pagsasanay, pagsulat ng balita, campus journalism,
Lektura na makatutulong sa kung paano isusulat ang isang Lathalain :)
BionoteFull description
FilipinoFull description
kFull description
F2Full description
pagsulatFull description
documentFull description
Ito ay sadyang ginawa para sa mga nagnanais na humusay sa pagsulat ng sanaysay, lalo na sa mga nag-uupisa pa lang. Maligayang Pagbabasa!
FilipinoFull description
Pagsulat ng Talasanggunian o Bibliograpiya.pptFull description
Akademikong PagsulatFull description
sample
Akademikong Pagsulat
EDUCFull description
PAGSULAT NG ULO NG BALITA AT PAGSULAT NG ESPESYAL NA BALITA – PAKIKIPANAYAM O INTERBYU Pagsulat ng Ulo ng Balita pamagat ng balita.nasusulat sa lalongmalaking titik kaysa sa s a tekstoo katawan nito. Nangangailangan ng malawak na kaalaman at kasanayan sa kahu-hulugan ng mga salita • • •
Mga Pangunahing Hakbang sa Pagsulat ng Ulo ng Balita 1. Basahin Basahin nang buong buong hinusay hinusay ang ang pamatnubay pamatnubay ng balita. balita. Halimbawa: Ipinagkibit-balikat ni Presidente Gloria Maapagal !rroyo kahapon ang balitang diumano"y pagtatangkang pagpatay sa kanya# sa pagsasabing tinakdaan na ng $iyos ang haba ng buhay ng bawat tao sa ibabaw ng lupa sa pamamagitan ng %kompyuter& '. (alungguhitan ang mga susing kaisipan o punong diwa ng pamatnubay. pamatnubay. Halimbawa: Ipinagkibit-balikat ni Presidente Presidente Gloria Maapagal !rroyo kahapon ang balitang diumano" umano"y y pagtat pagtatang angkan kang g pagpat pagpatay ay sa kanya# kanya# sa pagsasab pagsasabing ing tinakd tinakdaan aan na ng $iyos $iyos ang haba ng buhay ng bawat tao sa ibabaw ng lupa sa pamamagitan ng %kompyuter& ). (a pamama pamamagit gitan an ng ng mga susing susing kaisip kaisipan an o punong punong diwang diwang sinalung sinalungguh guhita itan# n# isulat ng maikli# parang pangungusap na pantelegrama na nagsasaad ng pangyayari. Halimbawa: Iinagkibit!balikat P"#si$#nt# Glo"ia Ma%aagal A""o&o agtatangkang agata& sa kan&a *. Hatiin ang nasabing pangungusap sa bilang ng linyang kailangan sa ulo# batay sa kung ilang kolumna ang paglalagyan nito# at hatiin ito nang halos magkakasinghaba. Halimbawa: Para sa dalawang linya, para sa dalawang kolumna. Ipinagkibit-balikat ni Presidente Gloria Arroyo ang pagtatangkang pagpatay sa kanya Gawing halos magkapantay Ipinagkibit-balikat Ipinagkibit-balikat ni Gloria ang pagtangkang pagpatay sa kanya Gawing mag maikli pa. Ipinagkibit-balikat ni Pres. Gloria Arroyo ang pagtatangka sa kanyang buhay Gawing mas mahaba ang unag linya kaysa sa ikalawa, kung hindi magawang pantay Ipinagkibit-balikat ni Gloria ang tangkang pagpatay sa kanya. Kaunting pagpapaunlad pa, maikli pa rin ang unang kinya. Tangkang pagpatay kay Gloria ipinagkibot-balikat niya +. Batay sa bilang ng kolumnang paglalagyan# kuwentahin ang kabuuang unit unit count ng mga karakter , titik# numero"t espasyo , sa bawat linya# at tingnan kung magkakasiya sa itinakd itinakdang ang kolum kolumna. na. ung hindi# hindi# palita palitan n ang mahaban mahabang g salita salita ng maikli maikli## ngunit ngunit singkahulugan nito. Halimbawa: Tangkang agata& ka& Glo"ia T' G ( tig )*+ &unit ( , &unit a' n' g' k' a'n'g''a'g''a'a'&'k'a'&'o'"'a – tig 1.