Primamea
GrammaticaLinguæ Latinæ
StudiumGeneraleArgentinæ “Adusumprivatumalumnorum” -2013-
Mi primera Gramática de Latín
AmododePrólogo Lalengualatinasiempresehatenidoenaltísimaconsideraciónporparte de la Iglesia católica ica y los Romanos Pontífice ices, quienes han promovido asid asidua uame ment nte e su cono conoci cimi mien ento to y difu difusi sión ón, , habi habien endo do hech hecho o de ella ella la prop propia ia lengua lengua,, capaz capaz de transm transmitir itir univer universal salmen mente te el mensaj mensaje e del del Evange Evangelio lio.. (…) En realidad,desdePentecostéslaIglesiahahabladoyoradoentodaslaslenguasde los hombr hombres. es. Sin embarg embargo, o, las comuni comunidad dades es cristi cristiana anas s de los primer primeros os siglos siglos utilizaron utilizaron ampliamen ampliamente te el griego griego y el latín, latín, lenguas lenguas de comunicac comunicación ión universal universal delmundoenelquevivían,graciasalascuale delmundoenelquevivían,graciasalascualeslanovedaddela slanovedaddelaPalabradeCristo PalabradeCristo encontrab encontraba a la herencia herencia de la cultura cultura helenístic helenístico-rom o-romana. ana. Traslas Tras las desaparició desaparición n delImperioromanodeOccidente,laIglesiadeRoma delImperioromanodeOccidente,laIglesiadeRomanosólocontinuóvaliéndo nosólocontinuóvaliéndose se delalengualatina,sinoquesehizodeellaenciertomodocustodiaypromotora, tantoenámbitoteológicoylitúrgicocomoeneldelaformaciónylatransmisión delsaber. Asimismoennuestrosdíaselconocimientodelalenguaylaculturalatina result resulta a cuanto cuanto más necesa necesaria ria para para el estudi estudio o de las fuent fuentes es a las que acuden acuden,, entreotras,numerosasdisciplinaseclesiásticascomo,porejemplo,lateología,la liturgia,lapatrísticayelderechocanónico,comoenseñaelconcilioecuménico Vat Vatica icano II. Ade Además, más, en tal leng lengu ua están stán redac edacta tad dos, os, en su forma rma típic ípica a, pre precisa cisam mente ente para para evide videnc ncia iar r la índo índolle univ univer ersa sall de la Igle glesia sia, los los libr libro os litú litúrg rgic icos os del del Rito Rito roma romano no,, los los docu docume ment ntos os más más impo import rtan ante tes s del del Magi Magist ster erio io pontificioylasActasoficialesmássolemnesdelo pontificioylasActasoficiale smássolemnesdelosRomanosPontífices. sRomanosPontífices. Enlaculturacontemporáneasepercibesinembargo,enelcontextodeun deca decaim imie ient nto o gen general eraliz iza ado de los los estu studios ios hum humanís anísti tico cos, s, el peligr ligro o de un conocimientocadavezmássuperficialdelalengualatina,verificabletambiénen elámbitodelosestudiosfilosóficosyteológicosdelosfuturossacerdotes.Por otrolado,precisamenteennuestromundo,enelquetienentantapartelaciencia ylatecnología,seconstat ylatecnología,seconstataunrenovad aunrenovadointerés ointerésporla porlacultu culturayla rayla lengualatina, lengualatina, nosóloenloscontinentescuyasraícesculturalessehallanenlaherenciagrecoromana.Talatenció romana.Talatenciónse nseveaúnmássignificat veaúnmássignificativadadoquenoinvolucr ivadadoquenoinvolucrasólolos asólolos ambientesacadémicoseinstitucionales,sinoqueserefieretambiénalosjóvenes yestudiososprocedentesdenacionesytr yestudiososprocedentesdenacionesytradicionesmuydiversas. adicionesmuydiversas. Por ello se muestra urgente sustituir el empeño por un mayor conoci conocimie miento nto y unuso más compet competent ente e de lalengua lalengua latina latina,, tantoen tantoen elámbito elámbito ecle eclesi sial al como como en el más más ampl amplio io mund mundo o de la cult cultur ura. a. Para Para dar dar rele releva vanc ncia ia y reso resona nanc ncia ia a tal tal esfu esfuer erzo zo, , es opor oportu tuna na la adop adopci ción ón de méto método dos s didá didáct ctic icos os adecua adecuados dos a las nuevas nuevas condic condicion iones es y la promoc promoción ión de una red de relaci relacione ones s ent entre inst instit ituc ucio ione nes s acad cadémica micas s y entr entre e estu estud dios ios a fin de valo valora rar r el rico rico y multiformepatrimoniodelacivilizaciónlatina.
BenedictoXVI,MotuPropioLatinaLingua BenedictoXVI,MotuPropio LatinaLingua,Roma10denoviembrede2012. ,Roma10denoviembrede2012.
-2-
Mi primera Gramática de Latín
AmododePrólogo Lalengualatinasiempresehatenidoenaltísimaconsideraciónporparte de la Iglesia católica ica y los Romanos Pontífice ices, quienes han promovido asid asidua uame ment nte e su cono conoci cimi mien ento to y difu difusi sión ón, , habi habien endo do hech hecho o de ella ella la prop propia ia lengua lengua,, capaz capaz de transm transmitir itir univer universal salmen mente te el mensaj mensaje e del del Evange Evangelio lio.. (…) En realidad,desdePentecostéslaIglesiahahabladoyoradoentodaslaslenguasde los hombr hombres. es. Sin embarg embargo, o, las comuni comunidad dades es cristi cristiana anas s de los primer primeros os siglos siglos utilizaron utilizaron ampliamen ampliamente te el griego griego y el latín, latín, lenguas lenguas de comunicac comunicación ión universal universal delmundoenelquevivían,graciasalascuale delmundoenelquevivían,graciasalascualeslanovedaddela slanovedaddelaPalabradeCristo PalabradeCristo encontrab encontraba a la herencia herencia de la cultura cultura helenístic helenístico-rom o-romana. ana. Traslas Tras las desaparició desaparición n delImperioromanodeOccidente,laIglesiadeRoma delImperioromanodeOccidente,laIglesiadeRomanosólocontinuóvaliéndo nosólocontinuóvaliéndose se delalengualatina,sinoquesehizodeellaenciertomodocustodiaypromotora, tantoenámbitoteológicoylitúrgicocomoeneldelaformaciónylatransmisión delsaber. Asimismoennuestrosdíaselconocimientodelalenguaylaculturalatina result resulta a cuanto cuanto más necesa necesaria ria para para el estudi estudio o de las fuent fuentes es a las que acuden acuden,, entreotras,numerosasdisciplinaseclesiásticascomo,porejemplo,lateología,la liturgia,lapatrísticayelderechocanónico,comoenseñaelconcilioecuménico Vat Vatica icano II. Ade Además, más, en tal leng lengu ua están stán redac edacta tad dos, os, en su forma rma típic ípica a, pre precisa cisam mente ente para para evide videnc ncia iar r la índo índolle univ univer ersa sall de la Igle glesia sia, los los libr libro os litú litúrg rgic icos os del del Rito Rito roma romano no,, los los docu docume ment ntos os más más impo import rtan ante tes s del del Magi Magist ster erio io pontificioylasActasoficialesmássolemnesdelo pontificioylasActasoficiale smássolemnesdelosRomanosPontífices. sRomanosPontífices. Enlaculturacontemporáneasepercibesinembargo,enelcontextodeun deca decaim imie ient nto o gen general eraliz iza ado de los los estu studios ios hum humanís anísti tico cos, s, el peligr ligro o de un conocimientocadavezmássuperficialdelalengualatina,verificabletambiénen elámbitodelosestudiosfilosóficosyteológicosdelosfuturossacerdotes.Por otrolado,precisamenteennuestromundo,enelquetienentantapartelaciencia ylatecnología,seconstat ylatecnología,seconstataunrenovad aunrenovadointerés ointerésporla porlacultu culturayla rayla lengualatina, lengualatina, nosóloenloscontinentescuyasraícesculturalessehallanenlaherenciagrecoromana.Talatenció romana.Talatenciónse nseveaúnmássignificat veaúnmássignificativadadoquenoinvolucr ivadadoquenoinvolucrasólolos asólolos ambientesacadémicoseinstitucionales,sinoqueserefieretambiénalosjóvenes yestudiososprocedentesdenacionesytr yestudiososprocedentesdenacionesytradicionesmuydiversas. adicionesmuydiversas. Por ello se muestra urgente sustituir el empeño por un mayor conoci conocimie miento nto y unuso más compet competent ente e de lalengua lalengua latina latina,, tantoen tantoen elámbito elámbito ecle eclesi sial al como como en el más más ampl amplio io mund mundo o de la cult cultur ura. a. Para Para dar dar rele releva vanc ncia ia y reso resona nanc ncia ia a tal tal esfu esfuer erzo zo, , es opor oportu tuna na la adop adopci ción ón de méto método dos s didá didáct ctic icos os adecua adecuados dos a las nuevas nuevas condic condicion iones es y la promoc promoción ión de una red de relaci relacione ones s ent entre inst instit ituc ucio ione nes s acad cadémica micas s y entr entre e estu estud dios ios a fin de valo valora rar r el rico rico y multiformepatrimoniodelacivilizaciónlatina.
