ANALISIS DAMPAK DAMPAK KESEHAT KESE HATAN AN LINGKUNGAN
TENTANG DAMPAK PB DAN SOX DI TERMINAL PURABAY PURABAYA SIDOARJO
OLEH : SEMESTER V KELOMPOK C
Dosen : Rusmiati, SKM., M.Si.
KEMENTERIAN KESEHATAN RI POLITEKNIK POLITEKNI K KESEHAT KES EHATAN AN KEMENKES SURABAYA SURABAYA PROGRAM STUDI DIII URUSAN KESEHATAN LINGKUNGAN KAMPUS SURABAYA SURABAYA
TAHUN !"#$
Nama Kelompok : 1. Yulistra Naftali Naftali Eka Putra 2. Rizal Rizal Bari Bari 3. !za"i !za"i #ato$ #ato$a a 4. &ktafia Pur$ama 'aili(a *. +eilm +eilmaa ,lte,lte-ia ia %. +afitri Pra$elia$i 7. Ris-a ,$esea 8. 'e( 'e( Karu$ia Karu$ia Putri Putri ). Rat$a Rat$a !e"i !e"i ,l /ufia /ufia 10.'estari !"i tami 11. Nur /asula 12. Rizka lma"ati 13. iaatu$ iaatu$ Na5ila 14. !a$( &ktaia$t( Puspitasari 1*. 1*. Emm Emm( 'ask 'askar ar Prat Prati" i"ii
P2783311 P27833113040 3040 P27833 P2783311 11301 3011 1 P27833 P2783311 11302 302% % P2783311303) P27833 P2783311 11301 3017 7 P27833113027 P27833113038 P27833 P2783311 11303 3030 0 P27833 P2783311 11300 3002 2 P2783311 P27833113021 3021 P27833112007 P27833113007 P27833113008 P27833113033 P278 P27833 331 11301) 301)
TAHUN !"#$
Nama Kelompok : 1. Yulistra Naftali Naftali Eka Putra 2. Rizal Rizal Bari Bari 3. !za"i !za"i #ato$ #ato$a a 4. &ktafia Pur$ama 'aili(a *. +eilm +eilmaa ,lte,lte-ia ia %. +afitri Pra$elia$i 7. Ris-a ,$esea 8. 'e( 'e( Karu$ia Karu$ia Putri Putri ). Rat$a Rat$a !e"i !e"i ,l /ufia /ufia 10.'estari !"i tami 11. Nur /asula 12. Rizka lma"ati 13. iaatu$ iaatu$ Na5ila 14. !a$( &ktaia$t( Puspitasari 1*. 1*. Emm Emm( 'ask 'askar ar Prat Prati" i"ii
P2783311 P27833113040 3040 P27833 P2783311 11301 3011 1 P27833 P2783311 11302 302% % P2783311303) P27833 P2783311 11301 3017 7 P27833113027 P27833113038 P27833 P2783311 11303 3030 0 P27833 P2783311 11300 3002 2 P2783311 P27833113021 3021 P27833112007 P27833113007 P27833113008 P27833113033 P278 P27833 331 11301) 301)
BAB I PENDAHULUAN
A. LAT LATAR BELA BELAKAN KANG G
ara merupaka$ meia li$6ku$6a$ (a$6 merupaka$ ke5utua$ asar ma$usia perlu me$apatka$ peratia$ (a$6 serius. Pertum5ua$ pem5a$6u$a$ pem5a$6u$a$ seperti i$ustri a$ tra$sportasi tra$sportasi isampi$6 mem5erika$ mem5erika$ ampak ampak positif positif $amu$ $amu$ isisi lai$ aka$ mem5erika$ ampak $e6atif ima$a sala satu$(a 5erupa pe$-emara$ uara a$ ke5isi$6a$ 5aik (a$6 tera teraii ia ialam lam rua$ rua$6a 6a$ $ i$ i$oo oor9 r9 maup maupu$ u$ i luar luar rua$ rua$6a 6a$ $ out outo oor or99 (a$6 (a$6 apa apatt mem5aa(aka$ keseata$ ma$usia a$ terai$(a pe$ulara$ pe$(akit. /e$urut ata ari !i$as Keseata$ pe$uuk +ura5a(a (a$6 terke$a i$feksi akut salura$ per$afasa$ 5a6ia$ atas se5a$(ak 23*.72* pe$erita me$empati peri$6kat pertama keaia$ pe$(akit9. Pe$-emara$ uara (a$6 terai i +ura5a(a 5erkaita$ erat e$6a$ ko$sumsi e$er6i seperti 5aa$ 5akar mi$(ak 5aa$ 5akar 6as a$ 5atu 5ara. +um5er ; sum5er e$er6i i$i i5utuka$ u$tuk me$66erakka$ ke$araa$ me$ala$ka$ mesi$
20029. Emisi P/ 10 ole ke6iata$ tra$sportasi me$6a$u$6 -ampura$ 6aram tim5al a$ se$(a"a or6a$i-
iesel
ke$araa$
5ermotor
5er5aa$
5akar
e$is
solar9.
"""."at$e"s.-o.-- """."at$e"s.-o.-- 200)9. !amp !ampak ak pe$pe$-em emar ara$ a$ uara uara i ?ermi$ rmi$al al Pura Pura5a( 5a(aa ipe ipe$6 $6ar aru uii ole ole umla umla ke$araa$ ke$araa$ (a$6 keluar keluar masuk "ila(a termi$al. termi$al. +elai$ itu per5eaa$ e$is 5aa$ 5akar
u6a aka$ me$(e5a5ka$ ampak pe$-emara$ uara (a$6 5er5ea. +emaki$ 5uruk pe$-emara$ uara aka$ mempe$6arui keseata$ petu6as termi$al sei$66a aka$ mempe$6arui 5esara$ kompe$sasi 5er5asis risiko (a$6 arus iapatka$ ole petu6as termi$al terse5ut. &le kare$a itu u$tuk me$6ealuasi ampak peru5aa$ i$put a$ risiko alam pem5uata$ keputusa$ alam pe$(usu$a$ moel kompe$sasi maka aka$ i5uat simulasi ari 5e5erapa ske$ario (a$6 tela ira$-a$6. Posma$ 20009 alam ,6usti$a 20109 me$(e5utka$ pe$-emara$ uara ari asap ke$araa$ 5ermotor seri$6kali ituu se5a6ai sum5er ko$tami$asi tim5al P59 alam maka$a$ selai$ kemasa$ zat "ar$a tekstil a$ lim5a i$ustri. ?uua$ i$i 5uka$ tiak aa alasa$$(a. !emikia$ pula maka$a$ aa$a$ i sekitar termi$al 5us tak teri$arka$ la6i ari ko$tami$asi tim5al P59. +ifat ari tim5al P59 itu se$iri merupaka$ suatu lo6am 5erat (a$6 lu$ak 5er"ar$a kela5u ke5irua$ e$6a$ titik lele 3270 = a$ titik ii 1.%200 =. +ulit larut alam air i$6i$ air pa$as a$ air asam. ?im5al P59 mua larut alam laruta$ 6aram seperti asam $itrit asam asetat a$ asam sulfat pekat a$ apat larut alam mi$(ak a$ lemak +arto$o 20019. /e$urut E$iro$me$t Prote-tio$ ,6e$-( sekitar 2*@ tim5al P59 tetap 5eraa alam mesi$ a$ 7*@ lai$$(a aka$ me$-emari uara se5a6ai asap k$alpot. Emisi tim5al P59 ari 6as 5ua$6a$ tetap aka$ me$im5ulka$ pe$-emara$ uara ima$apu$ ke$araa$ itu 5eraa taapa$$(a aala se5a6ai 5erikut: se5a$(ak 10@ aka$ me$-emari lokasi alam raius kura$6 ari 100 m *@ aka$ me$-emari lokasi alam raius 20 Km a$ 3*@ lai$$(a ter5a"a atmosfer alam arak (a$6 -ukup au +ura$i 20029.
