Percobaan 5 Uji Kadar Abu Dan Kadar Air

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU 1

KATA PENGANTAR

Puji dan syukur syukur hendaknya hendaknya penulis panjakan panjakan kehadira kehadira Allah S!"#$ aas %erka rah&a dan hidayah'Nya lah$ sehin((a penulis dapa &enyelesaikan )ap*ran Prakiku& Far&ak*(n*si II ini# U+apan eri&a kasih yan( se%esar'%esarnya dan pen(har(aan yan( yan( ulus ulus kepada epada seluru seluruh h pihak$ pihak$ khu khusus susnya nya kepada epada asise asisen n aas aas ke%ijaksanaan ke%ijaksanaan dan kesediaannya kesediaannya dala& &e&%i&%in( sehin((a lap*ran ini dapa selesai# Penulis lis

&enyadari

sepenuhnya

%ah,a

&asih

%anyak

kekuran(an dala& penyusunan lap*ran ini$ karena penulis hanyalah &anusia %iasa yan( ak lupu dari kesalahan# Oleh karena iu$ penulis &*h*n &aa- se%esar'%esarnya se%esar'%esarnya sera kriik dan saran san(a diperlukan yan( &e&%an(un dari se&ua pihak# Penulis ju(a %erharap lap*ran pen(a&aan ini kedepannya dapa %er(una %a(i pe&%a+a# Kendari$ Kendari$

Mei ./10

Penulis

MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU .

PERCOBAAN V UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU A. PENDAHULUAN 1. Latar Belakang

Far&a ar&ak k*(n* *(n*si si adal adalah ah il&u il&u yan( yan( &e&p &e&pel elaja ajari ri &en( &en(en enai ai pen(eahuan enan( *%a'*%aan# Dala& -ar&ak*(n*si ini$ yan( &enjadi kajian ua&anya adalah %ahan ala&# Bahan ala& dapa di*lah &enjadi suau senya,a yan( dapa &e&%erikan &an-aa &elalu &elaluii 4a'4a 4a'4a aau aau kandu kandun(a n(an n ki&ia ki&ia yan( yan( ada didala didala&ny &nya# a# "u&%uhan "u&%uhan *%a sudah sejak la&a di&an-aakan *leh *l eh &asyaraka dala dala& &

upa upaya

pen eny ye&%uha %uhan n

dan dan

pen+ pen+e( e(a aha han n

pen enya yak ki$ i$

penin(kaan daya ahan u%uh sera &en(e&%alikan ke%u(aran# 2a&pir seiap suku %an(sa di Ind*nesia &e&iliki u&%uhan *%a dan ra&uan khas *%a radisi*nal 5*%a asli Ind*nesia6# Uji kadar air dan kadar a%u dari suau eksrak %ahan *%a ala& ala& san(a san(a %er(un %er(una a dala& dala& pe&%ua pe&%uaan an suau suau sediaa sediaan n *%a# *%a# Buka Bukan n ha hany nya a %aha %ahan n *%a *%a$$ na na&u &un n ju(a ju(a dala& dala& %aha %ahan n pan( pan(an an seperi &akanan yan( serin( dik*nsu&si sehari'hari# "idak se&ua %aha %ahan n &aka &akana nan n &en( &en(an andu dun( n( kua uali lia ass yan( yan( %aik %aik dan dan layak layak dik*nsu&si# Salah sau indika*rnya adalah kadar air dan kadar a%u yan( %er%eda pada seiap %ahan pan(an dan hal iu dapa dienukan den(an %er%a(ai &e*de dan prinsip# Selain kadar air$ kadar a%u ju(a &erupakan salah sau hal yan( penin( dala& suau %ahan pan(an# Kadar a%u ju(a %er%eda unuk seiap jenis %ahan pan(an# Kadar air dan kadar a%u &erupakan dua hal yan( san(a penin( yan( harus dikeahui pada suau %ahan pan(an unuk &en(eahu &en(eahuii %aik idaknya idaknya %ahan pan(an pan(an erse%u erse%u dik*nsu& dik*nsu&si$ si$ %aik aau idaknya %ahan pan(an erse%u unuk di*lah# Uji kadar air dari suau eksrak %ahan *%a ala& di&aksudkan a(ar dapa &e&% &e&%er erik ikan an (a&% (a&%ar aran an a,al a,al seju seju&l &lah ah kand kandun un(a (an# n# Ber%a Ber%a(a (aii seny senya, a,a a peny penyar arian ian dari dari %aha %ahan n *%a *%a ala& ala& sepe seper rii peny penyar aria ian n MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU .

PERCOBAAN V UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU A. PENDAHULUAN 1. Latar Belakang

Far&a ar&ak k*(n* *(n*si si adal adalah ah il&u il&u yan( yan( &e&p &e&pel elaja ajari ri &en( &en(en enai ai pen(eahuan enan( *%a'*%aan# Dala& -ar&ak*(n*si ini$ yan( &enjadi kajian ua&anya adalah %ahan ala&# Bahan ala& dapa di*lah &enjadi suau senya,a yan( dapa &e&%erikan &an-aa &elalu &elaluii 4a'4a 4a'4a aau aau kandu kandun(a n(an n ki&ia ki&ia yan( yan( ada didala didala&ny &nya# a# "u&%uhan "u&%uhan *%a sudah sejak la&a di&an-aakan *leh *l eh &asyaraka dala dala& &

upa upaya

pen eny ye&%uha %uhan n

dan dan

pen+ pen+e( e(a aha han n

pen enya yak ki$ i$

penin(kaan daya ahan u%uh sera &en(e&%alikan ke%u(aran# 2a&pir seiap suku %an(sa di Ind*nesia &e&iliki u&%uhan *%a dan ra&uan khas *%a radisi*nal 5*%a asli Ind*nesia6# Uji kadar air dan kadar a%u dari suau eksrak %ahan *%a ala& ala& san(a san(a %er(un %er(una a dala& dala& pe&%ua pe&%uaan an suau suau sediaa sediaan n *%a# *%a# Buka Bukan n ha hany nya a %aha %ahan n *%a *%a$$ na na&u &un n ju(a ju(a dala& dala& %aha %ahan n pan( pan(an an seperi &akanan yan( serin( dik*nsu&si sehari'hari# "idak se&ua %aha %ahan n &aka &akana nan n &en( &en(an andu dun( n( kua uali lia ass yan( yan( %aik %aik dan dan layak layak dik*nsu&si# Salah sau indika*rnya adalah kadar air dan kadar a%u yan( %er%eda pada seiap %ahan pan(an dan hal iu dapa dienukan den(an %er%a(ai &e*de dan prinsip# Selain kadar air$ kadar a%u ju(a &erupakan salah sau hal yan( penin( dala& suau %ahan pan(an# Kadar a%u ju(a %er%eda unuk seiap jenis %ahan pan(an# Kadar air dan kadar a%u &erupakan dua hal yan( san(a penin( yan( harus dikeahui pada suau %ahan pan(an unuk &en(eahu &en(eahuii %aik idaknya idaknya %ahan pan(an pan(an erse%u erse%u dik*nsu& dik*nsu&si$ si$ %aik aau idaknya %ahan pan(an erse%u unuk di*lah# Uji kadar air dari suau eksrak %ahan *%a ala& di&aksudkan a(ar dapa &e&% &e&%er erik ikan an (a&% (a&%ar aran an a,al a,al seju seju&l &lah ah kand kandun un(a (an# n# Ber%a Ber%a(a (aii seny senya, a,a a peny penyar arian ian dari dari %aha %ahan n *%a *%a ala& ala& sepe seper rii peny penyar aria ian n MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