BenedictoXVI,MotuPropioLatinaLingua BenedictoXVI,MotuPropio LatinaLingua,Roma10denoviembrede2012. ,Roma10denoviembrede2012.
-2-
Mi primera Gramática de Latín
Elalfabeto Elalfabetolatinoconstade23letras.Antiguamentesólohabía21,peroen Elalfabetolatinoconstade23letras.Antiguamente sólohabía21,peroen los los sigl siglos os I-II I-II a.C. a.C. se intr introd oduj ujer eron on la Y(y) Y(y), , y la Z(z) Z(z) para para la tran transc scri ripc pció ión n de palabrasgriegas.EnelRenacimientoseintrodujeronlaJ(j),ylaV(v)parapoder distinguirlossonidosconsonánticosdelosvocálicosi,u. ABCDEFGHIKLMNOPQRSTVXYZ abcdefghiklmnopqrstuxyz
Lapronunciaciónromana Para Para obte obtene ner r la unif unifor ormi mida dad d y para para que que se enti entien enda dan n los los que que son son de distintasnaciones,elPapaPíoX,recomendóqueellatínsepronunciaraentodas partescomoenRoma. El latí latín n se lee lee del del mism mismo o modo modo que que el cast castel ella lano no, , con con las las sigu siguie ient ntes es excepciones: Letra a e i o u y ae oe b c
Pronunciación a e i o u u e –salvoenelcasoquelaetengadiéresis e –salvoenelcasoquelaetengadiéresis b k Antevocale/isepronunciacomolachespañola
d f g
d f g Antevocale/icomolachperohaciendovibrarlascuerdasvocales
gu h i j ll l m n p qu r s t
gu –siempresepronuncialau y –comoyaenespañolenposicióninicialdesílabaantevocal i l+l –nocomoyenespañol l m n p ku –siempresepronuncialau r s t s–ti+vocalsepronunciacomotsi+vocal
-3-
Mi primera Gramática de Latín v x z ch ph th gn
v –casicomounafhaciendovibrarlascuerdasvocales ks s –casicomounatsperohaciendovibrarlascuerdasvocales k f t ñ
Losdiptongos Undiptongosecompone Undiptongosecomponede dedosvocal dosvocalesunidas esunidasen enunamisma unamismasílaba.Los sílaba.Los diptongosqueencontramosenlaspala diptongosqueencontramosenlaspalabraslatinasson: braslatinasson: 1. Diptongosfijos:“au”;“ae”y“oe”. 2. Algunasveces:“ei”;“ui”y“oi”. 3. Haydiptongo Haydiptongosiempreque siempreque“eu”formepart “eu”formepartedelaraízinvaria edelaraízinvariabledela bledela palabra.
Laacentuación El latí latín n no cont contie iene ne acent centos os gráf gráfic icos os.. Sin emba embarg rgo o, el acent cento o vie viene marcadoporlacantidaddelapenúltimasílaba.Silapenúltimasílabaeslarga,la palabr palabra aesgrave esgrave.. Sila penúlt penúltima ima sílaba sílaba esbreve, esbreve, lapalabra lapalabra esesdrújul esesdrújula.En a.En el latínnohaypalabrasagudas. [Lasílabaeslargasicontieneunavocallar [Lasílabaeslargasicont ieneunavocallargaoundiptongo.] gaoundiptongo.]
Usodeldiccionariolatino
3
1
2
-4-
Mi primera Gramática de Latín 1) Enunciadodeunsustantivo: a. Nominativosingular[machina] b. Desinenciadelgenitivosingular[ae] c. Género[f.=femenino]. 2) Enunciadodeunverbo: a. Primera persona del singular - presente indicativo activo [madefacio] b. Primerapersonadelsingular–perfectoindicativoactivo[-feci] c. Supino[-factum] d. “3”,indicadeterceraconjugación. e. “tr.”indicaqueelverboestransitivo,esdecir,admiteOD. 3) Enunciadodeunadjetivo(detresterminaciones): a. NominativoMasculinoSingular[mactus] b. Desinenciadelnominativofemeninosingular[-a] c. Desinenciadelnominativoneutrosingular[-um]
DenarioconbustodeTiberioCesar,circa60a.C.
Usosdeloscasos *Nominativo=núcleodelsujeto,setraduceconunodelosartículossiguientes: el,la,los,las/un,una,unos,unas;PredicativoSubjetivo/Obligatorio. *Vocativo=Sirveparaexclamarollamar. * Acusativo: -Sinpreposición=ObjetoDirecto;PredicativoObjetivo. -Conpreposición=Complementocircunstancial. *Genitivo=Modificadorindirecto,generalmente,delsustantivomáspróximo. Setraduceconlapreposiciónde.Tambiénpuedesercomplementodeunverbo. *Dativo=ObjetoIndirecto.Setraduceconlapreposiciónao para.Dativo posesivo.Complementodeunverbo. * Ablativo=Complementocircunstancial;complementoregido. -Sinpreposiciónindicacircunstancialde:lugar,tiempo,modo,instrumento. -Setraduceconalgunadelaspreposicionessiguientes:con,de,eno por ,etc. -5-
Mi primera Gramática de Latín
1ºDeclinación *Lamayoríadelossustantivossonfemeninos. *Nohaysustantivosneutros. *Ej.:Rosa,aef.“rosa”. Sg. N V Ac G D Ab
Pl.
Ros-a Ros-a Ros-am Ros-ae Ros-ae Ros-a
v
Ros-ae Ros-ae Ros-as Ros-arum Ros-is Ros-is
v
v
2ºDeclinación *Lamayoríadelossustantivossonmasculinos. *LossustantivosneutrostienenlamismadesinenciaparaelN,VyAc. Masculinosyfemeninos
Masculinosyfemeninosterminadosen-er
*Ej:Populus,im.“ pueblo”
N V Ac G D Ab
Sg. Popul-us Popul-e Popul-um Popul-i Popul-o Popul-o
* Ej: Populus, i m. “ pueblo”
Pl. Popul- i Popul- i Popul- os Popul- orum Popul- is Popul- is
Sg. N V Ac G D Ab
Pu-er Pu-er Puer-um Puer-i Puer-o Puer-o
Pl. Puer- i Puer- i Puer- os Puer- orum Puer- is Puer- is
Neutros *Ej.:Bellum,in.“ guerra” Sg. N V Ac G D Ab
Bell-um Bell-um Bell-um Bell-i Bell-o Bell-o
Pl. Bell-a Bell-a Bell-a Bell-orum Bell-is Bell-is
-6-
Mi primera Gramática de Latín
3ºDeclinación * En la tercera declinación se encuentran dos sub-temas, que son fáciles de identificarporlacantidaddesílabasenelnominativoygenitivosingular: a. Tema en consonante o imparisílabo: los que en el genitivo singular tienenunasílabamásqueenelnominativosingular. b. Tema en vocal o parisílabo: cuando en el genitivo singular tienen la mismacantidaddesílabasqueenelnominativosingular. *Elnominativoyvocativosingulartienedesinencias“variables”. *LossustantivosneutrostienenlamismadesinenciaparaelN,VyAc. A.Temaenconsonanteoimparisílabos Masculinos y femeninos
Neutros
*Ej.:Dux,ducism.“ guía”
* Ej.: Caput, capitis n. “cabeza”
Sg. N V Ac G D Ab
Du-x Du-x Duc-em Duc-is Duc-i Duc-e
Pl. Duc-es Duc-es Duc-es Duc-um Duc-ibus Duc-ibus
Sg. N V Ac G D Ab
Caput Caput Caput Capit-is Capit-i Capit-e
Pl. Capit- a Capit- a Capit- a Capit- um Capit- ibus Capit- ibus
RepresentacióndelBonusPastor enlascatacumbasdePriscila,Roma.
B.Temaenconsonanteoimparisílabos Masculinos y femeninos
Neutros
*Ej.:Hostis,hostism.“enemigo”
* Ej.: Mare, maris n. “mar ”
N V Ac G D Ab
Sg. Host-is Host-is Host-em Host-is Host-i Host-e
Pl. Host-es Host-es Host-es Host-ium Host-ibus Host-ibus
N V Ac G D Ab
Sg. Mar-e Mar-e Mar-e Mar-is Mar-i Mar-i
Pl. Mar-ia Mar-ia Mar-ia Mar-ium Mar-ibus Mar-ibus
-7-
Mi primera Gramática de Latín
4ºDeclinación *Lamayoríadelossustantivossonmasculinosyneutros. *TantoenelsingularcomoenelpluralelN,VyAcsonsiempreiguales! Masculinos y femeninos
Neutros
*Ej.:Manus,usf.“mano”
* Ej.: Cornu, cornus n. “cuerno”
N V Ac G D Ab
Sg. Man-us Man-us Man-um Man-us Man-ui Man-u
Pl. Man-us Man-us Man-us Man-uum Man-ibus Man-ibus
N V Ac G D Ab
v
v
Sg. Corn-u Corn-u Corn-u Corn-us Corn-ui Corn-u
Pl. Corn-ua Corn-ua Corn-ua Corn-uum Corn-ibus Corn-ibus
v
5ºDeclinación *Lossustantivosensumayoríasonfemeninosysedeclinansoloensingular. *Ej.:Res,reif.“cosa” Sg. N V Ac G D Ab
R-es R-es R-em R-ei R-ei R-e
Pl. R-es R-es R-es R-ebus R-ebus R-ebus
DibujoestimativodelAmphitheatrumFlavium comoseríaenelaño80denuestraera.
