•
•
Ang prayle din daw mismo ang sagabal dahil sa sila2y naghihigpit sa #dukason .
*i rin nasunod ang kautusang +2.5 (prayleng local ay maging tagamasid na e3+o4cio sa mga paaralan.
•
•
alos lahat ng kautusan sa pagtuturo ng kastila ay tinigil ng mga p!al# dahil: . 'apanatili ang kapangyarihan sa kanilang kamay at umasa rin ang pamahalaan sa kanila %. Ayaw mahigitan ang kanilang talino . Natatakot magkaisa ang mga katutubo at mag+alsa ng laban sa kanila
•
NANG 6UMA'ING ANG MGA AM4RIKAN% Nakadagdag sa suliranin ng wika. •
•
+
•
+
•
•
+
•
+
•
Agosto +5* +2.2 dumating ang mga amerikano sa 'aynila na sinundan ng pagbubukas ng mga paaralang+bayan.
•
&ulo +* +.// nagsimulang pumasok ang 55,55 mag+aaral sa paaralan. Na siyang mga guro2y pawing kawal lamang. 6inamit pa rin ang mga aklat na nasulat sa wikang Kastila dahil wala silang alam sa wika ng Pilipinas.
•
Pangulong M7Kinl# nagtatag ng isang lupon na pinanguluhan ni 8a7o$ Gould S7hu!man" Ma!so -* +2.. *umating si !hurman sa 'aynila para sa panimulang paglilikom ng mga datos hingil sa Pilipinas. Nang matapos noong No$#m$!# 9* +2.. bumalik ang lupon sa Washington" Nakapaloob sa datos nag tiak na imo!mason tungkol sa panananok ng Kastila"
•
&umuo uli ng ikalawang lupon si M7Kinl# (na pinangunahan ni William &" 'at noong &uno 5*+.//) upang magtatag ng pamahalaang si$il sa bansa.
Pinasimulan nila ang pagpapalawak ng pamamaraan ng edukasyong sinimulan ng hukbong military. "tinuro ang wikang ingl#s dahil sa tingin nila2y sagabal ang dami ng wika sa pag+unlad ng bansa lalo na sa komunikasyon.
"dinagdag ang wikang "ngles sa Kastila bilang opisyal na wika. "pinasya ng Lupong 'at ;'at
indi alam ng nakararami na ang wikang Kastila ay alam lamang gamitin ng mga hukom* a$ugado at i$a pang kawani sa ating husgado noon" Kung kaya2y nagpatupad ng batas na maari lamang magamit ng mga kawani ang wikang kastila hanggang 4n#!o +* +./0.
Pag+unlad ng wikang "ngles ay naging madali. Kung kaya ang kastila ay unti+ unting nawawala. Nakahiligan ng mga Pilipino ang wikang "ngles. *umami rin ang sumang ayon na maging wikang opisyal at gamitin sa pagkakaroon ng wikang pambansa. Pagpapahalaga dito2y napatunayan sa pagkakasulat ng Saligang $atas noong +.5,"
'ay ilan paring pangkat ang nagkaroon ng hilig sa wikang 7ilipino. !i 6a1id 8" 6oh#!t (6is#m$!# +./9) naglathala ng artikulo ukol sa tagalong na may magandang kapalarang naghihintay sa pagpapalaganap ng nito sa buong bansa.
Na$uong konkluson ni 6a1id sa kanyang matagal na pag+aaral8 a= Maa!ing pagsamasamahin ang wika gamit ang pagsulat ng pinagsamang talasalitaan. Kaya hinikayat niya si Lop# K" Santos na magtatag ng Akad#mang Pilipino ((ilipino A7ad#m). $= Ang paggamit ng wikang dayuhan sa mga Pilipino ay walang katarugan 7= 'agagaw lamang ito kung ang mga guro at iba pang kawani ay mag+aaral ng wika at magsalin ng mga aklat at ikalat ito. (!ank R" Blak# + *alubwikang gustong gawing batayan o saligan ang Tagalog sa pagbuo ng wikang pambansa. <" 41#!#tt
pangangailangan ng isang wikang pambansang dapat maging bernakular. 'aaring malagay dito ang Wikang 'agalog na sinang ayunan ni *r. &lake. Walang namang naging ungol ang mga Pilipino ukol sa palatuntunan ng wikang "ngles. Pero habang tumatagal ay nagising sa pagkakatulog tungkol sa wikang pambansa. Sociedad de Escritos de Tagalog > inulat ng 4l R#na7imi#nto noong &ulo 90* +./9. Ang mga pahayag ay nakalathala sa Kastila at Tagalog. Karamihan sa kanila ay nagkaroon ng mataimtim na pagnanasa sa bernakular bilang wikang pambansa. Ang ideyang bernakular bilang wikang pambansa ay patuloy na kumalat.
