“La Responsabilidad Responsab ilidad Civil Civ il Profesional Profesion al en el nuevo Código.” Autor: Robe rto A. Vázquez erre!ra P"#L$CA%& 'L ( %' A#R$L )*+, P&R -&/0&1 R'"-'R0 Publi2ado en: LA LEY 06/04/2015, 06/04/2015, 1 Cita &nline: AR/DOC/817/2015
Abstra2t: En una primera impresión, nos atreemos a !e"ir #ue e$ nueo Có!i%o no trae ma&ores innoa"iones en $a
materia, por "uanto en !e'initia $o #ue (a"e es re"o%er normatiamente a$%unas "uestiones #ue &a eran !e ap$i"a"ión rutinaria por parte !e $os tri)una$es $ue%o !e un amp$io !esarro$$o en $a !o"trina* +u"(o ms impa"to o "am)ios -sin .u%ar sus )on!a!es o in"orre""iones- (an pro!u"i!o otras re'ormas $e%a$es o e$ !i"ta!o !e nueas normas* En e$ senti!o epuesto, por e.emp$o, tenemos $a $e& 26*52 !e !ere"(os !e$ pa"iente* La responsa)i$i!a! "ii$ !e $os pro'esiona$es, & ms en parti"u$ar !e $os pro'esiona$es !e$ arte !e "urar (a o"upa!o $a aten"ión !e $a !o"trina & $a .urispru!en"ia "on espe"ia$ !e!i"a"ión en $os $timos 30 aos* ue!e !e"irse #ue es uno !e $os temas #ue (a %enera!o ma&or pro!u""ión )i)$io%r'i"a, so)re to!o $a re'eri!a a $os pro'esiona$es !e$ arte !e "urar* o o)stante $a importan"ia !e$ tema, e$ Có!i%o !e $e no !e!i"a)a normas espe"9'i"as a$ tema, sien!o #ue $a ma&or9a !e $os "am)ios en $a materia o)e!e"ieron a !esarro$$os !o"trina$es, $ue%o toma!os por $a .urispru!en"ia* As9 por e.emp$o $o re'eri!o a $a ap$i"a"ión !e $a teor9a !e $as "ar%as pro)atorias !inmi"as, o to!a $a "onstru""ión (e"(a a$re!e!or !e$ "onsentimiento in'orma!o & tantos otros temas* or e$ "ontrario, e$ Có!i%o Cii$ & Comer"ia$ !e pronta entra!a en i%en"ia "ontiene una norma espe"9'i"a re'eri!a a $a responsa)i$i!a! "ii$ !e $os pro'esiona$es $i)era$es* :e trata !e$ art9"u$o 1768 #ue ser o).eto !e an$isis en este tra)a.o* Asimismo, en"ontramos en e$ nueo or!enamiento una serie !e art9"u$os #ue !ire"ta o in!ire"tamente %uar!an re$a"ión "on $a responsa)i$i!a! "ii$ !e $os pro'esiona$es* Art9"u$os #ue ienen a re"o%er $o #ue &a era tema "omn en !o"trina & .urispru!en"ia* As9 por e.emp$o e$ art* 1723 #ue a nuestro "riterio "onsa%ra $a tesis !esarro$$a!a en nuestro pa9s prin"ipa$mente por A$)erto ;*
=am)in !e)e tenerse presente #ue $as espe"ia$es parti"u$ari!a!es #ue tienen $as "ien"ias !e $a sa$u!, (an !a!o $u%ar a to!o un !esarro$$o normatio, !o"trinario & .urispru!en"ia$ #ue permite (a)$ar !e un er!a!ero >Dere"(o +!i"o?* De $o #ue no "a)e !u!a es #ue ma$ se pue!e ana$iar $a responsa)i$i!a! "ii$ !e $os pro'esiona$es a partir pura & e"$usiamente !e$ Có!i%o Cii$ o !e$ inminente Có!i%o Cii$ & Comer"ia$* As9 por e.emp$o (a& #ue ana$iar otras normas, .ur9!i"as o !eonto$ó%i"as "omo por e.emp$o $as re%$as !e ti"a !e $a a)o%a"9a o e$ Có!i%o !e ti"a +!i"a* De (e"(o, en estos "uerpos normatios en"ontramos a$%unos prin"ipios o !e)eres a $os "ua$es !e)en a.ustar su "ometi!o $os pro'esiona$es, & "u&o in"ump$imiento pue!e !ar $u%ar a una situa"ión !e anti.uri!i"i!a!, presupuesto ne"esario !e $a responsa)i$i!a! "ii$* :o)re e$ parti"u$ar siempre re"or!amos un pre"e!ente !e $a C:; !e 'e"(a 24 !e o"tu)re !e 18 en e$ #ue e$ +imo =ri)una$ sostuo@ >Correspon!e !e.ar sin e'e"to $a senten"ia #ue no (io $u%ar a$ resar"imiento !e$ per.ui"io !eria!o !e$ 'a$$e"imiento !e una persona, atri)ui!o a $a ne%$i%ente aten"ión !ispensa!a por e$ m!i"o !e %uar!ia !e$ esta)$e"imiento asisten"ia$ !e $a !eman!a!a, sin e'e"tuar re'eren"ia ni "onsi!era"ión a$%una a $a 9n!o$e & a$"an"es !e $a o)$i%a"ión m!i"a !e asisten"ia & sin pon!erar $os )ienes .ur9!i"os "omprometi!os, a pesar !e #ue esta !etermina"ión resu$ta)a impres"in!i)$e para esta)$e"er si eistió a!e"ua"ión entre $a "on!u"ta !e)i!a & $a o)ra!a & e$a)orar eentua$mente to!o .ui"io !e "u$pa)i$i!a!* Brente a una (asta "ierto punto "omprensi)$e a"titu! a%resia !e #uienes re#uer9an -sin ser aten!i!os- e$ in%reso a$ esta)$e"imiento asisten"ia$, & una e a$erta!os $a en'ermera & e$ m!i"o !e %uar!ia so)re $a ur%en"ia !e$ "aso, pesa)a so)re ste e$ !e)er .ur9!i"o !e o)rar, no so$amente en 'un"ión !e $a o)$i%a"ión !e a"tuar "on pru!en"ia & p$eno "ono"imiento impuesto por $as normas !e$ Có!i%o Cii$, sino "omo "onse"uen"ia !e $a ei%i)i$i!a! .ur9!i"a !e$ !e)er !e asisten"ia a$ en'ermo #ue pres"ri)en $as normas "onteni!as en e$ Có!i%o nterna"iona$ !e Eti"a +!i"a, e$ Có!i%o !e Eti"a !e $a Con'e!era"ión +!i"a Ar%entina & $a !e"$ara"ión !e ine)ra* o "a)e restrin%ir e$ a$"an"e !e $os or!enamientos parti"u$ares #ue ataen a $os pro'esiona$es !e$ arte !e "urar, ni priar$os !e to!a re$ean"ia .ur9!i"a, sino #ue se impone %arantiar$es un respeto sustan"ia$, para eitar $a !es(umania"ión !e$ arte !e "urar, parti"u$armente "uan!o !e $a "on'ronta"ión !e $os (e"(os & !e $as ei%en"ias !e $a "on!u"ta pro'esiona$ as9 re%$a!a po!r9a eentua$mente sur%ir un .ui"io !e repro"(e "on enti!a! para "omprometer $a responsa)i$i!a! !e $os interesa!os? (3)* En otras pa$a)ras, $a io$a"ión !e a$%una norma ti"a pue!e !ar $u%ar a una anti.uri!i"i!a! 'orma$ & no meramente materia$* Y so)re e$ parti"u$ar re"or!amos a$%una enseana ora$ #ue nos (i"iera e$ ro'esor ;or%e
:u -3tulo V re%u$a otras 'uentes !e $as o)$i%a"iones #ue no son $os "ontratos* E$ Cap3tulo $5 !e$ -3tulo V re%u$a a tras !e 11 :e""iones $a Responsabilidad Civil. o o)stante, & "omo es $ó%i"o, eisten a $o $ar%o !e to!o e$ ro&e"to !iersas normas espe"9'i"as re$atias a $a responsa)i$i!a! "ii$ "omo por e.emp$o e$ art* 1243 re'eri!o a $a responsa)i$i!a! en e$ "ontrato !e Leasin% o e$ 143 re'eri!o a $a omisión !e preaiso en e$ "ontrato !e a%en"ia, et"* =am)in en"ontramos una norma mu& parti"u$ar en materia !e "ontrato )an"ario !e "a.a !e se%uri!a!, #ue "ontrarian!o to!a $a normatia !e$ Có!i%o & !e $a Le& 24240 permite a $os )an"os $imitar su responsa)i$i!a!* En rea$i!a! (a& !e"enas !e normas espe"9'i"as, pero #ue en $os (e"(os no son ms #ue ap$i"a"ión o remisión a $os prin"ipios %enera$es !e$ Cap9tu$o #ue a(ora ana$iaremos* A nuestro "riterio $as noe!a!es ms importantes importantes #ue "ontiene e$ pro&e"to en materia !e responsa)i$i!a! "ii$ son $as si%uientes@ FGni'i"a $a responsa)i$i!a! "ontra"tua$ & $a etra"ontra"tua$, o ms )ien $as re%u$a "on.untamente*