B. TUUAN #. Tu%uan Umum $tuk me$6a$alisis risiko keseata$ li$6ku$6a$ ari pe$-emara$ uara i sekitar
?ermi$al Pura5a(a +ioaro teraap keseata$ mas(arakat. !. Tu%uan K&usus a. $tuk me$6etaui kualitas fisik uara a$ kualitas kimia uara i area ?ermi$al Pura5a(a. 5. $tuk me$6etaui kualitas kimia maka$a$ i termi$al Pura5a(a +ioaro.
BAB II
KAIAN TEORI DAN METODE
A. Pen'ema(an U)a(a #. Pen*e(tian +en'ema(an u)a(a !alam Peratura$ Pemeri$ta Nomor 41 ?au$ 1))) ?e$ta$6 Pe$6e$alia$
Pe$-emara$ ara ise5utka$ 5a"a (a$6 imaksu e$6a$ pe$-emara$ uara aala masuk$(a atau imasukka$$(a zat e$er6i a$ atau kompo$e$ lai$ ke alam uara am5ie$ ole ke6iata$ ma$usia sei$66a mutu uara am5ie$ turu$ sampai keti$6kat terte$tu (a$6 me$(e5a5ka$ uara am5ie$ tiak apat meme$ui fu$6si$(a. Komposisi uara se$a$tiasa 5eru5a ari "aktu ke "aktu srta ari se5ua tempat ke tempat lai$ $amu$ alam keaaa$ (a$6 keri$6 atmosfer aka$ i omi$asi ole empat 6as (aitu $itro6e$ 77*@9 oksi6e$ 20)4@9 ar6o$ 0)3@9 a$ kar5o$ioksia 0032@9 /ulia 200*9. +e-ara umum efi$isi uara ter-emar aala per5eaa$ komposisi uara aktual e$6a$ ko$isi uara $ormal ima$a komposisi uara aktual tiak me$uku$6 keiupa$ ma$usia. Baa$ atau zat pe$-emara$ uara se$iri apat 5er5e$tuk 6as a$ partikel. Ba$(ak faktor (a$6 apat me$(e5a5ka$ pe$-emara$ uara ia$tara$(a pe$-emara$ (a$6 itim5ulka$ ole sum5er
5erapi pem5usuka $ ke5akara$ uta$ a$ lai$
?a5el .1 +um5er Pe$-emara$ (a$6 /e$6asilka$ Baa$ Pe$-emar ara
(Sumber ; Esmen, 1989 ; Graesel 7 Cratzen, 1989; Masters, 1991 dalam Mukono, 2010) Ketera$6a$ : A9
: /e$6asilka$
<9
: ?iak me$6asilka$
-. a/to( 0an* mem+en*a(u&i +en'ema(an u)a(a a. Kelem5a5a$ Kelem5a5a$ uara aala ko$se$trasi uap air i uara. ?i$66i re$a$(a
kelem5a5a$ uara apat me$e$tuka$ 5esar ke-il$(a ka$u$6a$ 5aa$ pe$-emar 5aik irua$6 tertutup maupu$ rua$6 ter5uka aki5at aa$(a 5aa$ pe$-emar (a$6 me$(e5a5ka$ terai$(a pe$-emara$. 5. +uu +uu uara apat mempe$6arui ko$se$trasi pe$-emar i uara sesuai e$6a$ keaaa$ -ua-a terte$tu. +uu uara (a$6 ti$66i me$(e5a5ka$ uara maki$ re$66a$6 sei$66a ko$se$trasi pe$-emar me$ai maki$ re$a se5alik$(a paa suu (a$6 i$6i$ keaaa$ uara maki$ paat sei$66a ko$se$trasi pe$-emar i uara tampak$(a maki$ ti$66i.
-. ?aka$a$ uara ?eka$a$ uara terte$tu apat memper-epat atau me$6am5at terai$(a reaksi kimia a$tara pe$-emar e$6a$ zat
poluta$ ke tempat lai$. ,ra a$ ke-epata$ a$6i$ apat ipe$6arui 5e5erapa faktor a$tara lai$ 6eu$6<6eu$6 ti$66i poo$ pe$6iaua$ i pi$66ir ala$ a$ -ua-a ua$. 1. Dam+a/ +en'ema(an u)a(a
Pe$-emara$ uara 5a$(ak mem5erika$ ampak $e6atif kusus$(a u$tuk keseata$ ma$usia. +u5sta$si pe$-emar (a$6 terapat i uara apat masuk ke alam tu5u melalui sistem per$apasa$. au$(a pe$etrasi zat pe$-emar ke alam tu5u 5er6a$tu$6 kepaa e$is pe$-emar. Partikulat 5erukura$ 5esar apat tertaa$ i salura$ per$apasa$ 5a6ia$ atas sea$6ka$ partikulat 5erukura$ ke-il a$ 6as apat me$-apai paru
!ampak keseata$ apat iliat ari ta5el 5erikut : ?a5el .2 !ampak Pe$-emara$ ara teraap Keseata$ a$6ka Pe$ek a$ a$6ka Pa$a$6 Paa$a$ a$6ka Pe$ek a. Pera"ata$ i ruma sakit ku$u$6a$ ke
Paa$a$ a$6ka Pa$a$6
$it Ca"at !arurat atau ku$u$6a$ ruti$ a. Kematia$ aki5at pe$(akit per$afasa$ a$ okter aki5at pe$(akit (a$6 5eru5u$6a$
karioaskuler 5. /e$i$6kat$(a i$sie$s a$ preale$si
e$6a$ per$afasa$ a$ karioaskuler pe$(akit paru kro$ik asma pe$(akit paru 5. Berkura$6$(a aktiitas aria$ aki5at sakit -. umla a5se$si o5struktif kro$is9 . Ceala akut 5atuk sesak i$feksi salura$ -. Ca$66ua$ pertum5ua$ a$ per$afasa$ perkem5a$6a$ a$i$ e. Peru5aa$ fisiolo6is seperti fu$6si paru . ka$ker a$ teka$a$ ara9 B. Su23u( Dio/si)a 4SO!5 #. De3inisi Su23u( Dio/si)a 4SO!5 +ulfur oksia atau seri$6 itulis e$6a$ +&D teriri atas 6as sulfur ioksia
+&29 a$ sulfur trioksia +&39 (a$6 keua$(a mempu$(ai sifat 5er5ea. Paa asar$(a semua sulfur (a$6 memasuki atmosfer iu5a alam 5e$tuk +&2 a$ a$(a 1@ < 2@ saa se5a6ai +&3. Pe$-emara$ +&2 i uara 5erasal ari sum5er alamia maupu $ sum5er 5uata$. +um5er alamia aala 6u$u$6<6u$u$6 5erapi pem5usuka$ 5aa$ or6a$ik ole mikro5a a$ reuksi sulfat se-ara 5iolo6is. Proses pem5usuka$ aka$ me$6asilka$ >2+ (a$6 aka$ -epat 5eru5a me$ai +&2. +um5er +&2 5uata$ aala pem5akara$ 5aa$ 5akar mi$(ak 6as a$ tra$sportasi +ulfur ioksia +&29 merupaka$ sala satu u$sur 5elera$6 oksia. +ulfur ioksia +&29 iasilka$ ole 5atu 5ara 5aa$ 5akar mi$(ak (a$6 me$6a$u$6 sulfur pem5akara$ lim5a a$ proses alam i$ustri. Kaar +& 2 alam 6as 5ua$6 ter6a$tu$6 ari e$is 5aa$ 5akar (a$6 i6u$aka$ sulfur ioksia (a$6 5erasal ari solar lima kali le5i 5a$(ak i5a$i$6ka$ e$6a$ sulfur ioksia (a$6 terai paa pemakaia$ 5aa$ 5akar 5e$si$. Pe$-emara$ ole sulfur oksia terutama ise5a5ka$ ole ua kompo$e$ sulfur 5e$tuk 6as (a$6 tiak 5er"ar$a (aitu sulfur ioksia +&29 a$ sulfur trioksia
+&39 a$ keua$(a ise5ut sulfur oksia +&D9. +ulfur ioksia mempu$(ai karakteristik 5au (a$6 taam a$ tiak mua ter5akar iuara sea$6ka$ sulfur trioksia merupaka$ kompo$e$ (a$6 tiak reaktif. +ifat$(a (a$6 me$66a$66u per$afasa$ +&2 i$i apat mem5uat pe$erita 5ro$-itis empisema a$ lai$& me$(ataka$ 5a"a +& 2 se5a6ai sala satu p$eemar (a$6 5er5aa(a. ,a satu al (a$6 perlu iperatika$ teraap +& 2 i$i terai$(a reaksi kimia i uara sei$66a apat mem5e$tuk +ulfat ,erosol a$ kemu$6ki$a$ aka$ mem5e$tuk partikel ,mmo$ium +ulfat se5a6ai asil ari reaksi$(a e$6a$ ammo$iak. Kare$a ukura$$(a partikel terse5ut apat ter5a"aatu au kealam ke salura$ paru
!. Dam+a/ SO! te(&a)a+ /ese&atan manusia /e$urut Kus$oputra$to 1)))9 ampak sulfur ioksia teraap keseata$ ma$usia (aitu : a. ritasi terutama paa ari$6a$ mukosa a$ resiste$si salura$ per$afasa$ 5atuk
sesak $afas9 sekresi mukus me$i$6kat atau mera$6sa$6 pe$6eluara$ le$ir a$ 5. -. . e. f. 6. .
