FACULTAD DE CIENCIAS MÉDICAS ESCUELA PROFESIONAL DE OBSTETRICIA “NUTRICION EN LA GESTANTE” CURSO: SALUD MAT MATERNO INFANTIL INFANTIL CICLO: IV AUTORES: • • • • • •
Abanto Mendoza Ma!"a C#a$d%a Ca#de!&n S'n()ez Gab!%e#a E*te+an, C$!%na-be P.!ez /e%#a Leon%#a De#ao Ve!0a!a /at%a Ot%n%ano Le&n E1e#,n 2anet) Ro3a* Sa#da4a S$3e, E*te+an"a
ASESOR: MG5 MERIS ABIGAIL DIA6 VARGAS TRU2ILLO 7 PERU 898
i.
EPÍGRAFE:
Cuando una mujer se rinde, es porque ha vencido. ALDO CAMAROTA CAMAROTA
%%5
DEDICATORIA ~ 2 ~
En ;!%-e! #$0a! a D%o* ;o! )abe!no* ;e!-%t%do ##e0a! )a*ta e*te ;$nto , )abe!no* )abe!no* dado #a *a#$d , #a *at%*+a((%&n *at%*+a((%&n de )a(e! #a* (o*a* b%en ;o!<$e *ea-o* e# -anant%a# de 1%da , ;o! da!no* #o ne(e*a!%o ;a!a <$e *a#0a-o* ade#ante ade#ante d"a a d"a , ;ode! a*" #o0!a! #o0!a! n$e*t!o* ob3et%1o* ob3et%1o* ade-'* ade-'* de *$ %n+%n%ta bondad , a-o!5
A n$e*t!a* -ad!e* ;o! )abe!no* a;o,ado en todo -o-ento ;o! *$* (on*e3o* b!%ndado* *$* 1a#o!e* ;o! #a -ot%1a(%&n <$e no* )a ;e!-%t%do e# <$e *ea-o* ;e!*ona* de b%en ;e!o -'* <$e nada ;o! *$ %n+%n%to a-o!5 A n$e*t!o* ;ad!e* ;o! #o* e3e-;#o* de ;e!*e1e!an(%a , (on*tan(%a <$e #o (a!a(te!%zan , <$e no* )an %n+$ndado *%e-;!e ;o! e# 1a#o! -o*t!ado ;a!a <$e *a#0a-o* ade#ante , ;o! *$ a-o!5
A n$e*t!a -ae*t!a ;o! *$ 0!an a;o,o , -ot%1a(%&n ;a!a #a ($#-%na(%&n de# (%(#o (%(#o de n$e*t!o* n$e*t!o* e*t$d%o* e*t$d%o* ;!o+e*%ona#e* ;!o+e*%ona#e* ;o! ;o! *$ a;o,o o+!e(%do o+!e(%do en e*te t!aba3o t!aba3o ;o! )abe!no* t!an*-%t%do t!an*-%t%do #o* (ono(%-%ento* (ono(%-%ento* obten%do* obten%do* , )abe!no* ##e1ado ;a*o a ;a*o en n$e*t!o a;!end%za3e5
A toda* en (o-=n ,a <$e no* )e-o* a;o,ado -$t$a-ente en n$e*t!a +o!-a(%&n +o!-a(%&n ;!o+e*%ona# , <$e )a*ta a)o!a *e0$%-o* *%endo a-%0a* ;e*e a a#0$na* ad1e!*%dade* ;e!o <$e *%e-;!e )e-o* e*tado 3$nta* en #o* b$eno* , -a#o* -o-ento* de n$e*t!a* 1%da*5
> ;a!a +%na#%za! ded%(ado ;a!a toda* n$e*t!a* -ad!e* 0e*tante* #a* ($a#e* 1a#o!an , (on*%de!an #a %-;o!tan(%a de *$* 1%da* , de $n n$e1o *e! <$e (!e(e dent!o de *" -%*-a*5
%%%5
AGRADECIMIENTO ~ 3 ~
Pa!a ##e1a! a (abo e*te t!aba3o de %n1e*t%0a(%&n ne(e*%ta-o* !e($!*o* , -ed%o* +a(t%b#e* <$e no* ;e!-%tan #o0!a! n$e*t!o* ob3et%1o* e* ;o! e*o <$e a0!ade(e-o* a #a* *%0$%ente* ;e!*ona* <$e de a#0$na -ane!a no* a;o,a!on , a*" ;oda-o* !ea#%za! n$e*t!a -ono0!a+"a:
A n$e*t!o* ;ad!e* ;o! b!%nda!no* #o* !e($!*o* , -ed%o* e(on&-%(o* d$!ante e# ;!o(e*o de %n1e*t%0a(%&n? *$* 'n%-o* , a#%ento de (ada d"a ;a!a ;ode! *e0$%! ade#ante a ;e*a! de #a* ad1e!*%dade*5
A n$e*t!a do(ente de #a Un%1e!*%dad C.*a! Va##e3o ;o! %n(ent%1a! $n b$en ;!o(e*o ed$(at%1o -ed%ante #a %n1e*t%0a(%&n a;o,a!no* en #a e#abo!a(%&n de e*ta -ono0!a+"a , a*e*o!a!no*La ob*tet!a: -05 Me!%* Ab%0a%# D"az Va!0a*5
A n$e*t!a (a*a de e*t$d%o* ;o! b!%nda!no* e# *e!1%(%o de #a b%b#%ote(a , a*"
(onta! (on -ate!%a# b%b#%o0!'+%(o #a Un%1e!*%dad C.*a! Va##e3o.
%15
PRESENTACION: ~ 4 ~
La* a#$-na* de #a Un%1e!*%dad C.*a! Va##e3o de #a Fa($#tad de C%en(%a* M.d%(a* de# IV C%(#o de #a E*($e#a P!o+e*%ona# de Ob*tet!%(%a tene-o* e# a0!ado de ;!e*enta! e*te t!aba3o -ono0!'+%(o t%t$#ado “N$t!%(%&n en #a 0e*ta(%&n” donde *e ;#a*-a ;!%n(%;a#-ente #a ;!ob#e-'t%(a <$e a(t$a#-ente *e 1%1e (on !e*;e(to a #a a#%-enta(%&n <$e ##e1a #a 0e*tante d$!ante e*ta eta;a tan %-;o!tante , d%1e!*o* a*;e(to* *ob!e e*te te-a5 E*;e!a-o* <$e *ea de *$ %nte!.* , a0!ado5
ÍNDICE: ~ 5 ~
%5 %%5 %%%5 %15 15
EP@GRAFE DEDICATORIA AGRADECIMIENTO PRESENTACION INTRODUCCION
CAP@TULO I: FISIOLOGIA55 5 E# e*tado n$t!%(%ona# en e# e-ba!azo8 58 La ada;ta(%&n +%*%o#&0%(a a #a n$e1a *%t$a(%&n558 CAPITULO II: NECESIDADES NUTRICIONALES DE LA GESTANTE 85 Ene!0%a55 858 Ma(!on$t!%ente* 85H V%ta-%na*55 85H5 L%;o*o#$b#e*555 85H58 J%d!o*o#$b#e*589 85 M%ne!a#e*558988 85 Tab#a* !e*$-en588 855 In0e*ta !e(o-endada de n$t!%ente*88 8558 Ne(e*%dade* de #a -$3e! 0e*tante ;o! t!%-e*t!e*888H CAPITULO III: PRECAUSIONES DURANTE EL EMBARA6O558H8 H5 S$;#e-enta(%&n de #a d%eta55588 H58 Pa$ta* ;a!a #a* 1e0eta!%ana*5588 H5H A,$no8 H5 Med%(a-ento* , -e0a1%ta-%note!a;%a58 H5 P%(a58 H5 A#(o)o# taba(o , ot!a* d!o0a*5588 CAPITULO IV: GUIA PRKCTICA TABLAS > MENUS58 5 Ra(%one* t%;o588 58 Men= t%;o <$e ;$eden o!%enta! en e# d%*e4o de d%eta*558 5H P!o;o!(%&n ent!e d%+e!ente* 0!$;o* de a#%-ento*5H9 1%5 1%%5
CONCLUSIONES REFERENCIAS BIBLIOGRAFICAS
v.