1.Establece expresamente que la responsabilidad civil tiene dos funciones: preventiva y resarcitoria. 2.Establece y regula el deber de prevención. 3.Menciona y regula las causales de justificación que borran la ilicitud de una conducta que a ocasionado un da!o. "on el aspecto negativo de la antijuridicidad. #.$egula el tema de la asunción de riesgos que asta aora era de tratamiento doctrinario y jurisprudencial. %.&onsagra expresamente la responsabilidad civil contractual objetiva en las obligaciones de resultado. '.(ija una regla general en materia de extensión del resarcimiento) estableciendo que son indemni*ables las consecuencias inmediatas y las mediatas previsibles. +.&ontempla al simple eco del damnificado como causa de exclusión o limitativa de responsabilidad) salvo que se trate de un caso espec,fico en que se exija culpa o dolo. -.$especto del eco del tercero para que funcione como eximente de responsabilidad debe reunir los caracteres del caso fortuito. ."i bien fija como regla general que los factores de atribución y las eximentes de responsabilidad deben ser probados por quien los alega) como excepción excepción permite a los jueces aplicar la teor,a teor,a de las cargas probatorias din/micas. din/micas. 10.Equipara el dolo al dolo eventual. 11.En caso de graves incapacidades) la legitimación para reclamar indemni*ación por da!o moral la extiende no solo al damnificado directo) sino tambin a los ascendientes) descendientes) cónyuge y quienes conviven con aqul recibiendo trato familiar ostensible. 12.Establece un mtodo de c/lculo para el caso de incapacidades permanentes) ya sean f,sicas o ps,quicas. 13.El proyecto original contemplaba una sección dirigida a los da!os a los derecos de incidencia colectiva) pero estos art,culos an sido eliminados por el oder Ejecutivo y por ende no an quedado incorporados al &ódigo. 1#.&ontempla expresamente a la prdida de cance como da!o indemni*able. 1%.&ontempla la llamada responsabilidad contractual por el eco del tercero que se introduce en el cumplimiento de la obligación. 1'.Establece la responsabilidad objetiva en materia de actividades riesgosas) aunque lo excluye expresamente en el caso de profesionales. 1+.efine al guardi/n de la cosa riesgosa o viciosa. 1-.$egula en detalle la responsabilidad colectiva) tanto la general como aquella que proviene de un grupo de riesgo 1.En materia de responsabilidad del estado y de los funcionarios p4blicos) lo deja librado a las normas de dereco administrativo. 20."i bien mantiene la imposibilidad de dictar sentencia civil estando pendiente la sentencia penal) establece algunas excepciones a dico principio que deja de ser absoluto. 21.$educe el pla*o genrico de la prescripción liberatoria a &56&7 a!os. 8as acciones por responsabilidad civil prescriben a los 9$E" a!os a!os sin distinciones. 22.$educe el pla*o de la suspensión de la prescripción por interpelación a seis meses. 23.&ontempla a la mediación como supuesto de suspensión de la prescripción. 2#.El reclamo administrativo cuando es obligatorio interrumpe la prescripción. 9all ve* una de las novedades m/s importantes sea que se reconoce y regula en forma expresa la doble función de la 9a responsabilidad: a preventiva) y b resarcitoria.
