RPP kurikulum 2013 untuk kelas XII, Matematika Peminatan Materi identitas trigonometri 2. masih sangat banyak kekurangannya, namun semoga bermanfaat
kklkllk
kklkllkDeskripsi lengkap
Deskripsi lengkap
Öğrencilerin temel ihtiyaçlarını göz önüne alarak oluşturduğumuz yayınlarımız, boyutları gibi içerik olarak da son derece ferah olarak hazırlandı. Trigonometri kitabı LYS sınavındaki konular hakkın...
1 1 (α + β ) sin (α − β ) 2 2 = 1 1 2sin (α + β ) cos cos (α − β ) 2 2 1 1 = cot cot (α + β ) tan (α − β ) 2 2 1 tan (α − β ) 2 = (qed) 1 tan tan (α + β ) 2 2cos
3. Buktikanlah bahwa: sinx x = cot cot 1 - cosx 2
1
identitas.trigonometri
a.
sinx x = tan 1 + cosx 2 =
=
=
b.
sin 2 x
=
(1 + cos x) 2 1 − cos 2 x
=
(1 + cos x) 2 1 − cos x
=
1 + cos x x = tan tan (qed) 2
sin 2 x (1 − cos x ) 2 1 − cos 2 x (1 − cos x ) 2 1 + cos x
1 − cos x x (qed) = cot 2
5. Buktikanlah identitas trigonometri berikut: a.
1 + sinx - cosx
= tan
x
1 + sinx + cosx 2 1 1 1 1 + 2 sin x cos x - (1 - 2 sin 2 x) 2 2 2 = 1 1 1 1 + 2 sin x cos x + 2 cos 2 x -1 2 2 2 1 1 1 1 + 2sin x cos x - 1 + 2 sin sin 2 x 2 2 2 = 1 1 1 2 sin x cos x + 2 cos 2 x 2 2 2 1 1 1 2 sin x (cos x + sin x) 2 2 2 = 1 1 1 2 cos x (sin x + cos x) 2 2 2 x tan (qed) = tan 2
b.
sin3x sinx
-
cos3x cosx
=2
2
identitas.trigonometri
=
=
=
=
sin3x cosx - sinx cos3x sinxcosx sin( 3 x − x) sin sin x cos x sin sin 2 x sin sin x cos x 2 sin x cos cos x
sin sin x cos x = 2 (qed)
7. Buktikan juga bahwa: cos a. cos(x + y).cos(x - y) = cos = =
1 2 1 2
2
x - sin 2 y
(sin 2 x + sin 2 y ) ( 2 cos 2 x −1 +1 − 2 sin 2 y )
= cos 2 x - sin 2 y (qed)
b.
sin(x + y).cos(x - y) = sinx.cosx + siny.cosy
=
1 2 1
(sin 2 x + sin 2 y )
( 2 sin x cos x + 2 sin y cos y ) 2 = sin x cos x + sin y cos y ( qed ) =
c.
cos (x + y).sin (x - y) = sinx cosx - sin y cos y
=
1 2 1
(sin 2 x − sin 2 y )
( 2 sin x cos x − 2 sin y cos y ) 2 = sin x cos x − sin sin y cos y ( qed ) =
9. Buktikanlah: 1 α 2 cosα = . 2 1 1 + tan α 2 1 − tan 2
cos cos α + sin α 1 + sin2 α = cos cos α - sin α cos2 α
4
identitas.trigonometri
=
1 - tanα
1 + tan α 1 - tan α sinα 1+ cos α = sinα 1cos α cos α + sin α cos α = cos α − sin α cos α cos α + sin α = (qed) cos α − sin α cos α + sin α cos α + sin α = . cos α − sin α cos α + sin α (cos α + sin α ) 2 = cos cos 2α − sin 2 α 1 + 2 sin α cosα = cos cos 2α 1 + sin2 α = (qed) cos cos 2α =
1 + tanα sin α 1cos cos α = sin α 1+ cosα cosα - sinα cosα = cosα + sinα cosα cosα - sinα = (qed) cosα + sin α cosα - sinα cosα - sinα = . cosα + sin α cos cos α − sin α 2 (cos α - sin α ) = cos 2 α − sin 2 α 1 - 2sin α cos cos α = cos 2α 1 - sin2 α = (qed) cos cos 2α
13.