!A


den(an den(an pelaru pelaru air aau aau alk*h* alk*h*ll di(una di(unaka kan n un unuk uk &enen &enenuk ukan an persen persenas aseny enya# a# Kadar Kadar a%u ada hu%un( hu%un(ann annya ya den(an den(an &inera &inerall suau %ahan# Mineral yan( erdapa dala& suau %ahan erdapa dala& suau %ahan dapa &erupakan dua &a+a& (ara& yaiu (ara& *r(anik dan (ara& an*r(anik# Me*de yan( di(unakan unuk &eneapkan kadar air pada suau %ahan adalah den(an &e*de *8en$ yaiu suau &e*de yan( dapa di(unakan di(unakan unuk seluruh pr*duk pr*duk &akanan$ &akanan$ ke+uali ke+uali pr*duk erse%u &en(andun( k*&p*nen'k*&p*nen yan( &udah &en(u &en(uap ap aau aau jika jika pr*du pr*duk k erse% erse%u u &en(al &en(ala&i a&i dek*& dek*&p*s p*sisi isi$$ penen penenua uan n kadar kadar air dan kadar kadar a%u san(a san(a penin penin( ( dikea dikeahui hui## Berdasark Berdasarkan an uraian diaas &aka &aka perlunya perlunya dilakukan dilakukan per+*%aan per+*%aan &en(enai kadar air dan kadar a%u# 2. Ruu! Ruu!an an "a!al "a!ala# a#

Ru& u&us usan an &asal asala ah per+ er+*%aa *%aan n ini ini adal adalah ah %a(a %a(ai& i&a ana +ara +ara pen(ujian kadar air dan kadar a%u dari suau eksrak si&plisia 9 $. Tu%uan %uan

"ujuan "ujuan dilakukannya dilakukannya per+*%aan ini yaiu unuk &en(eahui +ara pen(ujian kadar air dan kadar a%u dari suau eksrak si&plisia # &. "an "an'aat

Man-aa yan( diper*leh leh dari per+*%aan aan ini ini adalah lah dapa &enin(ka &enin(kakan kan pen(eahuan pen(eahuan dan &en(eahu &en(eahuii +ara +ara pen(ujian pen(ujian kadar air dan kadar a%u dari suau eksrak si&plisia#


!A


B. Te(r) Uu

Ind*nesia &erupakan Ne(ara den(an kekayaan ala& yan( &eli&pah$ ha&pir se(alah jenis u&%uhan dapa u&%uh di Ne(ara ini 5Aksara$ ./176# Ind*nesia erkenal se%a(ai ne(ara pen(hasil ana&an *%a'*%aan$ &e&iliki p*ensi dan pr*spek pen(e&%an(an yan( +ukup +erah$ karena didukun( *leh k*ndisi :*ra yan( %erkera(a&an in((i dan &eli&pah$ anah dan ikli& yan( relai- +*+*k unuk ana&an r*pik dan %e%erapa ana&an *%a su%r*pik$ adanya penin(kaan k*nsu&si unuk indusri *%a radisi*nal$ re&pah dan &inyak asiri unuk keperluan d*&esik dan luar ne(eri 5eksp*r6 sera in((inya p*ensi k*nsu&en d*&esik &en(in(a ju&lah penduduk Ind*nesia yan( &enduduki perin(ka keli&a er%esar di dunia 5Irian*$ .//;6# 2a&pir se&ua daerah di Ind*nesia &e&iliki ana&an *%a yan( elah di%ukikan ke&anjurannya se+ara e&piris# Be%erapa ana&an di(*l*n(kan ke dala& ana&an *%a un((ulan yaiu &eniran$ ku&is ku+in($ e&u la,ak$ kunyi$ jahe &erah$ &en(kudu$ sa&%il**$ jai %elanda$ ja&%u %iji$ daun sala& dan +a%e ja,a 5Syari-$ ./1.6# Pen((unaan *%a %ahan ala&$ %aik se%a(ai *%a &aupun ujuan lain +enderun( &enin(ka# O%a radisi*nal dan ana&an *%a %anyak di(unakan &asyaraka dala& radisi*nal

&erupakan

,arisan

upaya

nenek

pr*&*i-#

&*yan(

yan(

O%a elah

dike&%an(kan sejak dahulu# Su&%er *%a radisi*nal erua&a %erasal dari %ahan ala& %aik u&%uhan aaupun %ahan'%ahan &ineral# Masyaraka Ind*nesia &e&an-aakan u&%uhan *%a se+ara radisi*nal karena e-ek sa&pin( le%ih ke+il dari *%a yan( di%ua se+ara sinesis# Mahalnya *%a sinesis &e&%ua &asyaraka %eralih ke u&%uhan *%a 5Pra&udia$ ./1<6#


!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU <

Pe&an-aaan u&%uhan se%a(ai *%a radisi*nal harus didukun( den(an adanya %er%a(ai peneliian a(ar kandun(an senya,a ki&ia$ in(ka kea&anan$ dan e=siensinya dapa dikeahui le%ih lanju# Unuk &enin(kakan &uu dan kea&anan dan ke&an-aaan u&%uhan se%a(ai *%a %ahan ala&$ &aka perlu dilakukan sandarisasi erhadap %ahan %akunya %aik %erupa si&plisia &aupun eksrak 5Ri8ai$ ./176# Kadar air dan kadar a%u &erupakan hal yan( penin( dala& suau %ahan *%a ala&# Kadar air &erupakan %anyaknya air yan( erkandun( dala& %ahan yan( dinyaakan dala& persen sedan(kan kadar a%u &erupakan +a&puran dari k*&p*nen an*r(anik aau &ineral yan( erdapa pada suau %ahan pan(an 5!inarn*$ 1;;>6# Peneapan kadar air dapa dilakukan den(an &eni&%an( 1'. ( +*n*h sa&pel dala& se%uah ,adah yan( sudah dikeahui %*%*nya# Kadar air diukur den(an &en((unakan *8en %ersuhu 1/< /

? sela&a 7 ja&# Seelah iu didin(inkan dala& desika*r dan

dii&%an(# Pekerjaan erse%u diulan( sehin((a &endapa %*%* k*nsan# Kadar air dihiun( den(an ru&us@ kadar air 56 A'BC?  1//$ di&ana A +a,an E +*n*h kerin(C sa&pel 5(6$ B +a,an k*s*n( 5(6 dan ? %*%* +*n*h 5(6# Sedan(kan unuk peneapan kadar a%u dilakukan den(an &eni&%an( . ( +*n*h sa&pel dala& +a,an p*rselin yan( elah dikerin(kan dan dikeahui %*%*nya$ ke&udian diaran(kan den(an &en((unakan pe&anas %unsen hin((a idak &en(eluarkan asap la(i# ?a,an p*rselin %erisi +*n*h sa&pel yan( sudah diaran(kan ke&udian di&asukkan ka dala& anur %ersuhu 0// /? hin((a pr*ses pen(a%uan se&purna# ?a,an p*rselin a%u didin(inkan dala& desika*r dan dii&%an( sa&pai &en+apai %*%* eap# Kadar a%u dapa diru&uskan &enjadi@ kadar a%u 56 A'BC?  1//$ di&ana A +a,an E +*n*h kerin(C sa&pel 5(6$ B +a,an k*s*n( 5(6 dan ? %*%* +*n*h 5(6 5Sani$ ./1.6#


!A


C. BAHAN

Bahan'%ahan yan( di(unakan pada per+*%aan ini adalah se%a(ai %eriku@ 1# Bun(a kesu&%a 5Carthami fos6 .# Bun(a +en(keh 5Syzygii Flos6 7# Buah keu&%ar 5CoriaIndri Fructus6 3# Buah &eri+a 5Piperi nigri ructus) <# Biji ka+an( hijau 5Phaseoli semen6 0# Daun %eli&%in( ,ulu 5Bilimbii olium6 ># Daun alpuka 5Perseae olium6 # Daun ja&%u &ee 5 Anacardii olium6 ;# Daun pepaya 5Caricae olium6 1/#Daun asa& ja,a 5 Tamarindi olium6 11#Daun ja&%u %iji 5Psidii olium6 1.#Daun ke&%an( sepau 5 Hibisci rosa'sinensis olium6 17#Daun u%i jalar 5 Batatasae olium6 13#Daun &en(kudu 5 !orindae ructus6 1<#Daun kan(kun( air 5 Ipomoeae a"uaticae olium6 10#Daun kel*r 5 !oringae olium6 1>#Daun ku&is ku+in( 5 #rthosiphonis olium6 1#Daun jarak pa(ar 5 $atrophae olium6 1;#Ri&pan( jahe 5 %ingiberis rhizoma6 ./#Ri&pan( len(kuas 5 &anguatis rhizoma6 .1#Ri&pan( kunyi 5 Curcumae domestica rhizoma6 ..#Ri&pan( ken+ur 5 'aemperiae rhizoma6 .7#Ri&pan( e&ula,ak 5 Curcumae rhizoma6 .3#Kayu se+an( 5 Sappan lignum6 .<#Kuli kayu &anis 5 Cinnamoni corte( 6 MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU >

D. KLA*I+IKA*I TANA"AN 1. Tanaan Ke!u,a -Bixa orellana -Pra!et/( 0an Entang 21$

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Ma(n*li*phya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord*

@ i*lales

Fa&ili

@ BiHa+eae

Genus

@ BiHa

Spesies

@ Bi(a orellana

2. Tanaan Cengke# -Syzigium aromaticum L# -Pra!et/( 0an Entang 21$

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ Di+*yled*neae

Ord*

@ Myrales

Fa&ili

@ Myra+eae

Genus

@ Sy4i(iu&

Spesies

@ Syzigium aromaticum )#

$. Tanaan Ketu,ar -Coriandrum sativum L -Pra!et/( 0an Entang 21$

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ Di+*yled*nae

Ord*

@ Apiales

Fa&ili

@ Apia+eae

Genus

@ ?*riandru&

Spesies

@ Coriandrum sati*um )

&. Tanaan "er)3a -Piper nigrum L -*ar4)an 2$


!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU 

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Ma(n*li*phya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord*

@ Piperales

Fa&ili

@ Pipera+eae

Genus

@ Piper

Spesies

@ Piper nigrum )

5. Tanaan Ka3ang H)%au -Vigna radiata L# -Pra!et/( 0an Entang 21$

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord*

@ R*sales

Fa&ili

@ )e(u&inasae

Genus

@ i(na

Spesies

@ +igna radiata )#

6. Tanaan Bel),)ng 7ulu - Averrhoa bilimbi L. -Pra!et/( 0an Entang 21$

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Ma(n*li*phya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord*

@ Geraniales

Fa&ili

@ OHalida+eae

Genus

@ A8errh*a

Spesies

@ A*errhoa bilimbi )#

8. Tanaan Al4ukat -Persea americana ")l. -Pra!et/( 0an Entang 21$

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ Di+*yled*nae

Ord*

@ Ranales

Fa&ili

@ )aura+eae

Genus MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

@ Persea !A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU ;

Spesies 9. Tanaan

@ Persea americana P Mill Ja,u

"ete

- Anacardium

occidentale

L

-Pra!et/( 0an Entang 21$

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Ma(n*li*phya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord*

@ Sapindales

Fa&ili

@ Ana+ardia+eae

Genus

@ Ana+ardiu&

Spesies

@ Anacardium occidentale )

:. Tanaan Pe4a/a -Carica papaya L. -Pra!et/( 0an Entang 21$

1.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Ma(n*li*phya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord*

@ i*lales

Fa&ili

@ ?ari+a+eae

Genus

@ ?ari+a

Spesies

@ Carica papaya )

Tanaan A!a %a7a -Tamarindus indica L# -Pra!et/( 0an

Entang 21$

11.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Ma(n*li*phya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord*

@ Fa%ales

Fa&ili

@ Fa%a+eae

Genus

@ "a&arindus

Spesies

@ Tamarindus indica )#

Tanaan Ja,u B)%) -Psidium guajava L. -Par))n 25

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ Di+*yled*nae

Ord*

@ Myrales


!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU 1/

Fa&ili

@ Myra+eae

Genus

@ Psidiu&

Spesies

@ Psidium gua,a*a )

12.

Tanaan

Ke,ang

*e4atu

-ibiscus

rosa

sinensis L. -Pra!et/( 0an Entang 21$

1$.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ Di+*yled*nae

Ord*

@ Mal8ales

Fa&ili

@ Mal8a+eae

Genus

@ 2i%is+us

Spesies

@ Hibiscus rosa sinensis )#

Tanaan U,) %alar -!pomea batatas L. -Pra!et/( 0an

Entang 21$

1&.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ Di+*yled*neae

Ord*

@ S*lanales

Fa&ili

@ ?*8*l8ula+eae

Genus

@ Ip*&ea

Spesies

@ Ipomea batatas )#

Tanaan "engku0u -"orinda citri#olia L. -Pra!et/( 0an

Entang 21$

15.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ Di+*yled*nae

Ord*

@ Ru%iales

Fa&ili

@ Ru%ia+eae

Genus

@ M*rinda

Spesies

@ !orinda citriolia )#

Tanaan Kangkung -!pomoea reptans -Pra!et/( 0an

Entang 21$

Re(nu& MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

@ Planae !A


16.

Di8isi

@ Ma(n*li*phya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord* Fa&ili

@ S*lanales @ ?*n8*8ul+eae

Genus

@ Ip*&ea

Spesies

@ Ipomoea reptans

Tanaan

Kel(r

-"oringa

olei#era

L.

-Pra!et/(

0an

Entang 21$

18.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Ma(n*li*phya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord* Fa&ili

@ Brassi+ales @ M*rin(a+eae

Genus

@ M*rin(a

Spesies

@ !oringa oleiera )#

Tanaan Ku)! Ku3)ng -$rthosiphon spicatus -*unart(

2:

19.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ Aseridae

Ord*

@ )a&iales

Fa&ili

@ )a&ia+eae

Genus

@ Orh*siph*n

Spesies

@ #rthosiphon spicatus

Tanaan Jarak 4agar - %atropha curcas -Pra!et/( 0an

Entang 21$

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

1:.

@ Di+*yled*nae

Ord*

@ uph*r%iales

Fa&ili

@ uph*r%ia+eae

Genus

@ Jar*pha

Spesies

@ $atropha curcas

Tanaan Ja#e - &ingiber o'cinale R(!3. -Rukana 2


!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU 1.

2.

21.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ M*n*+*yled*neae

Ord*

@ in(i%erales

Fa&ili

@ in(i%era+ea

Genus

@ in(i%er

Spesies

@ %ingiber o-cinale R*s+#

Tanaan Lengkua! - Alpinia galanga

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Ma(n*li*phya

Kelas

@ )ili*psida

Ord*

@ in(i%erales

Fa&ili

@ Alpiniae

Genus

@ Alpinia

Spesies

@ Alpinia galanga

Tanaan Kun/)t -Curcuma domestica Val. -Pra!et/( 0an

Entang 21$

22.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas


Ord*

@ in(i%erales

Fa&ili

@ in(i%era+ea

Genus

@ ?ur+u&a

Spesies

@ Curcuma domestica al

Tanaan Ken3ur -(aemp#eria galangal L. -Pra!et/( 0an

Entang 21$

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ "ra+he*pya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord*

@ in(i%erales

Fa&ili

@ in(i%era+eae

Genus

@ Kae&p-eria

Spesies

@ 'aemperia galangal )#


!A


2$.

Tanaan

Teula7ak

-Curcuma

xantorrhiza

R(;,.

-Rukana 1::5

2&.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas


Ord*

@ in(i%erales

Fa&ili

@ in(i%era+eae

Genus

@ ?ur+u&a

Spesies

@ Curcuma (antorrhiza R*H%

Tanaan *e3ang -Caesalpinia sappan L. -Pra!et/( 0an

Entang 21$

25.

