Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo Bago pa man bumalik sa sariling bayan si Jose Rizal noong Oktubre 1887, marami ng kasawiang dinanas ang kanyang mga kamag-anakan at kaibigan dahil sa pagkakasulat niya ng Noli e !angere" Nang mga panahong yao#y nagdaranas din ng suliranin sa lupa ang mga magsasaka ng $alamba" %to ay kanilang inilapit kay Rizal na humingi naman ng tulong ang pagdinig sa kasi ng problema sa lupa, napasabay pa sa pagdinig ng kaso ni Rizal ukol sa pagpapalathala ng tinaguriang &makamandag' na babasahing Noli e !angere" araming mga tuligsa at pagbabanta ang tinanggap ni Rizal" (ng kanyang pamily ay giniyagis din ng maraming mga panggigipit" )inimulan ni Rizal and nobelang *l +ilibusterismo sa harap ng karanasang ito" agkakabisa sa kanya kaipala ang mga sakit sa loob na dinanas niya at ng kanyng pamilya" Bagaman may mga pagpapalagay na mayplanosi Rizal para sa ikalwang nobela, naiba ito ng mga pangyayaring kinasangkutan niya sa pagbabalik sa sariling bayan" !uwiran at di-tuwiran, naapektuhan ito ng wala pang anim na buwang pagkamalas niya ng mga kasamaang ginagawa ng mga pari, katulad ng &pagpapayaman sa kanilang mga asyenda, pang-aakit sa mga babae, panggugulo, pagliligpiy sa mga kaaway atbp"' Nilisan ni Rizal ang ilipinas noong ebrero , 1888 dahil sa pangamba niyang manganib ang buhay ng mga mahal sa buhay" .atakut-takot na liham ng mga pagbabanta na karamihan ay walang lagda ang dumarating at ipinayo ng gobernador na bumalik siya sa sa ibang bansa" bansa" (ni Rizal sa isang isang sulat na na ipinadala niya kay kay Blumetritt Blumetritt habang naglalakbay" “Lahat ng mga punong panlalawigan at mga arsobispo ay naparoroon sa Gobernador Heneral araw-araw upang ako’y ipagsumbong. Ang buong ahente ng Dominiko Dominik o ay sumulat ng sumbong sumbong sa mga alkalde na nakita nakita nila akong akong lihim na nakikipagpulong nakikipagp ulong sa mga babae at lalaki sa itaas ng bundok. Totoong ako’y naglalakad sa bundok kung bukangliwayway na kasama ng mga lalaki, babae at bata upang damhin ang kalamigan ng umaga ngunit laging may kasamang tenyente ng guwardiya sibil na marunong managalog !nalok ako ng salapi salapi ng akong mga mga kababayan para lisanin lisanin ang pulo. pulo. Hiniling nila nila ang mga bagay na ito hindi lamang sa aking kapakanan kundi sa kanila na rin sapagkat marami akong kaibigan at kasalamuha na maaaring ipatapon kasama ko
sa "alabag o #arianas. Dahil dito kahit may kaunting karamdaman, ako’y dalidaling nagpaalam sa aking pamilya.$ /indi nagwakas sa paglisan ni Rizal ang suliranin" (ng kanyang pamilya ay inusig" 0makyat ang kaso sa lupa ng mga erado-Rizal hanggang .ataastaasang /ukuman ng *spanya" araming kamag-anakan niya ang namatay at pinag-usig" ay isa pang tinanggihang mapalibinng sa libingang .atoliko" )a gitna ng mga pag-aalalang ito, ginigiyagis si Rizal ng mga personal at pulitikal na suliranin2 nangungulila siya kay 3eonor Ri4era at waring walang kasiglahan ang insipirasyong dulot ng paniningalangpugad kay Nellie Boustead2 sinasagot niya ang kabi-kabilang tuligsang tinatamo ng Noli e !angere2 namatayan siya ng dalawang kaibigan at mababa ang pagkikilalang iginagawad sa kanya ng mga kasama sa .ilusang ropaganda" Bukod dito#y dumanas si Rizal ng suliranin sa pananalapi" Naisiwalat ni Rizal ang kanyang paghihirap sa isang liham na naipadala kay Jose aria Basa5 “Ako’y nanghihinawa na sa paniniwala sa ating mga kababayan. %arang sila’y nagkakaisa upang maging mapait ang aking buhay& pinipigilan nila ang aking pagbabalik, nangangakong bibigyan ako ng tustos, at pagkatapos na gawin sa loob ng isang buwan ay kalilimutan nang muli ako 'aisanla ko na ang aking mga alahas, nakatira ako sa isang mumurahing silid, kumakain ako sa mga pangkaraniwang restawran upang makatipid at mailathala ko ang aking aklat. Hindi naglao iyon, ititigil ko kung walang darating sa aking salapi. A, sasabihin ko sa iyong kung hindi lamang sa iyo, kung hindi lamang ako naniniwalang may mga mabubuti pang %ilipino, nais kong dalhin ang aking mga kababayan at ang lahat sa demonyo$ )a kabutihang palad, nang lahat ang pag-asa ni Rizal, dumating ang hindi niya inaasahang tulong ni 6alentin 6entura mula sa aris" %pinadala niya ang kabuuang gugol sa pagpapalimbag ng aklat matapos mabalitaan ang pangangailangan ni Rizal sa salapi" Natapos limbagin ang aklat noong )etyembre 18, 181 sahent,Belgium" %nihandog ni Rizal ang nobela sa alaala ng mga paring sina omez,Burgosat9amora" (ng pagkahandog na ito sa tatlong paring martir ng ikalawang nobela ni Rizal ang panunahing dahilan kung bakit ito ay itinuturing na isang nobelang politial"
