UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE
Dr. sc. Shpetim Lajqi
DETYRAT SEMINARIKE NGA GRAFIKA INXHINIERIKE
Prishtinë, Shkurt 2014
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE PËR TË GJITHA DEPARTAMENTET
Dr. sc. Shpetim Lajqi
DETYRAT SEMINARIKE PJESA NGA: VIZATIMI TEKNIK
Prishtinë, Shkurt 2014
SHËNIME TË RËNDËSISHME PËR STUDENTIN
Lënda Vizatimi Teknik me Gjeometri Deskriptive dëgjohet në semestrin e parë për të gjitha drejtimet e Fakultetit te Inxhinierisë Mekanike me fond të orëve: 2 orë ligjërata dhe 2 orë ushtrime. Kushtet për marrjen e nënshkrimit nga asistenti dhe pastaj nga profesori: Në indeks, nënshkrimin e jep asistenti, e pastaj e jep profesori. Kusht për të hyrë në provim janë të dy nënshkrimet. Për ta marrur nënshkrimin te asistenti (dhe profesori) nga lënda Vizatimi Teknik me Gjeometri Deskriptive, çdo studentë duhet të jetë: aktiv gjatë terë vitit, të jetë i rregullt në vijueshmërinë e ligjëratave dhe ushtrimeve, ti ketë punuar të gjitha detyrat seminarike të cilat i jep asistenti dhe ti ketë arritur 55 poena nga tri testet, te cilat organizohen gjatë semestrit të parë. Nëse në fund të semestrit, studenti nuk i arrin 55 poena atëherë, humb të drejtën të hyjë në provim. Për afatet që vijnë me radhë (afati i prillit, qershorit, shtator, tetor) mbahen teste plotësues nga ana e asistentit me qellim të arritjes së poenave të nevojshëm nga ana e studentit. Mënyra e notimit. Studentët të cilët i nënshtrohet provimit nga kjo lëndë, provimi organizohet me punimin e detyrave në letër hamer, dhe mund të arrihen maksimalisht 100 poena. Për kalimin e provimit nevojitën së paku 50 poena. Vlerësimi përfundimtar nga provimi është 60 % nga poenat e fituar në provim dhe 40 % merret vlerësimi nga suksesi ne teste dhe në fund nxirret nota mesatare. Studenti i cili i nënshtrohet provimit me shkrim, punimin duhet ta punoj në letrën hamer me format A1 (841 x 594 mm) të kufizuar me tabelën standarde dhe te plotësuar me te gjitha të dhënat e nevojshme me tush, duhet të ketë indeksin me vete, letërnjoftimin dhe pajisjet e nevojshme për vizatim. Nga arsimtaret e lëndës
-2-
UDHËZIMI PËR PUNIMIN E DETYRAVE SEMINARIKE Qëllimi i këtij udhëzimi është për t’ia lehtësuar punën studentit ne kryerjen e detyrave seminarike. Përmes këtij udhëzimi studenti do të ketë mundësin e përfitimit te njohurive për punën e tij të pavarur dhe zgjerimin e dijës se tij. Po ashtu në këtë udhëzim janë dhënë rregullat për vizatimin e objekteve te ndryshme duke filluar nga formatet, llojet e vijave, përpjetat, vizatimi i tabelave, shkrimin teknik e deri te paraqitja e trupit nga hapësira tredimensionale në rrafshet ortogonale.
1.1. FORMATET Të gjitha vizatimet që përdorën në makineri vizatohen në letër me përmasa të caktuara, të cilat quhen formate. Me përdorimin e formateve kursejmë letrën e vizatimit, njëherësh prodhuesit i bëhet e mundshme të prodhoj letër me përmasa standarde. Formatet janë të përcaktuara me standardin DIN 476 – 1 (EN 20216). Formati bazë i letrës së vizatimit shënohet me A0 dhe ka formën e katërkëndëshit me raport 1 : 2 të brinjëve (fig. 1.) dhe i ka këto dimensione 1189 x 841 mm.
"
Y
"
Y
"
Y
" "
Y
Y
" Y
Fig. 1. Formatet me dimensione Me përgjysmimin e formatit A0 fitohet dy formate A1 (594 x 841 mm) (fig. 1.). Me përgjysmimin e formatit A1 fitohen dy formate A2 (420 x 594 mm). Me përgjysmimin e formatit A2 fitohen dy formate A3 (297 x 420 mm). Me përgjysmimin e formatit A3 fitohen dy formate A4 (210 x 297 mm), i cili format paraqet formatin kryesor, sepse të gjitha punimet, projektet, etj. i kanë dimensionet e këtij formati. Që tehet e formateve të mos dëmtohen gjatë vizatimit, shfrytëzohet letra e paprerë, madhësia e së cilës është më e madhe se sa letra e formateve te cekura me lartë, e pasi të përfundohet vizatimi, letra prehet sipas dimensioneve të formateve te nevojshme. Pasiqe në praktik vizatimet duhet të palosen dhe vendosen në dokumentacionin teknik, atëherë formatet sipas rregullit kufizohet, ndërsa për lexim sa më të lehtë në këndin e djathtë të poshtëm të çdo
-3-
C C C
B B B
formati jepet tabela (stampa). Shkronjat, numrat dhe simbolet shkruhen në atë mënyrë që të lexohen, duke shikuar vizatimin nga poshtë – lart dhe nga ana e djathtë në të majtë (fig. 2. dhe fig. 3).
C C C
Fig. 2. Dimensionet e formatit A0 deri në A3
B B B
Fig. 3. Dimensionet e formatit A4
Në tab. 1 janë dhënë dimensionet e letrës së formatit të prerë, të formatit të paprerë, dhe kornizës së formatit. Tabela 1. Dimensionet e formatit te paprerë, prerë dhe kornizës Emërtimi i formatit A0 A1 A2 A3 A4
Formati i prerë
Formati i paprerë
Korniza e vizatimit
a1
b1
a3
b3
a2
b2
841 594 420 297 210
1189 841 594 420 297
880 625 450 330 240
1230 880 625 450 330
821 574 400 287 185
1159 811 564 395 287
1.2. PËRPJESA Përpjesa është raporti i madhësive të njëjta në vizatim dhe në pjesën makinerike. Nëse këto madhësi janë të njëjta, përkatësisht nëse pjesa makinerike paraqitet në madhësi natyrore, atëherë përpjesa është 1:1 dhe njihet si përpjesa natyrore. Në vartësi nga përmasat e pjesës makinerike përdoret përpjesa e zmadhimit dhe përpjesa e zvogëlimit. Në vizatimet teknike përdoren përpjesët standarde te dhëna sipas standardit DIN ISO 5455.