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Sper&a*phya

Kelas

@ Di+*yled*nae

Ord*

@ Fa%ales

Fa&ili

@ Fa%a+eae

Genus

@ ?aesalpinia

Spesies

@ Caesalpinia sappan )#

Tanaan Ka/u "an)! -Cinnamomum burmannii) -Pra!et/(

0an Entang 21$

Re(nu&

@ Planae

Di8isi

@ Ma(n*li*phya

Kelas

@ Ma(n*li*psida

Ord*

@ )aurales

Fa&ili

@ )aura+eae

Genus

@ ?inna&*&u&

Spesies

@ Cinnamomum burmannii


!A


E. DE*KRIP*I TANA"AN 1. Bunga ke!u,a -Carthami *os Carthami fos adalah %un(a &aje&uk Carthamus tinctorius

)#$ an((*a Asteraceae# Carthamus tinctorius )# &erupakan erna se&usi&$ yan( &e&iliki %au a(ak ar*&aik den(an rasa a(ak pahi yan( u&%uh e(ak$ in((inya sa&pai 17/ &$ %aan(nya hijau pu+a$ %erusuk$ li+in$ per+a%an(nya %anyak# Daun duduk aau %eran(kai pendek$ %ersilan($ %enuknya l*nj*n( hin((a l*nj*n('lanse$ %undar elur l*nj*n($ aau elips den(an ujun( yan( %er%enuk jaru& aau u&pul$ epinya %er(i(i aau raa$ li+in pada kedua per&ukaannya# Ukuran panjan( 7'1< +& dan le%ar 1'1< +&# Ura'ura daunnya nyaa# Bun(a %*n((*l$ keluar diujun( +a%an('+a%an(nya# Se+ara &ikr*sk*pik pada pen(a&aan an(ensial daun &ahk*a erliha sel epider&is %er%enuk perse(i e&pa panjan( den(an dindin( %er(el*&%an($ pe&%uluh kayu den(an pene%alan %enuk spiral dida&pin(i *leh derean sel %erisi 4a ,arna +*kla# Pada pen(a&aan an(ensial kepala sari erliha sel %er%enuk perse(i panjan( %erdindin( e%al$ %ern*kah aau %erpene%alan jala@ pe&%uluh kayu den(an pene%alan %enuk spiral dida&pin(i sedere sel %erisi 4a ,arna +*kla$ sel'sel %er%enuk &e&anjan( den(an dindin( ipis@ ser%uk sari %er%enuk ha&pir %ula den(an per&ukaan idak raa$ %er%inik dan den(an 7 *nj*lan %er%enuk %ula$ (aris en(ah ser%uk sari le%ih kuran( 7/ &# Ser%uk@ ,arna +*kla ke&erahan# Fra(&en pen(enal adalah -ra(&en kepala puik %a(ian ujun( den(an papila pendek MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU 1<

%erujun( &e&%ula$ -ra(&en kepala puik di%a,ah %a(ian ujun( den(an papila le%ih panjan( %erujun( a(ak &erun+in($ -ra(&en an(kai puik$ -ra(&en an(kai sari$ ser%uk sari$ papila dari kepala puik$ -ra(&en &ahk*a %un(a# Pada pena&%ahan asa& sul-a peka P 4a yan( %er,arna +*kla didala& -ra(&en akan &enjadi ,arna %iru ua 5Dijen POM$ 1;336# 2. Cengke# -Caryophyllum

Daun un((al$ %er,arna hijau ke+*klaan$ helaian daun %er%enuk lanse &e&anjan($ panjan( daun 0 +& sa&pai 17$< +&$ le%ar 1$< +& sa&pai <$< +&$ u&u&nya 7 +&$ ujun( dan pan(kal daun run+in($ pin((ir daun raa$ panjan( an(kai /$0 +& sa&pai .$< +&# "ulan( daun &enyirip$ iap ulan( +a%an( sejajar den(an yan( lain dan &en(arah ke pin((ir$ i%u ulan( daun &en*nj*l pada per&ukaan daun$ per&ukaan aas %er,arna hijau ke+*klaan$ li+in dan &en(kilap$ per&ukaan %a,ah %er,arna le%ih &uda# Bun(a dan %uah +en(keh akan &un+ul pada ujun( ranin( daun den(an an(kai pendek sera %erandan# Pada saa &asih

&uda

%un(a

+en(keh

%er,arna

keun(u'un(uan$

ke&udian %eru%ah &enjadi kunin( kehijau'hijauan dan %eru%ah la(i &enjadi &erah &uda apa%ila sudah ua# Sedan( %un(a +en(keh kerin( akan %er,arna +*kla kehia&an dan %erasa pedas se%a% &en(andun( &inyak asiri 5Dijen POM$ 1;;6# $. Bua# ketu,ar -Coria!ndri #ructus ?*riaIndri ructus adalah %uah Coriandrum sati*um )#$ suku

Apia+eae# Coriandrum sati*um )# &erupakan erna in((i ./'1// +&$ %aan( %ila &e&ar %er%au ,an(i# Buah %erupa %iji yan( ke+il 1'. &&$ rusuk'rusuk pada %uah kuran( nyaa$ &irip den(an %iji lada eapi le%ih ke+il dan %er,arna kunin( jera&i sa&pai ke+*klaan# Buah %ila dire&as %er%au ar*&aik$ khas$ rasa khas$ la&a'la&a a(ak pedas 5u,*n*$ ./116# Se+ara &ikr*sk*pik$ &erikarp$ epikarp erdiri dari selapis sel ke+il %erdindin( a(ak e%al$ idak %erli(nin$ kuikula ipis$ %anyak sel epikarp %erisi ha%lur kalsiu& *ksala %er%enuk pris&a ke+il$ ju(a erdapa %a(ian ujun( %uah$ idak erdapa ra&%u MASNA !A OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3


penuup# Mes*karp erdiri dari %e%erapa &a+a& jarin(an yaiu jarin(an parenki& den(an sel'sel er&a&pa dan %erdindin( ipis$ jarin(an sklerenki&aik yan( ersusun &e&%ujur erdiri dari sera%u %erdindin( e%al$ %erli(nin$ lu&en se&pi$ jarin(an sklerenki&aik yan( ersusun arah an(ensial$ erdiri dari sera%u %erdindin( e%al$ %erli(nin$ di daerah rusuk ua&a erdapa %erkas pe&%uluh kayu spiral dan +in+in$ didaerah rususk sekunder jarin(an sklerenki&aik ha&pir se&ua erdiri dari sera%u yan( ersusun arah an(ensial$ lapisan erdala& &es*karp erdiri dari %e%erapa lapis sel parenki& %esar %er%enuk p*li(*nal$ dindin( ipis eapi anar sel %anyak$ pada daerah k*&isual iap &erikarp erdapa . saluran &inyak %er%enuk j*r*n( den(an epieliu& %er,arna +*kla$ didala& saluran erdapa &inyak asiri# Pada %uah yan( &asih &uda erdapa ju(a saluran &inyak di&es*karp %a(ian pun((un( yan(

apa%ila

%uah

%era&%ah

&asak$

saluran

&enjadi

er&a&pa dan susu &enjadi r*n((a %enuk pipih arah an(ensial# nd*karp erdiri dari sau lapisan sel yan( pada pandan(an an(ensial a&pak erdiri sel'sel# Ser%uk@ ,arna +*kla &udah kekunin(an aau +*kla ke&erahan$ %au khas ar*&aik#

Fra(&en

pen(enal

adalah

sera%u

sklerenki&

&is*karp$ -ra(&en end*karp$ -ra(&en epikarp dari %a(ian ujun( %uah$ -ra(&en &es*karp %eriku end*karp$ sper&*der& dan end*sper&$ -ra(&en pe&%uluh kayu$ ha%lur kalsiu& *ksala %er%enuk pris&a dan r*se# "idak erdapa ra&%u penuup aau %uir pai 5Dijen POM$ 1;336# &. "er)3a -Piper nigrum L.

