vitraži su mekši, toplijih boja i fino izrađenih tekstura. Početkom šesnaestog veka, za vitraže i majstore za izradu vitraža dolazi crno doba. Politička i verska previranja su dovela do uništenja velike većine vitraža, posebno u Engleskoj. Sledećih dvesto godina, paralelno s uništavanjem vitraža po crkvama Europskih država, veštine izrade vitraža gotovo se potpuno gube sve do devetnaestog stoljeća kada ponovno bivaju otkrivene. Postepeno je ovo postala umetnost. Kako se pre vitraž upotrebljavao samo u crkvama, hramovima i manastirima u današnjem vremenu on se upotrebljava i u domaćinstvima za ukrašavanje vrata i prozora kao dekoracija na njihovim delovima. Vitraži velike i prazne crkvene prostore ispunjavaju svetlom i posetitelju pričaju svoju priču. Oni odeljuju unutarnji crkveni prostor od onog vanjskog i čine svet unutar crkve drugačijim. Njihova prisutnost tera samoću i popunjava prazninu - malen se čovek u golemoj dvorani isponjenoj sa svega nekoliko vitraža oseća slobodno i nelagoda nestaje. Vitraž je likovna tehnika koju karakterizira dugovečnost i promenjivost. Vitraž je uvek drugačiji, kao živa slika na zidu. On ovisi o uvetima svetla izvan prostorije te svojim varijacijama unosi svežinu i oplemenjuje uvek isti prostor.
Sikarstvo gotike obeleženo je isprva sporim razvojem, većinom se svodilo na umetnost vitraža koja je potisnula prijašnje iluminacije samostanskih rukopisa. Oslanjajući se na romaničku tradiciju i pod uticajem crkvene skulpture, u vitražima se razvio plošni, ornamentalan stil bez trodimenzionalnosti. Tokom 13.veka u Francuskoj se razvio "elegantni stil" vidljiv u iluminacijama molitvenika, pri čemu se ljudske figure prikazuju uz sve više pažnje i detalja i s naglašenijim volumenom. U Italiji toga vremena slikarstvo je obel eženo "novovizantijskim" stilom koji je usledio nakon križarskog osvajanja Carigrada 1204.godine Staklene površine gotičkih katedrala nisu bile pogodne za razvoj slikarstva. Dakle, freskoslikarstva i nema jer nema velike površine zida zbog mnogo prozora. U crkvama širom Evrope prestali su se u razdoblju gotike izrađivati veliki narativni ciklusi. Kompozicije vitraža su dvodimenzionalne, bez perspektive. Boje su prozirne, najčešće crvena, plava, žuta i zelena. To su većinom izabrane scene u kojima se pojavljuju likovi živih ličnosti s hrišćanskim ikonografskim likovima (vitraži Chartresa, Reimsa, itd. (Šartra, Remsa) ). Krajem 14. veka napušta se takav monumentalni način komponovanja vitraža, boje postaju raznovrsnije i uvodi se perspektiva.
U Italiji gotička arhitektura nije nikada dostigla vrhunce Francuske i Nemačke, ali je Italija bila pod uticajem vizantske umjetnosti, a posebno njihova slika na drvetu. Tako da će se prvo gotičko slikarstvo razviti upravo u Italiji. Imućni posedinci poručivali su slike na drvenoj podlozi za privatnu upotrebu, ponekad su se radili i poliptisi (povezane slike na više dasaka). Svaki poliptih završavao je prelomljenim lukom, a prizori na drvenoj dasci oivičavali su se stubovima. Pozadina je najčešće zlatna, likovi su idealizovani, božanski, ponekad se u scene uvode elementi pejzaža. Slikari su težili prikazati prostor, ali još nisu savladali perspektivu. Giotto di Bondone (Đoto di Bondone) je najvažniji slikar Gotike; on je prvi uskladio prizor slike i povezao ga s prostorom gledaoca (tako što je sliku spustio na očište promatrača). Likovi na njegovim slikama čvrsto stoje na zemlji, uobličeni su i vladaju prostorom trodimenzionalni, a ne plošni. Prvi je u Evropskom slikarstvu krenuo u izražavanje osećaja u stvarnom životu putem svojih likova. Njegovi savremenici Duccio (Dučo) i Simone Martini postižu podjednako zavidne rezultate. Arhitektura u razdoblju gotike menjala se tokom triju faza: • rane gotike (svršetak 12. i početak 13. veka) u Francuskoj (Notre-Dame Notr Dam u Parizu i Katedrala u Chartresu Šartru), • klasične gotike (vrhunac oko 1220. (Katedrala u Reimsu Remsu i Katedrala u Amiensu Amijenu) i traje gotovo celi vek) i •
kasne gotike (14. i prva dekadaa 15. veka širom Europe).