-8-
Mi primera Gramática de Latín
Preposicionesqueaparecenconmásfrecuencia PreposicionesdeAcusativo ad adversum/adversus ante apud circa/circum contra extra infra inter iuxta per post prope secundum supra usque in sub super
a, hacia / en torno a / de acuerdo con frentea/encontrade delante de / antes de tocando a / junto a / en relación con alrededor de / acerca de contra / frente a fuera de bajo / por debajo de entre / en medio de junto a / según por / por medio de detrás de / después de cerca de según / de acuerdo con por encima de hasta hacia dentro de / para debajo de / en torno a por encima de
PreposicionesdeAblativo ab / a coram cum de ex / e pro sine in sub super
de / desde / a partir de frente a / delante de junto con de / desde / acerca de de / desde dentro / fuera de / de entre delante de / a favor de / en lugar de sin en / con debajo de / justo a la vez / durante encima de / además de
-9-
Mi primera Gramática de Latín
Eladjetivolatino *Eladjetivolatinoconcuerdaobligatoriamenteen caso,géneroynúmerocon elsustantivoalquecalifica. *Sedividenendosgrupossegúnladeclinaciónquesigan: -primeraclase:sedeclinanporla1ºy2º. - segundaclase: se declinan por la 3º. Adjetivosdeprimeraclase *Tambiénsedenominandetresterminacionesporestarenunciadosconlostres nominativos,unoparacadagénero. *Laprimeraforma(-us)determinaadjetivosmasculinosysigueala2ºdecl. *Lasegunda forma(-a)determinaadjetivosfemeninosysigueala1ºdecl. *Laterceraforma(-um)determinaadjetivosneutrosysigueala2ºdecl. *Ej.:Bonus,bona,bonum.
N V Ac G D Ab
Singular M F Bon-us Bon-a Bon-e Bon-a Bon-um Bon-am Bon-i Bon-ae Bon-o Bon-ae Bon-o Bon-a
N Bon-um Bon-um Bon-um Bon-i Bon-o Bon-o
N V Ac G D Ab
v
v
M Bon-i Bon-i Bon-os Bon-orum Bon-is Bon-is
Plural F Bon- ae Bon- ae Bon-as Bon-arum Bon- is Bon- is
N Bon- a Bon- a Bon- a Bon-orum Bon-is Bon-is
v
Adjetivosdesegundaclase *Sesubdividenenaquellosqueseenuncianconunaodosterminaciones: *Losde“unaterminación”=enuncianelnominativoygenitivo(comunespara lostresgéneros). *Deunaterminación:Ej.:Vetus,veterisadj.“viejo” Singular M N V Ac G D Ab
F
N
Vet-us Vet-us Veter-em Veter-is Veter-i Veter-e
Vet-us
M N V Ac G D Ab
Plural F Veter-es Veter-es Veter-es Veter-um Veter-ibus Veter-ibus
N Veter-a Veter-a Veter-a
-10-
Mi primera Gramática de Latín *Losde“dosterminaciones”=enunciandosnominativos:paramasculinosy femeninosencomúnyotroparalosneutros. *Dedosterminaciones:Ej.:Fortis,forteadj.“ fuerte” Singular M N V Ac G D Ab
F
Fort-is Fort-is Fort-em Fort-is Fort-i Fort-i
N Fort-e Fort-e Fort-e
Plural F
M N V Ac G D Ab
Fort-es Fort-es Fort-es Fort-ium Fort-ibus Fort-ibus
N Fort-ia Fort-ia Fort-ia
Calendarioromanoconlostresprimerosmesesdelaño,circasigloIa.C.
v
v
v
Conjuncionescoordinantes *Sonpartesinvariablesdeunaoraciónquesirvenparaenlazarpalabrasy oraciones.Sedividenen: a) b) c) d) e)
Copulativas(sumadesignificados):ac/atque;nec/neque;-que=“y” Disyuntivas(expresaalternativa):aut/vel;sive/seu;-ve=“o” Adversativa(indicaoposición):sed/at;autem/vero;tamen=“pero” Ilativas(consecuencia/conclusión):itaque;ergo;igitur=“portanto” Explicativa(introducejustificación):enim;nam=“enefecto”
v
v
v
-11-
Mi primera Gramática de Latín
Elenunciadodelosverboslatinos *EnLatín,losverbosseenuncianconcincoformas,aunqueparapodersabera quéconjugaciónpertenecensólosonnecesariaslasprimerastres. *Ej.:Amo,amasamare,amavi,amatum“amar ”: - Amo:1ºpersonadelsingular,PresenteIndicativoActivo= yoamo - Amas:2ºpersonadelsingular,PresenteIndicativoActivo=tuamas - Amare:InfinitivoActivo=amar - Amavi:1ºpersonadelsingular,PretéritoPerfectoIndicativoActivo= yoamé - Amatum:supino=aamar
Desinenciaspersonalesdelosverboslatinos *ParalavozActiva: Tiempos de Presente Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
Tiempos de Perfecto
-o / -m -s -t -mus -tis -nt
Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
-i -isti -it -imus -istis -erunt / -ere
Elverbolatino“SUM” *Elenunciadoeselsiguiente:“sum,es,esse,fui”ser ,estar Tiemposdepresente Presente “ yo soy” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
sum es est sumus estis sunt
Pretérito Imperfecto “ yo era” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
eram eras erat eramus eratis erant
Fututo Imperfecto “ yo seré” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
ero eris erit erimus eritis erunt
Tiemposdeperfecto Pretérito Perfecto “ yo fui, he sido” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
fui fuisti fuit fuimus fuistis fuerunt
Pretérito Pluscamperfecto “ yo había sido” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
fueram fueras fuerat fueramus fueratis fuerant
Fututo Perfecto “ yo habré sido” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
fuero fueris fuerit fuerimus fueritis fuerint
-12-
Mi primera Gramática de Latín
1ºConjugación *Paradigma:Amo,amas,amare,amavi,amatum“amar ”. Tiemposdepresente Presente "yo amo" Sg 1 Am-o 2 Ama-s 3 Ama-t Pl 1 Ama-mus 2 Ama-tis 3 Ama-nt
Pretérito Imperfecto "yo amaba" Sg 1 Ama-ba-m 2 Ama-ba-s 3 Ama-ba-t Pl 1 Ama-ba-mus 2 Ama-ba-tis 3 Ama-ba-nt
Futuro Imperfecto "yo amaré" Sg 1 Ama-b-o 2 Ama-bi-s 3 Ama-bi-t Pl 1 Ama-bi-mus 2 Ama-bi-tis 3 Ama-bu-nt
Tiemposdeperfecto Pretérito Perfecto "yo amé / he amado" Sg 1 Amav-i 2 Amav-isti 3 Amav-it Pl 1 Amav-imus 2 Amav-istis 3 Amav-erunt
Pretérito Pluscuamperfecto "yo había amado" Sg 1 Amav-eram 2 Amav-eras 3 Amav-erat Pl 1 Amav-eramus 2 Amav-eratis 3 Amav-erant
Futuro Perfecto "yo habré amado" Sg 1 Amav-ero 2 Amav-eris 3 Amav-erit Pl 1 Amav-erimus 2 Amav-eritis 3 Amav-erint
2ºConjugación *Paradigma:Habeo,habes,habere,habui,habitum“tener ”. Tiemposdepresente Presente "yo tengo” Sg 1 Habe-o 2 Habe-s 3 Habe-t Pl 1 Habe-mus 2 Habe-tis 3 Habe-nt
Pretérito Imperfecto "yo tenía" Sg 1 Habe-ba-m 2 Habe-ba-s 3 Habe-ba-t Pl 1 Habe-ba-mus 2 Habe-ba-tis 3 Habe-ba-nt
Futuro Imperfecto "yo tendré” Sg 1 Habe-b-o 2 Habe-bi-s 3 Habe-bi-t Pl 1 Habe-bi-mus 2 Habe-bi-tis 3 Habe-bu-nt
Tiemposdeperfecto Pretérito Perfecto "yo tuve / he tenido" Sg 1 Habu-i 2 Habu-isti 3 Habu-it Pl 1 Habu-imus 2 Habu-istis 3 Habu-erunt
Pretérito Pluscuamperfecto "yo había tenido" Sg 1 Habu-eram 2 Habu-eras 3 Habu-erat Pl 1 Habu-eramus 2 Habu-eratis 3 Habu-erant
Futuro Perfecto "yo habré tenido" Sg 1 Habu-ero 2 Habu-eris 3 Habu-erit Pl 1 Habu-erimus 2 Habu-eritis 3 Habu-erint
-13-
Mi primera Gramática de Latín
3ºConjugación *Paradigma:Lego,legis,legere,lexi,lectum“leer ”. Tiemposdepresente Presente "yo leo” Sg 1 Leg-o 2 Legi-s 3 Legi-t Pl 1 Legi-mus 2 Legi -tis 3 Legu-nt