Baan(

ana&an

&eri+a

%eruas'ruas#

Ukuran

%aan(

%erdia&eer 0'.< &&# Daun &eri+a %er%enuk %undar le%ar aau l*nj*n( seperi daun alas# Ba(ian pan(kal daun %er%enuk %ula dan se&akin ke ujun( se&akin &erun+in(# Per&ukaan aas daun ana&an &eri+a %er,arna hijau ua &en(kilap$ sedan(kan per&ukaan %a,ah %er,arna hijau pu+a dan %ura&# Bun(a lada er&asuk MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

%un(a

%eru&ah

sau

dan

&erupakan

%un(a !A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU 1>

duduk#Buah &eri+a %er%enuk %ula seperi %*la# Buah yan( &asih &uda 5&enah6 &e&iliki kuli luar 5epikarp6 %er,arna hijau &en(kilap$ seelah &asak %eru%ah &enjadi kunin( dan &erah &enyala# Buah &eri+a &e&iliki rasa pedas yan( %er%eda den(an pedas dari +a%ai ra,i 5Dijen POM$ 1;; 6# <# Ka3ang #)%au -Vigna radiata L. "ana&an ka+an( hijau &e&iliki daun %er,arna hijau$ %er%enuk janun( den(an ujun( run+in($ pin((ir raa$ ke dua sisi sediki %era&%u$ panjan( 3 +& sa&pai < +&$ le%ar 7 +&$ le%ar 7 +& sa&pai 7$< +& kerap kali erdapa %inik L %inik pu+a# Ber%aan( e(ak den(an kein((ian san(a %er8ariasi$ anara

7/'0/

+&$

er(anun(

8arieasnya#

?a%an(nya

&enya&pin( pada %a(ian ua&a$ %er%enuk %ula dan %er%ulu# P*l*n( ka+an( hijau %ere%nuk silindris den(an panjan( anara 0'1< +& dan %iasanya %er%ulu pendek# Se,aku &uda p*l*n( %er,arna hijau dan dan seelah ua %er,arna hia& aau +*kla# Seiap p*l*n( %erisi 1/'1< %iji# Biji ka+an( hijau le%ih ke+il di%andin( %iji ka+an('ka+an(an lain# !arna %ijinya ke%anyakan hijau kusa& aau hijau &en(ilap$ %e%erapa ada yan( %er,arna kunin($ +*kela dan hia&# "ana&an ka+an( hijau %erakar un((an( den(an akar +a%an( pada per&ukaan 5Dijen POM$ 1;;6# 6. Bel),)ng 7ulu - Averrhoa bilimbi 

panjan( aas anak daun %er,arna hijau &uda$ hijau sa&pai hijau ke+*klaan$ per&ukaan %a,ah %er,arna le%ih &uda$ %enuk %undar panjan( sa&pai j*r*n($ panjan( . +& sa&pai 1/ +&$ le%ar /$> +& sa&pai 7 +&# Ujun( daun run+in($ pan(kal daun &e&%undar$ pin((ir daun raa# "an(kai daun 1 && sa&pai . &&$ ulan( daun$ erua&a ulan( daun ua&a &en*nj*l pada per&ukaan %a,ah#Per&ukaan %a,ah %era&%u le%ih %anyak dari pada per&ukaan aas$ jika dira%a erasa halus 5Dijen POM$ 1;;6# 8. Daun al4ukat -Perseae #olium


!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU 1

Perseae olium &erupakan daun dari Persea americana Mill# Persea americana Mill# &erupakan ana&an %erupa p*h*n in((i

7'1/ & den(an daun erse%ar$ un((al$ %erdesakan di ujun( ranin($ helaian daun %er%enuk %ula elur$ elips$ %ula &e&anjan($

%ula

elur

er%alik$

&enjan(a$

kedua

sisi

per&ukaan &ula'&ula %era&%ua ke&udian (undul$ ukuran panjan( 1/'./ +&$ le%ar 7'1/ +&$ panjan( an(kai 1$<'< +&# Biji alpuka sau %er%enuk %*la$ (aris en(ah .$<'< +& 5BPOM$ .//>6# Si&plisia Persea americana Mill# se+ara &ikr*sk*pik epider&is aas erdiri dari sau lapis sel %er%enuk pipih$ pada pena&pan( an(ensial %er%enuk pili(*nal dan %erdindin( sa&pin( lurus$ kuikula e%al$ jelas %er%inik# pider&is %a,ah erdiri dari sau sel$ pada pena&pan( an(ensial a&pak dindin( sa&pin( a(ak %er(el*&%an($ kuikula e%al %er%inik# S*&aa ipe an*&*siik$ hanya erdapa pada epider&is %a,ah# Ra&%u penuup %er%enuk keru+u %erujun( run+in($ dindin( e%al$ lu&en %er,arna a(ak ke+*klaan$ panjan( 3/ &' / &$ erdiri dari sau aau dua sel$ u&u&nya erdiri dari sau sel$ erdapa pada epider&is %a,ah# Mes*=l erdiri dari jarin(an palisade dan jarin(an %un(akaran(# Jarin(an palisade erdiri dari sau lapis sel$ e%al jarin(an palisade ha&pir seen(ah e%al &es*=l# Jarin(an %un(a karan( erdiri dari li&a sa&pai ujuh lapis sel# Sel &inyak$ %er%enuk %ula elur aau %ula$ (aris en(ah le%ih kuran( 1// &$ erdapa erse%ar didala& &es*=l$ erua&a di jarin(an palisade# Berkas pe&%uluh ipe k*laeral$ sera%u sklerenki&$ dindin( e%al dan %erli(nin dise%elah aas dan %a,ah %erkas pe&%uluh$ pada parenki& ulan( daun erdapa ha%lur kalsiu& *ksala %er%enuk pris&a# Ser%uk@ ,arna hijau sa&pai hijau ke+*klaan# Fra(&en pen(enal adalah jarin(an &es*=l

den(an

sel

&inyak$

ra&%u

%er%enuk

keru+u

%erdindin( e%al$ lepas aau &ene&pel pada epider&is$ -ra(&en epider&is aas$ -ra(&en epider&is %a,ah$ ha%lur kalsiu&


!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU 1;

*ksala %er%enuk pris&a$ lepas aau erdapa dala& &es*=l 5Dijen POM$ 1;336# 9. Ja,u ete - Anacardium occidentale L.

2elaian daun un((al$ %eran(kai$ ,arna hijau kekunin(an sa&pai hijau ua ke+*klaan$ %enuk %undar elur sun(san($ panjan( 3'.. +&$ le%ar .'1< +&$ ujun( daun &e&%undar den(an lekukan ke+il di en(ah$ pan(kal daun run+in($ pin((ir daun raa$ panjan( an(kain daun sa&pai 7 +&$ ulan( daun &enyirip$ per&ukaan aas dan %a,ah daun li+in$ idak %era&%u 5Dijen POM$ 1;;6# :. Pe4a/a -Carica papaya L.

2elaian daun rapuh$ ,arna per&ukaan aas hijau ua$ per&ukaan %a,ah %er,arna le%ih &uda %enuk %undar den(an ulan('ulan( daun &enjari$ pin((ir daun %er+an(ap sa&pai %er%a(i &enjari$ +upin('+upin( daun %erlekuk sa&pai %er%a(i idak %erauran$ ulan( +upin( daun &enyirip# Ujun( daun lan+ip$ pan(kal daun %er%enuk janun(# "ulan( daun san(a &en*nj*l di per&ukaan %a,ah# Garis en(ah helaian daun .< +& sa&pai >< +& 5Dijen POM$ 1;;6# 1/# A!a %a7a -Tamarindus indica L. 2elaian anak daun %er,arna hijau ke+*klaan aau hijau &uda$ %enuk %undar panjan($ panjan( 1 +& sa&pai .$< +&$ le%ar 3 && sa&pai  &&$ ujun( daun &e&%undar$ kadan(' kadan( %erlekuk pan(kal daun &e&%undar$ pin((ir daun raa dan ha&pir sejajar sau sa&a lain# "an(kai daun san(a pendek sehin((a &irip daun duduk# "ulan( daun erliha jelas# Kedua per&ukaan daun halus dan li+in$ per&ukaan %a,ah %er,arna le%ih &uda 5Dijen POM$ 1;;6# 11.