+ yunit '/ yunit t' l'i 0 ) ispasyo , tig yunit ) yunit (amakatuwid# ang kabuuang bilang ng unit ount ng unang linya ay )0'/0) '2 iinagkibit!balikat ni&a 'n'a'g'k'b'b'a'a'k'n'&'a , tig-iisa# 1) yunit i' i' i' i' t' !' i' t' sa%#' i , tig iisa# 1/ yunit !ng kabuuang bilang bg unit out ng iklawang linya ay 1)01/') (amakatuwid# ganito ang lumitaw ba unit ount: Tangkang agata& ka& Glo"ia '2 unit iinagkibit!balikat ni&a ') unit ung gaano kalaki ang tipo ng letrang gagamitin ay depende sa instruksiyon ng editor: ung ang gusto ay '-'*-' 3om# ganito ang lalabas na laki ng tipo: •
•
•
•
•
Tangkang agata& ka& G iinagkibit!balikat ni&a - '* pts ung ang gusto ay '-'4-' 3om# ganito ang lalabas:
Tangkang aga** iinagkibit!ba- '4 pts. ung ang gusto ay '-)2-' 3om# ganito kalaki ang lalabas:
Tangkang aga** iinagkibit!ba-
-)2 pts
Yunit ng Isas&o (inusukat ang espasyo paglalagyan ng ulo ng isang balita sa pamamagitan ng tinatawag na %unit-ount&. 1. 5ahat ng malaking karakter# maliban sa M#6 na may dalawang yunit# ay may 1 and yunit. Hal: !#B#7#$#8#9#G#H###5#N#NG#N#;#P#<#3#(#=#>#?#@#A#. .* 5ahat ng maliliit na karakter# maliban sa l# t at espasyo sa pagitan ng mga salita# na may kalahating C1D'E yunit# at maliban sa mga karakter na m#w na may 1 and yunit# gayon din ang mga numero maliban sa numero 1 na may bilang na yunit ay may bilang naisang &unit* Hal: a#b##d#e#F#g#h#g#k#n#o#p##r#s#u###y#J. ). 5ahat nag ss ay may bilang na kalahaling unit. a. Mga karakter na I#i l#t at espasyo sa pagitan ng mga salita b. Mga bantas na K#-CgitlingE # #L:. . Numero una C1E Laki ng Tio !ng laki ng tipo o karakter ay sinusukat sa tinatawag na point# puntos. !ng karakter na may isang puntos ang laki ay katumbas 1D' ng taas ng isang pulgada. !ng laki ng tipo ay karaniwang nagsisimula sa * na puntos C*D'E palaki hanggang sa 1** na puntos o dalawang pulgada ang taas. Mga tuntunin sa pagsulat ng ulo: 1. Gumamit ng mga pandiwang tahasan at masigla. Halimbawa: !raneta Istadyum /inasak ni Aoling" Chindi: na/asak ni Aoling" • •
•
.* Maglagay ng sariwang impormasyon sa bawat ulo Halimbawa: , ang n#gos&ant# bantang itu0ba ). Gumamit ng ku/it sa halip ng pangatnig na at* Halimbawa: Ra0os' 1# 2#n#%ia 0aglalaban sa agka!P"i0# Minist#" sa .3)3 ** Gumamit ng mga pandiwang panghinaharap sa mga pangyayaring magaganap pa Halimbawa: Panggagahasa sa Mia$ sa 2al#n4u#la iabubusisi ng Alkal$# ng Lungso$ +. Gumamit ng isahang panipi sa halip ng dalawahang panipi
Halimbawa: Pangulo ng 51"i6#"7s G"ou7 ina0bus ng 0ga san$atahan 5Piston8 naghan$a sa /#lga bukas 2. Gumamit ng maikli ngunit positibong salita sa ulo ng balita Halimbawa: Makakaliwa# nakiisa sa welga ng tsuper . Gumamit ng mga pandiwang pangkasalukuyan sa mga pangyayaring nakaraan na. Halimbawa: Parol ni 8rap kay Manero Binabatikos ng medya