-4-
Tabela 2. Vlerat e përpjesave për zmadhim, përpjesës natyrore, dhe për zvogëlim Kategoria
Vlera e përpjesës
Përpjesa për zmadhim
50:1 5:1
20:1 2:1 1:1 1:5 1:50 1:500 1:5000
Përpjesa natyrore
Përpjesa për zvogëlim
1:2 1:20 1:200 1:2000
10:1
1:10 1:100 1:1000 1:10000
1SQKFTBOBUZSBMF 1SQKFTBUQS[WPHMJN
1SQKFTBQS[NBEIJN
Fig. 4. Zbatimi i përpjesës natyrale, për zvogëlim dhe zmadhim Përdorimi i përpjesës ka rëndësinë e vet mjaft të madhe në vizatimin teknik. Përdorimi i saj gjatë vizatimit bën të mundshëm kursimin e letrës, kur kemi të bëjmë me pjesët me dimensione më të mëdha, kurse te pjesët me dimensione më të vogla paraqitja e shënimeve të nevojshme do të jetë e pamundshme me çka do të vështirësohet leximi i tyre dhe në rast pjesa e tillë zmadhohet, duke e përdorur përpjesat për zmadhim të dhëna në tab. 2.
1.3. LLOJET E VIJAVE DHE PËRDORIMI Për paraqitjen e pjesëve makinerike në vizatime shfrytëzohen vetëm vijat. Sipas standardit DIN ISO 128 – 20 janë dhënë 10 lloje të vijave se bashku me sqarimet për vendin e përdorimit të tyre Sipas këtij standardit janë paraparë 10 lloje të vijave, por përdorim me te madh kanë 6 lloje të vijave të cilat shënohen me shkronjat: a, b, c, d, e dhe f. Trashësia dhe lloji i vijave është dhënë në tab. 3. Trashësia e vijave formon rendin gjeometrik me faktor të rritjes 2 . Sipas standardit te cekur me lartë janë paraparë këto trashësi të vijave që simbolikisht shënohen me G, mm: į, mm: 0.13, 0.18,
0.25, 0.35,
0.50, 0.70 dhe 1.40
Numrat e kufizuar (nxirë) kanë përparësi gjatë përdorimit.
-5-
Tabela 3. Llojet e vijave Lloji i vijës
Emërtimi i vijës
Trashësia e vijës
Pamja e vijës
a
E trashë e plotë
į
b
E hollë e plotë
òį
c
E ndërprerë
d
E trashë vizë – pikë – vizë
į
e
E hollë vizë – pikë – vizë
òį
f
E tërhequr me dorë të lirë
òį
2 / 2 G
a - Vija e trashë e plotë përdorët për konturat dhe brinjët e dukshme, b - Vija e plotë përdorët për vijat e depërtimit imagjinar, vijat e vlerësimit, vijat ndihmëse të vlerësimit, vijat treguese, vijëzimi, shenjat e ashpërsisë, c - Vija e ndërprerë përdorët për konturat dhe brinjët e padukshme, d - Vija e trashë vizë – pikë – vizë përdorët për paraqitja e vijave ose sipërfaqeve të cilave ju paraqiten kërkesat e veçanta, e - Vija e hollë vizë – pikë – vizë përdorët për vijat e aksit dhe simetralet, f - Vija e tërhequr me dorë të lirë përdorët për vijat kufitare të shikimeve ose prerjeve të pjesërishme ose të shkurtuara.
Fig. 5. Aplikimi i vijave ne vizatim Në fig. 6. është dhënë mënyra e vizatimit të vijave të ndërprera - c ose të vijave pikë vizë - d si dhe madhësia e vizave dhe hapësirave në mes vizave respektivisht vijave.
y
Fig. 6. Dimensionet e vijave c dhe d
n
y
-6-
Nëse trashësinë bazë të vijës a e shënojmë me į, atëherë raporti i trashësisë së vijave të ndryshme mund te jepet me shprehjen:
2b
a
2c
d
2e
2 f
G.
Në bazë të kësaj mund të formohen grupet e vijave te paraqitura ne tabelën 4. Tabela 4. Trashësia e llojeve të vijave Trashësia e vijave G, mm
Llojet e vijave
a
0.25
0.35
0.50
0.70
1.00
1.40
b
0.13
0.18
0.25
0.35
0.50
0.70
c
0.18
0.25
0.35
0.50
0.70
1.00
d
0.25
0.35
0.50
0.70
1.00
1.40
e
0.13
0.18
0.25
0.35
0.50
0.70
f
0.13
0.18
0.25
0.35
0.50
0.70
1.4. TABELAT Tabela në vizatimet teknike shërben për shënimin e të dhënave kryesore për vizatimin e bërë, prandaj çdo vizatim teknik duhet të posedojë tabelën e cila duhet gjithherë të vendoset në këndin e djathtë të poshtëm të çdo formati të letrës së vizatimit, ndërsa në formatin A4 e plotëson tërë pjesën e poshtme të vizatimit dhe është standardizuar sipas standardit. Pjesa themelore e tabelës (fig. 7.) – është pjesa e cila shërben për identifikimin e vizatimit (emri i organizatës, emri i detajit, nr. i vizatimit, përpjesa, emri i konstruktorit, emri i vizatuesit dhe projektuesit, përshtatja me standardë dhe data e kryerjes së vizatimit), kjo pjesë paraqet pjesën e obligueshme të tabelës për çdo vizatim. 3
3
3
3
NCJFNSJ/OTILSJ JN-BKRJ
6/*7&34*5&5**13*4)5*/4 '",6-5&5***/9)*/*&3*4.&,"/*,&
%&5"-*.",*/&3*,
*
Fig. 7. Dimensionet e tabelës (stampës)
-7-
Në fig. 8. është paraqitur tabela e cila mund të përdorët për vizatimin e punëtorisë së pjesëve makinerike.
Fig. 8. Përmasat e tabelës së punëtorisë
1.5. NUMRI I VIZATIMIT Çdo vizatim duhet patjetër ta ketë numrin e vete. Dy vizatime që paraqesin pjesë të ndryshme, kurrsesi nuk guxojnë te kenë numër te njëjtë, sepje kjo mund te sjell probleme serioze. Numri i vizatimit përbehet prej pesë shenjave: shenja e parë tregon formatin e vizatimit, shenja e dytë tregon makinën për të cilën është fjala, shenja e tretë tregon numrin rendorë të tërësisë, shenja e katërt tregon numrin rendor të nënterësisë dhe shenja e pestë tregon numrin rendor të pjesës makinerike.
-8-
-9-
- 10 -
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: VIZATIMI TEKNIK ME GJEOMETRI DESKRIPTIVE Emri dhe mbiemri i studentit __________________________ Nr. i indeksit: ______________ Drejtimi:
KO, KD, PA, TT
USHTRIMI I PARË I.1. Në formatin A4 të vizatohen llojet e vijave dhe detalet makinerike sipas renditjes së dhënë me këto dimensione: A = ____(10...15);
B = ___(15...25);
Trashësia e vijave është: G= 0.50,
C = ___(15...25);
G/2 = 0.25.