memper5erat asma /em5erika$ epitaksis pe$araa$ iu$69 a$ aa$(a iritasi paa mukosa Peraa$6a$ salura$ per$afasa$ Eema paru rasa sempit i aa /e$(e5a5ka$ 6a$66ua$ paa paru
ara (a$6 tela ter-emar sulfur ioksia me$(e5a5ka$ ma$usia aka$ me$6alami 6a$66ua$ paa sistem per$afasa$$(a. >al i$i kare$a 6as sulfur ioksia (a$6 mua me$ai asam terse5ut me$(era$6 selaput le$ir paa iu$6 te$66oroka$ a$ salura$ per$afasa$ (a$6 sampai paru;paru. +era$6a$ 6as sulfur ioks ia terse5ut me$(e5a5ka$ iritasi paa 5a6ia$ tu5u (a$6 terke$a seperti iritasi salura$ per$afasa$ 5a6ia$ atas ara$a20019. Cas sulfur ioksia apat masuk ke alam salura$ per$afasa$ melalui mulut atau "aktu me$arik $afas. !a(a larut 6as sulfur ioksia(a$6 ti$66i me$6iritasi i$i$6 5ro$kus sei$66a apat terai peraa$6a$ a$ me$i$6kat$(a prouksi le$ir.
6. Pen'ema(an Ma/anan #. Pen'ema(an Ma/anan Pe$-emara$ maka$a$ iala ke$(ataa$ terko$tami$asi$(a maka$a$ ole zat
5er5aa(a a$ 5isa me$6a$-am keseata$ tu5u. ,a ti6a e$is pe$-emara$ teraap maka$a$ (ak$i se-ara 5iolo6is masuk$(a kuma$ 5akteri ke alam maka$a$9 se-ara kimia"i terpapar$(a maka$a$ ole 5aa$ kimia 5er5aa(a9 a$ melalui ta$6a$ maka$a$ (a$6 tai$(a i6ie$is me$ai ter-emar ampak ta$6a$ kotor9. !alam Baa$ Pa$6a$. Baa$ pa$6a$ (a$6 iko$sumsi ma$usia u6a me$6a$u$6 tim5al se-ara alami. Paa ika$ a$ 5i$ata$6 lai$ (a$6 me$6a$u$6 tim5al 02<2* m6k6 paa a6i$6 atau telur me$6a$u$6 tim5al se5esar 0<037 m6k6 pai
(aitu melalui maka$a$ a$ mi$uma$ uara a$ perem5esa$ atau pe$etrasi paa selaput atau lapisa$ kulit. Kiraal i$i au 5er5ea paa ti$6kat pe$(erapa$ ora$6 e"asa (aitu sekitar 10@. !efisie$si 5esi #e9 a$ Kalsium =a9 serta iet lemak ti$66i apat me$i$6katka$ a5sor5si tim5al 6astroi$testi$al. Pe$i$6kata$ asam lam5u$6 apat me$i$6katka$ a5sor5si usus sei$66a a5sor5si tim5al u6a me$i$6kat. aktu paru tim5al se-ara 5iolo6i alam tula$6 ma$usia iperkiraka$ 2<3 tau$. ?im5al alam ara aka$ apat ieteksi alam "aktu paru sekitar 20 ari sea$6ka$ ekskresi tim5al alam tu5u se-ara keselurua$ terai alam "aktu paru
sekitar 28 ari. !ari ara a$ tempat eposit tim5al kemuia$ iekskresika$ melalui urine ae!es a$ keri$6at. Be$tuk ; 5e$tuk kimia ari se$(a"a ; se$(a"a P5 merupaka$ faktor pe$ti$6 (a$6 mempe$6arui ti$6ka laku P5 alam tu5u ma$usia. +e$(a"a< se$(a"a P5 or6a$ik relatie le5i mua u$tuk iserap tu5u melalui selaput le$er atau melalui lapisa$ kulit 5ila i5a$i$6ka$ e$6a$ se$(a"a ; se$(a"a P5 a$=l9 mempu$(ai kemampua$ u$tuk me$(erap lo6am P5. ?etapi "alaupu$ asam lam5u$6 mempu$(ai kemampua$ u$tuk me$(erap ke5eraaa$ lo6am P5 i$i paa ke$(ataa$(a P5 le5i 5a$(ak ikeluarka$ ole ti$a. /eskipu$ umla P5 (a$6 iserap ole tu5u a$(a seikit lo6am i$i ter$(ata me$ai sa$6t 5er5aa(a. >al itu ise5a5ka$ se$(a"a ; se$(a"a P5 apat mem5erika$ efek ra-u$ teraap 5a$(ak fu$6si or6a$ (a$6 terapat ialam tu5u. Proses pe$-emara$ P5 paa maka$a$ a$tara lai$ terai paa asil olaa$ maka$a$ alam kale$6. Ko$tami$a$ i$i a$tara lai$ apat 5erasal ari kale$6 kare$a proses pematria$ paa saat pe$(am5u$6a$ kale$6 atau ari -ampura$ -at (a$6 i6u$aka$ u$tuk meli$u$6i metal. ,ir mi$um apat ter-emar -ukup ti$66i ole tim5al kare$a me$66u$aka$ pipa 5erlapis P5. Ke5eraaa$ tim5al alam tu5u apat 5erpe$6aru a$ me$6aki5atka$ 5er5a6ai 6a$66ua$ fu$6si ari$6a$ a$ meta5olisme. Ca$66ua$ mulai ari si$tesis aemo6lo5i$ ara 6a$66ua$ paa 6i$al s(stem reprouksi pe$(akit akut atau kro$ik sistem s(araf serta 6a$66ua$ fu$6si paru
Be5erapa pe$elitia$ u6a me$apatka$ 5a"a tim5al apat merusak ari$6a$ saraf fu$6si 6i$al me$uru$ka$ kemampua$ 5elaar a$ mem5uat a$ak iperaktif. Ko$isi apat ielaska$ 5a"a ari$6a$ lu$ak tu5u (a$6 apat me$(erap P5 a$tara lai$ otak ati limfa 6i$al a$ sumsum 5elaka$6 alam 5e$tuk P5 posfat kemuia$ me$6alami reistri5usi. Pe$6aru pe$-emara$ pB alam tu5u 5aka$ apat mempe$6arui ke-erasa$. ?i$6kat ke-erasa$ a$ak (a$6 tu5u$(a tela terko$tami$asi P5 sampai 10 mikro6ram9 5isa me$uru$ atau 5aka$ me$ai iiot. Paa i5u amil apat me$(e5a5ka$
5erkura$6$(a
kesu5ura$
ke6u6ura$
atau
mempe$6arui
perkem5a$6a$ sel otak a$i$ 5aka$ apat me$(e5a5ka$ kelumpua$. ?im5al (a$6 terserap ole a$ak "alaupu$ alam umla ke-il apat me$(e5a5ka$ 6a$66ua$ paa fase a"al pertum5ua$ fisik a$ me$tal (a$6 kemuia$ 5eraki5at paa fu$6si ke-erasa$ a$ kemampua$ akaemik. -. Ba&a0a Pen'ema(an Tima2 4P5 +a)a Ma/anan )an Minuman ?im5al P59 aala lo6am (a$6 me$apat peratia$ utama alam se6i