Pretérito Imperfecto "yo leía" Sg 1 Lege-ba-m 2 Lege-ba-s 3 Lege-ba-t Pl 1 Lege-ba-mus 2 Lege-ba-tis 3 Lege-ba-nt
Futuro Imperfecto "yo leeré” Sg 1 Lega-m 2 Lege-s 3 Lege-t Pl 1 Lege-mus 2 Lege-tis 3 Lege-nt
Tiemposdeperfecto Pretérito Perfecto "yo leí / he leído" Sg 1 Leg-i 2 Leg-isti 3 Leg-it Pl 1 Leg-imus 2 Leg-istis 3 Leg-erunt
Pretérito Pluscuamperfecto "yo había leído" Sg 1 Leg-eram 2 Leg-eras 3 Leg-erat Pl 1 Leg-eramus 2 Leg-eratis 3 Leg-erant
Futuro Perfecto "yo habré leído" Sg 1 Leg-ero 2 Leg-eris 3 Leg-erit Pl 1 Leg-erimus 2 Leg-eritis 3 Leg-erint
4ºConjugación *Paradigma:Audio,audis,audire,audivi,auditum“escuchar ”. Tiemposdepresente Presente "yo escucho” Sg 1 Audi-o 2 Audi-s 3 Audi-t Pl 1 Audi-mus 2 Audi-tis 3 Audiu-nt
Pretérito Imperfecto "yo escuchaba" Sg 1 Audie-ba-m 2 Audie-ba-s 3 Audie-ba-t Pl 1 Audie-ba-mus 2 Audie-ba-tis 3 Audie-ba-nt
Futuro Imperfecto "yo escucharé” Sg 1 Audia-m 2 Audie-s 3 Audie-t Pl 1 Audie-mus 2 Audie-tis 3 Audie-nt
Tiemposdeperfecto Pretérito Perfecto "yo escuché / he escuchado"
Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
Audiv-i Audiv-isti Audiv-it Audiv-imus Audiv-istis Audiv-erunt
Pretérito Pluscuamperfecto "yo había escuchado" Sg 1 Audiv-eram 2 Audiv-eras 3 Audiv-erat Pl 1 Audiv-eramus 2 Audiv-eratis 3 Audiv-erant
Futuro Perfecto "yo habré escuchado" Sg 1 Audiv-ero 2 Audiv-eris 3 Audiv-erit Pl 1 Audiv-erimus 2 Audiv-eritis 3 Audiv-erint
-14-
Mi primera Gramática de Latín
5ºConjugación(o3ºmixta) *Recibeelnombredemixtaporqueintercalaformasdela3ºy4ºconjugaciones. *Paradigma:Capio,capis,capere,cepi,captum“obtener ”. Tiemposdepresente Presente "yo obtengo” Sg 1 Capi-o 2 Capi-s 3 Capi-t Pl 1 Capi-mus 2 Capi-tis 3 Capiu-nt
Pretérito Imperfecto "yo obtenía" Sg 1 Capie-ba-m 2 Capie -ba-s 3 Capie -ba-t Pl 1 Capie -ba-mus 2 Capie -ba-tis 3 Capie -ba-nt
Futuro Imperfecto "yo obtendré” Sg 1 Capia-m 2 Capia-s 3 Capia-t Pl 1 Capia-mus 2 Capia-tis 3 Capia-nt
Tiemposdeperfecto Pretérito Pluscuamperfecto "yo había obtenido" Sg 1 Cep-eram 2 Cep-eras 3 Cep-erat Pl 1 Cep-eramus 2 Cep-eratis 3 Cep-erant
Pretérito Perfecto "yo obtuve / he obtenido "
Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
Cep-i Cep-isti Cep-it Cep-imus Cep-istis Cep-erunt
v
v
Futuro Perfecto "yo habré obyenido" Sg 1 Cep-ero 2 Cep-eris 3 Cep-erit Pl 1 Cep-erimus 2 Cep-eritis 3 Cep-erint
v
Pronombres *Personales 1º persona
N Ac G D Ab
Sg Ego Me Mei Mihi Me
Pl Nos Nos Nostrum/Nostri Nobis Nobis
2º persona
N Ac G D Ab
Sg Tu Te Tui Tibi Te
Pl Vos Vos Vestrum/Vestri Vobis Vobis
3º persona
N Ac G D Ab
Sg/Pl --Se Sui Sibi Se
CAVE CANEM !
-15-
Mi primera Gramática de Latín *Demostrativos -hic,haec,hoc=“este,esta,esto”
N Ac G D Ab
M Hic Hunc
Hoc
Singular F Haec Hanc Huius Huic Hac
N Hoc Hoc
Hoc
N Ac G D Ab
M Hi Hos Horum
Plural F Hae Has Harum
N Haec Haec Horum
His
-iste,ista,istud=“ese,esa,eso”
N Ac G D Ab
Singular M F Iste Ista Istum Istam Istius Isti Isto Ista
N Istud Istud
Isto
N Ac G D Ab
M Isti Istos Istorum
Plural F Istae Istas Istarum
N Ista Ista Istorum
Istis
-ille,illa,illud=“aquel,aquella,aquello”
N Ac G D Ab
M Ille Illum
Illo
Singular F Illa Illam Illius Illi Illa
N Illud Illud
Illo
N Ac G D Ab
M Illi Illos Illorum
Plural F Illae Illas Illarum
N Illa Illa Illorum
Illis
*Fórico=is,ea,id -Señalaelementosaparecidosoqueapareceráneneldiscurso.
N Ac G D Ab
M Is Eum
Eo
Singular F Ea Eam Eius Ei Ea
N Id Id
Eo
N Ac G D Ab
M Ii (ei) Eos Eorum
Plural F Eae Eae Earum
N Ea Ea Eorum
Eis (iis)
SenatusPopulusqueRomanus
-16-
Mi primera Gramática de Latín
NumeralesCardinales *Sedeclinansolamentelosnúmeros:1,2y3(tienendeclinaciónespecial).No tienenelcasovocativo. *Deducentianongenti:Sedeclinancomolosadjetivosde1ºclase. *milia:sedeclinacomolosneutrosdetemaen-idelaterceradeclinación. *Laflexióndeunus,una,unumtienesolamentesingular. unus, una, unum duo, duae, duo tres, tria quattor quinque sex septem octo novem decem undecim duodecim tredecim quattuordecim quindecim sedecim septendecim duodeviginti undeviginti viginti triginta quadraginta quinquaginta sexaginta septuaginta octoginta nonaginta centum ducenti, -ae, -a trecenti, -ae, -a quadringenti, -ae, -a quingenti, -ae, -a sescenti, -ae, -a septingenti, -ae, -a octingenti, -ae, -a nongenti, -ae, -a Sg.: mille / Pl.: milia duo milia tria milia
uno, una, un 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 30 40 50 60 70 80 90 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 2000 3000
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXX XL L LX LXX LXXX XC C CC CCC CD D DC DCC DCCC CM M MM MMM
-17-
Mi primera Gramática de Latín
CompuestosdelverboSUM *Possum,potes,posse,potui=“poder” Tiemposdepresente Presente “ yo puedo” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
possum potes potest posumus potestis possunt
Pretérito Imperfecto “ yo podía” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
poteram poteras poterat poteramus poteratis poterant
Fututo Imperfecto “ yo podré” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
potero poteris poterit poterimus poteritis poterunt
Lostiemposdeperfectoseconstruyendesde potui.
*Prosum,prodes,prodesse,profui=“aprovechar” Tiemposdepresente Presente “ yo aprovecho” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
prosum prodes prodest prosumus prodestis prosunt
Pretérito Imperfecto “ yo aprovechaba” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
proderam proderas proderat proderamus proderatis proderant
Fututo Imperfecto “ yo aprovecharé” Sg 1 2 3 Pl 1 2 3
prodero proderis proderit proderimus proderitis proderunt
Lostiemposdeperfectoseconstruyendesde profui.
VerbosDeponentes *Tienenformapasivaperosusignificaciónesactiva. *Ejemplo:miror,miraris,mirari,miratussum“admirar ”. Tiemposdepresente Presente "yo admiro” Sg 1 Miro-r 2 Mira-ris 3 Mira-tur Pl 1 Mira-mur 2 Mira-mini 3 Mira-ntur
Pretérito Imperfecto "yo admiraba" Sg 1 Mira-ba-r 2 Mira-ba-ris 3 Mira-ba-tur Pl 1 Mira-ba-mur 2 Mira-ba-mini 3 Mira-ba-ntur
Futuro Imperfecto "yo admiraré” Sg 1 Mira-bo-r 2 Mira-be-ris 3 Mira-bi-tur Pl 1 Mira-bi-mur 2 Mira-bi-mini 3 Mira-bi-ntur
Tiemposdeperfecto Pretérito Perfecto "yo admiré" miratus, a, um sum/fui
Pretérito Pluscuamperfecto "yo había admirado" miratus, a, um eram/fueram
Futuro Perfecto "yo habré admirado" miratus, a, um ero/fuero
-18-
Mi primera Gramática de Latín
Bibliografía •
•
•
AA.VV.,Salve! ,Eunsa,Pamplona,2006. G.DíazPatri, Curso deLatín eclesiástico, Instituto de estudiosfilosóficos santoTomásdeAquino,BuenosAires,1996. E.ValentíFiol,GramáticadelaLengualatina,Bosch,Barcelona,1993.