INTRODUCCIÓN:
E# e-ba!azo (on*t%t$,e $na de #a* eta;a* de -a,o! 1$#ne!ab%#%dad n$t!%(%ona# en #a 1%da de #a -$3e!5 Una eta;a +$nda-enta# en #a 1%da de# *e! )$-ano e* *$ ;e!"odo de +o!-a(%&n dent!o de# 1%ent!e -ate!no .;o(a d$!ante #a ($a# *e %n%(%a e# de*a!!o##o de #a* ~ 6 ~
(a!a(te!"*t%(a* +"*%(a* , -enta#e* de# %nd%1%d$o de -ane!a <$e ($a#<$%e! de+%(%en(%a en e*e ;!o(e*o de +o!-a(%&n *e 1e!' !e+#e3ada en #a 1%da +$t$!a5 Po! e##o e* de 1%ta# %-;o!tan(%a ;!o;o!(%ona! a #a -ad!e todo* #o* !e($!*o* ne(e*a!%o* , e# a-b%ente ade($ado ;a!a e# (!e(%-%ento , de*a!!o##o de# n%4o d$!ante #a 0e*ta(%&n5 A*" *ab!e-o* <$e e* -$, %-;o!tante #a n$t!%(%&n -ate!na ;$e*to <$e d$!ante e# e-ba!azo #o* !e<$e!%-%ento* n$t!%(%ona#e* a$-entan *%0n%+%(at%1a-ente5 D$!ante #a* d%+e!ente* eta;a* de# de*a!!o##o +eta# #a* e%0en(%a* de n$t!%ente* *e 1en %n(!e-entada* , +%na#-ente *e (on*$-%!'n -'* e#e-ento* de #o* <$e *e $t%#%zan no!-a#-ente5 S%n e-b!a0o e* ;o*%b#e <$e *e ne(e*%te )a*ta $n 89ad%(%ona# de a#%-ento* d$!ante e# e-ba!azo5 EL )%e!!o #a* ;!ote"na* e# (a#(%o , #a* 1%ta-%na* *on +$nda-enta#e* en e*to* -o-ento* La de*n$t!%(%&n -ate!na ;!e0e*ta(%ona# o d$!ante e# e-ba!azo *e a*o(%a $n -a,o! !%e*0o de -o!b%-o!ta#%dad %n+ant%# en tanto <$e #a obe*%dad ta-b%.n (on*t%t$,e $n +a(to! %-;o!tante de !%e*0o a# a$-enta! a#0$na* ;ato#o0"a* de# e-ba!azo #a ;!o;o!(%&n de n%4o* -a(!o*&-%(o* , ;o! e*e -e(an%*-o #a* d%*to*%a* , (o-;#%(a(%one* de# ;a!to5 Lo* (on*e3o* n$t!%(%ona#e* ;a!a #a -$3e! e-ba!azada )an 1a!%ado (on e# t%e-;o5 Ante!%o!-ente #a* -$3e!e* e!an e*t%-$#ada* a tene! -ode*to* %n(!e-ento* de ;e*o d$!ante #a 0e*ta(%&n , a (on*$-%! d%eta* )%;o(a#&!%(a*5 En ot!o* -o-ento* +$e!on %n(ent%1ada* a “(o-e! ;o! do*” #o <$e (ont!%b$,& a 0anan(%a* de ;e*o e(e*%1a* (on -a,o! ;ato#o0"a -ate!na , +eta#5 Jo, (o-;!ende-o* -e3o! #a* ne(e*%dade* n$t!%(%ona#e* d$!ante e# e-ba!azo , e# !o# de #o* d%+e!ente* n$t!%ente* e*;e("+%(o* en e*ta eta;a de #a 1%da5 E# de*a+"o de #o* ;!o+e*%ona#e* de #a *a#$d e* a,$da! a e*tab#e(e! (ond$(ta* *a#$dab#e* (on !e#a(%&n a a#%-enta(%&n , a(t%1%dad +"*%(a , ;!e1en%! #a e;o*%(%&n a *$*tan(%a* t&%(a* d$!ante todo e# (%(#o 1%ta# , en +o!-a -$, ;!%o!%ta!%a d$!ante e# e-ba!azo ;e!"odo de -'%-a 1$#ne!ab%#%dad5
I.
FISIOLOGIA
~ 7 ~
I-;o!tan(%a de# e*tado n$t!%(%ona# E*t' -'* <$e de-o*t!ado <$e #a *%t$a(%&n de -a#n$t!%(%&n a0$da %-;%de #a o1$#a(%&n de +o!-a <$e e* %-;o*%b#e #a +e($nda(%&n5 Un (a*o -$, +!e($ente de a-eno!!ea ;.!d%da de #a -en*t!$a(%&n o($!!e ent!e #a ;ob#a(%&n +e-en%na <$e *$+!e ano!e%a t!a*to!no de #a a#%-enta(%&n ;!o1o(ada ;o! $na ob*e*%&n ;o! #a +%0$!a , #a ;o*%b#e 0anan(%a de ;e*o #o <$e (on##e1a $na *%t$a(%&n de a,$no 1o#$nta!%o -anten%da en e# t%e-;o5 Ca*o* *%-%#a!e* *e ;!od$(en (o-o (on*e($en(%a de #a ;!'(t%(a e(e*%1a de e3e!(%(%o +"*%(o 0%-na*ta* de .#%te o at#eta* en 0ene!a# <$e *e *o-eten a d%eta* -$, !e*t!%(t%1a* en a#0$no* n$t!%ente*5 S%t$a(%one* de ;!e(a!%edad *o(%oe(on&-%(a (on *$(e*o* de )a-b!e -anten%da ta-b%.n ;$eden o(a*%ona! #a ;.!d%da de #a -en*t!$a(%&n5 Ot!o* (a*o* de -a#n$t!%(%&n 0ene!a#-ente !e#a(%onada* (on #a -a#a ;!'(t%(a a#%-enta!%a no a#(anzan e# n%1e# de 0!a1edad *$+%(%ente ;a!a %-;ed%! #a (on(e;(%&n ;e!o *" %n+#$,e en e# de*a!!o##o +eta# (on a#te!a(%one* -a#+o!-a(%one* , en o(a*%one* ;$ede ##e0a! a ;!o1o(a! abo!to*5 En ($a#<$%e! (a*o e* e1%dente <$e #a a#%-enta(%&n , #a 0e*ta(%&n e*t'n -$, #%0ada* en e# ($!*o de $n e-ba!azo no!-a#5 De*de e# (o-%enzo de# e-ba!azo #a -$3e! de-anda ab$ndan(%a de a#%-ento*5 E*te )e()o *e deno-%na )%;e!+a0%a , *$e#e d$!a! #o* do* ;!%-e!o*te!(%o* de #a 0e*ta(%&na1e(e* en #a* ;!%-e!a* *e-ana* , deb%do ;!obab#e-ente a #a *en*a(%&n de -a#e*ta! #a %n0e*ta d%*-%n$,e (on #o <$e *e %n%(%a e# ;!o(e*o dea($-$#a(%&n de !e*e!1a* ene!0.t%(a*5 E* -$, %-;o!tante <$e #a !e*e!1a de ene!0"a *e ##e1e a (abo de $na +o!-a n$t!%(%ona#-ente ade($ada ;a!a (o-;en*a! #a* ne(e*%dade* -ad!e)%3o , a*" e1%ta! *%t$a(%one* <$e ;$edan a#te!a! e# no!-a# de*a!!o##o de $n e-ba!azo5 > de <$e e*to *ea a*" *e o($;an #a* d%+e!ente* ada;ta(%one* -etab%(a* , +%*%o#&0%(a* ;!o;%a* de #a 0e*ta(%&n5 De todo e*to *e de*;!ende <$e d$!ante e# e-ba!azo #a a#%-enta(%&n no *e debe de3a! de #ado ,a <$e $na -a#a n$t!%(%&n no bene+%(%a a nad%e5 No ob*tante )a, o;%n%one* ;a!a todo* #o* 0$*to* %n(#$%da #a <$e *o*t%ene <$e e# e+e(to de $n de+%(%ente e*tado n$t!%(%ona# d$!ante e# e-ba!azo *o a+e(ta a# ;e*o de# +eto en e# -o-ento de# na(%-%ento5 En *ent%do (ont!a!%o )a, %n1e*t%0a(%one* <$e de-$e*t!an <$e #a (a!en(%a
~ 8 ~
en dete!-%nada* 1%ta-%na* , *ob!e todo en '(%do +%(o *" <$e t%ene %-;a(to *ob!e e# de*a!!o##o de -a#+o!-a(%one* (on0.n%ta* de# t$bo ne$!a#5
I.1 EL ESTADO NUTRICIONAL EN EL EMBARAZO C&-o *e *abe *% e# e*tado n$t!%(%ona# e* ade($ado o noQ $e $n b$en e*tado n$t!%(%ona# e* %-;o!tante ;a!a $n &;t%-o de*a!!o##o de e-ba!azo )a <$edado ;atente en e# e;"0!a+e ante!%o! %-;o!tan(%a de# e*tado n$t!%(%ona# ;o! #o tanto e# (ont!o# , *e0$%-%ento de# e*tado n$t!%(%ona# de #a -$3e! d$!ante #a 0e*ta(%&n ta-b%.n5 $%.n (ont!o#a e# e*tado n$t!%(%ona#Q Jab%t$a#-ente e# en(a!0ado de# (ont!o# n$t!%(%ona# e* e# e*;e(%a#%*ta en n$t!%(%&n endo(!%non$t!%o0o , e# n=-e!o de 1%*%ta* d$!ante $n e-ba!azo no!-a# *$e#e *e! de $na 1ez ;o! t!%-e*t!e5 E# e*;e(%a#%*ta debe 1a!%a! #a ;a$ta *% )a, !azone* (#"n%(a* <$e #o 3$*t%+%(an5 C&-o *e (ont!o#aQ Lo ;!%-e!o <$e )a(e e# e*;e(%a#%*ta en n$t!%(%&n e* #a )%*to!%a de #a 0e*tante5 E*ta )%*to!%a *e !ea#%za en #a ;!%-e!a 1%*%ta a# -.d%(o , a# +%na# de #a -%*-a .*te t%ene <$e (ono(e! #o* *%0$%ente* a*;e(to*: •
Ante(edente* +a-%#%a!e*
•
Edad
•