keseata$ kare$a ampak$(a paa seumla 5esar ora$6 aki5at kera-u$a$ maka$a$ atau uara (a$6 terko$tami$asi P5 memiliki sifat toksik 5er5aa(a. ?im5al 5isa terka$u$6 i alam air maka$a$ a$ uara. P5 i atmosfer 5erasal ari se$(a"a asil pem5akara$ 5e$si$ re6uler a$ premium (a$6 tiak sempur$a. Per-epata$ pertum5ua$ i sektor tra$sportasi apat iliat a$ irasaka$ pe$6aru$(a teraap keiupa$ ma$usia kusus$(a i "ila(a Kota +ura5a(a. Kepaata$ arus lalu li$tas ise5a5ka$ ti$66i$(a olume ke$araa$ (a$6 tiak sesuai e$6a$ keterseiaa$ ruas ala$ (a$6 aa. Ko$isi terse5ut merupaka$ faktor utama pe$(e5a5 kema-eta$ arus lalu li$tas. !ampak $e6atif (a$6 iapatka$ aala ti$66i$(a ti$6kat polusi uara li$6ku$6a$ kota se5a6ai asil emisi 6as pem5ua$6a$ ke$araa$ 5ermotor. !iliat ari sum5er$(a pe$-emara$ uara ter5esar mema$6 5erasal ari asap 5ua$6a$ ke$araa$ 5ermotor kusus$(a i Kota +ura5a(a. >asil ari 5er5a6ai o5serasi me$(e5utka$ ko$tri5usi pe$-emara$ uara ari tra$sportasi me$-apai %%34@ ari total pe$-emara$ seme$tara ke6iata$ i$ustri me$(um5a$6 18)0@ permukima$ 1112@ a$ ke6iata$ persampaa$ 3%8@. ,sap ke$araa$ 5ermotor apat me$6eluarka$ partikel P5 (a$6 kemuia$ apat masukme$-emari ke alam maka$a$ (a$6 iaaka$ i pi$66ir ala$ atau apat terserap ma$usia se-ara la$6su$6 melalui per$apasa$. P5 apat merusak ari$6a$
saraf fu$6si 6i$al me$uru$ka$ kemampua$ 5elaar a$ mem5uat a$ak
a$ a6ak le5i re$a alam air permukaa$. ,ir mi$um apat ter-emar -ukup ti$66i ole P5 kare$a pe$66u$aa$ pipa 5erlapis P5 peralata$ maka$a$ keramik 5er6lasur merupaka$ sum5er P5 (a$6 lai$. Ba6i ke5a$(aka$ ora$6 sum5er utama asupa$ tim5al aala maka$a$ (a$6 5iasa$(a me$6a$u$6 100<300 mikro6ramari. /aka$a$mi$uma$ (a$6 ikemas alam kale$6 terutama (a$6 5ersifat asam ter5ukti ari asil pe$elitia$ (a$6 tela pe$ulis lakuka$. Kaar P5 alam kemasa$ kale$6 terse5ut se5esar %37%4 A )42* ppm a$ kaar P5 (a$6 5ermi6rasi ke alam maka$a$mi$uma$ 5isa me$-apai 0171 A 002 ppm e$6a$ ke-epata$ reaksi pelepasa$ P5 se5esar **% D 10<* 5pam. >asil pe$elitia$ "#e $ational %oo &ro!essors 'sso!iation me$6u$6kapka$ keaira$ partikel P5 merupaka$ sala satu sum5er ko$tami$asi i alam prouk maka$a$mi$uma$ (a$6 ikale$6ka$. Ke5eraaa$ partikel P5 i$i apat 5erasal ari kale$6 (a$6 ilakuka$ pematria$ paa proses pe$(am5u$6a$ a$tara keua 5a6ia$ sisi ari tin late u$tuk mem5e$tuk 5aa$ kale$6 atau a$tara 5a6ia$ 5aa$ kale$6 a$ tutup$(a (a$6 ipatri.
$. Dam+a/ /ese&atan Ceala a$ ta$a
seperti terse5ut i 5a"a i$i : 1. ?erpapar se-ara akut ?im5al i uara (a$6 iirup ma$usia apat me$im5ulka$ 6eala<6eala astrointestinal, seperti kram perut kolik a$ 5iasa$(a ia"ali e$6a$ sem5elit mual
mu$ta
+ea$6ka$
ma$ifestasi
se-ara
neuroloi aala
en!e#alo#at* seperti sakit kepala 5i$6u$6 atau pikira$ ka-au seri$6 pi$6sa$ a$ koma. Paa 5e5erapa kasus aki5at terpapar P5 oliuria a$ 6a6al 6i$al (a$6 akut apat 5erkem5a$6 e$6a$ -epat. Paa a$ak
+ntoksikasi P5 se-ara kro$is 5erala$ lam5at. Kelelaa$ kelesua$ irita5ilitas a$ 6a$66ua$ astrointestinal merupaka$ ta$a a"al ari intoksikasi P5 se-ara kro$is. +e-ara epiemiolo6i papara$ e$6a$ osis re$a sua me$im5ulka$ efek (a$6 meru6ika$ paa perkem5a$6a$ a$ fu$6si ari sistem saraf pusat. Ceala lai$$(a aala keila$6a$ libido, inertilitas paa laki
7. U+a0a Pen'e*a&an Ber5a6ai upa(a a$ ti$aka$ pe$6ama$a$ perlu ilakuka$ alam ra$6ka
me$-e6a a$ me$6ura$6i pe$-emara$ P5 5aik (a$6 5erasal ari asil pem5akara$ mesi$ mo5ilmotor maupu$ asil i$ustri atau ari maka$a$mi$uma$ (a$6 ter-emar P5. pa(a
5aa(a
-emara$
P5 teraap
keseata$ kepaa para pea6a$6 maka$a$mi$uma$ aa$a$ a$ arus selalu alam keaaa$ tertutup rapat paa prouk a6a$6a$$(a. *. /e$6i$ari pe$66u$aa$ peralata$
atau
tempat
maka$a$mi$uma$ (a$6 iu6a me$6a$u$6 P5 misal$(a keramik 5er6lasur "aa (a$6 ipatri atau me$6a$u$6 -at a$ lai$
8. Ge%a2a )an Tan)a9tan)a Te(+a+a( Tima2 4P5
+e-ara kli$is aki5at terpapar P5 (a$6 tim5ul aka$ 5er5ea seperti terse5ut i 5a"a i$i : a. ?erpapar se-ara akut
?im5al i uara (a$6 iirup ma$usia apat me$im5ulka$ 6eala<6eala seperti kram perut kolik a$ 5iasa$(a ia"ali e$6a$ sem5elit mual mu$ta
Kera-u$a$ P5 se-ara kro$is 5erala$ lam5at. Kelelaa$ kelesua$ a$ irita5ilitas merupaka$ ta$a a"al ari i$toksikasi P5 se-ara kro$is. !a$ papara$ e$6a$
osis
re$a
sua
me$im5ulka$
efek
(a$6
meru6ika$
paa
perkem5a$6a$ a$ fu$6si ari sistem saraf pusat. Ceala lai$$(a aala keila$6a$ li5io
6a$66ua$
me$struasi
serta
a5orsi
spo$ta$
paa
"a$ita.