Ranu gotiku obeležava jednostavnost i čistoća oblika, što se oslanja na romaničku tradiciju. Klasične katedrale su trobrodne građevine naglašenih vertikala i strmih svodova, krov transepta ima istu visinu kao i glavni brod, na zapadnoj strani imaju jednu ili dve kule, fasade su podeljene u nekoliko horizontalnih zona, a kontrafori dele celu crkvu vertikalno. U klasičnoj gotici upravo ta vertikalna podela prevladava. Portali imaju prelomljeni luk (arhivolt) u timpanonu (oblina portala + luneta). Prozori imaju prelomljeni luk, a vremenom lukovi postaju višebrojni. Rozeta na zapadu, iznad ulaza, te na fasadi transepta, ponekad je ubačena u portal ili stavljena iznad prozora. Celi bočni potisak svodova zadržavaju masovni potporni lukovi, pa je glavna težina usredotočena na njih i vidljiva samo izvana. Stoga je unutrašnjost takvih prostora skeletna i prozračna. U kasnoj gotici se oseća gubitak ravnoteže u odnosu konstrukcije i dekoracije, tj. u pretrpanosti ukrasom. Kasna gotika je raširena diljem Evrope i Talijani je nazivaju cvetna gotika (gotico fiorito) zbog brojnih cvetnih ukrasa, dok je Francuzi nazivaju plamenom (flamboyant) jer izražava nemir oblika i treperenje svojstveno plamenu i vatri. Njemačka gotika je dosledna francuskoj dekorativnoj gotici (npr. najimitativnija je katedrala u Ulmu), ali je ponekad i reinterpretira u originalnu arhitekturu (npr. Sv. Ana u Annabergu). Kao i u romanici javljaju se regionalizmi u gradnji. Tako Talijani ne prihvaćaju tako lako strani stil i grade jednu jedinu gotičku katedralu doslednu svim načelima dekorativnog stila, a
to je katedrala u Milanu. Gradi se gotovo 500 godina i biva dovršena tek polovinom 19. veka. Gotika u Veneciji je pravi primer cvetne gotike. Razlozi forsiranom perforiranju pročelja su u muljevitom tlu koje je moglo podneti samo skeletnu građu sa gvozdenim sponama. (Duždeva palača, Ca d'Oro – Zlatna kuća itd.). Mlečani koriste dekoracije vizantsko-saracenskih elemenata, maursko šiljastih i detelinastih lukova itd. U Engleskoj u 12. veku razvija se oštra gotika (lancet style) – strogog tlocrta oštrih uglova (Katedrala u Salisburyju Solzberiju, Westminsterska opatija). U 14. veku razvija se tzv. dekorativni stil (Decorated Style) koji je sličan plamtećoj gotici u Francuskoj (Lincoln, Exeter Linkoln, Ekseter ). U 15 veku dolazi do izrazito engleskog stila – okomiti stil (Perpendicular Style) gde rebra snopastih subova neprekinuto rastu u mrežu krstastog svoda (tzv. lepezasti kapiteli) (Cambridge, Gloucester Kembridž, Gločester i dr.). Kad se doda potkovasti potkovičasti luk nastaje tzv. T judor Style.