Durante mu"(o tiempo se (a !is"uti!o si $a responsa)i$i!a! "ii$ !e)9a tener un "omponente preentio o punitio* En %enera$ $as opiniones eran "oin"i!entes en $a importan"ia !e otor%ar$e una 'un"ión preentia, pero $as !is"usiones su)9an !e tono a $a (ora !e ana$iar $a posi)i$i!a! !e !ar$e tam)in una 'un"ión punitia* Bina$mente, e$ tema punitio #ue!ó e"$ui!o !e$ Có!i%o* :i%uien!o $o #ue (a si!o "riterio !e to!os $os antepro&e"tos anteriores & !e a"uer!o a$ sentir ma&oritario !e $a !o"trina, se uni'i"a $a responsa)i$i!a! "ontra"tua$ & $a etra"ontra"tua$* Gni'i"a"ión #ue no si%ni'i"a (omo%enei!a! pues (a& !i'eren"ias #ue su)sisten* En "uanto a$ !e)er !e preen"ión e$ ro&e"to !ispone !e manera %enri"a #ue to!a persona tiene e$ !e)er !e preenir un !ao, aun#ue $imitn!o$o a #ue !e !i"(a persona !epen!a Hpreenir$o o eitar$o, $o #ue resu$ta tauto$ó%i"oI* Es !e"ir, #ue $a posi)i$i!a! !e preenir se en"uentre en su es'era !e "ontro$, para eitar #ue e$ !e)er sea tan amp$io #ue a$"an"e a to!os* Esa tarea preentia se !es"ompone en tres 'un"iones "on'orme e$ art9"u$o 1710, #ue "omo se pue!e apre"iar son un tanto reiteratias@ aI eitar "ausar un !ao no .usti'i"a!o, )I a!optar me!i!as para eitar un !ao o !isminuir su ma%nitu!, & "I no a%raar e$ !ao &a pro!u"i!o*
Con'orme art9"u$o 1711, esta 'un"ión preentia pro"e!e siempre #ue eista $a posi)i$i!a! !e #ue se o"asione un !ao por me!io !e una a""ión u omisión anti.ur9!i"a, no sien!o ne"esario $a presen"ia !e nin%n 'a"tor !e atri)u"ión #ue "a$i'i#ue esa "on!u"ta a"tia u omisia* E$ teto !e$ art9"u$o 1711 es !e sin%u$ar importan"ia por $as si%uientes raones* En primer $u%ar $a preen"ión 'un"iona tanto "ontra a"tos positios, "omo "ontra omisiones, en $a me!i!a #ue estos sean anti.ur9!i"os, es !e"ir "ontrarios a !ere"(o* C$aro #ue en este "aso $a anti.uri!i"i!a! se pre!i"a !e $a "on!u"ta & no !e$ resu$ta!o He$ #ue mu"(as e"es no $$e%ar a "on"retarseI* De"imos e$$o por "uanto en prin"ipio to!o !ao es anti.ur9!i"o Hneminen $ae!ereI, sa$o #ue "on"urra a$%una "ausa !e .usti'i"a"ión* ero "reemos #ue para #ue pue!a (a"erse a$er $a 'un"ión preentia, $a anti.uri!i"i!a! a$ ser "a$i'i"atia !e $a "on!u"ta, !e)er ser una anti.uri!i"i!a! 'orma$ & no meramente materia$* o ser9a a nuestro .ui"io a!misi)$e una a""ión preentia "ontra una "on!u"ta $9"ita por $a mera posi)i$i!a! !e #ue pue!a ser %enera!ora !e un !ao* E.emp$i'i#uemos* =o!o automotor en "ir"u$a"ión pue!e %enerar !aosJ es un !ato in"ontesta)$e !e $a rea$i!a!* En "onse"uen"ia "ua$#uier persona estar9a $e%itima!a para impe!ir $a "ir"u$a"ión !e e(9"u$os por "uanto eiste $a posi)i$i!a! !e #ue se o"asione un !ao anti.ur9!i"o* ero e$$o es a)sur!o pues se para$iar9an mu"(as a"tii!a!es p$enamente $9"itas* De a(9 #ue $a "on!u"ta !e)e ser i$9"ita* or e.emp$o !emostrar preiamente #ue estamos 'rente a una a""ión u omisión #ue u$nera una norma espe"9'i"a !e$ or!enamiento Hanti.uri!i"i!a! 