Jika α + β + γ = 0°, maka buktikanla sin α + sin β + sin γ = -4.sin
(α + β ) = 90 − 1 γ 2 2 (α + β ) 1 sin cos γ = cos 2 2 (α + β ) cos = sin 1 γ 2 2
5
identitas.trigonometri
a.
sin 2 α + sin 2 β + sin 2 γ = 2 + 2 cos cos α cos cos β cos cos γ =
=
=
=
=
=
=
=
=
1 − cos 2α 1 − cos 2β 1 − cos 2γ 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1
+
2
+
2
(1 − cos 2α + 1 − cos 2β + 1 − cos 2γ ) {3 − (cos 2α + cos 2 β + cos 2γ )} {3 − (2 cos(α + β ) cos(α − β ) + 2 cos 2 γ − 1)} [3 − {( −2 cos γ cos(α − β ) + 2 cos 2 γ ) − 1}] [3 − {( −2 cos γ (cos(α − β ) + cos(α + β ))) − 1}] [3 − {( −2 cos γ (2 cos α cos β )) − 1}] {3 − (−4 cos γ cos α cos β − 1)} {3 + 4 cos γ cos α cos β + 1)
(4 + 4 cos γ cos α cos β ) 2 = 2 + 2 cos α cos β cos γ ( qed ) =
b.
sin 2 α + sin 2 β − sin 2 γ = 2 sin α sin β cos cos γ
6
identitas.trigonometri
=
=
=
=
=
=
=
=
1 − cos 2α 1 − cos 2 β 1 − cos 2γ +
2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1
−
2
2
(1 − cos 2α − cos 2β − cos 2γ ) {1 − (2 cos(α + β ) cos(α − β ) − 2 cos 2 γ + 1)} [1 − {(−2 cos γ cos(α − β ) − 2 cos 2 γ ) + 1}] [1 − {(−2 cos γ (cos(α − β ) − cos(α + β ))) + 1}] [1 − {(−2 cos γ ( 2 sin α sin β )) + 1}] {1 − (−4 cos γ sin α sin β + 1)} {1 + 4 cos γ sin α sin β − 1)
( 4 cos γ sin α sin β ) 2 = 2 sin α sin β cos γ ( qed ) =
c.
cot cot α + cot β + cot cot γ = =
=
=
=
cos α sin sin α
+
cos β sin sin β
+
1 + cos cos α cos cos β cos γ sin α sin β sin γ
cos γ sin sin γ
cos α sin sin β + sin sin α cos β sin sin α sin β sin( α + β ) sin α sin sin β
+
+
cos γ sin sin γ
cos cos γ sin sin γ
sin 2 γ + sin sin α sin β cos γ sin sin α sin β sin sin γ 2
γ + sin α sin β cos γ sin sin α sin sin β sin sin γ 1 + cos γ (− cos cos γ + sin sin α sin sin β ) = sin sin α sin sin β sin sin γ 1 + cos γ (cos( α + β ) + sin sin α sin β = sin sin α sin β sin sin γ 1 + cos γ (cos α cos cos β − sin sin α sin sin β + sin sin α sin sin β ) = sin α sin β sin γ 1 + cos α cos β cos γ = (qed ) sin sin α sin sin β sin sin γ =
1 − tan tan α tan tan β tan tan α + tan tan β .( ) tan tan α + tan tan β tan tan α tan tan β 1 − tan tan α tan tan β tan tan α tan tan β
−
1 − tan tan α tan β tan tan α tan tan β
1 −1 + tan tan α tan tan β tan tan α tan tan β tan tan α tan tan β =1( qed ) tan tan α tan tan β
cot
1 2
α + cot
cos
= sin
1 2 1 2 1
α
1 2
β + cot
cos
+ α
1
2 1
2
β
γ = cot
cos
+ β
sin
β + cos
1
sin
2
1 2 1 2
1 2
α . cot
1 2
β . cot
1 2
γ
γ γ
2
β sin
1
α
1
γ 2 2 2 2 = + 1 1 1 sin α sin β sin γ 2 2 2 1 1 sin (α + β ) cos γ 2 2 = + 1 1 1 sin α sin β sin γ 2 2 2 1 1 cos γ cos γ 2 2 = + 1 1 1 sin α sin β sin γ 2 2 2 1 1 1 1 1 sin γ cos γ + sin α sin β cos γ 2 2 2 2 = 2 1 1 1 sin α sin β sin γ 2 2 2 cos
α sin
1
1
cos
8
identitas.trigonometri
cos
=
1 2
sin cos
=
1 2
1
γ (sin 1 2
2
γ + sin
α sin 1
γ (sin
1 2
1 2
α sin
β sin
1 2
β )
1
1 2 1
α sin
1 2
β )
β sin γ 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 cos γ (cos α cos β − sin α sin β + sin α sin β ) 2 2 2 2 2 2 2 = 1 1 1 sin α sin β sin γ 2 2 2 1 1 1 cos γ cos α cos β 2 2 2 = 1 1 1 sin α sin β sin γ 2 2 2 1 1 1 = cot α cot β cot γ (qed ) 2 2 2 sin
f.