Batas $lg" +-2 + tinalakay sa Pam$ansang kapulungan o Philippin# Ass#m$l na nagtatadhana sa pagtuturo ng
katutubong diyalekto sa mga paaralang bayan ngunit hindi napagtibay.
&ukom No!$#!to Romuald#) > nagpasok ng batas sa Philippine 9ommission noong +./2 sa pagtatayo ng surian ng mga wika sa Pilipinas at nag utos sa pagsasanay ng mga guro na hindi rin napagtibay. Kahit hindi parehong napagtibay, makikita pa rin sa Pilipinoo ang pagnanasa na magkaroon ng wikang panlahat batay sa bernakular.
4ud#$io '" 6alu) + kalihim ng Wikang Pilipino na naglathala ng (ilipino>4nglish ?o7a$ula! na inilaan sa pagtulong nag pagkakaroon ng panlahat na wikang Pilipino. Akad#ma ng Wikang Pilipino + itinatag noong A$!il +9* +./. na ang gawain ay magsaliksik tungkol sa wika. Pinakamahalagang natalakay ay tungkol sa Alpa$#tong Pilipino. Sanghi!an San Binisaa (A7ad#m o th# L#t#>Sama! Bisaan 6ial#7t ) + itinatag noong +.+2 na ang pangulo ay si No$#!to Romuald#), isang bisayang may masidhing pagtatangkilik sa Tagalog. Philippin#
Pam$ansa upang pag aralan ang suliranin sa wikang pambansa. Su!ian ng Wikang Pam$ansa o SWP (Institut# o National Languag# ) + punong ahensyang naguna sa paglinang ng isang pambansang wika na itinatag sa pamamagitan ng Batas Komonw#lt +2- noong No$#m$!# +.* +.50" Na!ito ang mga Kasapi: . 'agapangulo ;aime 9. de
+
"pinalabas noong &uno 9-* +.-9
+
Nagsasaad na ang Niponggo at 'agalog ang mga opisyal na wika.
KALIBAPI (Kapisanan ng Paglilingkod sa Bagong Lipunan) + Naitatag noong &unto 9-* +.-9" 'ay layuning mapabuti ang edukasyon at moral na rehenerasyon at mapa+unlad ang kabuhayan ng Pilipinas.
•
%. Kagawad ad=i &uto ('oro) !antiago A. 7onacier ("lokano) 9asimiro Per#ecto (&icol) 7eli3 &. !alas (iligaynon) 9ecilio $ope> (Tagalog) "sidro Abad (&isaya 9ebu) ?oilo ilario (Kapangpangan) ;ose ?ulueta (Pangasinan) $ope K. !antos (Tagalog)
+
B#nigno Auino ang director nito.
+
Pangunahing proyekto ay palaganapin ang wikang Pilipino sa buong kapuluan sa tulong na rin ng !WP.
• • • • •
%ktu$!# +-* +.-9 + 'uling binuhay ang wikang pambansa.
• • • •
+
+
$ayunin nila na gumawa ng isang deskriptibo at komparatibong sarbey sa isa sa mga pangunahing wika sa Pilipinas at mula dito ay pipiliin ang pagbabatayan ng wikang pambansa. Pagkalipas ng +/ $uwan ay napili ang tagalong bilang batayn ng wikang pambansa.
Masao 'anaka > Nagpalabs ng mga impormotibo upang sagutin ang mga katanungan ng publiko tungkol sa usapin ng Wikang Pambansa. 8os# Pangani$an + Nagturo ng Tagalog sa mga apon at di Tagalog. MGA BA'AS &INGGIL SA PAGSUL%NG NG A'ING WIKANG PAMBANSA No$#m$!# +.50 Pinagtibay ng Kongreso ang &atas Komonwelt &ilang B na lummikha ng !urian ng Wikang Pambansa na naatasang gumawa ng pag+aaral ng mga katutubong wika at pumili ng isa na magiging batayan ng wikang pambansa.