I.2. Në formatin A4 të vizatohen rakordët e dhëna në Rastin Nr. II me këto të dhëna në tabelën e mëposhtme: Dimensi. në mm R R1 R2 R3 R4 l l1
1 35 25 50 70 15 70 25
2 25 15 48 68 12 60 20
3 30 20 40 65 14 65 22
4 32 18 42 60 12 60 18
5 30 20 50 85 13 70 21
Ushtrimi Nr. ___ (1...16) 6 7 8 9 10 11 29 34 33 30 22 33 18 24 20 25 18 24 48 55 55 60 40 55 68 70 68 70 69 70 16 15 14 13 13 18 72 75 70 75 74 72 23 20 25 2 25 19
12 30 22 38 62 15 65 22
13 34 25 50 70 14 69 25
14 32 20 54 68 15 72 25
15 29 19 48 66 17 72 22
16 34 25 55 70 16 75 20
I.3. Në dy formate të vizatimit me madhësinë e letrës A4 të vizatohen konturat e pjesëve makinerike të dhëna përmes figurave në ushtrimet Nr. I. 3. _____ (1.....16).
Asistenti rrethon numrat e konturave të dhëna dhe për të njëjtat nga tabela lexohen përmasat përkatëse, Përpjesa për të gjitha vizatimet është 1:1. Tabela të vizatohet sipas standardit të dhënë dhe pas përfundimit të ushtrimit të dytë të plotësohet me shënime përkatëse. Të gjitha punimet të punohen në letër hamer së pari me laps e pas kontrollimit të ushtrimit nga ana e asistentit të punohet pastaj me tush. Vizatimet të shënohen me numrat e vizatimeve: 4. I.1...4. I.4.
Prishtinë me: __________
Asistenti i lëndës:
- 11 -
Detyra I. 1
- 12 -
- 13 -
1.6. KUOTIMI - VLERËSIMI Që pjesa makinerike, e paraqitur me pamje dhe prerje të nevojshme të mund të përpunohet duhet të jepen edhe vlerat e madhësive të saj përkatësisht përmasat përkatëse. Me kuotim – vlerësim nënkuptohet bartja e vlerave numerike të madhësive të trupit në vizatim. Të gjitha madhësitë e trupit që shihen në vizatim, duhet të posedojnë vlerat numerike. Pa marr parasysh se me çfarë përpjese është i punuar vizatimi, vlerat e bartura paraqesin gjendjen përfundimtare të pjesës së gatshme. Vendosjen e përmasave në vizatim e bën vet konstruktori dhe detyra e tij është që gjatë kuotimit të detajit të bëjë të gjitha llogaritë që punëtori të mos ketë nevojë për llogaritjen e serishme të përmasave. Prandaj, përveç konstruktorit, në vizatim nuk ka të drejtë askush tjetër të bëjë përmirësimin e përmasave, ashtu që për çdo gabim përgjegjësinë e bartë vetë konstruktori.
1.6.1. ELEMENTET E KUOTIMIT – VLERËSIMIT 4IJHKFUB 7JKBFWMFSTJNJU 7MFSB
Përmasat në vizatime barten me ndihmën e elementeve të kuotimit. Elementet e kuotimit janë: vija e vlerësimit (kuotimit), vija ndihmëse e kuotimit, shigjeta dhe vlera e kuotimit, fig. 9. vijat e kuotimit dhe vijat ndihmese paraqiten me vijën e plotë të hollë b.
7JKBOEJINTF FWMFSTJNJU
Vlerat gjithmonë janë ne milimetra (mm) dhe nuk shënohet njësia ne milimetra ne vizatim. Vija ndihmese e kuotimit për 2 mm e kalon majën e shigjetës. Vija e parë e kuotimit nga kontura e trupit duhet te jete e larguar 11 mm, ndërsa te tjerat ne mese veti 8 mm. Nëse nuk ka vend për shigjeta atëherë mund te zëvendësohet me pikë, fig. 10.
Fig. 9. Elementet e kuotimit
.
n
Përmasat e shigjetës janë dhënë ne fig. 11.
Fig. 11. Përmasat e shigjetës
Fig. 10. Përmasat e vijës së vlerësimit
- 14 -
Fig. 12. Mënyrat e kuotimit te filetove te jashtme dhe te brendshme
1.7. KONSTRUKTIMI I RAKORDEVE Rakordi vijë – hark rrethi – vijë
E
Q
3
#
3
3
Q
"
E
Fig. 13. Krijimi i rakordit në këndë prej 900 dhe aplikimi i tij Krijimi i rakordimit në këndë prej 900 te rasti vijë – hark rrethi – vijë krijohet ne ketë mënyrë: Tërheqin drejtëzat d1 dhe d2 normal (900) njëra me tjetrën. Për madhësinë R4 nga drejtëzat d1 dhe d2 tërheqim paralelet p1 dhe p2 pikë prerja e paraleleve p1 dhe p2 na formon qendrën 0 për vendosjen e kompasit, pastaj e hapin kompasin me rreze R4 dhe i bashkojë drejtëzat d1 dhe d2 në pikat e kontaktit A dhe B dhe fitojmë rakordin ne kënd prej 900 te rasti vijë – hark rrethi – vijë, fig. 13. Krijimi i rakordimit në këndë prej 450 respektivisht 1200 te rasti vijë – hark rrethi – vijë krijohet ne ketë mënyrë: Të ky rast krijimi i rakordimit behët në mënyrë te ngjashme si te rasti i krijimit te rakordimit në këndë prej 900. Tërheqin drejtëzat d1 dhe d2 në këndë prej 450 respektivisht 1200 njëra me tjetrën. Për madhësinë R4 nga drejtëzat d1 dhe d2 tërheqim paralelet p1 dhe p2 pikë prerja e paraleleve p1 dhe p2 na formon qendrën 0 për vendosjen e kompasit, pastaj e hapin
- 15 -
kompasin me rreze R4 dhe i bashkojë drejtëzat d1 dhe d2 në pikat e kontaktit A dhe B dhe fitojmë rakordin ne kënd 450 respektivisht 1200 te rasti vijë – hark rrethi – vijë, fig. 14.
Q
E
3 3 Q
#
#
E
"
n
Q
3
n
3
3
Q
3
E
E
"
Fig. 14. Krijimi i rakordit në këndë prej 450 respektivisht 1200 dhe aplikimet e tyrej Në mënyrë të ngjashme behët edhe krijimi i rakordeve vijë – hark rrethi – hark rrethi – vijë respektivisht hark rrethi – hark rrethi – vijë fig. 15.
Q
3 #
E
Q
3
"
M
n
3
%
3 3
$
3
#
3
3
3 E
3 3
Q
E
3
"
Fig. 15. Rakordet vijë – hark rrethi – hark rrethi – vijë dhe hark rrethi – hark rrethi – vijë - 16 -
3
#
3
#
3
3
3
3
3 3
3 3
#
3
"
"
3
3
"
Fig. 16. Rakordet hark rrethi – hark rrethi – hark rrethi dhe aplikimet e tyre
- 17 -
M
3
3
3
3
3 3
3
3
Detyra I. 2– Rakordët:
n 3
3
3
n
3
3
3
vijë – hark rrethi – vijë
3
M
3
n
vijë – hark rrethi – hark rrethi dhe vijë – hark rrethi – hark rrethi – hark rrethi- vijë
M
3
3
3
3
3 3
- 18 -
3
3
3
hark rrethi – hark rrethi – hark rrethi
- 19 -
- 20 -
Detyra I. 3 – Detalet makinerike
Ushtrimi I. 3.1.