α sin
2
γ
(α + β ) + sin
2 1
1
cot β + cot cot γ cot γ + cot cot α cot cot β + + cot α + cot =1 tan β + tan γ tan γ + tan α tan α + tan β tan tan β + tan tan γ =
=
=
tan tan β tan tan γ tan tan β + tan tan γ 1 tan tan β tan tan γ
+
tan tan γ tan tan α tan tan γ + tan tan α 1
tan tan γ tan tan α
+
+
tan tan α tan tan β tan tan α + tan tan β 1
tan tan α tan tan β
tan tan α tan tan β tan tan γ cos α
+
sin β cos β
+
sin γ cos γ
tan tan α tan tan β tan tan γ sin α cos β + cos cos α sin β
=
tan tan α + tan tan β
tan tan α + tan tan β + tan tan γ sin α
=
+
tan tan γ + tan tan α
cos α cos β
+
sin γ cos γ
tan tan α tan tan β tan tan γ
9
identitas.trigonometri cos cos γ (sin α cos cos β + cos cos α sin β ) + sin sin γ cos cos α cos β cos cos α cos β cos γ
=
tan tan α tan tan β tan tan γ cos cos γ (sin α cos cos β + cos cos α sin β ) + sin sin γ cos cos α cos β cos cos α cos β cos γ sin sin α sin sin β sin γ
=
cos cos α cos β cos γ =
=
=
=
=
cos γ (sin α cos cos β + cos cos α sin sin β ) + sin γ cos cos α cos cos β sin α sin β sin γ cos γ . sin( α + β ) + sin γ cos α cos β sin α sin β sin γ cos γ sin γ + sin sin γ cos α cos β sin α sin sin β sin γ sin γ (cos γ + cos α cos cos β ) sin α sin β sin γ cos γ + cos α cos β sin sin α sin sin β
α cos β sin sin α sin sin β cos α cos β − cos( α + β ) + cos = sin sin α sin sin β − cos α cos cos β + sin α sin β + cos α cos cos β = sin sin α sin β sin α sin β = = 1 ( qed ) sin α sin β =
g.
cos − cos( α + β ) + cos
sin 3 α + sin 3 β + sin 3 γ = 3 cos
1 2
α . cos
1 2
β . cos
1
1 1 1 γ + cos cos 1 α . cos 1 β . cos 1 γ 2 2 2 2
10
identitas.trigonometri
=
sin 3α − 3 sin α
−4
=− =−
1 4 1 4 1
sin 3α +
3 4
+
sin 3β − 3 sin β
−4
sin α −
1 4
sin 3β +
(sin 3α + sin 3β + sin 3γ ) + ( 2 sin
cos
3α − 3β
4
3 4
sin 3γ − 3 sin γ
−4
sin β −
1 4
sin 3γ +
3 4
sin γ
(sin α + sin β + sin γ )
α + β α − β + sin( α + β )) cos 4 2 2 4 2 2 3(α + β ) 3(α + β ) 1 3α + 3β 3α − 3β 3 α + β = − (2 sin + 2 sin cos cos ) + ( 2 sin 4 2 2 2 2 4 2 (α + β ) (α + β ) α − β + 2 sin cos cos ) 2 2 2 1 3 3α − 3β 3α + 3β 3 α + β α − β α + β = − {2 sin (α + β )(cos + cos + cos )} + {2 sin (cos )} 4 2 2 2 4 2 2 2 1 3 3 3 3 1 1 1 = − (2 − cos γ .2 cos α . cos β ) + (2 cos γ .2 cos α cos β ) 4 2 2 2 4 2 2 2 3 3 3 1 1 1 = cos α . cos β cos γ + 3 cos α cos β cos γ (qed qed ) 2 2 2 2 2 2
= 2 R sin α + 2 R sin β 2 R sin α − 2 R sin β = sin α + sin β sin α − sin β =
=
1 1 (α + β ) cos cos (α + β ) 2 2 1 1 2 cos (α + β ) sin (α + β ) 2 2 1 tan (α + β ) 2 ( qed qed ) 1 tan (α − β ) 2 2 sin
19. Buktikanlah bahwa dalam setiap ∆ ABC berlaku persamaan: a. a cos( β −γ ) = b cos β + c cos γ = 2 R sin = 2 R sin(
α cos( β − γ ) β + γ ) cos( β − γ )
1 (sin 2 β + sin 2γ ) 2 = R sin 2 β + R sin 2γ = 2 R.