'orma$I* :i%uien!o "on $a e.emp$i'i"a"ión !e)er9a ini"iarse a""ión !e preen"ión "ontra !etermina!os e(9"u$os #ue no renen $as "on!i"iones m9nimas para $a "ir"u$a"ión "on'orme $as $e&es re%u$atorias H%s* Le& !e trnsitoI* De $o "ontrario, po!r9amos $$e%ar a propi"iar una aa$an"(a !e a""iones preentias in.usti'i"a!as* amos a otro e.emp$o* o!remos parar $a "onstru""ión !e !etermina!a o)ra, pero en $a me!i!a #ue se a"re!ite $a posi)i$i!a! !e #ue se o"asione un !ao anti.ur9!i"o & #ue a!ems eista una "on!u"ta "ontraria a !ere"(o por parte !e$ "onstru"tor Hno "ump$imiento !e $as normas !e (i%iene & se%uri!a!I* En "uanto a $a $e%itima"ión para ini"iar a""iones preentias )asta "on a"re!itar un >inters raona)$e? en $a preen"ión* ensamos #ue ta$ amp$itu! en $a $e%itima"ión pue!e !e.ar $a puerta a)ierta a m$tip$es in"i!en"ias* or $o !ems, si estamos 'rente a $a posi)i$i!a! !e un !ao a un !ere"(o !e in"i!en"ia "o$e"tia, "reemos #ue $a $e%itima"ión !e)e amp$iarse si%uien!o $os $ineamientos !e$ Ba$$o >a$a)i? !e $a C:;* Gna pauta importante se 'i.a en e$ art9"u$o 1713 re'eri!a a$ "onteni!o !e $a senten"ia a !i"tarse en este tipo !e a""iones* :e trata !e$ "riterio o prin"ipio !e >menor restri""ión posi)$e?* Creemos #ue !i"(a pauta interpretatia !e)e 'un"ionar "omo norte en $a interpreta"ión !e $a :e""ión 2K #ue re%u$a $a 'un"ión preentia !e $a responsa)i$i!a! "ii$* En cuanto a la función resarcitoria consiste en el deber de reparar un da!o causado por un eco il,cito o por el incumplimiento de una obligación. En principio todo da!o es antijur,dico salvo que se encuentre justificado.
E$ nueo Có!i%o re%u$a epresamente arias causales de justificación ;leg,tima defensa) estado de necesidad) ejercicio regular de un dereco) asunción de riesgo) consentimiento del damnificado respon!ien!o a $o #ue es $a !o"trina & .urispru!en"ia tra!i"iona$es* efine al da!o como toda lesión a un dereco o un inters) en la medida que no sea reprobado por el ordenamiento jur,dico. El objeto del da!o puede ser tanto la persona) como como el patrimonio o un dereco de incidencia colectiva. colectiva. 'n el art32ulo +678 enumera $os re#uisitos !e$ !ao in!emnia)$e, in"$u&en!o $a "(an"e* Esta)$e"e $a norma #ue $a
pr!i!a !e "(an"e es in!emnia)$e en $a me!i!a en #ue su "ontin%en"ia sea raona)$e & %uar!e una a!e"ua!a re$a"ión !e "ausa$i!a! "on e$ (e"(o %enera!or* E$ tema !e $a "(an"e tiene sin%u$ar importan"ia en e$ "aso !e $a responsa)i$i!a! m!i"a pues en innumera)$es "asos no pue!e !e"irse #ue e$ !ao (a si!o o"asiona!o por e$ pro'esiona$, sino #ue en to!o "aso no (a a"tua!o "on'orme $a $e artis para !etener e$ pro"eso pato$ó%i"o (a"ien!o per!er a$ pa"iente $as "(an"es !e "ura"ión o me.or9a (4)*
En materia !e $e%itima"ión para re"$amar in!emnia"ión por !ao etrapatrimonia$, rati'i"a e$ art9"u$o 1078 !e$ a"tua$ Có!i%o Cii$, aun#ue eten!ien!o $a $e%itima"ión en "aso !e muerte a$ supuesto en #ue e$ !amni'i"a!o !ire"to an "on i!a (a&a su'ri!o una %ran !is"apa"i!a!* Es e$ "aso por e.emp$o !e una persona #ue a ra9 !e un a""i!ente #ue!a "ua!rip$.i"o o "on par$isis "ere)ra$* En ese supuesto po!r re"$amar in!emnia"ión por !ao mora$ e$ !amni'i"a!o !ire"to & tam)in $os as"en!ientes, !es"en!ientes, "ón&u%e & #uienes "onian "on e$ re"i)ien!o trato 'ami$iar ostensi)$e* 'l art. +69 tiene importan"ia 'un!amenta$ en $os "asos !e responsa)i$i!a! "ii$ m!i"a &a #ue en $a inmensa ma&or9a