Ushtrimi I. 3.2.
- 21 -
Ushtrimi I. 3.3.
Ushtrimi I. 3.4.
- 22 -
Ushtrimi I. 3.5.
Ushtrimi I. 3.6
- 23 -
Ushtrimi I. 3.7
Ushtrimi I. 3.8
- 24 -
Ushtrimi I. 3.9
Ushtrimi I. 3.10
- 25 -
Ushtrimi I. 3.11
Ushtrimi I. 3.12
- 26 -
Ushtrimi I. 3.13
Ushtrimi I. 3.14
- 27 -
Ushtrimi I. 3.15
Ushtrimi I. 3.16
- 28 -
- 29 -
- 30 -
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: VIZATIMI TEKNIK ME GJEOMETRI DESKRIPTIVE Emri dhe mbiemri i studentit __________________________ Nr. indeksit: ______________ Drejtimi:
KO, KD, PA, TT
USHTRIMI I DYTË 1. Në formatin A4 të vizatohen shkronjat e mëdha dhe të vogla teknike - të drejta në rrjetat ndihmëse të përgatitura në formularët e dhënë në vizatimin 4. II. 1,
2. Në formatin A4 të vizatohen shkronjat e mëdha dhe të vogla teknike - të pjerrëta në rrjetat ndihmëse të përgatitura në formularët e dhënë në vizatimin 4. II. 2 dhe
3. Në formatin A4 të vizatohen numrat dhe simbolet e pjerrëta në rrjetat ndihmëse të përgatitura në formularët e dhënë në vizatimin 4. II. 3.
Në formatin A4 në tabelën standarde të shënohet emri dhe mbiemri i studentit, ndërsa në vend të emërtimit të shënohen ashtu siç është shënuar në. Numri i vizatimit të shënohet sipas rregullave të vizatimit teknik.
Shkronjat, numrat dhe simbolet të punohet në formularët e gatshëm me laps, e pas kontrollimit të asistentit, të punohet me tush.
Prishtinë me:
Asistenti i lëndës:
__________
- 31 -
2.0 SHKRIMI TEKNIK Në makineri, përveç vizatimeve të bukura teknike rregullat parashohin që edhe shkrimi, të mos jetë me dorë të lirë, por të jetë teknikë. Në makineri përdoren dy lloje te shkrimit teknik: -
Shkrimi i pjerrët teknik dhe Shkrimi i drejte teknik.
Shkrimi i pjerrët mbyllin këndin prej 750 ndaj horizontales Me standardin DIN 476 – 1 janë paraparë këto lartësi nominale të shkronjave: h = 2.5, 3.5, 5, 7, 10, 14 dhe 20 mm. Si karakteristika te shkrimit teknik paraqiten (fig. 17.):
Fig. 17. Karakteristikat e shkrimit teknik h – lartësia e shkronjave të mëdha, a – largesia në mes të shkronjave, b – distanca në mes të rreshtave. c1 – lartësia e shkronjave të vogla, c2 – zgjatja e disa shkronjave te vogla, c3 – pjesa e larte e disa shkronjave te vogla, d – trashësia e vijës për shkrim dhe e – distanca në mes te fjaleve. Tabela 5. Dimensionet e shkronjave teknike
h c1 c2 c3 a b e d
2.50 1.75 0.75 0.75 0.50 3.50 1.5 0.25
3.5 2.5 1.05 1.05 0.70 5 2.1 0.35
Madhësia ne mm 10 5 7 7 3.5 5 3 1.5 2.1 3 1.5 2.1 2 1 1.4 14 7 10 6 3 4.2 1 0.5 0.7
- 32 -
14 10 4.2 4.2 2.8 20 8.4 1.4
20 14 6 6 4 28 12 2
Fig. 18. Shkrimit teknik i drejte
- 33 -
Fig. 19. Mënyra e shkrimit te shkronjave greke te mëdha dhe te vogla Në vijim është dhënë zgjidhja e detyrës së II – të.. P.sh. Le të jetë dhënë lartësia e shkronjave h = 7 mm: -
Shkronjat drejta teknike te mëdha dhe te vogla, Shkronjat pjerrëta teknike te mëdha dhe te vogla dhe Shkronjat greke te pjerrëta.
- 34 -
- 35 -
- 36 -
- 37 -
- 38 -
- 39 -
- 40 -
- 41 -
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: VIZATIMI TEKNIK ME GJEOMETRI DESKRIPTIVE Emri dhe mbiemri i studentit __________________________ Nr.indeksit: ______________ Drejtimi:
KO, KD, PA, TT
USHTRIMI I TRETË
Në formatin A3 të vizatohen projeksionet e nevojshme të trupit të paraqitur në aksonometri në ushtrimin III.___,
Të behën prerjet e nevojshme (prerja e plotë, gjysmë prerja dhe prerja lokale) për nga pamja, e ashtuqe trupi të jetë plotësisht i definuar,
Të behët dimensionimi i trupit sipas rregullave të vizatimit teknik,
Të vizatohet tabela standarde dhe në vend të emërtimit e shënoni TRUPI MAKINERIK,
Të paraqitën cilësia e ashpërsisë së sipërfaqeve nëse janë te shënuara me a = N6, b = N9 dhe c = N12.
Punimi të punohet në hamer me laps ndërsa vetëm vijat boshtore dhe vijat e kuotimit të punohen me tush.