= R.2 sin = b cos
b.
a +b c
β cos β + R.2 sin γ cos γ
β + c cos γ ( qed )
cos
=
1 2
(α − β )
sin
1 2
γ
12
identitas.trigonometri
= 2 R sin α + 2 R sin β 2 R sin γ
= sin α + sin sin β sin sin γ
= =
=
c.
2 sin
1 1 γ cos cos (α − β ) 2 2 1 1 2 sin γ cos cos γ 2 2 1 cos cos (α − β ) 2 qed ) ( qed 1 sin γ 2 2 cos cos
a −b c
=
1 1 (α + β ) cos cos (α − β ) 2 2 sin γ
sin
=
1 2
(α − β ) 1
γ 2 2 R sin sin α − 2 R sin β 2 R sin γ cos
= sin α − sin β sin γ
= =
=
2 cos cos
1 1 (α + β ) sin (α − β ) 2 2 sin sin γ
1 1 γ sin (α − β ) 2 2 1 1 2 sin γ cos cos γ 2 2 1 sin (α − β ) 2 qed ) ( qed 1 cos cos γ 2 2 sin sin
21. Buktikan juga bahwa identitas berikut berlaku untuk setiap ∆ ABC: a. a sin( β −γ ) + b sin( γ −α ) + c sin( α − β ) = 0
13
identitas.trigonometri = 2 R sin
α sin( β −γ ) + 2 R sin sin β sin( γ −α ) + 2 R sin sin γ sin( α − β )
= 2 R (sin
sin γ sin( α − β )) α sin( β −γ ) + sin β sin( γ −α ) +sin
= 2 R (sin
α (sin β cos γ − cos β sin γ ) +sin β (sin γ cos α −cos γ sin α ) +
sin γ (sin α cos β −cos α sin β )) = 2 R (sin −sin sin
α sin sin β cos γ −sin sin α cos β sin γ + sin β sin sin γ cos α −sin β cos γ sin sin α +sin γ sin sin α cos β
γ cos α sin β ))
= 2 R.0 =0
b.
(qed )
a cos cos α − b cos cos β
cos = cos
cos α − a cos cos β b cos
γ
cos α − 2 R sin β cos cos β cos γ = 2 R sin α cos = cos 2 R sin β cos cos α − 2 R sin α cos cos β sin α cos cos α − sin β cos cos β = sin sin sin β cos cos α − sin α cos cos β
=
1 1 sin 2α − sin 2 β 2 2 − (sin α cos cos β − sin β cos cos α )
=
1 (sin 2α − sin 2 β ) 2 − sin( α − β )
=
1 .2 cos( α + β ) sin( α − β ) 2 − sin( α − β )
=
1 .2 cos( α + β ) sin( α − β ) 2 − sin( α − β )
= − cos( α + β ) = cos qed ) cos γ ( qed
23. Buktikan bahwa ∆ ABC sama kaki jika: sin β cos γ a. sin α = 2 sin sin( β + γ )
= 2 sin
β cos γ
sin β cos γ + cos β sin γ = 2 sin β cos γ sin β cos γ − cos β sin γ = 0 sin( β − γ )
= sin
0
β − γ = 0 β = γ (∆ sama
b.
kaki )
a cos β = b cos α
14
identitas.trigonometri 2 R sin α cos β = 2 R sin β cos α sin sin α cos β = sin β cos α sin sin α cos β − sin β cos α = 0 sin( α − β )
= sin
0
α − β = 0 α = β ( ∆ sama
c.
kaki )
a cos cos 2 β + b sin α sin sin β = c cos cos α + a cos γ 2 R sin sin α cos sin sin α cos sin sin α (cos
2 2
2
sin β sin α sin β = 2 R sin γ cos cos α + 2 R sin sin α cos γ β + 2 R sin
sin α sin 2 β = sin γ cos α + sin α cos γ β + sin sin β + sin
2
β ) = sin γ cos α + sin α cos γ
sin sin α = sin γ cos α + sin α cos γ sin sin α = sin( γ + α ) sin sin α = sin β
α = β ( ∆ sama kaki )
d.
sin α cos cos 2 β = sin β cos cos 2 α sin α cos
2
β = sin β cos 2 α
sin α (1 −sin 2 β )
sin = sin
β (1 −sin 2 α )
sin α −sin α sin 2 β = sin β −sin 2 α sin β sin α −sin β = sin α sin 2 β −sin 2 α sin β sin α −sin β = sin α sin β (sin β −sin α ) sin α sin β (sin β −sin α ) + (sin β −sin α ) (sin β −sin α )(sin α sin β +1)
1.
e.