!e $os "asos se re"$aman in!emnia"iones por $esiones o in"apa"i!a! '9si"a* E$ art9"u$o esta)$e"e una 'órmu$a !e "$"u$o para in!emnia"iones en "aso !e $esiones o in"apa"i!a! '9si"a o ps9#ui"a* Asimismo !ispone #ue en "aso !e in"apa"i!a! permanente se !e)e in!emniar e$ !ao aun#ue e$ !amni'i"a!o "ontine e.er"ien!o una tarea remunera!a* De sin%u$ar importan"ia es e$ art32ulo +69( #ue esta)$e"e epresamente #ue e$ "urso !e $os intereses "omiena a "orrer !es!e #ue se pro!u"e "a!a per.ui"io, prin"ipio #ue mu"(as e"es es i%nora!o en a$%unas senten"ias* +u"(as e"es se !ispone #ue $os intereses "orran !es!e $a 'e"(a !e$ (e"(o i$9"ito respe"to !e to!os $os ru)ros in!emniatorios, "uan!o en rea$i!a! pue!e (a)er ru)ros #ue se (a&an ori%ina!o "on posteriori!a! "omo por e.emp$o %astos !e "ura"ión* En ta$ "aso "orrespon!e ap$i"ar $a "$ara $etra !e$ nueo art9"u$o 1748* En "uanto a $os 'a"tores !e atri)u"ión e$ nueo "ó!i%o "ontiene !iersas normas* E$ (e"(o !e #ue e$ art9"u$o 1720 men"ione epresamente e$ trmino 'a"tores !e atri)u"ión, usa!o !es!e (a"e !"a!as en $a !o"trina !e manera pa"9'i"a, importa una re"ep"ión normatia !e importan"ia* Con e$$o se !a "a)i!a a $os 'a"tores !e atri)u"ión su).etios H!o$o & "u$paI & a $os 'a"tores !e atri)u"ión o).etios Hries%o "rea!o por $as "osas & por $as a"tii!a!es, %arant9a, e#ui!a!, et"*I* :in per.ui"io !e esta)$e"er $a eisten"ia !e $os 'a"tores o).etios !e atri)u"ión, e$ art9"u$o 1721 esta)$e"e #ue en ausen"ia !e norma epresa, e$ 'a"tor !e atri)u"ión es $a "u$pa* Es !e"ir #ue $a "u$pa #ue!a "omo 'a"tor !e atri)u"ión resi!ua$* En $os "asos en #ue se ap$i"a un 'a"tor o).etio !e atri)u"ión, $a "u$pa #ue!a 'uera !e $a!o pues $a responsa)i$i!a! es o).etia* De a(9 #ue e$ eentua$ responsa)$e !e)er pro)ar $a ruptura !e$ neo "ausa$, sien!o insu'i"iente $a prue)a !e $a ausen"ia !e "u$pa* La prue)a !e $a ruptura !e$ neo "ausa$ se $o%ra a tras !e $a a"re!ita"ión !e una "ausa a.ena, "aso 'ortuito, (e"(o !e un ter"ero por #uien no !e)e respon!er, o e$ (e"(o !e $a propia 9"tima* En e$ art32ulo +6)7 se re"ono"e $e%a$mente $a eisten"ia !e $as o)$i%a"iones !e resu$ta!o a $a $u !e $as ms mo!ernas teor9as, se%n $as "ua$es, en ta$es "asos ante un in"ump$imiento, estamos 'rente a un supuesto !e responsa)i$i!a! o).etia* $especto de los factores subjetivos los define en el art. 1724 seg4n el cual la culpa consiste en la omisión de la diligencia debida seg4n la naturale*a de la obligación y las circunstancias de las personas) el tiempo y el lugar y comprende la imprudencia) la negligencia y la impericia en el arte o profesión) siendo sta 4ltima de especial aplicación en los casos de responsabilidad civil profesional. El dolo es definido como la intención de causar el da!o pero tambin equipara al dolo a aquel que causa un da!o con manifiesta indiferencia por los intereses ajenos. En el &ódigo de <le*) el dolo eventual era asimilable a la culpa) mientras que en el nuevo ordenamiento como se puede apreciar) el dolo eventual es equiparable lisa y llanamente al dolo) solución que consideramos acertada.