S%t$a(%&n *o(%oe(on&-%(a
•
Fa(to!e* <$e %n+#$,an en )'b%to* d%et.t%(o*: !e#%0%&n (o*t$-b!e* !aza555
•
Ante(edente* de en+e!-edad d!o0ad%((%&n taba<$%*-o555
•
Ot!o* +a(to!e*: (on*$-o de +'!-a(o* (on a*%d$%dad !e0"-ene* d%et.t%(o* et(5 ~ 9 ~
•
N=-e!o tota# de e-ba!azo* %nte!1a#o* ent!e e##o*
•
Re*$#tado de ante!%o!e* e-ba!azo*
•
En+e!-edade* (on0.n%ta* ,o -a#+o!-a(%one*
•
Ad-%n%*t!a(%&n ;!e1%a a# e-ba!azo de *$;#e-ento* 1%ta-"n%(o* $ ot!o t%;o de a#%-ento*
•
Po*%b#e* ;e!1e!*%one* de# a;et%to 0eo+a0%a , ot!o*
E# *%0$%ente ;a*o e* (ono(e! (o-o *e a#%-enta #a 0e*tante #o <$e *e (ono(e (o-o en($e*ta d%et.t%(a5 E* -$, %-;o!tante (ono(e! #a d%eta )ab%t$a# de #a 0e*tante5 E# ob3et%1o e* e*tab#e(e! *% ($-;#e (on #o* !e<$e!%-%ento* n$t!%(%ona#e* ;a!a #a 0e*ta(%&n o *% ;o! e# (ont!a!%o #a d%eta e* de+%(%ta!%a en a#0=no* -a(!o o -%(!o n$t!%ente*5 E*to *e *$e#e )a(e! -ed%ante $no* +o!-$#a!%o* de #o* <$e *e d%*;one en #a (on*$#ta de n$t!%(%&n en #o* <$e *e debe !e+#e3a! deta##ada-ente #a (o-%da de H d"a* (on*e($t%1o* *%endo $no de e##o* $n d"a de +%e*ta5 En e*te ;$nto e# ob3et%1o e* (ono(e! #a (ant%dad , (a#%dad de #o* a#%-ento* <$e *e to-an d%a!%a-ente (o-o *e d%*t!%b$,en d$!ante e# d"a *% *e *%0$e $na d%eta -od%+%(ada en a#0=n a*;e(to et(5 Po! =#t%-o *e debe )a(e! $n *e0$%-%ento de #o* (a-b%o* n$t!%(%ona#e*5 En (ada $na de #a* 1%*%ta* ;e!%&d%(a* <$e #a 0e*tante !ea#%za a #a (on*$#ta de# e*;e(%a#%*ta en n$t!%(%&n debe (o-enta! todo* #o* a*;e(to* <$e (on*%de!e ano!-a#e* o ;!e0$nta! ;o! a<$e##o* <$e d$da , <$e *e !e#a(%onan de $na $ ot!a +o!-a (on #a a#%-enta(%&n5 E* +!e($ente <$e *e den e;%*od%o* de e*t!e4%-%ento 0a*e* d%a!!ea* 1&-%to* a;eten(%a* o %na;eten(%a* ;o! dete!-%nado* a#%-ento* t!a*to!no* !e#a(%onado* (on e# abandono en #a d%eta de dete!-%nado* a#%-ento* , (o-e! ot!o* en e(e*o #o* anto3o* et(5 Ade-'* e# -.d%(o !ea#%za!' en #a ;!%-e!a 1%*%ta , en #a* *%0$%ente*: ~ 10 ~
Inspeccin !"sic# >a *e )a (o-entado 1e! ne(e*%dade* en 1%ta-%na* #a %-;o!tan(%a <$e t%ene -antene! n%1e#e* ade($ado* de 1%ta-%na* , -%ne!a#e* d$!ante #a 0e*ta(%&n5 M$()a* (a!en(%a* en e*to* -etabo#%to* *e ;$eden dete(ta! (on tan *o $na %n*;e((%&n o($#a! de# ;e#o en("a* ;o*%b#e* -an()a* en #a ;%e# ;%e# e*(a-o*a $4a* b#anda* o (on -an()a* , a 1e(e* <$eb!ad%za* #ab%o* (on 0!%eta* )e!%da* <$e no (%e!!an b%en , $n *%n +%n de *%0no* <$e a;o!tan -$()o* dato*5 S% de*de e# (o-%enzo de# e-ba!azo ,a *e (ono(e $na (a!en(%a e* -$()o -'* +'(%# !e*o#1e!#a o ;!o(ede! ade($ada-ente5 En e*te a;a!tado e# ob3et%1o e* d%a0no*t%(a! ;o*%b#e* e*tado* (a!en(%a#e*5
E$p%&'#cin !"sic# E# ob3et%1o de e*ta e;#o!a(%&n e* (ont!o#a! e# ;!o(e*o de 0anan(%a de ;e*o d$!ante e# e-ba!azo5 Uno de #o* !a*0o* -'* (a!a(te!"*t%(o* d$!ante e# e-ba!azo e* e# a$-ento de ;e*o , a$n<$e ;!obab#e-ente e* #a =n%(a *%t$a(%&n en #a 1%da de $na -$3e! en #a <$e .*ta no *e ;!eo($;a ;o! #o* %#o* *% <$e ;!eo($;a e# ;e*o a #o* -.d%(o* <$e ($%dan de e##a de# +eto , en de+%n%t%1a de <$e e# e-ba!azo ##e0$e a b$en t.!-%no5 La a(t%t$d (on !e*;e(to a #a 0anan(%a de ;e*o d$!ante e# e-ba!azo )a 1a!%ado -$()o en #o* =#t%-o* a4o*5 La -a,o! ;a!te de #o* e*t$d%o* (o!!obo!an <$e e# a$-ento de ;e*o d$!ante e# e-ba!azo *e !e#a(%ona (on $n a$-ento de ;e*o de# n%4o a# na(e! Nat%ona# Cente! +o! Jea#t) Stat%*t%(* ;e!o e# a$-ento de ;e*o debe *e! (ont!o#ado5 Se e*tab#e(e <$e #a 0anan(%a tota# de ;e*o en $n e-ba!azo no!-a# debe e*ta! ent!e 99 0 , 99 05 Pe!o e*ta (%+!a *e debe -od%+%(a! *e0=n e# ;e*o de #a -ad!e a# %n%(%o de #a 0e*ta(%&n5 Pa!a a<$e##a* <$e t%enen ba3o ;e*o a# %n%(%o *e !e(o-%enda $na 0anan(%a de 8 0 , 0 -%ent!a* <$e ;a!a #a* <$e t%enen *ob!e;e*o #a 0anan(%a !e(o-endada e* de a H 05
~ 11 ~
Toda* #a* e;#o!a(%one* ante!%o!e* deben %! a(o-;a4ada* de $na ana#"t%(a 0ene!a# (o-;#eta ba*ada en ;!$eba* b%o<$"-%(a* <$e ;e!-%ta (ono(e! e# e*tado +%*%o#&0%(o de #a 0e*tante , *$ ;!o0!e*%1a ade($a(%&n a #a *%t$a(%&n de e-ba!azo5 A# -eno* *e debe (ont!o#a!: •
P!ote"na* tota#e*
•
A#b=-%na en *an0!e
•
BUN en *an0!e #"<$%do* tota#e*
•
Co#e*te!o# tota#
•
G#$(o*a en *an0!e , o!%na
E# *e0$%-%ento de e*to* ;a!'-et!o* ;e!-%t%!' a# -.d%(o (ono(e! e# e*tado +%*%o#&0%(o de #a 0e*tante , *$ (a;a(%dad ;a!a ##e1a! a (abo e# e-ba!azo5 Ade-'* ot!a* dete!-%na(%one* !e#a(%onada* (on #a* 1%ta-%na* -%ne!a#e* et(5 ;e!-%ten de*($b!%! ;o*%b#e* e*tado* (a!en(%a#e*5
I.( LA ADAPTACION FISIOLOGICA A LA NUE)A SITUACION Una de #a* (a!a(te!"*t%(a* -'* *%0n%+%(at%1a* de $n e-ba!azo e* #a 0anan(%a de ;e*o5 E* de todo* (ono(%do <$e ($ando *e 0anan ent!e 8 , 0 de ;e*o *e *$+!en $na *e!%e de t!a*to!no* ;atente*: (an*an(%o d%+%($#tad a# !e*;%!a! d%+%($#tad ;a!a (a-%na! et(5 La d%*t!%b$(%&n de e*te a$-ento de ;e*o en e# o!0an%*-o de #a -ad!e *e -$e*t!a en e# 0!'+%(o de a# #ado5 Ta-b%.n *e ;!od$(en ot!a* a#te!a(%one* de (a!'(te! #atente <$e ta!dan -'* t%e-;o en *a#%! a #a #$z5 Po! e3e-;#o *e a#te!a #a +$n(%&n !ena# #a (a;a(%dad ;$#-ona! , e# !%t-o (a!d%a(o5 $. o($!!e d$!ante e# e-ba!azoQ
~ 12 ~