Ja,u B)%) -Psidium guajava L.

Se&ak aau p*h*n$ in((i 7 L 1/ &$ kuli %aan( halus per&ukaannya %er,arna +*kla dan &udah &en(elupas# Daun %erhadapan$ %erulan( &enyirip$ %er%inik$ %er%enuk %undar elur a(ak &enj*r*n( aau a(ak %undar sa&pai &erun+in($ panjan( helai daun 0 +& sa&pai 13 +&$ le%ar 7'0 +&$ panjan( an(kai 7'> &&$ daun yan( &uda %era&%u$ dan yan( ua per&ukaan aasnya &enjadi li+in# Per%un(aan erdiri dari 1'7 MASNA !A OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU ./

%un(a$ panjan( (a(an( per %un(aan .'3 +&$ panjan( kel*pak >' 1/ &&$ ajuk ajuk %er%enuk %undar elur sun(san($ panjan( 1$<'. +&# %uah %enuk %ula aua %ula elur$ kalau &asak %er,arna

kunin($

panjan(

<'$<

+&$

%erda(in(

yan(

&enyeli&ui %iji'%iji dala& &assa %er,arna kunin( aau &erah ja&%u 5Dijen POM$ 1;/6# 12.

Ke,ang !e4atu -ibiscus rosa sinensis L.

Daun un((al %er,arna hijau ke+*klaan$ helaian daun %er%enuk %undar elur$ panjan( helaian daun 7$< +& sa&pai ;$< +&$ le%ar .'0 +&$ ujun( daun &erun+in($ pin((ir daun %er(eri(i kasar$ ulan( daun &enjari$ an(kai daun panjan( 1 +& sa&pai 7$> +& 5Dijen POM$ 1;;6# 1$.

Daun u,) %alar -!pomea batatas L.

2elaian daun rapuh$ paah'paah$ %er,arna hijau hin((a hijau kekunin(an$ hijau ua ke+*klaan aau hijau kehia&an$ per&ukaan %a,ah u&u&nya %er,arna le%ih pu+a %enuk %undar elur$ janun( &ele%ar aau a(ak %erlekuk &enjari$ panjan( helaian 3 +& sa&pai 13 +&$ le%ar 3 +& sa&pai 11 +& pan(kal daun %erlekuk$ ujun( daun run+in( aau &erun+in($ pin((ir daun raa aau a(ak %erlekuk$ kadan('kadan( %er%a(i &enjari ulan( daun &enyirip 5Dijen POM$ 1;;6# 1&.

"engku0u -"orinda citri#olia L.

2elaian daun u&u&nya idak uuh$ %er,arna hijau sa&pai hijau ua kekunin(an$ %enuk %undar elur$ le%ar hin((a %er%enuk elip$ panjan( 3$< +& sa&pai .1 +&$ le%ar 3$< +& sa&pai  +&$ ujun( daun run+in($ pan(kal daun &erun+in($ pin((ir daun raa# Daun penu&pu %er%enuk %undar elur$ pin((ir raa ,arna kehijauan$ panjan( /$< +& sa&pai 1$< +&$ an(kai daun /$< +& sa&pai 1$< +&# "ulan( daun &enyirip jelas 5Dijen POM$ 1;;6# 15.

Kangkung -!pomoea reptans

Daun un((al$ ,arna hijau sa&pai hijau kela%u aau ke+*klaan rapuh helaian daun %er%enuk %undar elur$ se(ii(a$ aau %enuk &e&anjan($ lanse sa&pai (aris$ ujun( &erun+in($ pan(kal erpan+un( aau %enuk janun( sa&pai %enuk panah$ epi daun raa aau %er(i(i panjan( helaian daun MASNA !A OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU .1

7 +& sa&pai 1< +&$ le%ar 1 +& sa&pai ; +& per&ukaan daun raa$ penulan(an &enyirip$ &en*nj*l$ pada per&ukaan %a,ah panjan( an(kai 7 +& sa&pai ./ +& 5Dijen POM$ 1; ;6# 16.

Kel(r -"oringa olei#era L.

2elaian anak daun %er,arna hijau sa&pai hijau ke+*klaan$ %enuk %undar elur aau %undar elur e%alik$ pan(jan( 1'7 +&$ le%ar 3 && sa&pai 1 +&$ ujun( daun u&pul$ pan(kal daun &e&%ula$ epi daun raa# "an(kai daun 1'7 && 5Dijen POM$ 1;;6# 18.

Ku)! Ku3)ng -$rthosiphon spicatus

"erna$ u&%uh e(ak$ pada %a(ian %a,ah %eakar di %a(ian %uku'%ukunya$ in((i dapa &en+apai . &$ %aan( %erse(i e&pa a(ak %eralur$ %era&%u pendek aau (undul# 2elai daun%er%enuk %undar elur l*nj*n($ lanse$ %undar elur$ aau %elah keupa yan( di&ulai dari pan(kalnya$ lan+ip aau u&pul$ panjan( 1'1/ +&$ panjan( >$< && sa&pai < +& ura daun sepanjan( epi %era&%u ipis aau (undul$ panjan( ankai 7 +& 5Dijen POM$ 1;/6# 19.

Jarak 4agar - %atropha curcas

Daun un((al$ %er,arna hijau ke+*klaan$ helaian daun %er%enuk %undar elur &ele%ar$ panjan( helaian daun < +&$ sa&pai 1< +&$ le%ar 0 +& sa&pai 10 +&$ %ersudu aau %erlekuk 7 sa&pai <$ ujun( daun &erun+in($ pan(kal daun %er%enuk janun($ ulan( daun unuk &enjari$ per&ukaan aas helaian daun %er,arna hijau ke+*klaan$ per&ukaan %a,ah %er,arna le%ih pu+a$ &en*nj*ll pada per&ukaan %a,ah$ ulan( +a%an( &enyirip 5Dijen POM$ 1;;6# 1:.

Ja#e - &ingiber o'cinale R(;,.

M*r-*l*(i ana&an "erna %er%aan( se&u$ in((i 7/ +& sa&pai 1 &$ ri&pan( %ila dip**n( %er,arna kunin( aau jin((a# Daun se&pi$ panjan( 1< ' .7 &&$ le%ar  ' 1< &&$ an(kai daun %era&%u$ panjan( . ' 3 && %enuk lidah daun &e&anjan($ panjan($ idak %era&%u$ seludan( a(ak %era&%u# Per%un(aan %erupa &alai erse&%ul di per&ukaan anah$ %er%enuk *n(ka aau %ula elur yan( se&pi$ san(a aja&$ MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU ..

panjan( &alai# Daun pelindun( %er%enuk %undar elur er%alik$ panjan( .$< +&$ le%ar 1 +& sa&pai 1$>< +& &ahk*a %un(a %er%enuk a%un($ panjan( a%un( . +& sa&pai .$< +&$ helainya a(ak se&pi$ %enuk aja&$ %er,arna kunin( kehijauan$ panjan( 1$< && sa&pai .$< &&$ le%ar 7 && sa&pai 7$< && 5Dijen POM$ 1;/6#

2.