9* !ng huwanrang ulo ng balita ay kinakailangang makapaglahad ng mensahe sa pinakamadali at magaang paraan. $ahil dito"y kinakailangang di-masira ang kaisipan sa bawat linya Pagsulat ng Es#s&al na Balita – Pakikiana&a0 o Int#"b&u Pakikiana&a0 nasa paraan ng pagtatanong upang maka-kuha ng impormasyon tulad ng kaisipan# opinion# o tanging kaalaman ukol sa isang paksangnakatatawag ng pansin at kawilihan ng madla na karaniwa"y ukol sa mga tanyag atkilalang tao o kilalang awtoridad Int#"b&ung Pasala&sa& isang pormal na usapan bilang pangunahing batayan ng impormasyon. !ng reporter ay maglalahad ng mga katanungan upang matamo ang impormasyon tulad ng opinyon# mga ideya o espesyal na impormasyon batay sa paksang interesado ang publiko. araniwan ay mula sa mga prominenteng tao o mga kinikilalang awtoridad salipunan Pagsasaga/a ng Pakikiana&a0 o Int#"b&u 1. !ng maayos na kaanyuan. '. $umating sa takdang oras. ). Mapitagan# laging handa at interesado. ailangang makinig lamang# hindi magbibigay ng sariling ideya o makipagtalo sa kakapanayamin. *. Maglaan ng ilang minuto upang magka-palagayan at makuha ang loob ng kakapanayamin. +. Huwag isulat lahat ng sinabi ng kinapanayam. Piliin ang mahahalagang bahagi lamang tulad ng: mahahalagang pangalan# mga bilang at tuwirang sinabi. 2. Magtanong sa tamang pagkakataon. . Iwasan ang mga katanungang makapagdudulot ng kahihiyan o magbibigay ng hindi kaaya-ayang impormasyon. 4. Iwasan hangga"t maaari ang mga katanungan ng ang sagot ay oo at hindi. O. Isulat sa unang pahina ng notebook ang mga titik o salita na susi sa mga tanongupang hindi malimutan ang mga ito. 1/. >liting malakas ang mga bilang at iba pang mahalagang pangyayari upang malaman kung nakuha ang tama ang mga ito. 11. Huwag kalimutang magpasalamat sa kinapanayaman. •
•
Aat na U"i ng Pakikiana&a0 )* Pakikiana&a0 tungkol sa oinion !ng tao ay kinakapanayam dahil sa siya ay awtoridad o may kaalaman sa isang bagay. Isinasagawa ito upang makakuha ng komentaryo o opinion sa mga taong kilala at may awtoridad. .* Pakikiana&a0 tungkol sa #"sonali$a$
!ng personalidad ng isang tao ay ang nagiging batayan at hindi dahil sa kanyang kuro-kuro. !ng pakikipanayam sa isang sikat na tao na may kinalaman sa kan.yang pagkatao ay magiging kawili-wili sa mga mambabasa ,* Biog"aikal ! pakikipanayam tungkol sa talambuhay ng isang tao. :* Pagsasa0a ng tatlong uri ng pakikipanayam o Celusie interiewE , !ng kinakapanayam lamang ang naroroon at maraming mamamahayag ang nagtatanong sa kanya ng pangulo ng bansa o sa isang tanyag na tao. Ang pakikinayam ay maaari ring: Po"0al - ung ang mamamahayag ay gumagawa ng pakikipagtipan sa taong kakapayamanin - ang sesyon ng sagot-tanong ay may kapaligirang pormal 1i!o"0al - kung ang sesyon ng tanong at sagot ay payak - ang mamahayag ay hindi gumagawa ng pakikipagtipan sa taong kakapanayamin Tuntunin sa aghahan$a ng Pakikiana&a0 1. =iyakin ang paksang tatalakayin at maging handa sa mga makabuluhang tanong sa kakapanayamin. '. =iyakin na ang kakapanayamin ay may malawak na kaalaman sa paksa. ). Makipagtipan nang maayos tungkol sapetsa# araw# at oras upang mabigyan ng sapat na panahon ng makapaghanda ang kakapanayamin. *. Mag-imbestiga sa personalidad ng taong kakapanayamin. +. Maging magalang sa pagtatanong. 2. ung may impormasyon na hindi naitala sa mga sinabi# hilingin na ulitin muli ito. . >pang matiyak na wasto ang naitala# basahin ito sa kinapanayam. 4. atapusan# magpasalamat sa taong kinapanayam. •
•
•
1. '.