D$!ante e# e-ba!azo *e ;!od$(en $na *e!%e de ada;ta(%one* de# -etabo#%*-o toda* e##a* d%!%0%da* a $na -e3o! $t%#%za(%&n de #o* n$t!%ente* ;o! ;a!te de #a -ad!e , de# +eto5 La* ada;ta(%one* <$e *e ;!od$(en en e# o!0an%*-o de #a 0e*tante *on #a* *%0$%ente*: 5 Red$((%&n de# -etabo#%*-o ba*a#5 E* de(%! ;a!a #a -%*-a a(t%1%dad e# 0a*to e* -eno! <$e ante* de #a 0e*ta(%&n ;a!a de*;$.* %! no!-a#%z'ndo*e deb%do a# anabo#%*-o ;!o(e*o de (!ea(%&n de n$e1o* te3%do* e%*tente5 85 Ca;a(%dad de o%da! #o* '(%do* 0!a*o* en #o* te3%do* ;e!%+.!%(o* de +o!-a <$e a$-enta #a d%*;on%b%#%dad de 0#$(o*a , a-%no'(%do* ;a!a e# +eto , #o* te3%do* ;#a(enta!%o* *ob!e todo en e# te!(e! t!%-e*t!e eta;a de -a,o! de-anda n$t!%t%1a +eta#5 H5 Me(an%*-o ada;tat%1o de #a !e*e!1a ;!ote%(a en do* eta;a*: P!%-e!a eta;a anab%(a de !e*e!1a ;!ote%(a5 Se0$nda eta;a (atab%(a en #a <$e *e $t%#%zan #a* !e*e!1a* n%t!o0enada*5 5 Vo#$-en , (o-;o*%(%&n *an0$"neo*: E# 1o#$-en *an0$"neo *e e;ande en $n 9 #o <$e !ed$nda en $n de*(en*o en #o* n%1e#e* de )e-o0#ob%na a#b=-%na , 1%ta-%na* )%d!o*o#$b#e* -%ent!a* <$e a$-entan #a* #%;o*o#$b#e* , dete!-%nada* +!a((%one* #%;"d%(a*5 5 Ca!d%o1a*($#a!e* , ;$#-ona!e*: A$-enta #a e+%(a(%a de# %nte!(a-b%o de 0a* en #o* ;$#-one*5 S$e#e d%*-%n$%! #a ;!e*%&n a!te!%a# d$!ante #o* do* ;!%-e!o* t!%-e*t!e* de e-ba!azo deb%do a #a 1a*od%#ata(%&n5 Lo* !e<$e!%-%ento* de o"0eno a$-entan (on #o <$e a;a!e(e $na ne(e*%dad -a,o! de !e*;%!a!5 E# (o!az&n *$+!e $na #e1e )%;e!t!o+%a (a!d%a(a (on a$-ento de #a +!e($en(%a de# ;$#*o5 5 Ga*t!o%nte*t%na#e*: Se da $n a$-ento en #a (a;a(%dad de ab*o!(%&n %nte*t%na#5 P$eden a;a!e(e! 1&-%to* na$*ea*555 Ot!a* 1e(e* a$-enta e# a;et%to5 Son +!e($ente* #o* anto3o* #a* 1a!%a(%one* en #a* a;eten(%a* a#%-enta!%a*5 S$e#en a;a!e(e! *en*a(%one* de a!do! en e# e*t&-a0o5 ~ 13 ~
5 Rena#e*: Con e# a$-ento de# 1o#$-en *an0$"neo a$-enta #a 1e#o(%dad de +%#t!a(%&n de# 0#o-.!$#o ;e!o ;!obab#e-ente deb%do a #a a$*en(%a de ada;ta(%&n tota# )a, $na ;.!d%da ;o! o!%na de n$t!%ente* ;!ote"na* 1%ta-%na* et(5 <$e no *e da en no e-ba!azada*5
II. NECESIDADES NUTRICIONALES DE LA GESTANTE E* ne(e*a!%o $n -a,o! a;o!te n$t!%(%ona# d$!ante e# e-ba!azoQ Dete!-%na! #a* ne(e*%dade* , !e<$e!%-%ento* de n$t!%ente* en $na ;e!*ona no e* +'(%#5 E# -.todo -'* +%ab#e ;a!a )a(e! e*ta 1a#o!a(%&n (on*%*te en %nd$(%! $n d.+%(%t ba3o e*t!%(to (ont!o# -.d%(o , #$e0o a;o!ta! (ant%dade* de# n$t!%ente )a*ta (on*e0$%! e#e1a! #o* n%1e#e* a #o* no!-a#e* de# %nd%1%d$o5 E*te -.todo no ;a!e(e .t%(a-ente a(e;tab#e ;a!a #a ;ob#a(%&n 0e*tante5 De +o!-a <$e #o* !e<$e!%-%ento* , !e(o-enda(%one* *e )an e*tab#e(%do -ed%ante e*t%-a(%one* %nd%!e(ta*5 E* de(%! *e dete!-%nan #a* (a!en(%a* <$e a;a!e(en a #o #a!0o de# e-ba!azo , <$e *e e1%den(%an -ed%ante #a* (o-;!oba(%one* ana#"t%(a* de !$t%na5 Ade-'* *e a*$-e <$e #a (a;a(%dad de ab*o!(%&n , $t%#%za(%&n de n$t!%ente* *e -ant%ene (on*tante d$!ante todo e# ;e!%odo de 0e*ta(%&n #o <$e ;$ede no *e! (%e!to ;a!a a#0$no* n$t!%ente*5 Con e*ta* #%-%ta(%one* #a* !e(o-enda(%one* 0ene!a#e* en -a(!o , -%(!on$t!%ente* *e e;#%(an en #a* *%0$%ente* ;'0%na*:
(.1 NECESIDADES DE NUTRIENTES: ENERGÍA E# (o*te ene!0.t%(o d$!ante todo e# ;e!%odo de #a 0e*ta(%&n e*t' (a#($#ado ent!e 5999 , 95999 (a# #o <$e a$-enta #a* ne(e*%dade* en $na* 9 (a# d%a!%a* en e# ;!%-e! t!%-e*t!e de# e-ba!azo , en H9 (a# en #o* t!%-e*t!e* !e*tante*5 Pa!te de e*ta ene!0"a e* a#-a(enada en +o!-a de de;&*%to* de 0!a*a <$e (on*t%t$,en $n -e(an%*-o de ;!ote((%&n de# +eto +!ente a $n ;o*%b#e e*tado de d.+%(%t a# +%na# de #a
~ 14 ~
0e*ta(%&n o d$!ante #a #a(tan(%a5 A#0$no* e*t$d%o* e*tab#e(en d%()o (o*te ene!0.t%(o ad%(%ona# en 895999 (a# D$!n%n et a#5? ;o! #o <$e *o *e!"a ne(e*a!%o a$-enta! e# a;o!te ene!0.t%(o d$!ante #a* 9 =#t%-a* *e-ana* de e-ba!azo , en e# (a*o de <$e e%*t%e*e !ed$((%&n de #a a(t%1%dad +"*%(a no *e!"a ne(e*a!%o D$!n%n et a#5 55 La* !e(o-enda(%one* ;a!a EEUU de# a4o Nat%ona# Re*ea!() Co$n(%# a(on*e3an $n a;o!te %0$a# a# ante!%o! a# e-ba!azo d$!ante e# ;!%-e! t!%-e*t!e , $n %n(!e-ento de H99 (a# d%a!%a* d$!ante e# !e*to de #a 0e*ta(%&n #o <$e *%0n%+%(a $n a;o!te et!a de a;!o%-ada-ente 5999 (a# d$!ante todo e# e-ba!azo5 Pa!e(e !azonab#e , *e0=n e*ta d%*t!%b$(%&n de ne(e*%dade* debe !e(o-enda!*e (on(ent!a! e# *$;#e-ento ene!0.t%(o a# +%na# de# e-ba!azo ;e!o n$-e!o*o* e*t$d%o* -$e*t!an #a tenden(%a e*;ont'nea a (on*$-%! -a,o! (ant%dad de a#%-ento* en #a ;!%-e!a -%tad de# e-ba!azo , -antene!#a o %n(#$*o !ed$(%!#a ;o*te!%o!-ente5
(.( NECESIDADES DE NUTRIENTES: MACRONUTRIENTES P'&*e"n#s Son ne(e*a!%a* ;a!a e# de*a!!o##o de# +eto ;#a(enta a$-ento de# 1o#$-en *an0$"neo , (!e(%-%ento de e*t!$(t$!a* (o-o e# =te!o5 Se e*t%-a *$+%(%ente $n a;o!te ad%(%ona# de 0d"a d$!ante #a* =#t%-a* 8 *e-ana* ;a!a ($b!%! #a* de-anda* d$!ante e*ta eta;a5 E*te a;o!te *e ;$ede ($b!%! +'(%#-ente (on $n #%0e!o a$-ento *ob!e $na d%eta e<$%#%b!ada no!-a# a4ad%endo a;!o%-ada-ente $na !a(%&n -'* de (a!ne o e<$%1a#ente en #a d%eta d%a!%a5
+i,'#*&s ,e C#'-&n& Son (ono(%da* #a* *%t$a(%one* de )%;o0#$(e-%a d$!ante e# e-ba!azo *ob!e todo de*;$.* de ;e!%odo* de a,$no5 Se at!%b$,en a <$e #a 0#$(o*a e* $n (o-;$e*to <$e at!a1%e*a #a ;#a(enta (on -$()a e+%(a(%a , a$n<$e e# ;!o(e*o de 0#$(oneo0.ne*%* ;!od$((%&n de 0#$(o*a a ;a!t%! de #a* !e*e!1a* de 0!a*a a$-enta d$!ante #a 0e*ta(%&n no e* *$+%(%ente ;a!a (o-;en*a! #a t!an*+e!en(%a de 0#$(o*a a# +eto E5 ~ 15 ~
Je!!e!a M5A5 La*$n(%&n5 Ta-b%.n *e )a ob*e!1ado $na !e*%*ten(%a %n*$#"n%(a ;a!a e1%ta! $na !ed$((%&n a=n -a,o! de #a 0#$(e-%a <$e *e!"a -a# to#e!ada ;o! e# +eto5 E*ta *%t$a(%&n de d.+%(%t de 0#$(o*a *e ;$ede *o#$(%ona! (on $na b$ena d%*t!%b$(%&n de a#%-ento* !%(o* en (a!bo)%d!ato* en #a* d%+e!ente* (o-%da*5 Ve! G$"a ;!'(t%(a Ra(%one* t%;o5
L"pi,&s & '#s#s D$!ante e# e-ba!azo a$-entan #o* '(%do* 0!a*o* #%b!e* t!%0#%(.!%do* (o#e*te!o# tota# , +o*+o#";%do* deb%do a (a-b%o* en e# -etabo#%*-o de# )"0ado , de# te3%do ad%;o*o5 E*to (o%n(%de (on e#e1ada* ne(e*%dade* de e*to* n$t!%ente* ;a!a #a +o!-a(%&n de #a* -e-b!ana* (e#$#a!e* en e# +eto5 En #a ;!%-e!a -%tad de# e-ba!azo )a, $na tenden(%a a -a,o! (on*$-o de a#%-ento* !%(o* en (a!bo)%d!ato* , #";%do* <$e ;e!-%ten #a *"nte*%* , de;&*%to de 0!a*a5 En #a *e0$nda -%tad *e !ed$(e #a %n0e*ta de a#%-ento e%*te $na !e*%*ten(%a ;e!%+.!%(a a #a %n*$#%na , #o* (a-b%o* )o!-ona#e* +a1o!e(en #a $t%#%za(%&n de #a* 0!a*a* a($-$#ada*5