Gno !e $os temas #ue ms !e)ate ori%inó en $os !os $timos !e"enios 'ue e$ re'eri!o a $a prue)a !e $os 'a"tores !e atri)u"ión, es !e"ir #uin tiene $a "ar%a !e pro)ar su eisten"ia o su ineisten"ia* Re"or!amos #ue e$ !e)ate se a)rió a partir !e$ pro&e"to !e re'orma !e 187 #ue "onsa%ra)a una inersión en $a "ar%a !e $a prue)a !e $a "u$pa pro'esiona$* A partir !e ese momento momento en $a !o"trina 'ueron apare"ien!o !iersas opiniones "on 'i%uras noe!osas "omo $a "ono"i!a teor9a !e $as "ar%as pro)atorias !inmi"as* E$ nueo Có!i%o !e!i"a a$ tema !os normas espe"9'i"as* :e trata !e$ art9"u$o 1734 #ue !ispone@ >rue)a !e $os 'a"tores !e atri)u"ión & !e $as eimentes@ E"epto !isposi"ión $e%a$, $a "ar%a !e $a prue)a !e $os 'a"tores !e atri)u"ión & !e $as "ir"unstan"ias eimentes "orrespon!e a #uien $os a$e%a? & !e$ art9"u$o 1735 se%n e$ "ua$ $os .ue"es pue!en !istri)uir $a "ar%a !e $a prue)a !e $a "u$pa, o !e (a)er a"tua!o "on $a !i$i%en"ia !e)i!a pon!eran!o "u$ !e $as partes se (a$$a en
me.or situa"ión para aportar$a* :ea$a tam)in e$ art9"u$o 1735 #ue si e$ .ue $o "onsi!era pertinente, !urante e$ pro"eso !e)e "omuni"ar a $as partes #ue ap$i"ar este "riterio, !e mo!o !e permitir a $os $iti%antes o're"er & pro!u"ir $os e$ementos !e "oni""ión #ue (a%an a su !e'ensa* Como sur%e !e $a $e"tura $os art9"u$os resea!os, e$ Có!i%o sienta $a re%$a %enera$ se%n $a "ua$ "a!a parte !e)e pro)ar $os etremos #ue ino"a* E$ a"tor !e)er pro)ar $a "u$pa !e$ eentua$ responsa)$e, mientras #ue este tiene so)re sus espa$!as $a "ar%a pro)atoria !e $as "ir"unstan"ias e"u$pantes, es !e"ir $a prue)a !e su ausen"ia !e "u$pa, $a #ue en rea$i!a! se tra!u"e en $a prue)a !e su !i$i%en"ia* ero $ue%o !e 'i.ar e$ prin"ipio %enera$, e$ Có!i%o re"o%e $a teor9a !e $as "ar%as pro)atorias !inmi"as 'a"u$tan!o a$ .ue a #ue ap$i#ue !i"(a re%$a !e$ onus pro)an!i* ue!e !e"irse #ue e$ Có!i%o a"onse.a a $os ma%istra!os a #ue a$erten a $os $iti%antes so)re $a ap$i"a"ión !e $a noe!osa re%$a !e !istri)u"ión pro)atoria* E$ tema es #ue en !etermina!o pro"esos no resu$ta '"i$ en"ontrar e$ momento pro"esa$ en e$ "ua$ e$ tri)una$ pue!e (a"er ta$ a!erten"ia* De a(9 #ue, pese a no ser $a re%$a %enera$, nuestro "onse.o es #ue "omo estrate%ia pro"esa$ se parta !e $a )ase !e $a posi)$e ap$i"a"ión !e $a teor9a en an$isis & as9 eitar sorpresas* Bina$mente e$ art* 1725 esta)$e"e $as pautas para $a a$ora"ión !e $as "on!u"tas en senti!o seme.ante a$ Có!i%o !e $e* En cuanto al otro presupuesto de la responsabilidad civil conocido como relación de causalidad o nexo causal) e$ e$ nueo
Có!i%o "$asi'i"a a $as "onse"uen"ias !e $os (e"(os !e manera seme.ante a$ Có!i%o Cii$ reemp$aa!o* Es as9 #ue (a)$a esultan indemni*ables las !e $as "onse"uen"ias inme!iatas, me!iatas & "asua$es* De a"uer!o a$ art32ulo +6) r esultan consecuencias da!osas que tienen nexo adecuado de causalidad con el eco productor del da!o) y salvo disposición en contrario se resarcen las consecuencias inmediatas y las mediatas previsibles.