Ber5a6ai upa(a a$ ti$aka$ pe$6ama$a$ perlu ilakuka$ alam ra$6ka me$-e6a a$ me$6ura$6i pe$-emara$ P5 upa(a terse5ut i a$tara$(a aala e$6a$ me$6i$ari pe$66u$aa$ peralata$
BAB III METODE PRAKTIKUM #. Pe2a/sanaan P(a/ti/um 'okasi pe$6am5ila$
aktu >ari?a$66al Petu6as
: ?ermi$al Pura5a(a l. 'ete$ +uto(o Bu$6urasi aru : Pukul 08.00 B < selesai : umat 18 !esem5er 201* : Kelompok =
!. Sistem Pen*ami2an a. Ke2emaan U)a(a 1. /e$(iapka$ alat Psikrometer (a$6 teriri ari ua 5ua termometer (aitu
termometer keri$6 a$ termometer 5asa. 2. /e$(iapka$ stop"at-. 3. /em5asai kai$ katu$ (a$6 aa paa uu$6 termometer 5asa sampai e$u ta$pa me$6e$ai termomater keri$6. 4. /em5uka a$ memutar alat Psikrometer selama * me$it e$6a$ tempo putara$ se5a$(ak ti6a kali putara$ alam 1 etik a$ seara. ,lat Psikrometer iletakka$ seti$66i 1* m ari permukaa$ ta$a. *. /em5a-a suu keri$6 a$ suu 5asa paa alat Psikrometer. %. /e$-atat ata a$ me$-o-okka$ e$6a$ skala (a$6 tertera paa alat Psikrometer. . Tem+e(atu(e U)a(a 1. /e$(iapka$ alat ?ermometer. 2. /emutar alat ?ermometer seti$66i 1<1* m ari permukaa$ ta$a. 3. /elakuka$ pe$6ukura$ selama lima me$it. 4. /e$-atat asil pe$6ukura$. '. Pen*ami2an Sam+e2 *as SO 1 /asukka$ 10 ml laruta$ pe$(erap ke alam ta5u$6 mi6et impi$6er 2 Ra$6kaika$ e$6a$ pompa isap serap uara selama 30 me$it 3 +etela "aktu pe$6am5ila$ sampel selesai masukka$ sampel ke la5u ukur 2* ml 4 Ba"a sampel a$ periksa i la5oratorium ). Pen*u/u(an /ua2itas /imia u)a(a # Pemeriksaaa$ Cas +oD a9 ?am5aka$ 1 ml asam sulfamat 0% @ ke alam la5u ukur (a$6 5erisi sampel a$ iamka$ selama 10 me$it. 59 'alu tam5aka$ 2 ml formaleie 02 @ se5a$(ak * ml PR, mur$i Hariasi ,9 a$ tam5aka$ aJuaest i$6i$ (a$6 5aru iiika$ sampai ta$a 5atas 5iarka$ 30 me$it. -9 Ba-a a5sor5e$si e$6a$ spe-tropotometer paa pa$a$6 6elom5a$6 *48 $m ariasi ,9. 9 =atat asil a5sor5e$si e. Hasi2 P(a/ti/um
#
Pen*u/u(an Kua2itas isi/ U)a(a a9 Kelem5a5a$ ara < +uu 5asa : 24 o= < +uu keri$6 : 33o= < Kelem5a5a$ uara : 4) @ 59 ?emperature ara < ?emperatur uara : 33 o= -9 Ke-epata$ a$6i$ : 1%8 ms
!
Hasi2 Peme(i/saan So
L+&2M
BM SO 2 kadar $a2S-. BM Na 2 SO 3 64 126,4
D 008
004 m6l Kaar +&2
1000 Absorben uji x [ SO 2 ] x Absorbensi Standar 10 0,347 0,278
D 004 D
1000 10
4)) ppm >asil ,5sor5e$si 'aruta$ +ta$art : 0277 ?a5el >asil ,$alisa +ampel Cas +&D i ?ermi$al Pura5a(a +ampel 1
>asil ,5sor5e$si +ampel 0347
Kaar +&2 ppm9 4))
Tae2 III.# Dam+a/ Deu Te(&a)a+ Kese&atan Mas0a(a/at 4Petu*as5 )i Te(mina2 Pu(aa0a Si)oa(%o No.
Pe(tan0aan 1. Ko$isi uara i li$6ku$6a$ termi$al 5us tiak
5ere5u 2. Petu6as merasa $(ama$ e$6a$ ko$isi (a$6 aa i termi$al 3. Petu6as merasaka$
kelua$
seperti
Ya
6a$66ua$
per$afasa$ saat 5ekera itermi$al 4. Petu6as merasaka$ 6a$66ua$ iritasi selaput le$ir iritasi mata pei mera a$ 5erair9 5eraa
ili$6ku$6a$ termi$al *. Petu6as merasaka$ 6a$66ua$ iritasi iu$6 iritasi
te$66oroka$ sakit me$ela$ 6atal 5ersi$ 5atuk9
Ti)a/
5eraa ili$6ku$6a$ termi$al %. Petu6as ruti$ melakuka$ -ek keseata$ setiap 3 5ula$
sekali 5a6i pekera9 7. Petu6as memakai masker paa saat 5eraa i
termi$al 8.
,a pe$6iaua$ i area termi$al
Tae2 III.! Dam+a/ Deu Te(&a)a+ Kese&atan Mas0a(a/at 4Pen*un%un*5 )i Te(mina2 Pu(aa0a Si)oa(%o No.
Pe(tan0aan 1. Pe$6u$u$6 merasa $(ama$ e$6a$ ko$isi (a$6 aa
Ya
Ti)a/
i termi$al 2. Pe$6u$u$6 merasaka$ 6a$66ua$ iritasi iu$6
iritasi te$66oroka$ sakit me$ela$ 6atal 5ersi$ 5atuk9 5eraa i li$6ku$6a$ termi$al 3. Pe$6u$u$6 memakai masker paa saat 5eraa i
termi$al 4.
Pe$6u$u$6 merasaka$ 6a$66ua$ pei paa mata
Tae2 III. Dam+a/ P Te(&a)a+ Kese&atan Mas0a(a/at 4Pen%ua25 Di Te(mina2 Bus Pu(aa0a Si)oa(%o No. 1.
Pe(tan0aan Baa$ maka$a$ (a$6 i6u$aka$ 5erkualitas 5aik
2.
Pe$ual selalu me$-u-i ta$6a$ se5elum a$ sesua
Ya
Ti)a/
me$ama maka$a$ 3.
Peralata$ (a$6 a$a 6u$aka$ alam keaaa$ 5aik
kuat 5ersi a$ utu 4.
Pe$ual me$-u-i peralata$ maka$a$ e$6a$ sa5u$
pe$-u-i piri$6 a$ air me$6alir 5.
tempat pe$6olaa$ maka$a$ selalu alam keaaa$
5ersi 6.
Pe$ual me$66u$aka$ kemasa$ maka$a$ (a$6 ama$
tiak mua a$-ur lele ll9
7.
Pe$(impa$a$ maka$a$ ai selalu tertutup a$ tiak
terapat sera$66a lalat semut ke-oa ll9 8.
'okasi 5eruala$ au ari sum5er pe$-emar (aitu
asap ke$araa$ 9.
,a kelua$ ari ko$sume$ te$ta$6 ko$isi tempat
a$a 5eruala$ 10.