KATEDRALA U CHATRESU Šartru
Katedrala u Chatresu Šartru je remek-delo gotičke umetnosti s kojom počinje razvoj francuske klasične gotike. Na njoj se nalaze najbolje sačuvani ranogotički delovi u kombinaciji s kasno-gotičkim, kao i prigodne skulpture i najslavniji vitraži na svetu. Katedrala je 1979. godine upisana na UNESCOV popis mesta svetske baštine u Evropi.Oko 1134. biskup Chartresa Šartra započeo je pregradnju stare građevine u novom stilu. Za grad kao Chartres Šartr koji je u 13. veku imao oko 10.000 stanovnika, gradnja katedrale bio je poduhvat koji je financijski iscrpio grad. Gradnja se nastavila s povremenim prekidima gradnje od 1145. do 1220. godine, ali najveći radovi su bili nakon požara 1194. kada su morali obnoviti glavni brod i hor. Biskup i poglavar (upravitelj) katedrale bili su zaduženi za zapošljavanje radne snage, ali su njihova sredstva dolazila iz celog srednjovjekovnog francuskog društva. Crkva je obično brinula za svoje posede, a u Chartresu Šartru su se sveštenici odrekli svojih trogodišnjih stipendija (plata) kako bi se moglo započeti s obnovom. Također, Blanche Blanš, majka kralja Luja IX., platila je za celu severnu fasadu, sa skulpturama i prozorima. Vojvoda Bretanje donirao je novce za južni transept, a druge bogate porodice u okolini platile su prozore, a njihove donacije su zabeležene na vitražima u obliku njihovih porodičnih grbova. Cehovi raznih obrtnika i trgovaca također su donirali prozore koji prikazuju njihove profesije. Hodočasnici i manje bogati ljudi donirali su u skladu sa svojim mogućnostima, što je nekad bilo dovoljno za poneku relikviju i mise zahvale. Ali su većinom ta sredstva išla u skupne troškove koji nisu imali tačno mesto. Koliko je sudelovanje u gradnji katedrale bilo znak pripadnosti pridonosi i priča da su građani Chartresa Šartra upregnuli sami sebe u kola i i iz kamenoloma vukli goleme blokove vapnenca za svoju novu katedralu. Severni i južni transept su poslednji završeni 1260. godine. Drvena krovna konstrukcija transepta i glavnog broda uništena je u požaru 1836. godine, nakon čega je zamenjena sadašnjim metalnim okvirom i pokrivena bakrom. Posle požara arhitekt da bi brže završio građevinu upotrebljava temelje prethodne romaničke katedrale i zadržava pročelje iz sredine 12.veka kojem dodaje novi brod. Visina glavnog broda je 37 metara, a bočnih brodova 14. Katedrala je izgrađena na uzvišenju kako bi se naglasila njezina visina i kako bi se videla iz velike daljine. Katedrala ima tri fasade zapadnu, severnu i južnu a svaka od fasada ima dve kule. Zapadno pročelje je jedino sačuvano nakon požara tako da se na njemu može primetiti sukob romaničke tradicije i novih gotičkih graditeljskih zamisli. Dve nejednake kule uokviruju pročelje. Južna kula (visoka 106 metara) pokrivena je 1160. i predstavlja najraniji pravi gotički vrh u Evropi, a oblikom prelaza iz kasne romanike u ranu gotiku. Severna (visoka 115 metara) je započeta 1507. godine u stilu kasne gotike; ona je viša, vitkija i ukrašenija od južne. Njena visina odražava napredak u tehnologiji gradnje. Tri portala zapadnog pročelja govore da se radi o trobrodnoj bazilici. Ona se sastoji od istih romaničkih elemenata poput samostanske crkve u Conquesu ;Konkvesu iznad svakog portala nalazi se
visoki vitraž u luku. Iznad njih se nalazi golema rozeta s vitražima, a iznad nje galerija s nišama u kojima su figure starozavetnih kraljeva. Na kraju, iznad galerije se nalazi trouglasti zabat s nišom u kojoj je skulptura Bogorodice s detetom. Ponavljanje trostrukih elemenata (portala, lukova, horizontalna podela spratova, i trouglasti zabat) je numerička asocijacija na Sveto Trojstvo.