=0
2. sin α sin β +1 = 0
sin β sin α − =0 sin β =sin α
β =α ( ∆sam a
=0
kaki
sin α sin β = −1
)
c sin α sin β = a sin 2 β cos
1 2
γ
15
identitas.trigonometri
2 R sin γ sin α sin β = 2 R sin α sin 2 β cos cos sin γ sin β = sin 2 β cos cos 2 sin
1 γ 2
1 γ 2
1 1 1 cos γ sin β = 2 sin β cos cos β cos cos γ γ cos 2 2 2
1 γ = cos β 2 1 sin (α + β ) = cos cos β 2 α + β = β 2 α + β = 2 β sin
α = β ( ∆ sama kaki )
25.
cos cos α + sin α cos cos α − sin α = 2 tan2 α cos cos α − sin α cos cos α + sin α (cos α + sinα ) 2 − (cos α − sin α ) 2
= = = = =
cos 2α − sin α cos 2 α + sin α + sin 2α − (cos 2 α + sin 2 α − sin 2α ) cos 2α 1 + sin 2α − (1 − sin 2α ) cos 2α 1 + sin 2α − 1 + sin 2α ) cos 2α 2 sin 2α cos 2α
=2
27.
tan2α (qed )
tan tan α + tan tan (α +120 ) + tan tan (α + 240 )
tan = 3 tan
3α
16
identitas.trigonometri
= tan α +
3 tan α
)
1−
(
3 tan α
)
tan α + tan α + tan α + 3 tan α + 3 tan α − 3 tan 3 α 1 − 3 tan 2 α 9 tan α − 3 tan 3 α 1 − 3 tan 2 α
3( 3 tan α − tan 3 α ) 1 − 3 tan 2 α
= 3 tan 3α
29.
(
tan α + 3
1 − 3 tan 2 α
=
=
1+
+
tan α − 3 tan 2 α + tan α + 3 + 3 tan 2 α + 3 tan α + tan α − 3 − 3 tan 2 α + 3 tan α
=
=
tan α − 3
(qed )
1 − cos 2α + cos 4α − cos 6α = 4 sin α cos 2α sin 3α 2 =1 −1 + 2 sin α − 2 sin 5α sin ( −α ) = 2 sin
2
= 2 sin
α ( sin 5α +sin α )
= 2 sin
α ( 2 sin 3α cos 2α )
= 4 sin
α cos 2α sin 3α ( qed )
31.
cos sin
π
7
=
2π
cos
7
sin
cos
α + 2 sin 5α sin α
2π
2π 7
7 sin
=
sin 3π 7
2π 7
cos
7 sin
+ cos
3π
3π
7 sin
7 3π
= sin
π
7
π
7
sin
3π 7
π 7
π 2π sin sin 7 7 7 1 5π 1 + sin π + 1 sin 4π − 1 sin 2π sin 2 7 2 7 2 7 2 7 π 2π 3π sin sin sin 7 7 7 1 2π + 1 sin π + 1 sin π − 3π − 1 sin 2π sin π − 2 7 7 2 7 2 7 2 π 2π 3π sin sin sin 7 7 7 sin
=
+
3π
17
identitas.trigonometri 1
2π 7
+ 1 sin π + 1 sin 3π − 1 sin 2π
2 7 2 2π 3π π sin sin sin 7 7 7 π 1 2π 2 sin cos 7 7 = 2 π 2π 3π sin sin sin 7 7 7
=
2
sin
33.