Prishtinë me:
Asistenti i lëndës:
__________
- 42 -
Ushtrimi III. 1
Ushtrimi III. 2
Ushtrimi III. 3
Ushtrimi III. 4
Ushtrimi III. 5
Ushtrimi III. 6
Ushtrimi III. 7
Ushtrimi III. 8
- 43 -
Ushtrimi III. 9
Ushtrimi III. 10
Ushtrimi III. 11
Ushtrimi III. 12
Ushtrimi III. 13
Ushtrimi III. 14
Ushtrimi III. 15
Ushtrimi III. 16
- 44 -
Ushtrimi III. 17
Ushtrimi III. 18
Ushtrimi III. 19
Ushtrimi III. 20
Ushtrimi III. 21
Ushtrimi III. 22
- 45 -
- 46 -
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE PËR TË GJITHA DEPARTAMENTET
Dr. sc. Shpetim Lajqi
DETYRAT SEMINARIKE NGA GJEOMETRI DESKRIPTIVE
Prishtinë, Shkurt 2014
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE Pjesa: Gjeometria Deskriptive Emri dhe mbiemri i studentit _______________________
Nr. indeksit _________
USHTRIMI Nr. I Detyra Nr. I1 01(10;15) Të hartohen projeksionet ortogonale të pikave A, B, C dhe D të dhëna në tri rrafshet e projektimit. 1) A(2;2;2) 2) A(3;2;4) 3) A(5;3;2) 4) A(1;4;2) 5) A(2;4;1) 6) A(3;2;5) 7) A(4;4;2) 8) A(2;3;3) 9) A(5;5;2) 10) A(3;3;2)
B(2;-4;2) B(3;-2;2) B(4;-2;2) B(3;-3;2) B(2;-2;2) B(3;-2;2) B(4;-3;2) B(3;-2;2) B(5;-2;3) B(3;-2;2)
C(-4;3;-2) C(-3;3;-1) C(-4;3;-4) C(-5;3;-4) C(-4;3;-2) C(-2;3;-4) C(-4;2;-5) C(-1;3;-4) C(-4;2;-3) C(-2;4;-4)
D(4;-1;2), D(3;-2;4), D(4;-1;4), D(2;-1;3), D(4;-3;4), D(5;-1;4), D(4;-2;4), D(2;-1;3), D(4;-3;4), D(4;-1;4),
Detyra Nr. I2 02 (10;15). Të përcaktohen projeksionet ortogonale te drejtëzës [a] të dhëna me anën e pikave A dhe B. Gjithashtu, të përcaktohet pika C e cila i përket drejtëzës [a] dhe është e larguar prej ballores (vertikales) për 2.5 cm. 1) a {A(2;3;2) 2) a {A(3;4;3) 3) a {A(4;5;4) 4) a {A(1;2;1) 5) a {A(3;4;3) 6) a {A(2;3;2) 7) a {A(3;4;3) 8) a {A(2;3;2) 9) a {A(4;5;4) 10) a {A(2;3;2)
B(6;1;2)}, B(7;2;3)}, B(8;3;4)}, B(5;0;1)}, B(6;1;2)}, B(7;2;3)}, B(6;1;2)}, B(7;2;3)}, B(8;3;4)} dhe B(5;0;1)}.
Detyra Nr. I3 03 (10;15). Në projeksionin ortogonal të përcaktohen gjurmët, dukshmëria dhe oktantet nëpër të cilët kalon drejtëza {a} e dhënë me anën e pikave: 1) a{A(2;6;7) B(7:2;3)}, 2) a{A(4;4;5) B(6:2;2)}, 3) a{A(4;6;3) B(5:2;1)}, 4) a{A(3;4;7) B(4:3;2)}, 5) a{A(3;5;6) B(7:2;2)}, 6) a{A(3;2;7) B(7:5;2)}, 7) a{A(2;3;7) B(6:6;2)}, 8) a{A(3;4;6) B(7:2;1)}, 9) a{A(3;1;7) B(7:3;2)}, 10) a{A(3;5;7) B(6:2;2)} dhe Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
___________
______________
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE Pjesa: Gjeometria Deskriptive
Emri dhe mbiemri i studentit ______________________
Nr. indeksit _________
USHTRIMI Nr. II Detyra Nr. II 1 O1 (5;15) Të përcaktohen gjurmët e rrafshit 1 dhe 2 në të cilin janë të shtrira drejtëzat a dhe b nëse dihen: a{A(3;7;2) B(6:3;3)} Drejtëza b kalon nëpër pikën B dhe pikën C(0;0;6); b{B(6:3;3), C(0;0;6)}
Detyra Nr. II 2 O2 (5;15) Të përcaktohet projeksioni i pikës A(8;8;6) në rrafshin (13;7;7) me ndihmën e rrafshit ndihmës normal në rrafshin projektues V dhe rrafshin normal në rrafshin projektues H.
Detyra Nr. II 3 O3 (10;13) Është dhënë rrafshi T(7;4.5;6) dhe në të pika A(2;2;?). Të hartohen tri gjurmët e rrafshit të dhënë dhe të shënohen gjurmët boshtore. Në pikën A të konstruktohen tri projeksionet e paraleles së parë (horizontales), paraleles së dytë (frontales) dhe paraleles së tertë (anësores). Të shënohen gjurmët e paraleles së parë, të dytë dhe të tret në rrafshet e projektimit.
Detyrat të punohen në fletën e përgatitur A4 të cilat janë pas detyrave të zgjidhura. Plotësoni me laps me ngjyrë: Emrin e Mbiemri dhe Numrin e ID-së.
Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
___________
______________
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE Pjesa: Gjeometria Deskriptive Emri dhe mbiemri i studentit ______________________
Nr. indeksit _________
USHTRIMI NR. III Detyra Nr. III1 O1 (5;13) Të kryhen dy transformime të tetradrit ABCD në rrafshin e parë të transformimit i cili kalon nëpër pikat Q dhe C dhe është normal në rrafshin e parë projektues, si dhe në rrafshin e dytë të transformimit nëse dihet prerja e rrafsheve transformuese 4 dhe 5 e cila kalon nëpër pikat M dhe N janë dhënë: A (1;2;4), Rrafshet
B (1;4.5;1), C (4.5;3.5;4), D (4.5;3.5;1). 4 [C, Q (6.5;0;0)] & 5 [M (10;0;0), N (8.5;7;0)].
Detyra Nr. III2 O2 (4;15) Të përcaktohet madhësia e vërtetë e trekëndëshit ' ABC me metodën e transformimit me ndihmën e paraleles së parë (horizontales) e cila horizontale kalon përgjatë pikës A. Të dhënat: A (3;3;3),
B (4;4;5),
C (10;3.5;2).
Detyra Nr. III3 O3 (4;15) Të përcaktohet madhësia e vërtetë e trekëndëshit ' ABC me metodën e rrotullimit me ndihmën e paraleles së parë (horizontales) e cila përgjatë pikës A. Të dhënat: A (4;4;4),
B (5;5;6),
C (9;4;1.5).
Detyrat të punohen në fletën e përgatitur A4 të cilat janë pas detyrave të zgjidhura. Plotësoni me laps me ngjyrë: Emrin e Mbiemri dhe Numrin e ID-së.
Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
___________
______________
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE Pjesa: Gjeometria Deskriptive Emri dhe mbiemri i studentit ______________________
Nr. indeksit _________
USHTRIMI Nr. IV Detyra Nr. IV 1 - O 1 (6;13) Të përcaktohet distanca më e shkurtër e pikës A prej rrafshit D me anën e metodës së transformimit. Pika A dhe Rrafshi D janë dhënë me anën e pikave: A(6;4;6) prej rrafshit D(9;6;8)
Detyra Nr. IV 2 - O 2 (6;13) Të përcaktohet distanca më e shkurtër e pikës A prej rrafshit D me anën e metodës së rrotullimit. Pika A dhe Rrafshi D janë dhënë me anën e pikave: A(6;4;6) prej rrafshit D(9;6;8)
Detyra Nr. IV 3 - O 3 (6;13) Të vizatohet trekëndëshi ' ABC nëse brinja AB përfshinë këndin 45 0 me horizontalen, ndërsa brinja BC është 5 cm. Trekëndëshi ' ABC është i dhënë me anën e pikave: A(3;6;?),
B(6;1;6) dhe C(8;4;?).