Recursosweb •
http://www.perseus.tufts.edu
•
http://extremaduraclasica.com/gramatica_latina/
•
http://clasicosgriegosylatinos.blogspot.com.ar
•
http://recursos.cnice.mec.es/latingriego/Palladium/
•
http://www.latinitatis.com/latinitas/menu_es.htm
•
http://www.youtube.com/user/educatina
-19-
Mi primera Gramática de Latín
ANEXO
-20-
ORACIONES EN LATÍN: PRONUNCIACIÓN
In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen.
Pater noster, qui es in caelis, sanctificetur nomen tuum. Adveniat regnum tuum. Fiat voluntas tua, sicut in caelo et in te-rra. Panem nostrum quotidianum da nobis hodie, et dimitte nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Et ne nos inducas in tentationem, sed libera nos a malo. Amen.
Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum benedicta tu in mulieribus et benedictus fructus ventris tui, Iesus. Sancta Maria, Mater Dei, ora pro nobis peccatoribus, nunc, et in hora mortis nostrae. Amen. Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio, et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen.
SIGNUM CRUCIS In no-mi-ne Pa-tris et Fi-lii et Spi-ri-tus Sanc-ti. A-men. PATER NOSTER Pa-ter nos-ter, cui es in che-lis, sanc-ti-fi-che-tur no-men tu-um. Ad-ve-niat re-ñum tu-um. Fi-at vo-lun-tas tu-a, si-cut in che-lo et in te-rra. Pa-nem nos-trum quo-ti- dia-num da no-bis ho-die, et di-mit-te no-bis de-bi-ta nos-tra si-cut et nos di-mit-ti-mus de-bi-to-ri-bus nos-tris. Et ne nos in- du-cas in ten-ta-tio-nem, sed li-be-ra nos a ma-lo. A-men. AVE MARIA A-ve Ma-ri-a, grad-sia ple-na, Do-mi-nus te-cum be-ne-dic-ta tu in mu- lie-ri-bus, et be-ne-dic-tus fruc-tus ven-tris tu-i, Ye-sus. Sanc-ta Ma-ri-a, ma-ter Dei, o-ra pro no-bis pec-ca- to-ri-bus, nunc, et in ho-ra mor-tis nos-tre. A-men. GLORIA PATRI Glo-ria Pa-tri et Fi-lio et Spi-ri-tui Sanc-to. Si-cut e-rat in prin-chi-pio, et nunc et sem-per et in se-cu-la se-cu- lo-rum. Amen.
En el nombre del Padre y e Hijo y el Espíritu Santo. Amén.
Padre nuestro, que estás en el Cielo, santificado sea tu nombre. Venga tu Reino. Hágase tu voluntad en la tierra como en el cielo. Nuestro pan cotidiano dánoslo hoy, y perdónanos nuestras deudas así como también nosotros perdonamos a nuestros deudores. Y no nos dejes caer en la tentación, y líbranos del mal. Amén.
Dios te salve María, llena de gracia, el Señor está contigo, bendita tú entre las mujeres, y bendito el fruto de tu vientre, Jesús. Santa María, Madre de Dios, ruega por nosotros pecadores, ahora y en la hora de nuestra muerte. Amén. Gloria al Padre y al Hijo y al Espíritu Santo. Como era en el principio, ahora y siempre y por los siglos de los siglos. Amén.
Angele Dei, qui custos es mei, me, tibi commissum pietate superna, illumina, custodi, rege et guberna. Amen.
ANGELE DEI An-ye-le Dei, cui cus-tos es mei, me, ti-bi com-mis-sum pie-ta-te su-per-na, il-lu-mi-na, cus-to-di, re-ye et gu- ber-na. Amen.
Oh ángel de Dios, que eres mi custodio, a mí, que he sido encomendado a Ti, por la bondad divina, ilumíname, custódiame, condúceme y guíame. Amén.
ACTUS CONTRITIONIS Deus meus, De-us me-us, ex toto corde paenitet me ex to-to cor-de pe-ni-tet me omnium meorum peccatorum, om-nium me-o-rum pec-ca-to-rum, eaque detestor, quia peccando, e-a-cue de- tes-tor, cui-a pec- can-do, non solum poenas a te iuste non so-lum pe-nas a te ius-te sta- tustatutas promeritus sum, tas pro-me-ri-tus sum, sed praesertim sed pre-ser-tim quia offendi te, summum cui-a of-fen-di te, bonum, ac dignum sum-mum bo-num, ac di-ñum qui super omnia diligaris. cui su-per om-nia di-li-ga-ris. I-deo fir-mi-ter pro-po-no, Ideo firmiter propono, adiuvante gratia tua, de cetero ad-yu-van-te gra-tia tu-a, me non peccaturum de ce-te-ro me non pec-ca- tu-rum peccandique occasiones pec-can-di-que oc-ca-sio-nes prok-si proximas fugiturum. Amen. mas fu-yi-tu-rum. A-men.
Dios mío, de todo corazón me arrepiento de todos mis pecados, y los detesto, porque pecando, no sólo soy merecedor de las justas penas impuestas por Ti, sino principalmente porque te ofendí a Ti, sumo Bien y digno de ser amado sobre todo. Por eso me propongo firmemente, con la ayuda de tu gracia, que en lo sucesivo no pecaré y huiré de las ocasiones próximas de pecar. Amén.
SALVE REGINA Salve, Regina, Sal-ve, Re-yi-na, Mater misericordiae, Ma-ter mi-se-ri-cor-die, vita, dulcedo vi-ta, dul-che-do et spes nostra, salve. et spes nos-tra, sal-ve. Ad te clamamus, Ad te cla- ma-mus, ex-su-les fi-lii E-ve. exsules filii Evae. Ad te suspiramus Ad te sus-pi- ra-mus gementes et flentes ye-men-tes et flen-tes in hac lacrimarum valle. in hac la-cri-ma-rum val-le. E-ia er-go, ad-vo-ca-ta nos-tra, Eia ergo, advocáta nostra, illos tuos misericórdes óculos il-los tu-os mi-se-ri- cor-des o-cu-los ad nos convérte. ad nos con- ver-te. Et Iesum Et Ye-sum benedictum fructum ventris tui, be-ne-dic-tum fruc-tum ven-tris tu-i, nobis, post hoc exsilium, no-bis, post hoc ex- si-lium, ostende. os-ten-de. O clemens, o pia, O cle-mens, o pi-a, o dulcis Virgo Maria! o dul-chis Vir-go Ma-ri-a!
¡Salve, oh Reina! Madre de misericordia, vida, dulzura y esperanza nuestra ¡salve! A ti clamamos, los exiliados hijos de Eva. A ti suspiramos, gimiendo y llorando en este valle de lágrimas. Ea, pues, abogada nuestra, esos tus ojos misericordiosos vuélvelos hacia nosotros. Y a Jesús, fruto bendito de tu vientre, después de este exilio muéstranoslo. ¡Oh clemente! ¡Oh piadosa! ¡Oh dulce Virgen María!
MEMORARE Memorare, Me-mo-ra-re, Recordad, o piissima Virgo Maria, o pi-i-si-ma Vir-go Ma-ri-a, oh piadosísima Virgen María, non esse auditum a saeculo, non es-se au- di-tum a se-cu-lo, que nunca se ha oído que quemquam cuem-cuam alguien ad tua currentem praesidia, ad tu-a cur-rren-tem pre-si-dia, que ha acudido a tu protección, tua implorantem auxilia, tu-a im-plo-ran-tem auk-si-lia, que ha implorado tu auxilio, tua petentem suffragia, tu-a pe-ten-tem suf-fra-yia, que ha pedido tu favor, esse derelictum. es-se de-re-lic-tum. haya sido abandonado. Ego tali animatus confidentia, E-go, ta-li a-ni-ma-tus con-fi-den-cia, Yo, animado por tal esperanza, ad te, ad te, a Ti acudo, Virgo Virginum, Mater, curro, Vir-go Vir-yi-num, Ma-ter, cur-ro, Virgen de las vírgenes, Madre, ad te venio, ad te ve-nio, a Ti vengo, coram te gemens peccator co-ram te ye-mens pec- ca-tor ante Ti como pecador gimiente assisto. as-sis-to. me presento. Noli, Mater Verbi, No-li, Ma-ter Ver-bi, Madre del Verbo, no vayas a verba mea despicere; ver-ba me-a des- pi-che-re; desdeñar mis palabras; sed audi propitia et exaudi. sed au-di pro-pid-sia et ek-sau-di. más bien oye y atiende A-men. Amen. benignamente. Amén. SUB TUUM PRAESIDIUM Sub tuum praesidium Sub tu-um pre-si-dium Bajo tu protección confugimus, con-fu-yi-mus, nos refugiamos sancta Dei Genetrix. sanc-ta Dei Ye-ne-trix. santa Madre de Dios. Nostras deprecationes Nos-tras de-pre-cad-sio-nes Nuestras súplicas ne despicias ne des- pi-chias no desprecies in necessitatibus nostris, in ne-ches-si-ta-ti-bus nos-tris, en nuestras necesidades, sed a periculis cunctis sed a pe- ri-cu-lis cunc-tis sino que de todos los peligros li-be-ra nos sem-per, libera nos semper, líbranos siempre, Virgo gloriosa et benedicta. Vir-go glo-rio-sa et be-ne- dic-ta. Virgen gloriosa y bendita.