7
π 7
cos
=
2
7
qed ) (qed
π 3π sin sin 7 7
2 cos 6α = 64 cos 6 α − 96 cos 4 α + 36 cos 2 α − 2 = 2 cos 2( 3α )
= 2.( 2 cos 2 3α −1) 2 = 2{2.( 4 cos 3 α − 3 cos α ) −1} = 2.{2.(16 cos 6 α − 24 cos 4 α + 9 cos 2 α ) −1} = 2.(32 cos 6 α − 48 cos 4 α + 18 cos 2 α −1) = 64 cos 6 α − 96 cos 4 α + 36 cos 2 α − 2 ( qed qed )
sin α + sin 2α
α
= tan 35. 2 + 3 cos cos α + cos 2α 2
= = =
sin α + 2 sin α cos cos α
2 + 3 cos cos α + 2 cos cos 2 α −1 sin α (1 + 2 cos cos α ) 2 cos cos 2 α + 3 cos α + 1 sin α (1 + 2 cos cos α ) ( 2 cos cos α + 1)(cos α + 1)
= tan α (qed qed ) 2
37.
2 sin 2
α
6
− sin 2
= 1 − cos
= cos cos
2
α 3
α 7
α
7
= cos 2
− (1 − cos
− cos
α 3
2
α
− cos
7
α 7
( qed )
)
α
3
* note :
α = 1 − 2 sin 2 α 6 6 α α 2 sin 2 cos 2 = 1 − cos 6 6 α α = 1 − cos 2 sin 2 cos 6 3
cos cos 2
18
identitas.trigonometri
39. Pada segitiga ABC diketahui hubungan: Buktikan: α = 3β . b2
+c
2
− 2bc . cos
α −b 2
= 2bc . cos
β
( cos β + cos α ) c = 2b( cos β + cos α ) 2 R sin γ = 2.2 R sin β ( cos cos β + cos α ) sin (α + β ) = 2 sin β cos β + 2 sin β cos cos α c
2
= 2bc
a2
−b
2
= 2bc . cos
β .
* note : a2
=b
2
+c
2
− 2bc . cos
α
sin α cos β + sin β cos cos α = 2 sin β cos β + 2 sin β cos cos α sin α cos β −sin β cos α = sin 2β sin (α − β )
= sin
2β
α − β = 2β α = 3β ( qed )
41. Jika pada segitiga ABC diketahui hubungan Buktikan: a2
+b
2
c
2
= a ( a + b)
.
γ = 2α .
− 2ab . cos
γ = a 2
+ ab
b(b − 2a. cos γ ) = ab b − 2a. cos γ = a 2 R sin β − 2.2 R sin α cos γ = 2 R sin α sin β − 2 sin sin α cos γ = sin α sin( α + γ ) − 2 sin α cos γ = sin α sin α cos γ + cos α sin γ − 2 sin α cos γ = sin α cos α sin γ − sin α cos γ = sin α sin( γ −α ) = sin α
γ −α =α 2α = γ (qed )
43. Pada segitiga ABC diketahui hubungan Buktikan: ( a + b ) ( a − b ) = bc . 2
a2
−b
2
= 2bc . cos
β .
2
19
identitas.trigonometri
b 2 − a 2 − c 2 a − b = 2bc. − 2 ac 2 2 2 b (b − a − c ) a 2 − b2 = −a 2 2 − a ( a − b ) = b 3 − a 2 b − bc 2 − a 2 + ab 2 = b 3 − a 2 b − bc 2 bc 2 = a 2 + b 3 − a 2 b − ab 2 bc 2 = ( b + a ) (b 2 − ab + a 2 ) − ab ( b + a ) bc 2 = ( b + a ) (b 2 − 2 ab + a 2 ) 2 bc 2 = ( b + a )( a − b ) ( qed qed ) 2
2
45. Diketahui
* note : b2
=a
2
+c
2
cos − 2ac. cos
β
2
2
2ac cos cos β = a cos cos β = cos cos β =
a
2
b
2
+c
+c 2
2
−b
−b
2
−c
2
2ac −a
2
− 2ac
sudu sudutt-su sudu dutt segit segitig igaa ABC dan dan sin α = cot γ (1 + cos α ) . Buktikan segitiga ABC sama kaki! α , β dan γ
sin α = cot γ (1 + cos α ) sin α = sin α = sin α =
cos γ (1 + cos α ) sin γ cos γ sin γ
+
cos γ cos α sin γ
cos γ + cos γ cos α sin γ
sin α sin γ = cos γ + cos γ cos α − cos
γ cos α + sin α sin γ = cos γ
−(cos
γ cos α −sin α sin γ ) = cos γ
−cos(
γ +α )
cos( γ +α )
= cos
= cos
γ
γ
cos β = cos γ
β = γ ( ∆ sama kaki )
47. Pada segitiga ABC diketahui segitiga ABC sama kaki.
tanα tan β + 1 = sec α . sec β .