(./ NECESIDADES DE NUTRIENTES: )ITAMINAS (./.1 )ITAMINAS LIPOSOLUBLES )i*#0in# A'e*in&%2. E* ne(e*a!%a en -a,o! (ant%dad ;a!a e# de*a!!o##o +eta# #a +o!-a(%&n de# (a#o*t!o #a *"nte*%* de )o!-ona* #%0ada* a #a 0e*ta(%&n , #a (on*t%t$(%&n de de;&*%to* )e;'t%(o* ;a!a #a #a(tan(%a5 A$n<$e #o* n%1e#e* de !et%no# en e# ;#a*-a de #a* 0e*tante* d%*-%n$,en no *e (on*%de!a ;ato#&0%(o deb%do a <$e *e !e#a(%ona (on $na -a,o! a($-$#a(%&n en e# )"0ado5 F$ente*: V"*(e!a* de an%-a#e* ;e!e3%# e*;%na(a* zana)o!%a* -ante<$%##a a(e%te de *o3a at=n , bon%to )$e1o* , <$e*o*5
~ 16 ~
)i*#0in# D c#%ci!e'&%25 E* e*en(%a# en e# -etabo#%*-o de# (a#(%o5 D$!ante e# e-ba!azo *e ;!od$(e $na t!a*+e!en(%a de (a#(%o de #a -ad!e a# +eto de $no* H905 La ;#a(enta ;!od$(e 1%ta-%na D <$e +a1o!e(e e# t!an*;o!te t!an*;#a(enta!%o de# (a#(%o5 A#0$no* o!0an%*-o* %nte!na(%ona#e* a(on*e3an ad-%n%*t!a! *$;#e-ento* de 99 UId"a ;a!a ($b!%! #a* ne(e*%dade* de# +eto5 Pe!o no )a, <$e o#1%da! <$e #a +$ente ;!%n(%;a# de e*ta 1%ta-%na e* #a #$z *o#a! ;o! #o <$e (on $na e;o*%(%&n !e0$#a! a# *o# *e ;$eden a;o!ta! (ant%dade* *$+%(%ente*5 F$ente*: P!od$(to* #'(teo* ;e*(ado o*t!a* (e!ea#e* en!%<$e(%do* , -a!0a!%na*5
)i*#0in# E *&c&!e'&%2. No e*t' e*tab#e(%do <$e *ea ne(e*a!%o $n a$-ento de #a %n0e*ta de e*ta 1%ta-%na d$!ante e*ta eta;a a$n<$e *e )a %ntentado !e#a(%ona! #a (a!en(%a de e*ta 1%ta-%na (on abo!to* -a#+o!-a(%one* et(5 Vobe(, et a#5? 5 F$ente*: A(e%te de 0%!a*o# a(e%te de -a"z 0e!-en de t!%0o a1e##ana* a#-end!a* (o(o 0e!-en de -a"z a(e%te de *o3a *o3a 0e!-%nada a(e%te de o#%1a -a!0a!%na (a(a)$ete* , n$e(e*5
)i*#0in# 3 5 E*t' !e#a(%onada (on #o* ;!ob#e-a* )e-o!!'0%(o* de# +eto , #%0ada d%!e(ta-ente (on #a (oa0$#a(%&n de #a *an0!e5 De a)" *$ %-;o!tan(%a ;e!o no )a, e*t$d%o* n% !e*$#tado* (on(#$,ente* <$e ##e1en a #a !e(o-enda(%&n de $na %n0e*ta $ ot!a5 F$ente*: Se en($ent!a en #a* )o3a* de #o* 1e0eta#e* 1e!de* e# ()$(!$t #a a#+a#+a 0e!-%nada , en e# )"0ado de ba(a#ao ;e!o no!-a#-ente *e *%ntet%za en #a* ba(te!%a* de #a +#o!a %nte*t%na#5
(./.( )ITAMINAS +IDROSOLUBLES
~ 17 ~
)i*#0in# B 1 *i#0in#2Pa!e(e <$e a$-entan #a* ne(e*%dade* de t%a-%na d$!ante e# e-ba!azo5 A#0$na* !e(o-enda(%one* e*tab#e(en <$e e# a;o!te debe *e! de 9 -05999 (a#5 Pe!o en n%n0=n (a*o *e ;$ede a*e0$!a! <$e $na -$3e! *ana <$e -ant%ene $na d%eta e<$%#%b!ada no ten0a a;o!te *$+%(%ente %n(#$*o en #a eta;a de 0e*ta(%&n en #a <$e a# a$-enta! #a ene!0"a (on*$-%da ta-b%.n #o )a!' #a de t%a-%na5 F$ente*: Le1ad$!a de (e!1eza )$e1o* ente!o* (a(a)$ete* ot!o* +!$to* *e(o* (a!ne* de (e!do o de 1a(a 0a!banzo* #ente3a* a1e##ana* , n$e(e* 1"*(e!a* , de*;o3o* ('!n%(o* , a3o*5
)i*#0in# B ( 'i-&!%#vin#2E*ta 1%ta-%na (ob!a e*;e(%a# %nte!.* en e# te!(e! t!%-e*t!e de 0e*ta(%&n ;e!%odo en e# <$e d%*-%n$,en #o* n%1e#e* en *an0!e , #a e(!e(%&n $!%na!%a5 E*te )e()o *e at!%b$,e a <$e )a, $na -a,o! t!a*+e!en(%a de #a -ad!e a# +eto ;a!a ($b!%! #a* ne(e*%dade* de .*te *e en($ent!an n%1e#e* e#e1ado* de e*ta 1%ta-%na en e# (o!d&n $-b%#%(a#5 A#0$na* !e(o-enda(%one* a(on*e3an -antene! e# a;o!te de 9-0 999 (a# (on #o <$e e* ne(e*a!%o $n a$-ento de# a;o!te en 98 -0d"a (o!!e*;ond%ente a $n a$-ento de H99 (a#d"a a(on*e3ado5 F$ente*: V"*(e!a* , de*;o3o* ('!n%(o* #e1ad$!a de (e!1eza 0e!-en de t!%0o a#-end!a* (o(o <$e*o* 0!a*o* ()a-;%4one* -%3o <$e*o* ($!ado* , *e-%($!ado* *a#1ado )$e1o* , #ente3a*5
)i*#0in# B 4 pi'i,&$in#2Lo* n%1e#e* de e*ta 1%ta-%na de*(%enden d$!ante #a 0e*ta(%&n , *e )a (o-;!obado <$e *$;#e-entando #a d%eta en (ant%dade* %-;o!tante* no *e (on*%0$en e#e1a! #o* n%1e#e*5 S" *e ob*e!1a $na !';%da !e($;e!a(%&n e*;ont'nea de #o* n%1e#e* ;!e(on(e;(%ona#e* de*;$.* de# ;a!to ;o! #o <$e *e ;$ede ;en*a! <$e no *e t!ata de $n 1e!dade!o d.+%(%t *%no de $na ada;ta(%&n5 En $n e*t$d%o *e )a (o-;!obado <$e de #a* do* +o!-a* en #a* <$e *e ;$ede ;!e*enta! e*ta 1%ta-%na +o*+ato de ;%!%doa# , ;%!%doa# en #a -$3e! 0e*tante e*t' en -a,o! ;!o;o!(%&n #a *e0$nda -%ent!a* <$e en #a no 0e*tante #a ;!%-e!a ;e!o <$e #a *$-a
~ 18 ~
de #o* n%1e#e* en a-bo* (a*o* e* -$, *%-%#a! de +o!-a <$e no *e ;$ede )ab#a! de e*tado (a!en(%a#5 La* !e(o-enda(%one* e*tab#e(en $n a;o!te de 998 -00 de ;!ote"na5 F$ente*: Sa!d%na* , bo<$e!one* +!e*(o* n$e(e* #ente3a* 1"*(e!a* , de*;o3o* ('!n%(o* 0a!banzo* (a!ne de ;o##o at=n , bon%to +!e*(o* o (on0e#ado* a1e##ana* (a!ne de te!ne!a o (e!do , ;#'tano*5
5ci,& !%ic&$%z'* *ea e*ta 1%ta-%na #a <$e -'* %nte!.* de*;%e!ta deb%do a# a#to "nd%(e de (a!en(%a dete(tado en 0e*tante*5 Se ob*e!1a $na ;!o0!e*%1a ;.!d%da de #a (ant%dad (onten%da en #o* 0#&b$#o* !o3o* <$e ;$ede debe!*e a# ;!o(e*o de )e-od%#$(%&n d%*o#$(%&n en ;#a*-a de #a *an0!e <$e t%ene #$0a! d$!ante e# e-ba!azo5 Un t!aba3o de H *$0%e!e <$e $n a$-ento de #a de0!ada(%&n de '(%do +%(o ;od!"a e;#%(a! $n a$-ento de #a* ne(e*%dade* <$e ;$eden *e! ($b%e!ta* (on $na %n0e*ta ad%(%ona# de 899H99 -%(!o0!a-o* ;o! d"a M( Pa!t#%n et a#5? H5 La %n0e*ta !e(o-endada 1a!"a *e0=n #a +$ente (on*$#tada ;e!o *e ;$ede a;!o%-a! a# dob#e de #a (ant%dad ne(e*a!%a en $na -$3e! ad$#ta no 0e*tante a;!o%-ada-ente 99 -%(!o0!a-o*d"a5 F$ente*: Le1ad$!a de (e!1eza 1e!d$!a de )o3a o*($!a , de t$b.!($#o (e!ea#e* %nte0!a#e* , 0e!-%nado* o*t!a* *a#-&n #e()e ente!a , d't%#e*5
)i*#0in# C 6ci,& #sc'-ic&2E*ta 1%ta-%na a(t=a (o-o ant%o%dante5 La* !e(o-enda(%one* 1a!"an ;a!a #o* d%+e!ente* ;a"*e* e %n(#$*o *on d%+e!ente* *e0=n #a +e()a de ed%(%&n de #a* -%*-a*5 F$ente*: C"t!%(o* ;%-%ento* %W%* +!e*a* (a<$%* +!a-b$e*a* *and"a b!.(o# (o#e* de B!$*e#a* ;atata* , (a#abaza*5