/aka$a$ (a$6 iual i ola terle5i aulu i
tempat "aru$6 11.
Pe$ual me$ual maka$a$ sisa kemari$
12.
Per$a aa kelua$ 6a$66ua$ pe$-er$aa$ seperti
sakit perut atau iare ari pem5eli
3.
Pema&asan Paa ta5el .1 ampak e5u teraap keseata$ mas(arakat (aitu paa
petu6as itermi$al petu6as (a$6 aa ili$6ku$6a$ termi$al merasa tiak $(ama$ kare$a termi$al (a$6 5e6itu 5ere5u 5aka$ 5erasap. Petu6as selama i termi$al me6alami 6a$66ua$ seperti mata pei a$ 5ersi$<5ersi$. Petu6as ara$6 memakai masker a$ ara$6 ilakuka$ pemeriksaa$ keseata$ -ek ruti$ setiap 3 5ula$ sekali. Namu$ ilakuka$ a$(a setau$ ua kali. +e5aik$(a memakai masker a6ar tiak terlalu 5a$(ak papara$ e5u a$ asap (a$6 iterima a$ memakai ka-amata u$tuk meli$u$6i mata ari e5u. Paa ta5el .2 ampak e5u teraap keseata$ mas(arakat (aitu paa pe$6u$u$6 itermi$al pe$6u$u$6
(a$6 aa ili$6ku$6a$ termi$al merasa
tiak $(ama$ kare$a termi$al (a$6 5e6itu 5ere5u 5aka$ 5erasap. Namu$ pe$6u$u$6 tiak merasaka$ 6a$66ua$ keseata$ i li$6ku$6a$ termi$al a$ tiak memakai masker. Paa ta5le .3 te$ta$6 ampak P5 teraap keseata$ mas(arakat (aitu paa pe$ual maka$a$ 5aa$ maka$a$ (a$6 i6u$aka$ 5erkualitas 5aik peralata$ (a$6 i6u$aka$ alam keaaa$ 5aik pe$ual selalu me$-u-i ta$6a$ se5elum a$ sesua me$ama maka$a$ me$66u$aka$ sa5u$ a$ air me$6alir. ?empat pe$6olaa$ maka$a$ selalu alam keaaa$ 5ersi a$ me$66u$aka$ kemasa$ (a$6 ama$. Pe$ual tiak me$ual maka$a$ sisa kemari$ a$ tiak per$a aa kelua$ 6a$66ua$ pe$-er$aa$ seperti sakit perut atau iare ari pem5eli. Pemeriksaa$ sampel Cas +oD
Paa praktikum (a$6 kami lakuka$ (a$6 iam5il i ?ermi$al Bu$6urasi me$u$ukka$ 5a"a sampel mempu$(ai kaar +& 2 se5esar 4)) ppm. /e$urut Kepme$ '> No. 13 tau$ 1))* 5atasa$ maksimum pe$-emara$ +& D aala se5esar 1*00 m6m3 al i$i me$u$ukka$ 5a"a sampel (a$6 kita periksa alam keaaa$ tiak 5er5aa(a. +eperti (a$6 tela ielaska$ se5elum$(a 5a"a paa kaar 3<* ppm merupaka$ umla terke-il (a$6 apat ieteksi ari 5au$(a $amu$ ika uara terse5ut terirup alam a$6ka pa$a$6 aka$ me$im5ulka$ pe$6aru paa a$66ota tu5u.
BAB I; P(oses Ke*iatan )a2am ADKL
A. Pe(umusan Masa2a& 1. ,paka ampak ari aa$(a 5us kota i ?ermi$al Pura5a(a +ioaro 2. Ba6aima$a keaaa$ li$6ku$6a$ i ?ermi$al Pura5a(a +ioaro 3. ,paka ampak 6as +& 2 (a$6 5erasal ari 6as 5ua$6 5us kota i ?ermi$al
Pura5a(a +ioaro 4. ,paka ampak partikel P5 tim5al9 (a$6 5erasal ari 6as 5ua$6 5us kota i ?ermi$al Pura5a(a +ioaro B. I)enti3i/asi Masa2a& !e$6a$ aa$(a 5us kota i ?ermi$al Pura5a(a +ioaro maka aka$ me$im5ulka$
ampak $e6atif maupu$ positif. !ampak positif ari aa$(a 5us kota i$i a$tara lai$ : 1. /empermua mas(arakat u$tuk me$a$6kau aera +ioaro<+ura5a(aO 2. /e$am5a pe$apata$ aera terutama aera +ioaroO 3. /e$6ura$6i kema-eta$ (a$6 iaki5atka$ ole ke$araa$ pri5ai. +ea$6ka$ ampak $e6atif (a$6 itim5ulka$ ole aa$(a 5us kota i$i aala pe$-emara$ aki5at 6as 5ua$6$(a. Bus kota i$i me$66u$aka$ mesi$ iesel (a$6 5er5aa$ 5akar solar ima$a komposisi ter5a$(ak paa 6as 5ua$6$(a aala +& 2. +elai$ +&2 6as 5ua$6 ari mesi$ iesel (a$6 5er5aa$ 5akar solar u6a me$6a$u$6 Parti-ulate /atter P/9 5erupa P5 ?im5al9. !i ?ermi$al Pura5a(a +ioaro 5us kota i$i seri$6kali 5aru 5era$6kat apa5ila semua tempat uuk$(a terisi a$ mem5iarka$ mesi$$(a me$(ala i$66a 5era$6kat. >al i$i apat me$(e5a5ka$ terai$(a pe$-emara$ paa uara a$ maka$a$ me$6i$6at tempat 5us kota me$u$66u sa$6at ekat e$6a$ "aru$6 maka$a$. +elai$ itu i ekat tempat 5us me$u$66u u6a 5a$(ak terapat mas(arakat (a$6 lalu lala$6 a$ para -re" 5us (a$6 me$u$66u ta$pa me$66u$aka$ masker. !ika"atirka$ 6as +&2 (a$6 5erasal ari mesi$ 5us i$i terirup ole mas(arakat (a$6 5eraa i sekitar tempat 5us a$ me$im5ulka$ ampak $e6atif teraap keseata$$(a.