Buktikan
20
identitas.trigonometri tan tan α tan tan β +1 = sec α . sec β sin α sin β cos α cos β
1
+1 =
cos α cos β
sin α sin β + cos α cos β cos α cos β
=
1 cos α cos β
sin α sin β + cos α cos β =1 cos( α − β )
= cos
0
α − β = 0 α = β ( ∆ sama kaki )
49. Pada segitiga ABC diketahui segitiga ABC siku-siku.
tan tan α + tan tan β = sec α . sec β
. Buktikan
tan tan α + tan tan β = sec α . sec β sin α cos α
+
sin β cos β
=
1 cos α cos β
sin α cos β + cos α sin β cos α cos β
=
1 cos α cos β
sin α cos β + cos α sin β =1 sin( α + β ) = sin 90
α + β = 90 γ = 90 ( ∆ siku
− siku
)
51. Pada segitiga ABC diketahui (sin α + sin β ) − sin Buktikan segitiga ABC siku-siku. 2
(sin α + sin sin β ) 2
− sin sin
2
2
γ = 2 sin α sin β .
γ = 2 sin sin α sin β
2 2 sin α + sin sin β + 2 sin α sin sin β − sin sin (α + β ) = 2 sin sin α sin sin β
1
(cos 2α −1) −
1
(cos 2β −1) = −
1
(cos( α + β ) −1) 2 2 2 cos 2α −1 + cos 2β −1 = cos 2(α + β ) −1 −
53. Dalam suatu segitiga ditentukan bahwa sisi dan sidutnya cos α ) = 2b.c sin sin α dan memenuhi hubungan: a (1 + cos sec β (sin α − tan tan γ ) = sec sec γ (tan β −sin sin α ) . Apakah keistimewaan segitiga tersebut. 2
a 2 (1 + cos α ) 4 R 2 sin
2
= 2b.c sin
α (1 + cos α )
2
2
α
= 2.2 R sin
β .2 R sin γ . sin
2
α
1 + cos α = 2 sin β sin γ 1 −cos( β +γ )
= 2 sin
β sin γ
1 −cos β cos γ +sin β sin γ = 2 sin β sin γ 1 = cos β cos γ +sin β sin γ cos 0 0
= cos(
β −γ )
= β −γ
γ = β ( sama
kaki )
sec β (sin α − tan tan γ )
γ (tan β −sin sin α ) 1 sin γ 1 sin β (sin α − )= ( −sin α ) cos β cos γ cos γ cos β 1 sin sin α cos γ −sin γ 1 sin β −sin sin α cos β = . . cos β cos γ cos γ cos β sin α cos γ −sin sin γ = sin β −sin α cos β sin α cos β −sin sin γ = sin γ −sin α cos β 2 sin α cos β = 2 sin γ = sec
Keistimewaan segitiga tersebut adalah segitiga siku-siku sama kaki. 22
identitas.trigonometri
55. Untuk segitiga ABC diketahui yang tumpul? a2
−b
2
= 2 R.c
b2
+c
2
− 2bc
c
2
c
− 2b cos
− 2bc
cos α − b 2
a2
− b 2 = 2 R.c . Sudut manakah
= 2 R.c
cos α = 2 R.c
α = 2 R.
2 R sin γ − 2.2 R sin β cos α = 2 R sin( α + β )
− 2 sin
β cos α =1
sin α cos β + cos α sin β − 2 sin β cos α =1 sin α cos β − cos α sin β =1 sin( α − β )
= sin
90
α − β = 90 α = 90
+ β
(tumpul )
57. Dalam segitiga ABC, tanpa daftar. C
γ =120 ° , BC BC : CA
=(
3 −1) : 2.
°
BC BC
0 2 1
=
CA a b
A
B
α dan β
BC=a CA=b γ =120 , α + β = 60
0
Carilah
=
( 3 −1) 2
( 3 −1) 2
2 R sin α 2 R sin β
=
sin( 60 − β ) sin β 1 2
( 3 −1) 2 =
3 cos β −
1 2
1 2
3−
2 1
3 cot β −
1 2 1
3 cot β = 2 2 cot β =1
1 2
sin sin β =
sin β 1
°
=
1 2
1 2
3−
3−
1 2
1 2
3
β = 45 ° β = 45 ° α + β = 60 ° α =15 °
23
identitas.trigonometri
59. Jika pada suatu segitiga ABC berlaku persamaan cos γ = −8 cos β −1 + 8 cos cos β . Buktikan: 4
2
1 β = α 3
a.
cos γ = −8 cos
4
β −1 +8 cos 2 β
cos γ = 8 cos 2 β (1 −cos 2 β ) −1 cos γ = 8 cos 2 β sin
2
β −1
cos γ = 2( 2 cos cos β sin β ) 2 cos γ = 2(sin 2 β ) 2 2
cos γ = 2 sin −cos(
α + β )
−1
−1
2 β −1
= −(1 − 2 sin
2
2 β )
cos α + β = cos 4 β
α + β = 4 β α = 3β β =
b.