A/: Angelus Domini nuntiavit Mariae. R/: Et concepit de Spiritu Sancto. Ave, María... A/: Ecce ancilla Domini. R/: Fiat mihi secundum verbum tuum. Ave, Maria... A/: Et Verbum caro factum est. R/: Et habitávit in nobis. Ave, María... A/: Ora pro nobis, sancta Dei genetrix. R/: Ut digni efficiamur promissionibus Christi.
ANGELUS A/: An-ye-lus Do-mi-ni nun-chia-vit Ma-ri-e. R/: Et con-che-pit de Spi-ri-tu Sanc-to. A-ve, Ma-ri-a... A/: Ec-che an-chil-la Do-mi-ni. R/: Fi-at mi-hi se- cun-dum ver-bum tu-um. A-ve, Ma-ri-a... A/: Et Ver-bum ca-ro fac-tum est. R/: Et ha-bi-ta-vit in no-bis. A-ve, Ma-ri-a... A/: O-ra pro no-bis, sanc-ta Dei gene-trix. R/: Ut di-ñi ef-fi-chia-mur pro-missio-ni-bus Cris-ti.
A/: El ángel del Señor anunció a María. R/: Y concibió por obra del Espíritu Santo. Dios te salve María .... A/: He aquí la sierva del Señor. R/: Hágase en mí según tu palabra. Dios te salve María .... A/: Y el Verbo se hizo carne. R/: Y habitó entre nosotros. Dios te salve María ... A/: Ruega por nosotros, santa Madre de Dios. R/: Para que seamos hechos dignos de las promesas de Cristo
Oremus. O-re-mus. Grad-siam tu-am, Gratiam tuam, quaesumus, Dómine, cue- su-mus, Do-mi-ne, men-ti-bus nos-tris in-fun-de; mentibus nostris infunde; ut qui, Angelo nuntiante, ut cui, An-ye-lo nun-sian-te, Christi Filii tui incarnationem Cris-ti Fi-lii tu-i in-car-nad-sio-nem cognovimus, co-ño-vi-mus, per passionem eius et crucem, per pas-sio-nem e-ius et cru-chem, ad resurrectionis gloriam ad re-sur-rrec- sio-nis glo-riam perducamur. per-du-ca-mur. Per eundem Christum Dominum Per e-un-dem Cris-tum Do-mi-num nostrum. Amen. nos-trum. A-men. Glo-ria Pa-tri... Gloria Patri...
Oremos: Tu gracia, te pedimos, oh Señor, que infundas en nuestras almas, para que, quienes por el anuncio del Ángel conocimos la encarnación de tu Hijo, por su pasión y cruz, a la gloria de la resurrección seamos conducidos. Por el mismo Cristo, nuestro Señor. Amén. Gloria al Padre ...
A/: Regina caeli laetare, alleluia. R/: Quia quem meruisti portare, alleluia. A/: Resurrexit, sicut dixit, alleluia. R/: Ora pro nobis Deum, alleluia. A/: Gaude et laetare, Virgo Maria, alleluia. R/: Quia surrexit Dominus vere, alleluia.
REGINA CAELI A/: Re-yi-na che-li le-ta-re, al-le-lu-ia. R/: Cui-a cuem me-ru- is-ti por-tare, al-le-lu-ia. A/: Re-sur-rrek-sit, si-cut dik-sit, al-le-lu-ia. R/: O-ra pro no-bis De-um, al-le-lu-ia. A/: Gau-de et le- ta-re, Vir-go Ma-ria, al-le-lu-ia. R/: Cui-a sur-rek-sit Do-mi-nus vere, al-le-lu-ia.
A/: Reina del cielo, alégrate, ¡Aleluya! R/: Porque Aquél que mereciste llevar. ¡Aleluya! A/: Resucitó, según dijo, ¡Aleluya! R/: Ruega a Dios por nosotros. ¡Aleluya! A/: Goza y alégrate, Virgen María, ¡Aleluya! R/: Porque verdaderamete resucitó el Señor. ¡Aleluya!
Oremus. Deus, qui per resurrectionem Filii tui Domini nostri Iesu Christi mundum laetificare dignatus es, praesta, quaesumus, ut per eius Genetricem Virginem Mariam perpetuae capiamus gaudia vitae. Per Christum Dominum nostrum. Amen.
O-re-mus. De-us, cui per re-sur-rrec- sio-nem Fi-lii tu-i Do-mi-ni no-stri Ie-su Cris-ti mun-dum le-ti-fi-ca-re di-ña-tus es, pres-ta, que-su-mus, ut per e-yus Ye-ne- tri-chem Vir-yi-nem Ma-ri-am per-pe-tue ca-pia-mus gau-dia vi-te. Per Cris-tum Do-mi-num nos-trum. Amen.
Oremos. Dios, que por la resurrección de tu Hijo, nuestro Señor Jesucristo, te has dignado alegrar al mundo, concede, te pedimos, que por su Madre, la Virgen María, obtengamos los gozos de la vida eterna. Por Cristo nuestro Señor. Amén.
Credo in Deum Patrem omnipotentem, creatorem caeli et terrae. Et in Iesum Christum, Filium eius unicum, Dominum nostrum, qui conceptus est de Spiritu Sancto,
SYMBOLUM APOSTOLORUM Cre-do in De-um Pa-trem om-ni-po-ten-tem, crea-to-rem che-li et ter-rre. Et in Ye-sum Cris-tum, Fi-lium e-ius u-ni-cum, Do-mi-num nos-trum, qui con-chep-tus est de Spi-ri-tu Sanc-to,
Creo en Dios Padre omnipotente, creador del cielo y de la tierra. Y en Jesucristo, su Hijo único, Señor nuestro, que fue concebido por obra del Espíritu Santo,
natus ex Maria Virgine, passus sub Pontio Pilato, crucifixus, mortuus et sepultus, descendit ad inferos, tertia die resurrexit, ascendit ad caelos, sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis, inde venturus est iudicare vivos et mortuos. Credo in Spiritum Sanctum, sanctam Ecclesiam catholicam, sanctorum communionem, remissionem peccatorum, carnis resurrectionem, vitam aeternam. Amen.
na-tus ex Ma-ri-a Vir-gi-ne, pas-sus sub Pon-cio Pi- la-to, cru-chi-fik-sus, mor-tu-us et se-pul-tus, de-shen-dit ad in-fe-ros, ter-cia di-e re-sur- rek-sit, a-shen-dit ad che-los, se-det ad deks-te-ram Dei Pa-tris om-ni-po-ten-tis, in-de ven-tu-rus est yu-di-ca-re vi-vos et mor-tuos. Cre-do in Spi-ri-tum Sanc-tum, sanc-tam Ec-cle-siam ca-to-li-cam, sanc- to-rum com-mu-nio-nem, re-mis-sio-nem pec-ca-to-rum, car-nis re-sur-rrec-sio-nem, vi-tam e-ter-nam. A-men.
nacido de la Virgen María, padeció bajo Poncio Pilatos, fue crucificado, muerto y sepultado, descendió a los infiernos, al tercer día resucitó, ascendió a los cielos, está sentado a la diestra de Dios Padre omnipotente, de ahí volverá para juzgar a vivos y muertos. Creo en el Espíritu Santo, en la santa Iglesia católica, la comunión de los santos, el perdón de los pecados, la resurrección de la carne, la vida eterna. Amén.
Exercitia Linguæ Latinæ I.I
-2013-
1. Juan escribe un libro.
2. Juan y Pedro son amigos.
3. Los equipos de fútbol tienen estadios en sus ciudades.
4. Corre rápidamente.
5. La casa del vecino fue hecha por un arquitecto amigo.
6. Los chicos y las chicas se divierten en el patio durante el recreo.
7. Los cantantes de cumbia aparecen en la tele porque ganan dinero.
8. El gato, que siempre aparece en mi casa, camina lento.
9. Batman es mejor que Superman.
10. Si sabía lo que me iba a pasar, no habría viajado a Ghana con la Fragata
-27-
Gratia, ae f. “gracia” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Doctrina, ae f. “doctrina” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Petra, ae f. “piedra” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Espitula, ae f. “carta” Singular
Plural
Venia, ae f. “permiso” Singular
Plural
Spina, ae f. “espina” Singular
Plural
-28-
Turba, ae f. “muchedumbre” Singular Plural N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Via, ae f. “camino” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Nauta, ae m. “marinero” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Porta, ae f. “puerta” Singular
Plural
Navicula, ae f. “bote” Singular
Plural
Fama, ae f. “reputación” Singular
Plural
-29-
Magus, i m. “mago” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Discipulus, i m. “discípulo” Singular Plural N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Votum, i n. “voto” Singular
Modium, ii n. “celemín” Singular
Plural
Debitum, i n. “deuda” Singular
Plural
Principium, ii n. “principio” Singular Plural
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
-30-
Dominus, i m. “señor” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Magister, tri m. “maestro” Singular Plural N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Amicus, i m. “amigo” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Liber, bri m. “libro” Singular
Plural
Hortus, i m. “jardín” Singular
Plural
Verbum, i n. “palabra” Singular
Plural
-31-
* Identificar -del siguiente texto- el caso, género y número de las palabras latinas subrayadas: [1º y 2º declinación]
Aliam parabolam proposuit eis dicens: “Simile est regnum caelorum grano sinapis, quod accipiens homo seminavit in agro suo.”