6. Ka(a/te(isti/ Ba&a0a 1. Baa(a +&2 Cas +&2 5er5au taam tiak mua ter5akar korosif pe$(e5a5 karat9 a$
5era-u$ kare$a selalu me$6ikat oksi6e$ u$tuk me$-apai kesta5ila$ pasa 6as$(a. +ulfur ioksia +&29 i uara mempu$(ai pe$6aru la$6su$6 teraap ma$usia terutama kare$a sifat iritasi ari 6as itu se$iri. +&2 me$im5ulka$ 6a$66ua$
sistem per$afasa$ ika kaar 400<*00 ppm aka$ sa$6at 5er5aa(a 8<12 ppm me$im5ulka$ iritasi mata 3<* ppm me$im5ulka$ 5au. 'e5i ari )* @ ari +& 2 e$6a$ kaar ti$66i (a$6 iirup melalui per$afasa$ aka$ iserap ole 5a6ia$ atas salura$ per$afasa$. Kare$a sifat$(a (a$6 apat me$66a$66u per$afasa$ +& 2 i$i apat mem5uat pe$erita 5ro$-itis empisemia a$ pe$erita pe$(akit salura$ per$afasa$ lai$$(a me$ai le5i para keaaa$$(a. Kare$a erat$(a u5u$6a$ a$tara kaar +&2 i uara e$6a$ 6eala ; 6eala per$afasa$ i$ila maka >& me$(ataka$ +&2 se5a6ai sala satu pe$-emar uara (a$6 pali$6 5er5aa(a !epkes 1))49. +ulfur ioksia +&29 merupaka$ 6as 5ua$6 (a$6 larut alam air (a$6 la$6su$6 apat tera5sor5si i alam iu$6 a$ se5a6ia$ 5esar salura$ ke paru< paru. Kare$a ukura$$(a (a$6 ke-il partikulat terse5ut apat masuk sampai ke alam aleoli paru 2+&4. ,sam sulfat i$i sa$6at reaktif mua 5ereaksi memaka$9 5e$a<5e$a lai$ (a$6 me$6aki5atka$ kerusaka$ seperti proses perkarata$ korosi9 a$ proses kimia"i lai$$(a. ,pa5ila asam sulfat (a$6 ter5e$tuk turu$ ke 5umi 5ersamaua$ asam sa$6at meru6ika$ kare$a apat merusak ta$ama$ maupu$ kesu5ura$ ta$a serta me$(e5a5ka$ korosi paa 5e$a<5e$a (a$6 ter5uat ari 5esi. ,$alisis osis respo$ aala se5ua ti$aka$ u$tuk me$etapka$ kua$titas toksisitas risk a6e$t u$tuk setiap spesi kimia$(a. ?oksisitas i$(ataka$ se5a6ai osis refere$si Rf!9 u$tuk efek $o$
Pen*a(u&
-9$ <9#! !" !" !" $"9#"" 1""9$""
umla terke-il (a$6 apat ieteksi ari 5au$(a umla terke-il (a$6 se6era me$6aki5atka$ iritasi te$66oroka$ umla terke-il (a$6 aka$ me$6aki5atka$ iritasi mata umla terke-il (a$6 aka$ me$6aki5atka$ 5atuk /aksimum (a$6 iper5oleka$ u$tuk ko$se$trasi alam "aktu lama /aksimum (a$6 iper5oleka$ u$tuk ko$trak si$6kat 30 me$it 9 Ber5aa(a meskipu$ ko$tak se-ara si$6kat apat me$im5ulka$ kematia$
2. Baa(a P5 tim5al9 ?im5al atau tima itam atau Plum5um P59 aala sala satu 5aa$ pe$-emar utama saat i$i i li$6ku$6a$. >al i$i 5isa terai kare$a sum5er utama pe$-emara$ tim5al aala ari emisi 6as 5ua$6 ke$araa$ 5ermotor. ?im5al i6u$aka$ se5a6ai aitif paa 5aa$ 5akar kusus$(a 5e$si$ i ma$a 5aa$ i$i apat memper5aiki mutu 5akar. Baa$ i$i se5a6ai a$ti k$o-ki$6 a$ti letup9 pe$-e6a korosi a$ti oksia$ iaktifator lo6am a$ti pe$6em5u$a$ a$ zat pe"ar$a. Partikel tim5al (a$6 terapat alam asap ke$araa$ 5ermotor 5erukura$ 002;100 Im e$6a$ masa ti$66al i uara me$-apai 4;40 ari. Partikel (a$6 sa$6at ke-il i$i memu$6ki$ka$ tim5al terirup a$ masuk sampai ke paru paru. ?im5al alam 5e$tuk 6as aka$ masuk ke alam tu5u a$ apat terikat i alam ara. +etiap ma$usia mempu$(ai a(a taa$ (a$6 5er5ea teraap toksisitas tim5al. Biasa$(a ora$6 (a$6 me$6ko$sumsi tim5al sekitar 02<20 m6ari aka$ me$6alami kera-u$a$ a$ paa ora$6 e"asa tim5al iserap melalui usus sekitar *;10@. $take P5 2* m6ari aka$ memerluka$ "aktu ampir 4 tau$ u$tuk me$ai toksik a$ al itu terai paa "aktu tim5al terakumulasi alam ari$6a$ lu$ak. +ea$6ka$ i$take P5 3* m6ari aka$ me$6aki5atka$ ka$u$6a$ tim5al (a$6 toksik alam 5e5erapa 5ula$ saa !armo$o 1))*9. ?im5al memiliki ampak $e6atif teraap li$6ku$6a$ iup termasuk kepaa keseata$ ma$usia. !ampak $e6atif$(a (ak$i apat me$i$6katka$ akumulasi tim5al alam ara terutama paa a$ak
merusak
emo6lo5i$ ara. Ba(i a$ a$ak
a$ lemakse$(a"a seperti tetra etil tim5al apat me$(e5a5ka$ kera-u$a$ akut paa sistem s(araf pusat meskipu$ proses ari kera-u$a$ terse5ut terai alam apat 5ersifat akut maupu$ kro$ik. +e$(a"a tim5al or6a$ik umum$(a masuk "aktu (a$6 -ukup pa$a$6 e$6a$ ke-epata$ pe$(erapa$ (a$6 ke-il. +ea$6ka$ kera-u$a$ tim5al a$ perse$(a"aa$ a$or6a$ik$(a 5ersifat kro$is. Ca$66ua$ (a$6 itim5ulka$ 5erariasi ari (a$6 ri$6a$ seperti i$som$iaO keka-aua$ pikira$ sampai 6a$66u$a (a$6 -ukup 5erat seperti kolik usus a$emia 6a$66ua$ fu$6si 6i$al 5aka$ ke5utaa$ terutama paa a$ak
Cas +&2 merupaka$ sala satu 6as pe$-emar (a$6 5ersum5er ari 6as 5ua$6 ke$araa$ (a$6 me$66u$aka$ mesi$ iesel a$ 5er5aa$ 5akar solar. +elama i$i i ?ermi$al Pura5a(a +ioaro 5us kota seri$6kali me$u$66u $6etem9 pe$umpa$6 pe$u e$6a$ ko$isi mesi$ me$(ala terus. +ea$6ka$ i ekat tempat 5us me$u$66u terapat 5a$(ak "aru$6 (a$6 me$ual maka$a$ serta 5a$(ak ora$6 seperti petu6as !+>B para -re" 5us serta mas(arakat (a$6 5erlalu lala$6 i sekitar tempat itu ta$pa me$66u$aka$ masker.
>al terse5ut me$(e5a5ka$
mas(arakat terpapar la$6su$6 e$6a$ 6as +&2 melalui per$afasa$ mereka. !alam umla terte$tu (ak$i 20 ppm ampak +& 2 la$6su$6 apat irasaka$ ole mas(arakat seperti iritasi. Namu$ apa5ila +&2 i$i terirup terusal i$i ikare$aka$ i $o$esia masi 5a$(ak 5aa$ 5akar (a$6 me$66u$aka$ tim5al u$tuk me$am5a mutu ari 5aa$ 5akar itu se$iri. ?im5al P59 se-ara la$6su$6 apat terirup ole ms(arakat (a$6 5eraa i sekitar tempat 5us terse5ut me$u$66u. ?im5al P59 u6a apat memasuki tu5u ma$usia le"at pe$etrasi paa kulit "alaupu$ alam umla (a$6 sa$6at ke-il. +elai$ melalui i$alasi a$ kulit tim5al P59 i$i apat terakumulasi alam tu5u mas(arakat melalui maka$a$ (a$6 terpapar la$6su$6 ole asap 5us. >al terse5ut ikare$aka$ lokasi "aru$6 maka$a$ (a$6 terletak tiak au ari tempat 5us me$u$66u.