Isto tako, na rozeti se nalaze hrišćanski simboli organizirani u geometrijske oblike. Tri grupe od po dvanaest elemenata okružuju manji središnji krug. Krug simbolizuje Kraljevstvo Nebesko ili samog Boga, a broj 12 na 12 apostola. Iznad ulaza na južnom transeptu nalazi se pet visokih vitraža i još veća rozeta od one na zapadnom pročelju. Vanjski potisak golemog svoda neutraliziran je potpornim sustavom kontrafora pomalo arhaičkog oblika. Na fasadi katedrale u Chartresu Šartru nalazi se toliko vajarskih detalja da bi mogli ispuniti celu knjigu, ali najkarakterističniji su na zapadnoj i južnoj strani katedrale. "Kraljevski portal" (zapadni portal) tipološki predstavlja hrišćansku istoriju. Desni, južni portal, sadrži scene Hristovog rođenja, i mladosti oko vrata, a u timpanu se nalazi skulptura okrunjene Bogorodice s Hristom, okruženi sa sedam srednjovekovnih umetničkih veština (gramatika, retorika, dijalektika, aritmetika, geometrija, astronomija i muzika). One predstavljaju važnost obrazovanja i katedrale kao mesta učenja. Na sjevernom portalu nalaze se scene Uzašašća Vaznesenja i astronomski simboli sezonskih radova vezanih za 12 kalendarskih meseci. Središnji portal sadrži starozavetne kraljeve i kraljice na dovratnicima i apokaliptičnu viziju sv. Ivana u timpanu iznad vrata. Ovi dovratnici su najstariji primeri ranogotičke skulpture (1140.-1150.); svaka figura je visoka i vitka, odražavajući oblik stubova izanjih. Između njih su cvetni uzorci koji ih uokviruju. Kao i u ranohrišćanstvu i vizantskim mozaicima, oni su frontalni, ruke su im priljubljene uz telo, a aureole su tanjiraste iza glava. Stopala im vise prema dole stvarajući dojam da figure lebde, a ne stoje. Draperija na odeći odražava umetnikovo zanimanje za uzorke i dekoraciju svojim stiliziranim uvijanjem i paralelnim linijama, poput onih na stilizovanoj kosi i bradama. Poslednji (Strašni) sud u timpanu prikazuje Hrista u slavi koji se nalazi u mandorli okružen s četiri apokaliptična simbola evanđelista. Hrist gleda frontalno kao da opominje promatrača katedrale na njegovu sudbinu kada nastupi poslednji čas. Ispod timpana, na arhitravu, 12 apostola su poredani u četiri grupe po trojica. Svaka grupa je odvojena stupom koji nosi polukružne arkade koje svojim oblikom podsećaju na aureole. Na svakom kraju grede stoji po jedan prorok koji drži svitak. Od tri arhivolte, dva vanjska sadrže 24 starca apokalipse, a unutarnji 12 anđela (središnja dva drže krunu iznad glave Hrista).Usporedba skulptura sa zapadnog portala s onima s južnog transepta
otkriva razlike između rane i kasne gotike. Sveci koji tvore levi dovratnik portala južnog transepta stoje manje ukočeni, a njihove noge počivaju prirodno na oblikovanim bazama. Figure su šire i doimlju se realističnijim. Različitih su visina, izraza lica i nisu više strogo frontalni – njihove glave su blago pokrenute, a poze, pokreti i odeća variraju. Na figuri sv. Teodora, na primer, desni kuk je blago uvijen u skladu s njegovim oslanjanjem na desnu nogu. Dijagonala njegova pojasa prati težinu korica od mača, ali i pojačava taj opušteni pokret. Ovaj pojačani osećaj za dubinu još je istaknut dubljim klesanjem, ne samo lica nego i delova arhitekture oko figura.Unutrašnjost po prvi put pokazuje novine: napuštaju se empore, a raščlanjivanje zidova svodi se ponovo na tri savršeno uravnotežena sprata. Ona je najstariji primer visokogotičke umetnosti koja je težila velikim visinama svodova. Visina je ostvarena novom konstrukcijom nadsvođivanja krstasto-rebrastim lukovima koji stoje na snopastim stubovima.