Et statim iussit discipulos ascendere in naviculam et praecedere eum trans fretum, donec dimitteret turbas. Et dimissis turbis, ascendit in montem solus orare. Vespere autem facto, solus erat ibi. Navicula autem iam multis stadiis a terra distabat, fluctibus iactata; erat enim contrarius ventus. Quarta autem vigilia noctis venit ad eos ambulans supra mare. Discipuli autem, videntes eum supra mare ambulantem, turbati sunt dicentes: “Phantasma est ”, et prae timore clamaverunt.
Sustantivo
Caso
Género
Número
parabolam regnum caelorum grano agro discipulos naviculam fretum turbas turbis Navicula stadiis terra ventus vigilia Discipuli
-32-
Sanitas, -atis f. “salud” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Bonitas, -atis m. “bondad” Singular Plural N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Carcer, -ris m. “cárcel” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Simon, -nis m. “Simón” Singular
Plural
Cantio, -onis f. “canción” Singular
Plural
Conditor, -ris m. “creador” Singular
Plural
-33-
Confabulatio, -onis f. “conversación” Singular Plural
Ubertas, -atis f. “fecundidad” Singular Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Seges, -getis f. “mies” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Plebs, -bis f. “plebe” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Lumen, -inis n. “luz” Singular
Plural
Calcar, -aris n. “espuela” Singular
Plural
-34-
* Identificar -del siguiente texto- el caso, género y número de las palabras latinas subrayadas: [3º declinación]
Et praedicabitur hoc evangelium regni in universo orbe in testimonium omnibus gentibus; et tunc veniet consummatio. Cum ergo videritis abominationem desolationis, quae dicta est a Daniele propheta, stantem in loco sancto, qui legit, intellegat: tunc qui in Iudaea sunt, fugiant ad montes; qui in tecto, non descendat tollere aliquid de domo sua; et, qui in agro, non revertatur tollere pallium suum. Vae autem praegnantibus et nutrientibus in illis diebus! Orate autem, ut non fiat fuga vestra hieme vel sabbato: erit enim tunc tribulatio magna, qualis non fuit ab initio mundi usque modo neque fiet. Et nisi breviati fuissent dies illi, non fieret salva omnis caro; sed propter electos breviabuntur dies illi. Tunc si quis vobis dixerit: “Ecce hic Christus” aut: “Hic”, nolite credere. Surgent enim pseudochristi et pseudoprophetae et dabunt signa magna et prodigia, ita ut in errorem inducantur, si fieri potest, etiam electi. Ecce praedixi vobis. Si ergo dixerint vobis: “Ecce in deserto est”, nolite exire; “Ecce in penetralibus”, nolite credere; sicut enim fulgur exit ab oriente et paret usque in occidentem, ita erit adventus Filii hominis. Ubicumque fuerit corpus, illuc congregabuntur aquilae. Statim autem post tribulationem dierum illorum, sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum, et stellae cadent de caelo, et virtutes caelorum commovebuntur.
Sustantivo
Caso
Género
Número
gentibus consummatio abominationem desolationis montes hieme tribulatio errorem oriente occidentem sol lumen virtutes
-35-
Uter vetus “odre viejo” Singular
Plural
Arbor bona “buen árbol” Singular
Plural
Cor mundus “corazón limpio” Singular
Plural
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
-36-
Fructus dignus “fruto digno” Singular
Plural
Magnus virtus “gran virtud” Singular
Plural
Puella saltica “niña bailarina” Singular
Plural
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
-37-
Omnis ars “todo arte” Singular
Plural
Lingua mendax “lengua mentirosa” Singular
Plural
Canis viridis “perro verde” Singular
Plural
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
-38-
Servus fidelis “siervo fiel” Singular
Plural
Corpus caelestis “cuerpo celestial” Singular
Plural
Virgo prudens “virgen prudente” Singular
Plural
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
-39-
* Identificar -del siguiente texto- el tiempo y la persona del verbo en los casos subrayados:
y sus compuestos,
Omnia ergo, quaecumque vultis ut faciant vobis homines, ita et vos facite eis; haec est enim Lex et Prophetae. Intrate per angustam portam, quia lata porta et spatiosa via, quae ducit ad perditionem, et multi sunt, qui intrant per eam; quam angusta porta et arta via, quae ducit ad vitam, et pauci sunt, qui inveniunt eam! (…) Omnis ergo, qui audit verba mea haec et facit ea, assimilabitur viro sapienti, qui aedificavit domum suam supra petram. Et descendit pluvia, et venerunt flumina, et flaverunt venti et irruerunt in domum illam, et non cecidit; fundata enim erat supra petram. Et omnis, qui audit verba mea haec et non facit ea, similis erit viro stulto, qui aedificavit domum suam supra arenam. Et descendit pluvia, et venerunt flumina, et flaverunt venti et irruerunt in domum illam, et cecidit, et fuit ruina eius magna ”. Auditis autem his, discipuli mirabantur valde dicentes: “ Quis ergo poterit salvus esse? … neque per caput tuum iuraveris, quia non potes unum capillum album facere aut nigrum. … non potestis Deo servire et mammonae. Et nemo poterat respondere ei verbum, neque ausus fuit quisquam ex illa die eum amplius interrogare. Hic dixit: “Possum destruere templum Dei et post triduum aedificare illud”. Persona
Tiempo
Traducción
est sunt erat erit fuit poterit potes potestis poterat
-40-
Domus, us f. “casa” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Veru, us n. “dardo” Singular
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
Dies, -ei f. y m. “día” Singular
Casus, us, m. “suceso” Singular
Plural
Versus, us m. “hilera” Singular
Plural
Apostolatus, us m. “apostolado” Singular Plural
Plural
N
N
V
V
Ac
Ac
G
G
D
D
Ab
Ab
-41-
* Marcar con un círculo las conjunciones coordinantes y su especie:
Et egressus Iesus de templo ibat, et accesserunt discipuli eius, ut ostenderent ei aedificationes templi; ipse autem respondens dixit eis: “ Non videtis haec omnia? Amen dico vobis: Non relinquetur hic lapis super lapidem, qui non destruetur ”. Sedente autem eo super montem Oliveti, accesserunt ad eum discipuli secreto dicentes: “ Dic nobis: Quando haec erunt, et quod signum adventus tui et consummationis saeculi? ”. Et respondens Iesus dixit eis: “ Videte, ne quis vos seducat. Multi enim venient in nomine meo dicentes: “Ego sum Christus”, et multos seducent. Audituri enim estis proelia et opiniones proeliorum. Videte, ne turbemini; oportet enim fieri, sed nondum est finis. Consurget enim gens in gentem, et regnum in regnum, et erunt fames et terrae motus per loca; haec autem omnia initia sunt dolorum. Tunc tradent vos in tribulationem et occident vos, et eritis odio omnibus gentibus propter nomen meum. Et tunc scandalizabuntur multi et invicem tradent et odio habebunt invicem; et multi pseudoprophetae surgent et seducent multos. Et, quoniam abundavit iniquitas, refrigescet caritas multorum; qui autem permanserit usque in finem, hic salvus erit. Et praedicabitur hoc evangelium regni in universo orbe in testimonium omnibus gentibus; et tunc veniet consummatio. Cum ergo videritis abominationem desolationis, quae dicta est a Daniele propheta, stantem in loco sancto, qui legit, intellegat: tunc qui in Iudaea sunt, fugiant ad montes; qui in tecto, non descendat tollere aliquid de domo sua; et, qui in agro, non revertatur tollere pallium suum. Vae autem praegnantibus et nutrientibus in illis diebus! Orate autem, ut non fiat fuga vestra hieme vel sabbato: erit enim tunc tribulatio magna, qualis non fuit ab initio mundi usque modo neque fiet. Et nisi breviati fuissent dies illi, non fieret salva omnis caro; sed propter electos breviabuntur dies illi. Tunc si quis vobis dixerit: “Ecce hic Christus” aut: “Hic”, nolite credere. Surgent enim pseudochristi et pseudoprophetae et dabunt signa magna et prodigia, ita ut in errorem inducantur, si fieri potest, etiam electi. Ecce praedixi vobis. Si ergo dixerint vobis: “Ecce in deserto est”, nolite exire; “Ecce in penetralibus”, nolite credere; sicut enim fulgur exit ab oriente et paret usque in occidentem, ita erit adventus Filii hominis. Ubicumque fuerit corpus, illuc congregabuntur aquilae. Statim autem post tribulationem dierum illorum, sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum, et stellae cadent de caelo, et virtutes caelorum commovebuntur. -42-
* Identificar -del siguiente texto- el tiempo y la persona de los verbos latinos subrayados:
Et ecce leprosus veniens adorabat eum dicens: “ Domine, si vis, potes me mundare ”. Et extendens manum, tetigit eum dicens: “ Volo, mundare! ”; et confestim mundata est lepra eius. Et ait illi Iesus: “ Vide, nemini dixeris; sed vade, ostende te sacerdoti et offer munus, quod praecepit Moyses, in testimonium illis ” Cum autem introisset Capharnaum, accessit ad eum centurio rogans eum et dicens: “ Domine, puer meus iacet in domo paralyticus et male torquetur ”. Et ait illi: “ Ego veniam et curabo eum ”. Et respondens centurio ait: “Domine, non sum dignus, ut intres sub tectum meum, sed tantum dic verbo, et sanabitur puer meus. Nam et ego homo sum sub potestate, habens sub me milites, et dico huic: “Vade”, et vadit; et alii: “Veni”, et venit; et servo meo: “Fac hoc”, et facit”. Audiens autem Iesus, miratus est et sequentibus se dixit: “Amen dico vobis: Apud nullum inveni tantam fidem in Israel! Dico autem vobis quod multi ab oriente et occidente venient et recumbent cum Abraham et Isaac et Iacob in regno caelorum; filii autem regni eicientur in tenebras exteriores: ibi erit fletus et stridor dentium ”. Et dixit Iesus centurioni: “ Vade; sicut credidisti, fiat tibi ”. Et sanatus est puer in hora illa.