(.7 MINERALES ~ 19 ~
C#%ci& 8 Fs!&'&5 E# -etabo#%*-o de e*to* -%ne!a#e* e*t' -$, !e#a(%onado (on e# -etabo#%*-o de #a )o!-ona ;a!at%!o%dea , #a 1%ta-%na D5 Lo* n%1e#e* de (a#(%o de*(%enden #%0e!a-ente )a*ta #a *e-ana H de 0e*ta(%&n ($ando *ob!e todo d%*-%n$,e e# (a#(%o <$e 1a $n%do a #a a#b=-%na5 Lo* n%1e#e* de (a#(%o %&n%(o *on -anten%do* d$!ante toda #a 0e*ta(%&n en #o* n%1e#e* ne(e*a!%o* 0!a(%a* a# e<$%#%b!%o <$e e*tab#e(en #a PTJ ;a!ato)o!-ona , #a 1%ta-%na D5 A-bo* a(t=an (on3$nta-ente ;a!a a$-enta! #a ab*o!(%&n %nte*t%na# #a !eab*o!(%&n &*ea , #o* n%1e#e* tota#e* de (a#(%o (%!($#ante5 Con todo e*to *e (on*%0$e ($%da! #o* de;&*%to* de #a -ad!e , a$-enta! #a d%*;on%b%#%dad ;a!a e# +eto <$e d$!ante #a =#t%-a eta;a de# e-ba!azo (on*$-e de# o!den 899H99 -0d"a5 La* !e(o-enda(%one* de a#0$no* ;a"*e* e*tab#e(en #a %n0e*ta d$!ante e# e-ba!azo en 899 -0d"a ;a!a (ada $no de e##o*5 F$ente* de (a#(%o: P!od$(to* #'(teo* *a#-&n *a!d%na* 0!ano de *o3a #e1ad$!a de (e!1eza *e-%##a de *.*a-o a#-end!a* 0e!-%nado* a#0a* (o# !%zada
,
be!za5
+ie''&. Se )a (a#($#ado <$e d$!ante #a 0e*ta(%&n #a* ne(e*%dade* de )%e!!o *on de 9 -0d"a d$!ante e# ;!%-e! t!%-e*t!e -0d"a d$!ante e# *e0$ndo , 8 -0d"a d$!ante e# te!(e!o5 E* %-;o!tante *e4a#a! <$e d$!ante e# ;e!%odo de 0e*ta(%&n #a (a;a(%dad de !eab*o!(%&n de )%e!!o ;o! ;a!te de# %nte*t%no a$-enta a;!o%-ada-ente en $n 9 ;o! #o <$e #a* ;.!d%da* d%*-%n$,en de +o!-a %-;o!tante5 E*te -e3o! a3$*te )a(e <$e no *ean ne(e*a!%o* 0!ande* *$;#e-ento* *ob!e todo en -$3e!e* (on $no* de;&*%to* de )%e!!o b$eno* a# %n%(%o de# e-ba!azo , <$e *%0an $na d%eta (o-;#eta , e<$%#%b!ada5 S%n e-ba!0o o($!!e <$e #a* -$3e!e* en edad +.!t%# *ob!e todo de *o(%edade* de*a!!o##ada* *$e#en tene! !e*e!1a* -$, ;e<$e4a* de )%e!!o5 Po! e*te -ot%1o ne(e*%tan (on +!e($en(%a a;o!te* ete!no* a# no *e! ;o*%b#e ($b!%! #a* ne(e*%dade* tota#e* de )%e!!o (on #a (ant%dad ;!o(edente de #a d%eta5
~ 20 ~
Co-b%na! #o* a#%-ento* !%(o* en )%e!!o (on 1%ta-%na C a$-enta #a ab*o!(%&n de# )%e!!o5 E1%ta bebe! t. o (a+. d$!ante #a* (o-%da* o %n-ed%ata-ente de*;$.* de e##a* ;$e*to <$e %n)%ben #a ab*o!(%&n de# )%e!!o5 F$ente*: Ca!ne de te!ne!a *a!d%na* )$e1o* +!$ta *e(a e*;e(%a#-ente
#o*
)%0o* #a*
(%!$e#a*
,
#o*
a#ba!%(o<$e* a#-end!a* #e1ad$!a de (e!1eza (a(ao ;an %nte0!a# 0e!-%nado* !e-o#a()a b!.(o# 1e!d$!a* de )o3a 1e!de , a#0a*5 Zinc. Lo* n%1e#e* ;#a*-'t%(o* de z%n( de*(%enden (on #a ;!o0!e*%&n de# e-ba!azo en $n 9 a;!o%-ada-ente deb%do a #a !ed$((%&n de #a a#b=-%na (%!($#ante So#o-on* , 2a(ob 5 Ta-b%.n *e -an%+%e*ta $na d%*-%n$(%&n de #a a+%n%dad de #a a#b=-%na ;o! e# z%n( d$!ante #a 0e*ta(%&n , $n a$-ento de #a* ;.!d%da* $!%na!%a*5 A ;e*a! de todo *e )a (o-;!obado <$e $na *$;#e-enta(%&n +a!-a(o#&0%(a no ;!e1%ene #a d%*-%n$(%&n de #o* n%1e#e* ;#a*-'t%(o* *%endo ;o(o ;!obab#e <$e e*ta d%*-%n$(%&n *e deba a $n de*a3$*te ent!e #o <$e *e %n0%e!e ;o! #a d%eta , #a* ne(e*%dade*5 Ta-;o(o )a, <$e o#1%da! <$e e(e*%1a* (ant%dade* de )%e!!o %nte!+%e!en en e# ;!o(e*o de ab*o!(%&n de# z%n(5 F$ente*: Te!ne!a o*t!a* -a!%*(o* +!$to* *e(o* zana)o!%a* -a"z to-ate ;#'tano* #e1ad$!a de (e!1eza *e-%##a de *.*a-o a#-end!a* 0e!-%nado* a#0a* (o# !%zada , be!za5
(.9 TABLAS RESUMEN (.9.1 INGESTAS RECOMENDADAS PARA )ITAMINAS ALGUNOS MINERALES OLIGOELEMENTOS
Nutrientes
Recomendaciones
+400ui
Vitamina D
~ 21 ~
Vitamina E
+2-4mg
Vitamina C
+10mg
Niacina
+2-5 EN
Vitamina B6
+2-5 EN
Folato
+200 mg
+ 0,2 microgr
Vitamina B12
Calcio
1200 mg
Magnesio
+20 mg
15mg
Hierro
Zinc
+4-5 mg
Yodo
+25 microgr
Selenio
+10 microgr
(.9.( NECESIDADES DE LA MU;ER GESTANTE SEG
rimer trimestre
Segundo ! tercer trimestre
~ 22 ~
"limentos de es#ecial inter$s #ara cu%rir necesidades
Energ&a
Normal
Aumentar a partir del cuarto mes: 100 a Alimentaci!n e"uili#rada aumentando el consumo 300 kcal/por da suplementarias de alimentos pl$sticos % reguladores
rote&nas
Normal
Aumentar a 1,5 los g/kg/da
'l(cidos ! lidos
Elementos )u&micos esenciales
Vitaminas
Normal
Normal
Normal) Atenci!n a los a*cares % a las grasas de origen animal
Especial atenci!n al calcio, !soro, %odo % magnesio % en el tercer trimestre al ierro
Aumentar ', , ac) (!lico, A, % E) ero no es necesario suplementar
~ 23 ~
•
&$cteos
•
'$rnicos
•
&egum#res
•
'ereales
•
(rutos secos
•
'ereales, pan integral
•
&egum#res
•
(ruta
•
atatas
•
ante"uilla
•
Aceite de oli.a % de semillas
•
'arnes roas
•
&$cteos
•
escado o sal %odada
•
&egum#res % rutos secos
•
erdura de oa .erde
•
(ruta % .erdura resca
•
an integral
•
&$cteos
•
ante"uilla % aceites
•
erdura de oa .erde
integrales
"gua
Fi%ras
Normal
&a demanda isiol!gica de 2-2,5 l diarios, se de#e aumentar a 3 litros
•
Agua
•
e#idas naturales
•
E.itar alcool % #e#idas estimulantes
•
(rutas con pulpa
•
erdura en general
•
Ensaladas
•
'ereales integrales
ncluir en la dieta para com#atir el estre6imiento
III. PRECAUCIONES EN EL EMBARAZO C$ando $n e-ba!azo e* de*eado #o -'* nat$!a# e* <$e todo 1a,a b%en5 E# *ent%do (o-=n en -$()o* (a*o* no* a,$da!' a )a(e! #o -'* (on1en%ente ;a!a e*e n%4o <$e *e e*t' 0e*tando5 No ob*tante ($anto -'* %n+o!-ada* e*te-o* -$()o -e3o!5 Po! e*te -ot%1o )e-o* (!eado e*ta *e((%&n5 G!an ;a!te de #a %n+o!-a(%&n <$e a<$" en(ont!a!'* e* de todo* (ono(%da a$n<$e no ;o! e##o -eno* !e#e1ante5 A 0!ande* !a*0o* da-o* $n !e;a*o a #o* *$;#e-ento* d%et.t%(o* (ada 1ez -'* en de*$*o5 Ma!(a-o* $na* ;a$ta* ;a!a <$e #a* 0e*tante* 1e0eta!%ana* e*t.n atenta* a #o* ;o*%b#e* ;e#%0!o* de $na a#%-enta(%&n #%-%tada en ;!ote"na* de o!%0en an%-a#5 De*a(on*e3a-o* #o* a,$no* en e*te ;e!"odo de #a 1%da de $na -$3e! a*" (o-o e# $*o %nd%*(!%-%nado de -ed%(a-ento* e(e;to ba3o ;!e*(!%;(%&n de *$ 0%ne(o0o e# taba(o , e# a#(o)o#5