).
*. +. 2.
a.
b. . . 4.
Mga 1aat Tan$aan sa Pagsulat ng Balita Bata& sa Pakikiana&a0 o Int#"b&u (undin ang pagkakasunod-sunod ayon sa kahalagahan ng interbyu. Para sa lathalaing interbyu# gamitin ang pinaka-orihinal upang mabatid ang mabisang pagkasunod-sunod. araniwang naiiwan ang mahalagang pananaw ng kinapanayam na makatutulong nang malaki. Magsimula sa angkop na pamatnubay. araniwan# ang tuwiran o dituwirang pagsipi ng sinabi# ang paglalarawan sa nakaraan o ang magingibang pamamaraanng pagsulat ay epektibo. Pag-ugnayin ang pamatnubay at ang unang talatang paksa. =iyakin na kaya ng suportahan ng pamatnubay ang buong istorya. !yusin ang pagtatalakay# magsimula sa pinakamahalagang impormasyon# mga opinion sa mga magkasunod na talata na tuwirang siping sinabi at ang buod ng pahayag. !ng lathalaing interbyu ay walang itinatalagang batayan# ito ay Malaya# batay sa pagkakataong kinapanayam at sa orihinalidad ng kumapanayam. Iwasto ang lahat ng pagkakamaling panggramatika na nagawa ng kinapanayam maliban na lamang kung kinakailangang ilantad ang pagkatao ng kinapanayaman. (piin nang buo ang sinabi ng kinapanayam kung kinakailangan. =iyaking binago ang nais na ipakahulugan ng kinapanayam. Huwag isama sa ilalahad ang mga katanungan sa panahaon ng panayam. Iwasan ang anumang paghahambing sa sarili maliban na lamang kung may magandang dahilan upang gawin.
Pagsulat ng Int#"b&u 1. Isulat kaagad ang salaysay matapos ang interbyu. '. >riin ang interbyung isusulat tulad ng: nagbibigay ng impormasyon# opinyon#lathalain o ang lahat ng ito. a. Impormasyon o nagbibigay kaalaman ito"y naglalahad sa mgamahahalagang pangyayari. b. ;pinyon-Interbyu naglalahad sa mahahalag ang pananaw o palagay.
. 5athalain o 9eatured Interbyu , naglalahad ng pagkatao ng kinapanayam# ang mga gawain at mga interes. d. Pinagsama-samang interbyu ito ay may katangian tulad ng lathalain#impormasyon at opinyon. ). Piliin at suriing mabuti ang mga naitala. Isama lamang ang mga materyales na may kinalaman sa paksa upang maiwasan ang pagmamalabis. ung ang interbyu ay nasa uring lathalain# hayaan ang istorya na uminog sa pagkataong kinakapanayam. Iwasan ang paulit-ulit na impormasyon tulad ng paboritong mga pagkain# mga artista at iba pang may kinalaman dito. *. Bumuo ng mga tala at sumulat ngbalita. +. Hangga"t maaari ipakita ang mga siniping salita sa kinapanayam.