Verbo
Persona
Tiempo
Traducción
Verbo
adorabat
dico
mundare
vadit
tetigit
venit
Volo
facit
ait
dixit
dixeris
inveni
praecepit
recumbent
iacet
erit
veniam
credidisti
curabo
sum
Persona
Tiempo
Traducción
-43-
* Identificar -del siguiente texto- el tiempo y la persona de los verbos latinos subrayados:
Sero autem post sabbatum, cum illucesceret in primam sabbati, venit Maria Magdalene et altera Maria videre sepulcrum. Et ecce terrae motus factus est magnus: angelus enim Domini descendit de caelo et accedens revolvit lapidem et sedebat super eum. Erat autem aspectus eius sicut fulgur, et vestimentum eius candidum sicut nix. Prae timore autem eius exterriti sunt custodes et facti sunt velut mortui. Respondens autem angelus dixit mulieribus: “ Nolite timere vos! Scio enim quod Iesum, qui crucifixus est, quaeritis. Non est hic: surrexit enim, sicut dixit. Venite, videte locum, ubi positus erat. Et cito euntes dicite discipulis eius: “Surrexit a mortuis et ecce praecedit vos in Galilaeam; ibi eum videbitis”. Ecce dixi vobis ”. Et exeuntes cito de monumento cum timore et magno gaudio cucurrerunt nuntiare discipulis eius. Et ecce Iesus occurrit illis dicens: “ Avete ”. Illae autem accesserunt et tenuerunt pedes eius et adoraverunt eum. Tunc ait illis Iesus: “ Nolite timere; ite, nuntiate fratribus meis, ut eant in Galilaeam et ibi me videbunt ”. Quae cum abiissent, ecce quidam de custodia venerunt in civitatem et nuntiaverunt principibus sacerdotum omnia, quae facta fuerant. Et congregati cum senioribus, consilio accepto, pecuniam copiosam dederunt militibus dicentes: “ Dicite: “Discipuli eius nocte venerunt et furati sunt eum, nobis dormientibus”. Et si hoc auditum fuerit a praeside, nos suadebimus ei et securos vos faciemus ”. At illi, accepta pecunia, fecerunt, sicut erant docti. Et divulgatum est verbum istud apud Iudaeos usque in hodiernum diem. Undecim autem discipuli abierunt in Galilaeam, in montem ubi constituerat illis Iesus, et videntes eum adoraverunt; quidam autem dubitaverunt. Et accedens Iesus locutus est eis dicens: “ Data est mihi omnis potestas in caelo et in terra. Euntes ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, docentes eos servare omnia, quaecumque mandavi vobis. Et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi ”. Verbo
Persona
Tiempo
Traducción
Verbo
videre
videbitis
descendit
cucurrerunt
revolvit
occurrit
sedebat
accesserunt
Erat
tenuerunt
timere
eant
Scio
suadebimus
quaeritis
faciemus
surrexit
constituerat
praecedit
sum
Persona
Tiempo
Traducción
-44-
* Traducir los siguientes complementos formados por preposiciones: - Consilium inierunt omnes principes sacerdotum et seniores populi adversus Iesum.
- Ambulans autem iuxta mare Galilaeae, vidit duos fratres, Simonem et Andream.
- Tunc tetigit oculos eorum dicens: “Secundum fidem vestram fiat vobis”.
- Viri Ninevitae surgent in iudicio cum generatione ista et condemnabunt eam.
- Aut quam dabit homo commutationem pro anima sua?
- At ille negavit coram omnibus dicens: “ Nescio quid dicis! ”.
- Sciebat enim quod per invidiam tradidissent eum.
- Non potest civitas abscondi supra montem posita.
- Igitur ex fructibus eorum cognoscetis eos.
- Omnis arbor, quae non facit fructum bonum, exciditur et in ignem mittitur.
- “Domine, non sum dignus, ut intres sub tectum meum”.
- Qui autem permanserit usque in finem, hic salvus erit.
- De die autem illa et hora nemo scit, neque angeli caelorum neque Filius, nisi Pater solus.
-45-
* Indicar caso, género y número de los siguientes pronombres subrayados en el texto:
Venit autem Iesus in partes Caesareae Philippi et interrogabat discipulos suos dicens: “Quem dicunt homines esse Filium hominis?”. At illi dixerunt: “ Alii Ioannem Baptistam, alii autem Eliam, alii vero Ieremiam, aut unum ex prophetis ”. Dicit illis: “ Vos autem quem me esse dicitis? ”. Respondens Simon Petrus dixit: “ Tu es Christus, Filius Dei vivi ”. Respondens autem Iesus dixit ei: “ Beatus es, Simon Bariona, quia caro et sanguis non revelavit tibi sed Pater meus, qui in caelis est. Et ego dico tibi: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam; et portae inferi non praevalebunt adversum eam. Tibi dabo claves regni caelorum; et quodcumque ligaveris super terram, erit ligatum in caelis, et quodcumque solveris super terram, erit solutum in caelis ”. Tunc praecepit discipulis, ut nemini dicerent quia ipse esset Christus. Exinde coepit Iesus ostendere discipulis suis quia oporteret eum ire Hierosolymam et multa pati a senioribus et principibus sacerdotum et scribis et occidi et tertia die resurgere. Et assumens eum Petrus coepit increpare illum dicens: “ Absit a te, Domine; non erit tibi hoc ”. Qui conversus dixit Petro: “ Vade post me, Satana! Scandalum es mihi, quia non sapis ea, quae Dei sunt, sed ea, quae hominum! ”. Tunc Iesus dixit discipulis suis: “ Si quis vult post me venire, abneget semetipsum et tollat crucem suam et sequatur me. Qui enim voluerit animam suam salvam facere, perdet eam; qui autem perdiderit animam suam propter me, inveniet eam. Quid enim prodest homini, si mundum universum lucretur, animae vero suae detrimentum patiatur? Aut quam dabit homo commutationem pro anima sua? Filius enim hominis venturus est in gloria Patris sui cum angelis suis, et tunc reddet unicuique secundum opus eius. Amen dico vobis: Sunt quidam de hic stantibus, qui non gustabunt mortem, donec videant Filium hominis venientem in regno suo ”. Caso
Género
Número
Caso
illi
ea
Alii
illum
illis
te
me
eius
Tu
hic
Género
Número
ei tibi ego eam eum hoc
-46-
* Traducir las siguientes oraciones con dativo posesivo: -
Hasta est puero.
-
Caesari multi inimici erant.
-
Patri est domus.
-
Quinque filii nobis sunt.
-
Mihi nomen est Paulus.
-
Non omnibus idem mos est.
-
Mihi amicitia est cum Petro.
-
Est igitur homini cum Deo similitudo.
-
Sunt mihi bis septem nymphae.
* Indicar en palabras latinas y luego transcribir en cifras romanas: - 29: - 69: - 118: - 722: - 2013: * Traducir: - Libro III: - Capítulo V: - el año 248: - 28 estrellas:
-47-
* Textos del evangelio de Mateo para traducir:
1. Et ascendit in naviculam, transfretavit et venit in civitatem suam. Et ecce offerebant ei paralyticum iacentem in lecto. Et vidit Iesus fidem illorum, et dixit paralytico: “fili, remitto peccata tua ”.
2. Tunc tetigit oculos eorum dicens: “Secundum fidem vestram fiat vobis”.
3. Pharisaei autem dicebant: “ In principe daemoniorum eicit daemones ”.
4. Et circumibat Iesus civitates omnes et castella, docebat in synagogis eorum et praedicabat evangelium regni et curabat omnem languorem et omnem infirmitatem.
5. Tunc dicit discipulis suis: “ Messis quidem multa, operarii autem pauci”.
6. Et convocatis Duodecim discipulis suis, dedit illis potestatem spirituum immundorum, ut eicerent eos et curarent omnem languorem et omnem infirmitatem.
7. Tradet autem frater fratrem in mortem, et pater filium; et insurgent filii in parentes et morte eos afficient.
8. Non est discipulus super magistrum nec servus super dominum suum.
9. Veni enim separare hominem adversus patrem suum et filiam adversus matrem suam et nurum adversus socrum suam: et inimici hominis domestici eius.
10. “Iugum enim meum suave, et onus meum leve est”.
11. In illo tempore abiit Iesus sabbatis per sata; discipuli autem eius esurierunt et coeperunt vellere spicas et manducare.
-48-