+etiap ma$usia mempu$(ai a(a taa$ (a$6 5er5ea teraap
toksisitas tim5al. Biasa$(a ora$6 (a$6 me$6ko$sumsi tim5al sekitar 02<20 m6ari aka$ me$6alami kera-u$a$ a$ paa ora$6 e"asa tim5al iserap melalui usus sekitar *;10@. $take P5 2* m6ari aka$ memerluka$ "aktu ampir 4 tau$ u$tuk me$ai toksik a$ al itu terai paa "aktu tim5al terakumulasi
alam ari$6a$ lu$ak. +ea$6ka$ i$take P5 3* m6ari aka$ me$6aki5atka$ ka$u$6a$ tim5al (a$6 toksik alam 5e5erapa 5ula$ saa !armo$o 1))*9. 3. Peritu$6a$ asupa$ $take9 $tuk me$6itu$6 asupa$ suatu zat ole ma$usia apat i6u$aka$ rumus se5a6ai 5erikut :
Ketera$6a$ : ,supa$ intake9 m6k6ari = ko$se$trasi risk aent, m6/3 u$tuk me<ium uara m6' u$tuk air mi$um m6k6 u$tuk maka$a$ atau pa$6a$ R lau asupa$ atau ko$sumsi /3am u$tuk i$alasi 'ari u$tuk air mi$um 6ari u$tuk maka$a$ tE "aktu paa$a$ fE frekue$si paa$a$ !t urasi paa$a$ tau$ real time atau pro(eksi 30 tau$ u$tuk $ilai deault resi<e$sial9 5 Berat 5aa$ k6 ta6 Perioe "aktu rata
E. Ka(a/te(isti/ Resi/o Karakteristik risiko keseata$ i$(ataka$ se5a6ai Risk Quotie$t RQ ti$6kat
risiko9 u$tuk efek
EC/ CS% ink Baik =+# maupu$ $k arus spesifik u$tuk 5e$tuk spesi kimia risk a6e$t a$ alur paa$a$$(a. Kare$a se-ara teoritis karsi$o6e$isitas tiak mempu$(ai am5a$6 $o$ tresol maka risiko i$(ataka$ tiak 5isa iterima u$a--epta5le9 5ila E< %E=R E<4. Kisara$ a$6ka E<% sampai e$6a$ E<4 ipu$6ut ari $ilai efault karsi$o6e$istas +
resiko melalui 5e5erapa -ara (ak$i : 1. Pe$66u$aaa$ 5aa$ 5akar rama li$6ku$6a$ tiak me$6a$u$6 tim5al9 serta pera"ata$ ruti$ u$tuk 5us kota sei$66a apat ituru$ka$ ko$se$trasi +& 2 a$ P5 alam asap ke$ara$. 2. Pemi$aa$ lokasi 5us me$u$66u sei$66a lokasi 5us me$u$66u au ari "aru$6 pe$uala$ maka$a$ sei$66a apat imi$imalisir ko$tami$asi maka$a$ ole P5 ari asap ke$araa$. 3. Pe$(ulua$ 5erkala u$tuk mas(arakat a6ar selalu memakai masker sei$66a apat imi$imalisir masuk$(a 6as +& 2 maupu$ P5 kealam tu5u mas(arakat le"at i$alasi. 4. /e$6ura$6i "aktu ko$tak mas(arakat e$6a$ papara$ +& 2 a$ P5 ari asap ke$araa$.
BAB ; REKOMENDASI DAN SARAN
A. Re/omen)asi /asala pe$-emara$ uara (a$6 terai i area termi$al Pura5a(a aka$ le5i mua
iatasi e$6a$ usaa me$6ura$6i sum5er pe$-emar i5a$i$6ka$ e$6a$ 5erusaa me$uru$ka$ kua$titas a$ kualitas pe$-emar (a$6 sua terlepas ke li$6ku$6a$. >al i$i u6a apat ilakuka$ paa sektor pe$(eata$ li$6ku$6a$ lai$$(a seperti pe$-emara$ ole lim5a -air atau lim5a paat sampa9. Pe$6ura$6a$ sum5er pe$-emar apat ilakuka$ e$6a$ mem5atasi umla ke$araa$ melakuka$ ui emisi paa ke$araa$ se-ara 5erkala. +elai$ melakuka$ pe$6ura$6a$ teraap sum5er pe$-emar upa(a lai$ (a$6 apat ilakuka$ aala pe$6iaua$. Pe$6iaua$ apat mem5a$tu me$i$6katka$ kualitas uara tetapi tiak 5isa me$ai satu
B. Sa(an Pe$a$66ula$6a$ pe$-emara$ uara tiak apat ilakuka$ ta$pa me$a$66ula$6i
pe$(e5a5$(a.
/empertim5a$6a$
sektor
tra$sportasi
se5a6ai
pe$-emara$ uara maka sektor i$i arus me$apat peratia$ utama.
ko$tri5utor
utama
BAB ;I PENUTUP
A. Kesim+u2an #. Kua2itas 3isi/, /imia u)a(a )an /imia ma/anan a. Kua2itas 3isi/ u)a(a Berasarka$ pemeriksaa$ fisik uara i ?ermi$al Pura5a(a +ioaro (a$6
me$66u$aka$ parameter suu kelem5a5a$ me$u$ukka$ asil 5a"a suu i sekitar memiliki suu (a$6 ti$66i (aitu 33 o= e$6a$ kelem5a5a$ 4)@. . Kua2itas /imia u)a(a Pemeriksaa$ uara 6as +& D ima$a sampli$6 uara ilakuka$ i termi$al Pura5a(a me$u$ukka$ 5a"a sampel mempu$(ai kaar +& 2 se5esar 4))ppm. /e$urut Kep me$ '> No. 13 tau$ 1))* 5atasa$ maksimum pe$-emara$ +& D aala se5esar 1*00 m6m 3 atau 1*ppm al i$i me$u$ukka$ 5a"a sampel (a$6 kita periksa alam keaaa$ 5er5aa(a. +eperti (a$6 tela ielaska$ se5elum$(a 5a"a paa kaar 3<* ppm merupaka$ umla terke-il (a$6 apat ieteksi ari 5au$(a $amu$ ika uara terse5ut terirup alam a$6ka pa$a$6 aka$ me$im5ulka$ pe$6aru paa a$66ota tu5u. '. Kua2itas /imia ma/anan Pemeriksaa$ lo6am 5erat kusu$(a P5 ilakuka$ paa maka$a$ (a$6 terko$tami$asi. !alam praktikum i$i kami melakuka$ pemeriksaa$ P5 se-ara kualitatif. !ari
sampel (a$6 iperiksa (aitu maka$a$ soto iapatka$ asil
$e6atif P5. ). Ha(a+an +etela kami melakuka$ pe$6amata$ a$ pe$6ukura$ i ?ermi$al Pura5a(a
+ioaro kami me$6arapka$ partisipasi ari pemeri$ta a$ pe$uuk sekitar maupu$ pe$ata$6 u$tuk le5i saar a$ peuli aka$ keseata$ li$6ku$6a$. !emi ke5aika$ a$ ke$(ama$a$ 5ersama.
DATAR PUSTAKA
ttp:i6ili5.its.a-.ipu5li-?+<$er6rauate<1%%7)<=apter1
ttp:l.sura5a(a.6o.i+'>!sl@[email protected]f iakses paa ta$66al 24 !esem5er 201* pukul 13:22 B
ttp:repositor(.usu.a-.i5itstream1234*%78)342)74=apter@20.pf iakses ta$66al 2) !esem5er 201* pukul 10:20 B
+oeo$o.2002.GPe$6aru Kualitas ara !e5u =&D N&D +&D 9
?ermi$al ?eraap
Ca$66ua$ #u$6si Paru Paa Pea6a$6 ?etap ?ermi$al Bus $uk a"a ?e$6a 2002G.ttp:-ore.a-.uko"$loafiles37)11713820.pf . iakses paa ta$66al 23 !esem5er 201*. Pukul 20.00 B.
ttp:""".5i$as(ifa.-om3))732*pe$-emara$
iakses
ta$66al 2) !esem5er 201* pukul 11.00 B
ttp:""".ta5loi<$akita.-omrea211410
$iersitas +umatera tara.?a$pa tau$.GB,B Pe$aulua$G. ttp:repositor(.usu.a-.i5itstream1234*%78)*040**=apter@20.pf . !iakses paa ta$66al 20 !esem5er 201*. Pukul : 1*.00 B
ttp:sopia$irmalia.5lo6spot.-o.i2012025aa(a
ttp:""".small-ra5.-ommaka$a$<a$<6izi*7*