Kako je konstrukcija olakšana stubovima ostale su velike površine slobodnog zida koji su mogli biti zamenjeni prozorima. Iznad prizemnih arkada proteže se horizontalna galerija s lučnim otvorima, nad kojima se diže, što je također novina, zona visokih prozora, koji ispunjavaju svu širinu raspoloživog zidnog polja. Iznad su produženi okruglim prozorom sve do svoda. Svetlo koje prolazi kroz ove vitraže boje celu unutrašnjost veličanstvenim bojama.Vitraži na 176 prozora, te rozetama iznad svake bifore, pokrivaju 2,420 m², ukrašeni Biblijskom tematikom, danas su najslavniji vitraži na svetu. U središtu rozete severnog transepta (promera 12,8 metara) nalazi se slika Bogorodice sa Hristom, okruženi s 12 manjih krugova koji sadrže 4 golubice i 8 anđela. Dvanaest starozavetnih kraljeva, u kvadratima, predstavljaju Hristove pretke. Dvanaest četverolisnih oblika ispunjeni su zlatnim ljiljanima na plavoj pozadini – simbolima francuskih kraljeva. Vanjski polukrugovi sadrže 12 starozavetnih proroka koji su pandan novozavetnim apostolima. Od četiri duga vitraža ispod rozete, središnji predstavlja sv. Anu s mladom Bogorodicom, na levima su sveštenik Melhi sedek i kralj David, a desno kralj Solomon i sveštenik Aaron. Svaki lik s ovih vitraža povezan je vertikalno s prikazima na rozeti.
ZAKLJUČAK
Za gotiku osim arhitekture, vitraža, skulptura bitna je i izrada tapiserija koje su krasile zidove bogatih kuća i dvoraca. Najpoznatije su flamanske tapiserije tkane u Briselu, Turneju i Arasu, smatrane su za najbolje u Evropi. Izrađivane su od vune, svile i srebrnih i zlatnih niti. Vrlo su cenjene a motivi koji su se koristili bili su cvetni, scene iz života svetaca i lova, dame i vitezovi na dvoru, ljubav, mitološke i istorijske teme. Minijatura je takođe bitna kao i iluminacija rukopisa. Najlepše su nastale u Dižonu. Gotika na našim područjima također je ostavila svoje tragove naročito u Dalmaciji gde predstavlja specifičan spoj sa romanikom i renesansom. Dubrovnik u 14.veku u velikom je usponu i razvoju tako da počinje gradnja i drugih gradova na području dubrovačke republike kao što su Ston i Mali Ston te izgradnja kilometar dugačkog zida među njima s kulom vrh brega. Tako je celo poluostrvo Pelješac zaštićeno s ciljem očuvanja stonske solane. Izgrađen je i Knežev dvor, vodovod, palata Sponza klaustar dominikaskog samostana te dve česme u čast majstora Onufrija po kojemu nose i ime. U Šibeniku izgrađena je u 15. veku katedrala pod vodstvom Juraja Dalmatinca, dominira cvetna gotika i skulpturalna dekoracija. U Zadru, Šibeniku,Pagu također su građene crkve i razvijali se gradovi s palatama i infrastrukturom. Na području Srbije veoma je mali uticaj gotike. Tvrđava Bač jedna je od retkih, izgradio ju je kralj Karlo Robert između 1338. i 1342. godine, plašeći se širenja srpske države kojom je vladao car Dušan. Gotika je ostavila velikog traga po celoj Evropi i bila spona ka renesansi. Danas imamo mnogo očuvanih spomenika koji su pod zaštitom UNESCA i tako ostaju kao kulturna baština i sledećim generacijama.
Izvori: - Kako prepoznai umetnost- gotika, Vuk Karadžić, Beograd - Hrvatska likovna enciklopedija III svezak, Leksikografski zavod M. Krleža - internetski izvori