/.1 SUPLEMENTACION DE LA DIETA En e*te ;$nto *% *e )an #e"do #o* a;a!tado* ante!%o!e* ;a!e(e ba*tante e1%dente <$e no e* ne(e*a!%o (o-e! ;o! do* ,a <$e e# o!0an%*-o *e ada;ta a #a n$e1a *%t$a(%&n de +o!-a nat$!a#5 Pe!o <$. ;a*a (on #o* *$;#e-ento* a#%-ent%(%o*Q
~ 24 ~
Se0=n #o <$e *e de*;!ende de# e*t$d%o de #a* Ne(e*%dade* n$t!%(%ona#e* de #a -$3e! 0e*tante *e ;$ede (o-;!oba! <$e no *on -$()a* #a* ne(e*%dade* et!a* <$e )a, <$e ($b!%!5 E* ;o! e##o <$e #a a(t$a# ;!e*(!%;(%&n *%*te-'t%(a de *$;#e-ento* , 1%ta-%na* *e ($e*t%ona5 S$ $t%#%za(%&n e*t' de*a(on*e3ada a no *e! <$e )a,a $na (a!en(%a Ma#)ot!a , SaWe!* 5 En e*te *ent%do e# ;!%n(%;a# ;!ob#e-a e* e*tab#e(e! $n d%a0n&*t%(o (o!!e(to de #a de+%(%en(%a(a!en(%a ,a <$e no!-a#-ente no e* *$+%(%ente (on #a ana#"t%(a de !$t%na *%endo ne(e*a!%a* ;!$eba* <$e ;$eden *e! -o#e*ta* o %n(&-oda* <$e no *e *$e#en ;!e*(!%b%! a no *e! <$e e%*tan dato* ob3et%1o* o *$b3et%1o* <$e a*" #o !e(o-%enden5 A #a )o!a de )a(e! !e(o-enda(%one* de *$;#e-ento* *%n $n d%a0n&*t%(o (#a!o de *$ ne(e*%dad )a, <$e tene! en ($enta #a *e0$!%dad +a!-a(o#&0%(a , #o* ;o*%b#e* e+e(to* *e($nda!%o*5 M$()o* ;!e;a!ado* *on *e0$!o* ;e!o ot!o* *on ;oten(%a#-ente ;e#%0!o*o* e %nne(e*a!%o* 1%ta-%na D 1%ta-%na C et(55 Ade-'* #a *$;#e-enta(%&n (on $n n$t!%ente ;$ede %nte!+e!%! #a ab*o!(%&n de ot!o* (o-o o($!!e (on e# )%e!!o e# z%n( , e# (ob!e5 Ante #a* d%+%($#tade* de# d%a0n&*t%(o , t!ata-%ento de de+%(%en(%a* e*;e("+%(a* en #o* ;a"*e* %nd$*t!%a#%zado* *e deben (ent!a! #o* e*+$e!zo* en #a ed$(a(%&n n$t!%(%ona# , no +o-enta! #a *o#$(%&n !';%da a $n ;!ob#e-a <$e ;$ede *e! (o-;#e3o5 No e%*te $na ;a$ta de *$;#e-enta(%&n a-;#%a-ente a(e;tada ;o! #o <$e d$!ante #a aten(%&n ;!enata# , ;o*tnata# #a -$3e! !e(%be (on +!e($en(%a *$;#e-ento* <$e no *on e*t!%(ta-ente ne(e*a!%o*5 E# e-ba!azo *e (a!a(te!%za ;o! $n a$-ento de #a* ne(e*%dade* de #o* n$t!%ente*5 De e##o* e# )%e!!o e* e# =n%(o <$e *e !e<$%e!e en (ant%dade* *$;e!%o!e* a #a* <$e ;$ede a;o!ta! #a d%eta5 La ad-%n%*t!a(%&n de )%e!!o ;$ede !e*$#ta! ;e#%0!o*a , debe !e*e!1a!*e a -$3e!e* <$e ;!e*entan e1%den(%a de de+%(%en(%a*5 La *$;#e-enta(%&n (on '(%do +%(o e* o;(%ona# -%ent!a* <$e #a *$;#e-enta(%&n (on ot!a* 1%ta-%na* , -%ne!a#e* ;!obab#e-ente no t%ene n%n0=n e+e(to5 No e* ne(e*a!%o n% a(on*e3ab#e !ed$(%! e#
~ 25 ~
a;o!te de *od%o en $n e-ba!azo no!-a#5 S% #a 0e*tante e* +$-ado!a ;$ede *e! =t%# #a *$;#e-enta(%&n (on z%n(5
/.(PAUTAS PARA LAS )EGETARIANAS Se! 1e0eta!%ana , e*ta! e-ba!azada no e* %n(o-;at%b#e ;e!o e* ne(e*a!%o ;!e*ta! aten(%&n e*;e(%a# a (%e!to* a*;e(to* de #a a#%-enta(%&n5 Lo* ;!od$(to* #'(teo* #o* )$e1o* , #a -%e# ;$eden (on*t%t$%! 1a#%o*a* +$ente* de ;!ote"na* 1%ta-%na* , -%ne!a#e* en $na d%eta o1o#a(teo1e0eta!%ana ;e!o *% no *e (on*$-en e*to* a#%-ento* ;o!<$e *e )a de(%d%do e(#$%! todo ;!od$(to an%-a# e* %-;!e*(%nd%b#e a*e0$!a!*e de <$e *e obt%ene *$+%(%ente ;!ote"na 1e0eta# ;!o(edente de ot!a* +$ente* (o-o ;o! e3e-;#o #a* #e0$-b!e* , #o* +!$to* *e(o*5 E# 1e0an%*-o o 1e0eta!%an%*-o e*t!%(to d$!ante e# e-ba!azo ;$ede (ond$(%! a $na de+%(%en(%a de 1%ta-%na B8 a-%no'(%do* e*en(%a#e* )%e!!o , (a#(%o *% no *e (ont!o#a e# a;o!te de e*to* e#e-ento* a t!a1.* de# a$-ento de# (on*$-o de +!$to* *e(o* #e1ad$!a de (e!1eza 0e!-en de t!%0o 0e!-%nado* de *o3a , #'(teo*5 S% *e -ant%ene $na a#%-enta(%&n 1e0eta!%ana d$!ante e# e-ba!azo *e ;!o($!a!' %n(#$%! *%e-;!e $na b$ena (ant%dad de (e!ea#e* %nte0!a#e* en toda* #a* (o-%da*5 E*to a,$da!' a (o-;#eta! #a* de+%(%en(%a* <$e ;$ede ;!e*enta! #a ;!ote"na 1e0eta# ($ando *e (on*$-en a#%-ento* a%*#ado*5 Po! e3e-;#o *e ;$ede to-a! #e0$-b!e* (on a!!oz o (on ;a*ta o -ante<$%##a de (a(a)$ete (on ;an %nte0!a#5 E* de(%! ;a!a tene! #a *e0$!%dad de <$e e# a;o!te de ;!ote"na* e* e# ade($ado %n(#$%! $na -a,o! (ant%dad de (e!ea#e* %nte0!a#e* , a*e0$!a!*e de <$e *e (o-b%nan ;!ote"na* de -'* de $na +$ente en (ada (o-%da5 A$n<$e e# (on*$-o de a#%-ento* #'(teo* e*t' a#ta-ente !e(o-endado *% *e de(%de no %n(#$%!#o* en #a d%eta *e $t%#%za!' #a #e()e , #o* ;!od$(to* ;!o(edente* de #a *o3a (o-o *$*t%t$to5 S% e*t'n en!%<$e(%do* (on (a#(%o -$()o -e3o!5 Se ;!o($!a!' (o-e! $na a-;#%a 1a!%edad de 1e!d$!a* , +!$ta* +!e*(a* toda* #a* *e-ana*5 Lo* +!$to* *e(o* e*;e(%a#-ente #o* <$e (ont%enen )%e!!o (o-o #a* a#-end!a* *on -$,
~ 26 ~
ne(e*a!%o* ;e!o *e deben (o-e! (on -ode!a(%&n ;$e*to <$e t%enen $n a#to (onten%do de (a#o!"a*5 Lo* b!ote* *e(o* de (e!ea#e* o de #e0$-b!e* *on !%(o* en n$t!%ente* , *e ;$eden (o-e! todo* #o* d"a*5 Se ;$ede $*a! ta-b%.n #a #e1ad$!a de (e!1eza (o-o (ond%-ento e* !%(a en 1%ta-%na B , -%ne!a#e* (o-o e# )%e!!o o e# z%n( o a4ad%!#a a #a* *a#*a* o a #a *o;a5 In(#$%! ta-b%.n en #a d%eta d%a!%a a#%-ento* <$e *ean !%(o* en 1%ta-%na C ;a!a a,$da! en #a ab*o!(%&n de# )%e!!o , a$-enta! #a !e*%*ten(%a de# ($e!;o a #a* %n+e((%one*5 S% no *e %n(#$,en en #a d%eta a#%-ento* ;!o(edente* de an%-a#e* )$e1o* , #'(teo* to-a! $n *$;#e-ento de 1%ta-%na B85 La* a#0a* *on $na 1a#%o*a +$ente de ;!ote"na* -%ne!a#e* , o#%0oe#e-ento* a$n<$e ;o! *$ a#to (onten%do en *od%o *e deben e1%ta! ($ando *e t%ene #a ;!e*%&n a#ta5
/./ AUNO Tanto e# a,$no ;e!%&d%(o (o-o #a* d%eta* eenta* de (a!bo)%d!ato* ;$eden (ond$(%! a *%t$a(%one* de !e*e!1a de ene!0"a ba3a <$e t%enen e+e(to* no(%1o* ;a!a e# +eto5 En *%t$a(%one* de a,$no #a (ant%dad de )%d!ato* de (a!bono en e# o!0an%*-o d%*-%n$,e , *e $t%#%zan (o-o +$ente de ene!0"a #o* '(%do* 0!a*o*5 En e# ;!o(e*o de de0!ada(%&n de .*to* *e ;!od$(e a(etona <$e ;$ede at!a1e*a! #a ;#a(enta , a+e(ta! a# (!e(%-%ento , de*a!!o##o de# +eto ;o! #o <$e no *e !e(o-%endan #o* a,$no* d$!ante e# e-ba!azo5