1 3
α ( qed )
cos β =
a2
−b2
2b.c
24
identitas.trigonometri
=
4 R 2 (sin 2 α − sin 2 β )
* note :
2
8 R sin β sin γ
1 β = α 3 3β = α
= sin (α + β ) sin (α − β ) 2 sin β sin γ
= sin ( 3β − β ) 2 sin β
= sin 2 β
2 sin β
cos β = 2 sin β cos 2 sin β
= cos qed ) cos β ( qed
b.c 2
c. a + b = ( a − b) =
=
=
=
2
2 R sin β .4 R 2 sin 2 γ
* note :
( 2 R sin α − 2 R sin β ) 2
1 β = α 3 3β =α
4 R 2 .2 R sin β sin 2 γ 4 R 2 (sinα − sin β ) 2 2 R sin β sin 2 γ
[2 sin 12 ( α − β ) cos 12 ( α + β ) ]
2
2 R sin β sin 2 γ
[
4 sin 1 ( 3β − β ) cos 1 ( 3β + β ) 2 2
]
2
25
identitas.trigonometri
=
=
=
=
=
=
sin sin β sin 2 γ
R
. 2 sin 2 β cos
R
sin
.
2
2
.
2β
2
2β
4 β
2 sin β cos R
2
sin 2 (α + β )
.
2 sin β cos R
2 β
2 sin γ
.
2 sin β cos R
2
2
2β
( 2 sin 2β cos 2β ) 2 2 sin β cos 2β
R 4 sin 2 2β cos 2 2β . 2 sin β cos 2 2 β
= 2 R.
( 2 sin β cos β ) 2 sin β
= 2 R.4 sin
β cos 2 β
= 4 R.2 sin
β cos β cos β
= 2 R.2 sin
2 β cos β
( sin 3β + sin β ) = 2 R( sin α + sin sin β ) = 2 R
= a +b
(qed )
61. Buktikan bahwa segitiga ABC sama kaki atau siku-siku apabila 1 cot α + c. cot γ . c. cot 2 1 cos α cos γ + 2R sin γ . 2 R sin α sin β = .2 R sin γ . 2 sin α sin γ a. sin β =
1 sin γ cos α . + cos γ 2 sin α 1 sin γ cos α sin α sin β = . − cos(α + β ) 2 sin α 1 sin γ cos α − cos α cos β + sin α sin β sin α sin β = . 2 sin α 1 sin γ cos α cos α cos β − . =0 2 sin α sin α sin β =
cos α cos β −
1
2
sin γ
sin α
= 0 26
identitas.trigonometri
cos α = 0 cos α = cos 90
α = 90 ( ∆ siku 1
cos β − cos β =
2
sin γ
− siku
=
sin α 1 sin γ 2
)
0
sin α
cos β sin α =
1
2
sin γ
2 cos β sin α = sin γ 2 sin α cos β = sin ( α + β ) 2 sin α cos β = sin α cos β + sin β cos α 0 = sin β cos α − sin α cos β 0 = sin(β − α ) sin 0 = sin( β − α ) 0 = β − α
α = β (∆ sama kaki)
63. Buktikan bahwa segitiga ABC sama kaki atau mempunyai b+c
o
sebuah sudut 60 apabila
b
.
sin β = a + c . sin α 1 1 a cos α cos cos β 2 2
27
identitas.trigonometri b +c
sin β a + c sin α . = 1 1 b a cos α cos β 2 2 2 R sin β + 2 R sin γ sin β 2 R sin α + 2 R sin γ sin α = . . 1 1 2 R sin β 2 R sin α cos α cos β 2 2 sin β + sin γ sin α + sin γ = 1 1 cos α cos β 2 2 1 1 1 1 2 sin ( β + γ ) cos ( β − γ ) 2 sin (α + γ ) cos (α − γ ) 2 2 2 2 = 1 1 cos α cos β 2 2 1 1 1 1 2 cos α cos ( β − γ ) 2 cos β cos (α − γ ) 2 2 2 2 = 1 1 cos α cos β 2 2 cos cos 1 2