Naglalahad dito sa isang malatalaarawang pagsasalaysay ang mga suliranin ng sistema ng pamahalaan at ang mga kaakibat na problema5 problema sa lupa, pamamahala, pamamalakad ng relihiyon at edukasyon, katiwalian atbp" !uwiran at di-tuwiran, masasalamin din ang mapapait na karanasang gumiyagis kay Rizal sa ilang mga eksena at yugto ng nobela" asagisag at malarawan ang ebolusyon ni )imoun mula kay $risostomo %barra, bagaman hindi maiiwasang makilala ang mga kapaitan at kabiguan sa paraang hindi maipagkakamali : kasama na pati ang pangungulila at pag-aasam sa pag-ibig" )a *l +ilibusterismo, ipinakilala ni Rizal ang isang pagbabanyuhay niya bilang nobelista" Karagdagang Impormasyon: (ng nobelang El Filibusterismo ;literal na &(ng ilibusterismo&< o Ang Paghahari ng Kasakiman ay ang pangalawang nobelang isinulat ng pambansang bayani ng ilipinas na si Jos= Rizal, na kaniyang buong pusong inialay sa tatlong paring martir na lalong kilala sa bansag na omburza o omez, Burgos, at 9amora" %to ang karugtong o se>uel sa 'oli #e Tangere at tulad sa 'oli , nagdanas si Rizal ng hirap habang sinusulat ito at, tulad din nito, nakasulat ito sa .astila" )inimulan niya ang akda noong Oktubre ng 1887 habang nagpapraktis ng medisina sa $alamba" )a 3ondon, noong 1888, gumawa siya ng maraming pagbabago sa plot at pinagbuti niya ang ilang mga kabanata" %pinagpatuloy ni Rizal ang pagtatrabaho sa kaniyang manuskrito habang naninirahan sa aris, adrid, at Brussel, at nakumpleto niya ito noong arso ?, 181, sa Biarritz" %nilathala ito sa taon ring iyon sa ent" %sang nagngangalang 6alentin 6entura na isa niyang kaibigan ang nagpahiram ng pera sa kanya upang maipalimbag at mailathala ng maayos ang aklat noong )etyembre ??, 181" (ng nasabing nobela ay pampulitika na nagpapadama, nagpapahiwatig at nagpapagising pang lalo sa maalab na hangaring makapagtamo ng tunay na kalayaan at karapatan ng bayan" Mga Tauhan: )imoun : ayamang mag-aalahas, pinagkakamalang %ndiyong %ngles,
(merikano, ulato, ortuges at $ardenal oreno %sagani : %sang binatang may matayog na isipan, makata at katipan ni aulita omez aulita omez : .atipan ni %sagani, mayaman, maganda, pamangkin ni @onya 6itorina
Basilio : %sang binatang nakapag-aral ng medisina dahil sa sariling sikap
Juli : .atpian ni Basilio, anak ni .abesang !ales, nagpaalila upang matubos ang
ama ari $amorra : aring mukhang artilyero
ari )al4i : !inatawag na mosamuerta o patay na langaw
ari )ibyla : 6ie Retor ng 0nibersidad
ari %rene : .aibigan at tagapayo ni .apitan !iyago, namamahala sa
pagpapatayo ng (kademya ng Aikang .astilang ari +ernandez : ay kaibigang pangangatwiran, kaiba sa kapwa pari
ari +lorentino : (main ni %sagani
.abesang !ales : Naging $abeza de Barangay, dati#y isang tahimik na tao, ngunit nang angkinin ng korporasyon ng mga prayle ang lupang sinasaka ay sumama sa
mga tulisan @on $ustodio : inakamasipag sa lahat ng nagpapalagay, kilala rin sa tawag na Buena !inta inoong asta : %sang abogadong sanggunian ng mga prayle kung may suliranin, pinagsanggunian din ng mga estudyante tungkol sa pagpapatayo ng (kademya Ben 9ayb : anunulat at mamamahayag @onya 6itorina : ilipinang kumikilos at umaasal na tulad ng isang tunay na *spanyola at itinuturing na mapait na dalandan ng kaniyang asawa uiroga : .aibigan ng mga prayle, naghahangad na magkaroon ng konsulado ng mga %ntsik @on !imoteo elaez : %sang negosyante, masuwerteng nakabili ng bahay ni .apitan !iyago, ama ni Juanito ataas na .awani : (ng nagmamalasakit sa mga ilipino na kawani ng pamahalaang .astila, katunggali ng .apitang /eneral sa pagpapalaya kay Basilio .apitan /eneral : (ng pinakamataas na pinuno ng bayab, sugo ng *spanya, malapit na kaibigan ni )imoun /ermana enhang :(ng manang na umampon kay Juli na ginawang katulong ang dalaga, mahilig sa pagpaparami ng indulgenia laido enitente : Nag-aaral ng pagkamanananggol, magaling sa 3atin, pinakamatlino sa bayan ng Batangas, hindi naagiliwan ng mga propesor kaya binalak
nang huminto sa pag-aaral akaraig : ayaman at isa sa pinakamasigasig na isang magkaroon ng (kademya ng Aikang .astila
Juanito elaez : apaglangis at kinagigiliwan ng mga propesor, mapanukso, kuba at umaasa sa katalinuhan ng iba )ando4al : %sang .astilang kawani na salungat sa mga ginagawa ng kanyang mga kababayan, nagpatuloy ng pag-aaral sa ilipinas eson : %sang mag-aaral na palaisip subalit pesimistiko o laging may kabiguang laging natatanaw sa hinaharap