R)4ang lengkua! - Alpiniae rhizoma

Alpiniae galangae rhizoma adalah ri&pan( Alpiniae galanga

)#$

suku

in(i%era+eae# Alpiniae

galanga

)#

&erupakan

u&%uhan erna yan( e(ak in((i %aan(nya &en+apai .'.$< &# )en(kuas &e&punyai %aan( p*h*n yan( erdiri dari susunan pelepah'pelepah daun# Daun'daunnya %er%enuk %ula panjan( dan anara daun yan( erdapa pada %a(ian %a,ah erdiri dari pelepah'pelepah saja sedan(kan %a(ian aas %aan( erdiri dari pelepah'pelepah len(kap den(an helaian daun# Bun(anya &un+ul pada %a(ian ujun( u&%uhan# Ri&pan( u&%i selain %ersera kasar ju(a &e&punyai %au ar*&ais yan( khas 5u,*n*$ ./116 den(an rasa pedas$ %enuk %erupa p**n(an$ panjan( 3 +&'0 +&$ kadan('kadan( %er+a%an($ ujun( %en(k*k$ ,arna per&ukaan +*kla ke&erahan$ parul daun jelas# Berkas paahan %ersera pendek$ %er%uir'%uir kasar$ ,arna +*kla# Se+ara &ikr*sk*pik epider&is erdiri dari sau lapis sel ke+il a(ak pipih$ dindin( %er,arna kunin( ke+*klaan$ kuikula jelas# K*reks parenki&aik$ jarin(an k*reks %a(ian luar erdiri dari %e%erapa lapis sel den(an dindin( ipis %er,arna kunin( ke+*klaan$ jarin(an k*reks %a(ian dala& erdiri dari sel parenki& %esar$ dindin( sel ipis$ idak %er,arna$ kadan(' kadan( %ern*kah halus$ %erisi %uir pai# Pada parenki& erse%ar idi*%las %erisi &inyak dan 4a sa&ak$ ,arna +*kla &uda aau +*kla ua yan( den(an pena&%ahan %esi 5III6 kl*rida )P ,arna %eru%ah &enjadi kehia&an# Buir pai un((al$ %enuk l*nj*n(aau %ula elur$ la&ela idak jelas$ panjan( %uir  & MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

!A


sa&pai 0/ &$ u&u&nya .< & sa&pai
%ern*kah# ile&

u&u&nya

%erupa

pe&%uluh

jala$

pe&%uluh n*kah dan pe&%uluh an((a$ le%ar ./ & sa&pai 0/ &$ idak %erli(nin# Fl*e& sediki idak jelas# Ser%uk@ -ra(&en pen(enal adalah jarin(an (a%us$ %uir pai$ idi*%las %erisi &inyak dan 4a sa&ak$ -ra(&en parenki&$ sera%u sklerenki& dan pe&%uluh kayu$ idak erdapa ser%uk ha%lur 5Dijen POM$ 1;336#

21.

Kun/)t -Curcuma domestica Val.

"erna den(an %aan( %er,arna se&u hijau aau a&pak a(ak

keun(uan$

ri&pan(

er%enuk

den(an

se&purna$

%er+a%an('+a%an($ %er,arna jin((a# Seiap ana&an %erdaun 7'  helai$ panjan( an(kai daun %ersera pelepah daun sa&pai >/ +&$ anpa lidah'lidah$ %era&%u halus jaran('jaran($ helaian daun %er%enuk lanse le%ar$ ujun( daun lan+ip %erek*r$ keseluruhannya %er,arna hijau aau hanya %a(ian aas deka ulan( ua&a %er,arna a(ak keun(uan$ panjan( .'< +&$ le%ar 1/'.< +& 5Dijen POM$ 1;/6# 22.

Ken3ur -(aemp#eria galangal L.

"erna yan( ha&pir &enuupi anah$ idak %er%aan($ ri&pan(

%er+a%an('+a%an($

%erdesak'desakan$

akar'akar

%er%enuk (elend*n( kadan('kadan( %eru&%i$ panjan( 1 +& sa&pai 1$< +&# Seiap ana&an %erdaun se%anyak 1 sa&pai 7 5u&u&nya .6 helai$ le%ar &eraa dan ha&pir &enuupi anah$ daun %er%enuk j*r*n( le%ar sa&pai ha&pir %undar$ pan(kal ha&pir %er%enuk janun($ pin((ir %er(el*&%an( %er,arna &erah ke+*klaan$ %a(ian en(ah %er,arna hijau$ panjan( helai daun >'1< +&$ le%ar .' +&$ an(kai pendek$ %erukuran 7'1/ MASNA !A OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3


&&$ pelepah er%ena& dala& anah$ panjan( 1$< +& sa&pai 7$< +&$ ,arna puih 5Dijen POM$ 1;/6# 2$.

Teula7ak -Curcumae xantorrhiza R(;,.

"erna %er%aan( se&u sein((i kuran( le%ih . &$ %er,arna hijau aau +*kla (elap$ akar ri&pan( er%enuk den(an se&purna$ %er+a%an('+a%an( kua$ %er,arna hijau (elap# "iap ana&an &e&punyai daun . sa&pai ; helai$ %er%enuk %undar &e&anjan( hin((a %an(un lanse$ %er,arna hijau aau +*kla keun(uan eran( sa&pai (elap$ panjan( 71'3 +&$ le%ar 1/'1 +&$ panjan( an(kai daun 37'/ +& le%ih 5Dijen POM$ 1;/ 6# 2&.

*e3ang -Caesalpinia sappan L.

Kuli &en((ulun( &e&%ujur %erupa pipa aau (elend*n( e%al 1'. && lapisan (a%us ipis &udah &en(elupas ,arna puih kunin( kehijauan den(an %anyak lenisel %er,arna ke+*klaan %er%enuk %undar aau j*r*n( &elinan(# Di %a,ah lapisan (a%us erdapa kuli$ %a(ian luar %er,arna kela%u kehijauan$ li+in den(an (aris'(aris halus &e&%ujur dan %erkas lenisel yan( &elinan( per&ukaan dala& kuli li+in$ ,arna +*kla &uda# Kuli &udah dipaahkan$ %ekas paahan raa$ ,arna puih kekunin(an 5Dijen POM$ 1;;6# 25.

Ka/u "an)! -Cinnamomum burmanii 

Se&ak aau p*h*n ke+il$ in((i <'1< &$ pepa(an 5kuli6 %er%au khas# 2elaian daun %er%enuk l*nj*n( panjan( 3'13 +&$ le%ar 1$<'0 +&$ per&ukaan aas halus$ per&ukaan %a,ah %era&%u %e,arna kela%u kehijaaun yan( erekan pada per&ukaan daun aau %erepun($ daun &uda %er,arna &erah pu+a$ %erpenulan(an 7$ panjan( an(kai daun /$< +&' 1$< +&# per%un(aan %erupa &alai$ %era&%u halus %er,arna kela%u yan( %erekan pada per&ukaan$ panjan( (a(an( %un(a 3 && sa&pai 1. &&$ ju(a %era&%u halus$ enda %un(a panjan( 3'< &&$ helai enda %un(a seelah %erke&%an( ers*%ek se+ara &elinan( dan erp**n( a(ak jauh dari dasar %un(a# Buah$ adalah %uah %uni$ panjan( le%ih kuran( 1 +& 5Dijen POM$ 1;/6# MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU .<

+. HA*IL DAN PE"BAHA*AN 1. Ha!)l Pengaatan


!A


2. Pe,a#a!an

Sa&pel yan( di(unakan pada per+*%aan pen(ujian kadar air dan kadar a%u yaiu %un(a kesu&%a 5 Carthami fos6$ %un(a +en(keh 5Syzygii Flos6$ keu&%ar 5 Coriandri Fructus6$ &eri+a 5Piper nigrum ructus6$ %iji ka+an( hijau 5 Phaseoli semen6$ daun %eli&%in( ,ulu 5 Bilimbii olium6$ daun alpuka 5 Perseae olium6$ daun ja&%u &ee 5 Anacardii olium6$ daun pepaya 5 Caricae olium6$ daun asa& ja,a 5 Tamarindi Indica olium6$ daun ja&%u

%iji 5Psidii olium6$ daun ke&%an( sepau 5 hibisci rosa.sinensis olium6$ daun u%i jalar 5Batatasae olium6$ daun &en(kudu