Detyra Nr. IV 4 - O 3 (6;13) Me metodën e transformimit të gjendet madhësia e vërtet e këndeve D dhe E që i përfshin drejtëza a me rrafshet projektuese nëse dihen: a [A(0;3;6);
B(3;1;2)]
Detyrat të punohen në fletën e përgatitur A4 të cilat janë pas detyrave të zgjidhura. Plotësoni me laps me ngjyrë: Emrin e Mbiemri dhe Numrin e ID-së.
Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
___________
______________
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE Pjesa: Gjeometria Deskriptive Emri dhe mbiemri i studentit ______________________
Nr. indeksit _________
USHTRIMI Nr. V Detyra Nr. V 1 - 0 1 (5;15) Të përcaktohet ndërhyrja e Prizmave trifaqësore me bazë në rrafshin Horizontal nëse janë dhënë: Prizmi Nr. I ABC ~ A 1 B 1 C 1 A(2.5;8;0), B(4;12;0), C(7;11;0),
A 1 (8.5;1;7),
Prizmi Nr. II DEF ~ D 1 E 1 F 1 D(8;12;0), E(10;13;0), F(12.5;9;0),
D 1 (1;4;5).
dhe
Detyra Nr. V 2 - O 2 (5;15) Të përcaktohet ndërhyrja e cilindrave në bazë me baza në rrafshin e parë projektues nëse janë dhënë. Të dhënat: Cilindri Nr. I:
O(4;4;0), O 1 (11;16;8) dhe me rreze te bazës së cilindrit r = 3.5 [cm]
Cilindri Nr. I:
O 2 (5;12;0), O 3 (4;16;8) dhe me rreze te bazës së cilindrit r = 4 [cm]
Detyra Nr. V 3 - O 3 (5;15) Të përcaktohet ndërhyrja e konit me cilindrin me baza në rrafshin e parë projektues nëse janë dhënë. Të dhënat: Koni:
O 1 (10;4;0), kulmi i konit K (3;12;10) dhe rrezja e bazës së konit r = 3.5 [cm]
Cilindri:
O(4;3;0), O 1 (8;10;8) dhe me rreze te bazës së cilindrit r = 2.0 [cm]
Detyrat duhet të punohen në letër të formatit A3. Tabela duhet të punohet si në detyrat paraprake, ndërsa me laps me ngjyrë e plotësoni Emrin e Mbiemri dhe Numrin e ID-së.
Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
___________
______________
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE Pjesa: Gjeometria Deskriptive Emri dhe mbiemri i studentit ______________________
Nr. indeksit _________
USHTRIMI Nr. VI Detyra Nr. VI 1 - O 1 (10;14) Për trupin e dhënë në Figurën 1 me anën e projeksioneve ortogonale të paraqitet pamja në aksonometrinë e pjerrët nëse dihen: - xy = 30 0, N y = 3 : 4, dhe N x = N z = 1 : 1
Figura Nr. 1 Detyrat duhet të punohen në letër të formatit A3. Tabela duhet të punohet si në detyrat paraprake, ndërsa me laps me ngjyrë e plotësoni Emrin e Mbiemri dhe Numrin e ID-së. Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
___________
______________
DETYRË Nr. 4: Të përcaktohet ndërhyrja e piramidave trifaqësore me bazë në rrafshin Vertikal nëse janë dhënë: Piramida Nr.I ABC~A1B1C1 A(2.5;0;1) B(0;0;5) C(6;0;3) K1(10;11;11) dhe Piramida Nr.II DEF~D1E1F1 D(9;0;1) E(12;0;2) F(8;0;6)
ZGJIDHJE:
1
K2(0;5;7)
DETYRË Nr. 5: Të përcaktohet ndërhyrja e Prizmave trifaqësore me bazë në rrafshin Horizontal nëse janë dhënë: Prizma Nr.I ABC~A1B1C1 A(2.5;8;0) B(4;12;0) C(7;11;0) A1(8.5;1;7) dhe Prizma Nr.II DEF~D1E1F1 D(8;12;0) E(10;13;0) F(12.5;9;0) D1(1;4;5)
ZGJIDHJE:
2
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE VETËM PËR DEPARTAMENTIN E KOMUNIKACIONIT
Emri dhe mbiemri i studentit ________________________
Nr. indeksit __________
Detyra 1. Të vizatohet në përpjesën 1:10 shenja e komunikacionit e dhënë në Figurën 1. Në bazë të të dhënave në Figurë të projektohet shenja në rrafshin e rrugës me anë të projeksionit perspektiv qëndor nëse janë dhënë: Pika e skajit të shenjës A(30,65); Rrafshi i kolineareriteti k(-,130); Qendra e kolinearitetit S(200,110); Pika e zhdukjes N(220,50).
Figura 1.
Detyrat të punohen në letër Hamer në formatin A3 me laps. Tabela duhet të punohet si në detyrat paraprake, ndërsa me laps me ngjyrë e plotësoni Emrin e Mbiemri dhe Numrin e IDsë.
Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
___________
______________
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE VETËM PËR DEPARTAMENTIN E KOMUNIKACIONIT
Emri dhe mbiemri i studentit ________________________
Nr. indeksit _________
Detyra 2. Të vizatohet në përpjesën 1:10 shenja e komunikacionit e dhënë në Figurën 2. Në bazë të dhënave në figurë të projektohet shenja në rrafshin e rrugës me anë të projeksionit perspektiv qendor nëse janë dhënë: Pika e skajit të shenjës A(25,25); Rrafshi i kolineareriteti k(-,160); Qendra e kolinearitetit S(220,140); Pika e pasqyrimit të pikës A është pika A1 që ndodhet në mes të rrezes SA.
Figura 2.
Detyrat të punohen në letër Hamer në formatin A3 me laps. Tabela duhet të punohet si në detyrat paraprake, ndërsa me laps me ngjyrë e plotësoni Emrin e Mbiemri dhe Numrin e IDsë.
Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
___________
______________
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE VETËM PËR DEPARTAMENTIN E KOMUNIKACIONIT
Emri dhe mbiemri i studentit ________________________
Nr. indeksit _________
Detyra 3. Të vizatohet në përpjesën 1:20 shenja e komunikacionit e dhënë në Figurën 3. Në bazë të dhënave në figurë të projektohet shenja në rrafshin e rrugës me anë të projeksionit perspektiv qendor nëse janë dhënë: Pika e qendrës të shenjës O(84,75); Rrafshi i kolineareriteti k(-,120); Qendra e kolinearitetit S(60,10); Pika të pasqyrimit të qendrës O është pika O 1 që ndodhet në rrezen SO në distancë 70 mm nga pika e qendrës O.
Figura 2. Figura 3. Detyrat të punohen në letër Hamer në formatin A3 me laps. Tabela duhet të punohet si në detyrat paraprake, ndërsa me laps me ngjyrë e plotësoni Emrin e Mbiemri dhe Numrin e IDsë.
Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE VETËM PËR DEPARTAMENTIN E KOMUNIKACIONIT
Emri dhe mbiemri i studentit ________________________
Nr. indeksit _________
Detyra 4. Të vizatohet në përpjesën 1:20 shenja e komunikacionit e dhënë në Figura 4. Në bazë të dhënave në figurë të projektohet shenja në rrafshin e rrugës me anë të projeksionit perspektiv qendor nëse janë dhënë: Pika e shenjës A(70,70); Rrafshi i kolineareriteti k(-,180); Qendra e kolinearitetit S(35,10) Pika e pasqyrimit të pikës A është pika A1 e cila ndodhet në vazhdim të rrezes SA dhe qëndron në distance 90 mm nga pika A. Shtylla e shenjës qëndron në rrafshin e kolinearitetit.
Figura 4.
Detyrat të punohen në letër Hamer në formatin A3 me laps. Tabela duhet të punohet si në detyrat paraprake, ndërsa me laps me ngjyrë e plotësoni Emrin e Mbiemri dhe Numrin e IDsë.
Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
___________
______________
UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE VETËM PËR DEPARTAMENTIN E KOMUNIKACIONIT
Emri dhe mbiemri i studentit ________________________
Nr. indeksit _________
Detyra 5. Të vizatohet në përpjesën 1:10 shenja e komunikacionit e dhënë në Figurën 5. “Afrim në shenjën ndriçuese të komunikacionit” në bazë të dhënave në figurë të projektohet shenja në rrafshin e rrugës me anë të kolinearitetit paralelafinitetit nëse janë dhënë: Pika e skajit të brendshëm të pikës A(75,70); Rrafshi i kolineareriteti k(-,180); Rrezet e afinitetit r bijnë nën kënd <-45° me rrafshin e kolinearitetit k; Pika e pasqyrimit është pika A 1 dhe ndodhet 100 mm në distancë nga pika e dhënë A.
Figura 4. Detyrat të punohen në letër Hamer në formatin A3 me laps. Tabela duhet të punohet si në detyrat paraprake, ndërsa me laps me ngjyrë e plotësoni Emrin e Mbiemri dhe Numrin e IDsë.
Prishtinë, me:
Asistenti i lëndës:
___________
______________
1
UNIVERSITETI I PRISHTINËS
Fakulteti i Inxhinierisë Mekanike
STUDIMET BACHELOR
SHTOJCA 1 Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE Tema: SINJALIZIMI HORIZONTAL
Profesori: Prof .Dr. Musli Bajraktari
Asistenti: Mr.sc.Ramadan Duraku
Dr.sc.Ilir Doçi
Dr.sc.Shpëtim Lajçi Prishtinë, 2012
2 Llojet e vijave gjatësore në rrugë a) vija të pandërprera b) vija të ndërprera c) vija të ndara a) vijat e pandërprera - 0, 10 m – në rrugët lokale - 0, 12 - 0, 15 m – në rrugët lokale me karakter shtetëror - 0, 15 ose 0, 20 m – në rrugët automobilistike dhe autoudhë - 0, 10 m – në rrugët me gjerësi deri në 2, 5 m, - 0, 12 m - në rrugët me gjerësi nga 2, 5 deri në 3, 0 m - 0, 15 m - në rrugët me gjerësi nga 3, 0 deri në 3,75 m;
Gjatësia e vijave të padërprera në rrugët urbane, në zonat e kryqëzimeve ose vnedkalimeve për këmbësorë, në rast se nuk kanë të bëjnë me tejkalimet, duhet të jenë më së paku 20 m. b) Vijat e ndërprera -
Lloji ( tipi) A – vetëm për rrugë lokale Lloji ( tipi) B – në rrugët lokale me karakter shtetëror Lloji ( tipi) C – në rrugët automobilistike dhe autoudhë
3 c) Vijat e ndërprera të shkurtëra
4
Vijat e dyfishta të pandërprera
5
Vijat tërthore
6
7
Linjat tërthore të ndërprera
Vendkalimet për këmbësorë Gjerësia e vendkalimit për këmbësorë varet nga gjërsia e shiritave të rrugës dhe madhësia e fluksit të këmbësorëve. Gjërësia sillet nga 3.0 m – 8.0 m.
8 • për rrugën me dy shirita • për rrugën me 3-4 shirita • për rrugën me 5 shirita
- 3, 0 m, - 4, 0 m, - 5.0 m
9
Vendosja e shenjave tjera
Gjatësia e shigjetave - 5,0 m – në rrugët lokale - 7,5 m - në rrugët lokale me karakter shtetëror - 12,0 m - në rrugët automobilistike dhe autoudhë Në rrugët urbane kryesisht përdoren shigjetat me gjatësi 5,0 m.
10
11
Ishujt kahëzues
12
13
14
Parkingjet
15 Shembulli
Hapi I-rë
Hapi II-të
16
Hapi III-të
17 Hapi IV-të
-Shenjat per vendndalje te autobusit ne vendet urbane
18
Sinjalizimi Vertikal
UNIVERSITETI I PRISHTINËS
Fakulteti i Inxhinierisë Mekanike
STUDIMET BACHELOR
SHTOJCA 2 Lënda: GRAFIKA INXHINIERIKE Tema: SINJALIZIMI VERTIKAL
Profesori: Prof .Dr. Musli Bajraktari
Asistenti: Mr.sc.Ramadan Duraku
Dr.sc.Ilir Doçi
Mr.sc.Shpëtim Lajçi Prishtinë, 2012
1
Sinjalizimi Vertikal
DEFINIMI I SINJALIZIMIT VERTIKAL Sinjalizimin vertikal mund të definohet si një përmbledhje e shenjave posaçërisht të koduara të dedikuara pjesëmarrësve në komunikacion të cilat në raport me sipërfaqen e rrugës vendosen në rrafshin vertikal. Vetitë e përgjithshme të sinjalizimit vertikal janë: • gjatë vendosjes se sinjalizimit vertikal, duhet pasur kujdes që të mos vendosen numër i madh i shenjave, nga që do të sjell habi te ngasësi. • shenjat në trafik duhet të jenë uniforme (përpikëria në shprehje të situatës, intensiteti,formës, ngjyrës, mbishkrimet, etj), • paraqitja e qartë e dhënies dhe • dukshmëria e plote e shenjave. NDARJA E SINJALIZIMIT VERTIKAL Sinjalizimin vertikal më së shpeshti e ndajmë sipas: • funksionit të shenjave, • domethënies së tyre, • shkallës së standardizimit dhe, • mënyrës së punimit si dhe, • sipas përhershmërisë së informatave të shenjave. ELMENTET E SINJALIZIMIT VERTIKAL Elementet themelore të sinjalizimit vertikal janë : • shenja e komunikacionit, • mbajtësi i shenjës së komunikacionit, dhe • pjesët për lidhjen e shenjës për mbajtësit e saj. MADHËSIAE SHENJAVE Madhësinë e shenjës së komunikacionit e karakterizojnë përmasat e sipërfaqes së figurës së shenjës siç janë: • gjatësia, • gjerësia përkatësisht, diametri.