NANG 6UMA'ING &AP%N + Nasakop ng hapon noong 4n#!o +.-9" Pinahintulutan nila na ang pambansang pamahalaan ay hawakan ng Pilipino. +
Pinagsikapan nilang mapalaya ang mga Pilipino sa mga Amerikano .
“Co-Prosperity Sphere for Greater East @ + "tinatag nila para malasap raw ang sariling kaunlaran at kultura sapagkat Ang asa a pa!a sa Asano at ang Pilipinas a pa!a sa mga Pilipino.
6is#m$!# 5/* +.5C 6amit ang Kautusang Tagapagpaganap &lg. ng Pangulong Cue>on, ang wikang pambansa ay ibabatay sa Tagalog A$!il +* +.5/ "pinalabas ang kautusang tagapagpaganap na nagtadhana ng
diksyunaryo sa wikang pambansa. Nagsimulang ituro ang wikang pambansa sa mga paaralan sa buong pilipinas noong &uno +.* +.-/.
&uno C* +.-/ Pinagtibay ng &atas Komonwelt &lg. /D5 na nagtadhana na sa simula sa ulyo, 01 . Ang wikang pambansa ay isa sa mga opisyal na wika ng bansa.
Ma!so 90* +.,Nagpalabas si :amon 'agsaysay ng kautusan sa taunang pagdiriwang ng $inggo ng Wikang Pambansa mula 'arso %0+Abril . Ngunit inilipat ito sa Agosto +0. Agosto +9* +.,. tinawag na Pilipino ang wikang pambansa nang lagdaan ni Kalihim ;ose :omero ng Kagawaran ng edukasyon ang Kautusang &lg. D.
%ktu$!# 9-* +.0C Nilagdaan ng pang. 'arcos ang kautusang ang lahat ng mga gusali at tanggapan ng pamahalaan ay pangalanan sa Pilipino.
Ma!so +.02 "pinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap, Raa#l Salas, ang kautusang lahat ng pamuhatan ng liham ng mga kagawaran, tanggapan at mga sangay nito ay maisulat sa Pilipino. Agosto C* +.C5 Nilikha ng Pambansang $upon ng edukasyon ang resolusyong nagsasaad na gagamiting pagtuturo mula sa antas elementary hanggang tersyarya sa lahat ng paaralang pambayan o pribado ( pasisimula sa taong +.C->C,) &uno +.* +.CNilagdaan ni Kalihim ;uan 'anuel ng kagawaran ng edukasyon at Kultura ang Kautusang Pangkagawaran &lg. %/ para sa pagpapatupad ng edukasyong
bilingwal sa lahat ng kolehiyo at pamantasan. 'atapos ang dsa :ebolusyon, bubuo uli ang pamahalaang rebolusyonaryo ng Komisyong Konstitusyonal na pinamunuan ni 9ecilia 'uno> Palma. Pinagtibay ng Komisyon ang konstitusyon at dito2y nagkaroon muli ng pitak ang tungkol sa wika8 A!tikulo DI?>Wika"
Agosto 9,* +.22 Nilagdaan ng Pang. 9ora>on AEuino ang Kautusang Tagapagpaganap &lg. / na pagkilala ng Komisyong Pangwika na magpapatuloy sa pag+ aaral ng 7ilipino. Ma!so +9* +.2C Frder pangkagawaran blg. %%. 0BD ay ipinalabas ni Kalihim $ourdes :. Cuisimbing na tumutukoy sa paggamit ng katagang 7ilipino sa pagtukoy sa Wikang Pambansa ng Pilipinas. Agosto 0* +.2C Kautusang pangkagawaran blg. B, s. 0BD ipinalabas ni kalihim $ourdes :. Cuisimbing ang atas ukol sa Ang Alpabeto at Patnubay sa "speling ng Wikang 7ilipino@, kasama ng kautusang pangkagawaran blg. B s. 0BD No$#m$!# 99* +.., Kautusang pangkagawaran ng Tagapangulo Ponciano &.P. Pineda et.al ang kapasyahan &lg. +0/ na humihiling sa Technical Panelon umanities, !ocila !ciences and 9ommunication ducation ng 9*, na muling isaalang+alang, at rebisahin ang itinakdang academic units para sa wikang 7ilipino sa 6eneral education 9urriculum. &ulo +,* +..C Proklamasyon blg. 5, na nagpapahyag ng taunang pagdiriwang tuwing Agosto + &ilang &uwan ng Wikang pambansa na nilgdaan nina Pang. 7idel <. :amos at kaliim tagapagpaganap :uben *. Torres.