/.7 MEDICAMENTOS MEGA)ITAMINOTERAPIA La* a#ta* do*%* de 1%ta-%na* d$!ante e# e-ba!azo *on *$;e!+#$a* ($ando no ;e#%0!o*a*5 La *ob!edo*%+%(a(%&n de 1%ta-%na* A , D d$!ante e# ;!%-e! t!%-e*t!e de #a 0e*ta(%&n ;$ede ;!od$(%! -a#+o!-a(%one* +eta#e*5 Re*;e(to a #o* -ed%(a-ento*
~ 27 ~
$na b$ena !e0#a (on*%*te en e1%ta! en #o ;o*%b#e ($a#<$%e! -ed% (a(%&n5 No ob*tante #a *e0$!%dad +a!-a(o#&0%(a de #o* -ed%(a-ento* a(t$a#e* e* -$, e#e1ada ;o! #o <$e to-a!#o* en #a* do*%* ade($ada* , de# t%;o ade($ado no *$e#e tene! !%e*0o*5 Po! *$;$e*to *%e-;!e ba3o ;!e*(!%;(%&n -.d%(a o (on *$ (on*ent%-%ento5
/.9 PICA La ;%(a e* $na a#te!a(%&n n$t!%(%ona# <$e *e -an%+%e*ta (on e# de*eo %n(ont!o#ado de (o-e! *$*tan(%a* *%n 1a#o! n$t!%t%1o5 D$!ante e# e-ba!azo a 1e(e* ##e1a a# (on*$-o de t%e!!a o ba!!o ,e*o )%e#o et(5 Ja, <$e )a(e! nota! <$e #a %n0e*ta de *$*tan(%a* no n$t!%t%1a* debe (o-bat%!*e ;o!<$e ;$ede %-;ed%! #a ab*o!(%&n de ot!o* n$t!%ente* ta-b%.n ;$ede (ond$(%! a #a -a#n$t!%(%&n ;o!<$e de*;#aza e# (on*$-o de a#%-ento* , en ot!a* o(a*%one* ;$eden (on*t%t$%! $n t&%(o ;a!a e# +eto , #a -ad!e na+ta#%na et(55
/.4 ALCO+OL= TABACO OTRAS DROGAS La -a,o!"a de #o* a$to!e* e*t'n de a($e!do en <$e e# a#(o)o# e* a#ta-ente ;e!n%(%o*o ;a!a e# +eto5 Re*$#ta ;e#%0!o*o ;o! *$ ;!o;%a to%(%dad ;o! *$ a((%&n anta0on%*ta (on e# '(%do +%(o ,o ;o! #a de+%(%en(%a n$t!%(%ona# <$e a(a!!ea *e($nda!%a-ente5 En #o* n%4o* na(%do* de -ad!e* a#(o)%(a* *e )a de*(!%to $n ($ad!o ;e($#%a! (ono(%do (o-o *"nd!o-e de# a#(o)%(o +eta# (a!a(te!%zado ;o! -a#+o!-a(%one* , !et!a*o -enta#5 En ($anto a# taba(o en 0ene!a# *e ad-%te <$e #o* )%3o* na(%do* de -ad!e* +$-ado!a* t%enen ba3o ;e*o5
Po! =#t%-o #o* )%3o* de -ad!e* d!o0ad%(ta* ;$eden na(e! d!o0ode;end%ente* , ;!e*enta! *"nd!o-e de ab*t%nen(%a ;o! #o <$e !e<$%e!en ($%dado* %nten*%1o* d$!ante #o* ;!%-e!o* d"a* de# na(%-%ento5 Ade-'* #a -a,o! ;a!te de #a* deno-%nada* d!o0a* d$!a* ;$eden ;!od$(%! a#te!a(%one* +eta#e*5 ~ 28 ~
I)
GUIA PR5CTICA> TABLAS
MENUS En e*ta *e((%&n a;o!ta-o* a#0$no* e#e-ento* <$e ;$eden a,$da! a e*tab#e(e! $na d%eta e<$%#%b!ada !a(%ona# , (o-;#eta ;a!a #a 0e*tante5
7.1 RACIONES TIPO Tab#a de ;e*o* neto* de #a* !a(%one* %nd%1%d$a#e* de a#%-ento ;a!a 0e*tante* #a(tante*: "limentos
eso de raci*n recomendada
+,cteos &ece o 7e"ues!n o "uesos 8ueso 9semicurado
%ogurt rescos
300 ml ;0-100g <0g
Carnes ! e)ui-alentes 'arnes escados =am!n cocido >ue.os 950-;0g ollo 91500g
1;0g 200g 1;0g 2 unid 3/?
Farin,ceos ;0g <0g 300g ;0g
an integral Arro* o pasta 9crudo atatas
~ 29 ~
&egum#res
Frutas En general
200g
Verduras En general
250g
'rasas @e considera "ue cada comida importante 9almuer*o o cena, puede incluir 20-30 g de materia grasa, si no a% contraindicaci!n personali*ada)
7.( MEN< TIPO Men= t%;o <$e ;$ede o!%enta! ;a!a o!0an%za! #a d%eta d$!ante e# e-ba!azo: Desa!uno
'ereales 250cc de lece entera 300 gr) de ruta
Media Ma.ana
an integral, am!n, ruta
"lmuer/o
asta 91 .e* por semana Arro* 91 .e* por semana &egum#re 91-2 .eces por semana erdura 92-3 .eces por semana 'arne, pescado o ue.os 92 9todos los das uarnici!n .egetal (rutas 9cruda 9todos los das
Merienda
Bogurt o preparado l$cteo an, "ueso % ruta
Cena
(ruta
"l acostarse &ece o producto l$cteo e"ui.alente
Se !e(o-%enda: $t%#%za! a(e%te de o#%1a no (o(%na! (on +!%t$!a* n% *a#*a* (o-;#e3a* nata* , de!%1ado* , (o-;#e-enta! e# a#-$e!zo , #a (ena e1%tando !e;et%! a#%-ento* en e# -%*-o d"a5
~ 30 ~
7./ PROPORCIONES ENTRE GRUPO La* ;!o;o!(%one* ent!e 0!$;o* de a#%-ento* en $n d"a *e ;$eden e*tab#e(e! en ;o!(%one* o !a(%one* (o-o a;a!e(e en #o* *%0$%ente* 0!'+%(o , tab#a: Raciones "limento
+ec0e ! deri-ados
4
Carne
2
Verduras
4
Frutas
4
Cereales integrales
;
'rasas
1
~ 31 ~
vi. •
CONCLUSIONES: La 0anan(%a de ;e*o o;t%-a en e-ba!azada* ad$#ta* (on ;e*o ;!e(on(e;(%ona# no!-a# +#$(t=a ent!e , 05 E*to de;ende en 0!an -ed%da de #a ta##a -ate!na5
•
La 0e*tante debe ($b!%! #a* !e(o-enda(%one* en ($anto a# (on*$-o de #'(teo* 1e!d$!a* , +!$ta*5
•
E# e*tado n$t!%(%ona# ;!e(on(e;(%ona# , #a 0anan(%a de ;e*o d$!ante #a 0e*ta(%&n %n+#$,en *ob!e #o* !e*$#tado* ;e!%nata#e*5
•
La ;ob!eza e# e-ba!azo en ado#e*(ente* en (ond%(%one* *o(%a#e* ;!e(a!%a* d%eta* !e*t!%(t%1a* , de*o!dene* de #a (ond$(ta a#%-enta!%a *on #o* ;!%n(%;a#e* +a(to!e* a*o(%ado* a $na %n*$+%(%ente 0anan(%a de ;e*o 0e*ta(%ona#5
•
Lo* !e(%.n na(%do* t%enen $n !%e*0o de -$e!te 9 -a,o! *% #a -ad!e t%ene $n IMC *$;e!%o! a 8 , 8 a 1e(e* -a,o! *% e* *$;e!%o! a H95
•
La* (a$*a* de IMC ba3o deben *e! %dent%+%(ada* ;!e(oz-ente en e# e-ba!azo5
•
La* ado#e*(ente* (on*t%t$,en $n 0!$;o de !%e*0o , !e<$%e!en 0ene!a#-ente $na %nte!1en(%&n n$t!%(%ona# en eta;a* ;!e(o(e*5
•
E# e-ba!azo en ado#e*(ente* *e a*o(%a (on e# ba3o ;e*o a# na(e! ,a <$e e##a* !et%enen ;a!te de #o* n$t!%ente* ;a!a *$* ;!o;%a* ne(e*%dade* a e;en*a* de# +eto5
•
Se ;$ede ;!e1en%! #a ;!ee(#a-;*%a %n(#$,endo !e*t!%((%&n de *od%o $*o de d%$!.t%(o* d%eta* (on a#to (onten%do ;!ote%(o5
•
Toda ;a(%ente (on d%abete* 0e*ta(%ona# debe !e(%b%! $n ;#an de a#%-enta(%&n a(o!de (on *$ e*tado n$t!%(%ona# , a(t%1%dad +"*%(a *$+%(%ente en (ant%dad 1a!%ada , e<$%#%b!ada en #o* a#%-ento* <$e #a (o-;onen5
•
La* (ond$(ta* a#%-enta!%a* <$e ;!e*entan #a* -$3e!e* na$*ea* 1&-%to* (on*t%;a(%&n 0a*t!%t%* ;$eden *e! t!atada* (on -od%+%(a(%one* d%eta!%a* ,o a3$*te* en *$* e*t%#o* de 1%da5
•
La (a+e"na at!a1%e*a #a ;#a(enta , ;$ede a#te!a! #a +!e($en(%a (a!d"a(a , #a !e*;%!a(%&n de# +eto5 ~ 32 ~