2
Sinjalizimi Vertikal
Trekëndëshi A
B
C
E vogel
600
600
600
Normale
900
900
900
E madhe
1200
1200
1200
Katrori A
B
E vogel
400
400
Normale
600
600
E madhe
900
900
C
3
Sinjalizimi Vertikal
Rrethi ФA
B
E vogel
400
Normale
600
E madhe
900
C
Tetëkëndëshi A
B
E vogel
400
400
Normale
600
600
E madhe
900
900
C
4
Sinjalizimi Vertikal
Rombi A
B
E vogel
400
400
Normale
600
600
E madhe
900
900
C
Drejtkëndëshi A
B
Normale
1000
250
E madhe
1500
357
C
5
Sinjalizimi Vertikal
SHKRIMET DHE SIMBOLET Shenjat standarde në sinjalizimin vertikal janë edhe shenjat simbolike. Me dekodimin përkatësisht leximin e një simboli shenja identifikohet. Simboli është, dhënë shkurt, grafikisht, në fotografi e shprehur një send, objekt, gjallesë ose gjësend. (fig.).
Përzgjedhjes së shkrimit nuk i ipet aq rëndësi por duhet thënë se ai është i standardizuar dhe i takon grupi të shkrimeve teknike. Rëndësia e llojit të shkrimit, madhësisë së tij dhe karakteristikave tjera në lidhje me shkrimin, manifestohet posaçërisht me sinjalizimin rrugëtregues, por në fakt ekzistojnë edhe disa shabllon, rregulla në bëz të cilave mund të realizohet shkrimi për sinjalizim vertikal.
6
Sinjalizimi Vertikal
Tabela në të cilën vendosen shkrimet duhet të kenë disa dimensione të caktuara që është në funksion të numrit të shkrimeve një tabelë të tillë e kemi dhënë më poshtë.
Gjerësia e tabelës
Gjerësia e kornizës dhe cepat në tabelë [mm] 2 mbishkrime
3 mbishkrime
4 mbishkrime
5-7 mbishkrime
d
k
d
k
d
k
d
k
2-3
40
40
40
40
40
40
40
40
3-4
40
40
40
40
50
40
50
40
4-5
50
40
50
40
60
50
60
50
>5
60
50
60
50
70
60
70
60
7
Sinjalizimi Vertikal
SHTYLLAT E SHENJAVE TË KOMUNIKACIONIT Shtyllat mund ti ndajmë në: • • • • • • • •
shtylla të thjeshta, të drejta dhe të reduktuara, konzolë, gjysëmportal dhe, shtylla me ankera, shtyllat e ndërlikuara, rrjetor, portal (katror, rrethor, trekëndësh dhe rrjetor etj).
8
Sinjalizimi Vertikal
Për veç këtyre kemi edhe mbajtës, shtylla tjera të shenjave të sinjalizimit vertikal të cilat përdoren në disa raste në praktik për afatshkurtër, p.sh, në raste kur kemi punime në rrugë aksidente në rrugë etj. (figura e meposhtme).
9
Sinjalizimi Vertikal
ELEMENTET PËR PËRFORCIMIN E SHENJAVE TË KOMUNIKACIONIT Elementet për përforcimin e shenjave të komunikacionit shërbejnë për të mbajtur shenjën e fortë në gjendje vertikale dhe në këtë mënyrë ta bënë të pamundur lëvizjen e saj. Gjithashtu duhet të bëjë të mundur montimin dhe demontimin e lehtë dhe të shpejt.
10
Sinjalizimi Vertikal
1. Shenjat e trafikut në formë trekendeshi (baza 900) Emërtimi Kryqëzimi me rrugën me përparësi kalimi
Kodi II-1
Stacionazha
Sasia
Stacionazha
Sasia
2.Shenjat e trafikut në formë katerkendeshi (600x900) Emërtimi Stacion autobusi
Kodi III-49
600
11
900
Sinjalizimi Vertikal
Emërtimi Vendkalimi i shënuar për këmbësor
Emërtimi Rrugë njëkahëshe
Kodi III-6
Sasia 18
Kodi III-2
Sasia 1
12
Sinjalizimi Vertikal
3.Shenjat e trafikut në formë rrethore (diam. 600) Emërtimi
Kodi II-2
Stacionazha
Sasia
Emërtimi
Kodi II-43.1
Stacionazha
Sasia
Ndalje e detyruar
Kthim i detyruar
13
Sinjalizimi Vertikal
Emërtimi Rrethrotullim
Kodi II-45.2
Sasia 7
14
Sinjalizimi Vertikal
4. Shenjat e informimit - niveli i Pare i informimit (4000x2500) Emërtimi Shenjë informimi-Niveli i Parë
Kodi III-8
Stacionazha
Sasia
15
Sinjalizimi Vertikal
16
Sinjalizimi Vertikal
17
Sinjalizimi Vertikal
18
Sinjalizimi Vertikal
5. Shenjat e informimit - niveli IIIa i informimit (udhëtreguesit) (1500x500) Emërtimi Shenjë lajmërimit-Niveli i tretë
Kodi III-12.c
Stacionazha
Sasia
19
Sinjalizimi Vertikal Emërtimi Shenjë lajmërimit-Niveli i tretë
Kodi III-12
Sasia
6. Shenjat e informimit - niveli IIIc i informimit (2200x1800) Emërtimi Shenjë lajmërimit-Niveli i tretë C
Kodi III-13
Stacionazha
Sasia
20
Sinjalizimi Vertikal
21
Sinjalizimi Vertikal
22
Sinjalizimi Vertikal
23
Sinjalizimi Vertikal
7. Shenjat e informimit - shenjë speciale për destinimin e shiritave (1800x2200) Emërtimi Shenjë speciale për destinimin e shiritave
Kodi III-71
Stacionazha
Sasia
24
Sinjalizimi Vertikal
8. Shenjat e informimit - shenjë speciale për destinimin e shiritave (1800x2200) Emërtimi Shenjë speciale për destinimin e shiritave
Kodi III-71.1
Stacionazha
Sasia
25
Sinjalizimi Vertikal
26
Sinjalizimi Vertikal
Emërtimi Rruga me përparësi kalimi
Kodi III-3
Stacionazha
Sasia
27
Sinjalizimi Vertikal
Standarti ivendosjes se shenjave te komunikacionit
28
Sinjalizimi Vertikal
SINJALIZIMI NDRIÇUES
CVE/3/200L
CVE/3/200
CVE/30
Diemsionet e Semaforit
29
Sinjalizimi Vertikal
Diemsionet e Semaforit
Diemsionet e Semaforit per kembersore
30
Sinjalizimi Vertikal
31
Sinjalizimi Vertikal
32
Sinjalizimi Vertikal
33
Sinjalizimi Vertikal
34