5!orindae olium6$ daun kan(kun( air 5Ipomoeae a"uaticae olium6$

daun kel*r 5!oringae olium6$ daun ku&is ku+in(

5#rthosiphonis olium6$ daun jarak pa(ar 5 $atrophae olium6$ ri&pan( jahe 5 %ingiberis rhizoma6$

rhizoma6$ ri&pan( len(kuas 5 Alpiniae

ri&pan( kunyi 5 Curcumae domesticae rhizoma6$

ri&pan( ken+ur 5'aemperiae rhizoma6$ ri&pan( e&ula,ak 5Curcumae (anthorrhizae rhizoma6$ kayu se+an( 5 Sappan lignum6$ dan kuli kayu &anis 5 Cinnamoni corte( 6# Kadar air &erupakan %anyaknya air yan( erkandun( dala& %ahan yan( dinyaakan dala& persen# Kadar air ju(a salah sau karakerisik yan( san(a penin( pada %ahan pan(an$ karena air dapa &e&pen(aruhi pena&pakan$ eksur$ dan +ia rasa pada %ahan pan(an# Kadar air dala& %ahan pan(an iku &enenukan kese(aran dan daya a,e %ahan pan(an erse%u$ kadar air yan( in((i &en(aki%akan &udahnya %akeri$ kapan($ dan kha&ir unuk %erke&%an( %iak$ sehin((a akan erjadi peru%ahan pada %ahan pan(an# Si-a dari &e*de analisa kadar air den(an &en((unakan &e*de *8en %erdasarkan pada (ra8i&eri$ yaiu %erdasarkan pada selisih %era se%elu& pe&anasan dan seelah pe&anasan# Sehin((a se%elu& dilakukan analisa$ erle%ih dahulu dilakukan peni&%an(an

+a,an

yan(

akan

diper(unakan

unuk

&en(erin(kan sa&ple# Peni&%an(an dilakukan sa&pai %era MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU .>

+a,an k*nsan$ yaiu den(an &e&anaskan +a,an dala& *8en pada suhu 1//'1/< *? sela&a 1 ja&# Kadar a%u &erupakan +a&puran dari k*&p*nen an*r(anik aau &ineral yan( erdapa pada suau %ahan pan(an# Bahan pan(an erdiri dari ;0 %ahan an*r(anik dan air$ sedan(kan sisanya &erupakan unsur'unsur &ineral# Bahan'%ahan *r(anik dala& pr*ses pe&%akaran akan er%akar eapi k*&p*nen an*r(aniknya idak$ karena iulah dise%u se%a(ai kadar a%u# A%u &erupakan residu an*r(anik dari hasil pen(a%uan# Kadar a%u dienukan den(an +ara &en(ukur residu seelah sa&pel di*ksidasi pada suhu
pen(a%uan

yan( se&purna$

pe&anasan

dilakukan sa&pai ,arna sa&pel &enjadi sera(a& dan %er,arna a%u'a%u sa&pai puih$ sera %e%as dari sisa sa&pel yan( idak er%akar# Kadar &ineral dala& %ahan pan(an &e&pen(aruhi si-a =sik %ahan pan(an sera ke%eradaannya dala& ju&lah erenu &a&pu

&en(ha&%a

peru&%uhan

&ikr**r(anis&e

jenis

erenu# Penenuan kadar air den(an &e*de *8en$ prinsip dari &e*de *8en pen(erin( adalah %ah,a air yan( dala&

suau

%ahan

akan

&en(uap

%ila

erkandun(

%ahan

erse%u

dipanaskan pada suhu 1/< ? sela&a ,aku erenu# Per%edaan anara %era se%elu& dan sesudah dipanaskan adalah kadar air# Den(an &en(aur panas$ kele&%a%an$ dan kadar air$ *8en dapa di(unakan se%a(ai dehydrator !aku yan( diperlukan adalah sekiar <'1. ja&# )e%ih la&a dari dehydrator %iasa$ a(ar %ahan &enjadi kerin($ e&peraur *8en harus di aas 13/ F# Kele%ihan &e*de *8en adalah suhu dan ke+epaan pr*ses pen(erin(an dapa diaur sesuai kein(inan$ idak erpen(aruh +ua+a$ saniisi dan

hi(iene

dapa

dikendalikan# Penenuan Kadar a%u den(an &e*de anur$ kadar a%u yan( yan( erukur &erupakan %ahan'%ahan an*r(anik yan( idak er%akar dala& pr*ses pen(a%uan$ sedan(kan %ahan'%ahan *r(anik er%akar# Kadar a%u dala& suau %ahan pan(an san(a MASNA !A OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU .

&e&pen(aruhi si-a dari %ahan pan(an erse%u# Kandun(an a%u dan k*&p*sisinya %er(anun( pada &a+a& %ahan dan +ara pen(a%uan yan( di(unakan# keunun(an dari &e*de anur adalah pen((unaannya yan( a&an$ hanya &e&%uuhkan rea(en dala& ju&lah sediki$ %e%erapa sa&pel dapa dianalisis se+ara %ersa&aan$ idak &e&erlukan ena(a kerja yan( inensi-$ dan a%u yan( dihasilkan dapa dianalisis unuk penenuan kadar &ineral#

G. Penutu4 1. Ke!)4ulan

Berdasarkan

per+*%aan

yan(

elah

dilakukan

pada

pe&eriksaan si&plisia se+ara &ikr*sk*pik yaiu pada@ Si&plisia %iji keu&%ar

yan( dia&ai

didapakan adanya end*+arp

Si&plisia ri&pan( len(kuas yan( dia&ai didapakan adanya parenki& k*reks Si&plisia %un(a kesu&%a yan( dia&ai didapakan adanya -ra(&en an(kai sari dan Si&plisia daun alpuka yan( dia&ai didapakan adanya -ra(&en epider&is aas # 2. *aran

Saran yan( dapa di%erikan pada per+*%aan ini adalah saa &en(ideni=kasi

se%aiknya

pr*ses

preparasi

haksel

harus

dilakukan den(an %aik dan %enar a(ar haksel yan( diuji %enar' %enar &urni dan %e%as dari pen(**r$ sehin((a kia dapa &e&per*leh hasil yan( epa#


!A

FARMAKOGNOSI II UJI KADAR AIR DAN KADAR ABU .;

DA+TAR PU*TAKA

Aksara$ R#$ !eny J#A# M$ dan )a Ali*# ./17# Ideni=kasi Senya,a Alkal*id dari ksrak Mean*l Kuli Baan( Man((a 5!angiera indica )#6# $urnal /ntropi# V(l $ -1# BPOM# .//># Acuan Sediaan Herbal $ disi I *l 7# Jakara# Dijen POM# 1;33# !ateria !edi0a Indonesia$ jilid 1'3# Jakara# Depare&en Kesehaan Repu%lik Ind*nesia# Dijen POM# 1;;# !ateria !edi0a Indonesia$ jilid 1'3# Jakara# Depare&en Kesehaan Repu%lik Ind*nesia# Irian*$ G# .//;# Abstra0 Hasil Penelitian Pertanian 'omoditas Tanaman #bat # B*(*r# Pusa Perpusakaan dan Penye%aran "ekn*l*(i Peranian# Pari&in$ S# P# .//<# $ambu Bi,i Budidaya dan 1agam Pemanaatannya# B*(*r# Pene%ar S,adaya# Pra&udia$ "#$ )i8ia$ S#$ dan )eni$ P# ./1<# Is*lasi Senya,a Fla8*n*id dari ksrak Daun Pa+ar Air 5 Impatiens balsamina )#6# Prosiding Penelitian Spesia# V(l 1 -1# Prasey* dan nan($ I# ./17# Pengelolaan Budidaya Tanaman #bat. #batan 2Bahan Simplisia)# Ben(kulu# Pener%ia FP UNIB# Ri8ai$ 2#$ rnia !# S# dan Rusdi# ./17# Pen(aruh Per%andin(an Pelaru an*l'Air "erhadap Kadar Senya,a Fen*la "*al dan Daya Ani*ksidan dari ksrak Daun Sirsak 5 Annona muricata )6# $urnal Sains dan Te0nologi Farmasi# V(l 19 -1# Ruk&ana$ R# 1;;<# Temula3a0 4 Tanaman 1empah dan #bat *(yakara# Kanisius# MASNA OD NIA 2)MIA O1A1 13 /.3

!A

Percobaan 5 Uji Kadar Abu Dan Kadar Air

Recommend Documents