Como no po!9a ser !e otra manera se (a uni'i"a!o $a etensión !e$ resar"imiento* Ya sea #ue e$ !ao ten%a su ori%en en e$ in"ump$imiento !e una o)$i%a"ión o en un (e"(o i$9"ito, en am)os "asos se resar"en $as mismas "onse"uen"ias* Gn "$ara !i'eren"ia eistente en e$ Có!i%o !e $e #ue (a si!o e$imina!a* En "uanto a $a prue)a !e $a re$a"ión "ausa$, e$ art* 1736 esta)$e"e "omo re%$a %enera$ #ue est a "ar%o !e #uien $a a$e%a* or su parte #uien !esee !emostrar $a ineisten"ia !e$ neo "ausa$ !e)er pro)ar e$ "aso 'ortuito, e$ (e"(o !e $a propia 9"tima o !e un ter"ero por #uien no !e)e respon!er* :upuestos espe"ia$es !e responsa)i$i!a! $a re%u$a"ión epresa !e $as responsa)i$i!a!es pro'esiona$es En $a 0e22ión 8; se re%u$an !iersos supuestos !e responsa)i$i!a!es espe"ia$es* E$ primero !e $os art9"u$os se re'iere a $a responsa)i$i!a! "ii$ !e $as personas .ur9!i"as, & re"opi$an!o $o #ue (a si!o tarea !e $a !o"trina & $a .urispru!en"ia a $o $ar%o !e mu"(os aos, !ispone #ue $a persona .ur9!i"a respon!e por $os !aos #ue "ausen #uienes $as !iri%en o a!ministran, en e.er"i"io o "on o"asión !e sus 'un"iones* O)iamente #ue este re%$a %enera$ no es e"$usia puesto #ue $a persona .ur9!i"a tam)in pue!e $$e%ar a respon!er en otras situa"iones* As9 por e.emp$o en su "a$i!a! !e !uea !e "osas ries%osas o i"iosas, o en $os trminos !e$ art9"u$o 40 !e $a Le& !e De'ensa !e$ Consumi!or, o "omo propietaria !e esta)$e"imientos e!u"atios, o por $os (e"(os !e $os ter"eros #ue intro!u"e en e$ "ump$imiento !e sus o)$i%a"iones, o por $os (e"(os !e #uienes estn )a.o su !epen!en"ia* En "uanto a $a norma #ue ana$iamos se re'iere a un supuesto puntua$ en e$ "ua$ e$ !ao es %enera!o por e$ a""ionar !e sus !iri%entes o a!ministra!ores #ue se (a"e etensia a $a persona .ur9!i"a, ta$ "omo o"urre en e$ "aso !e $os !epen!ientes* = continuación el &ódigo &ivil &ivil y &omercial contiene contiene una norma referida a la responsabilidad de los profesionales profesionales liberales. "e trata del art,culo 1+'- que sienta los siguientes principios:
1*aI :omete $a a"tii!a! !e $os pro'esiona$es $i)era$es a $as re%$as !e $as o)$i%a"iones !e (a"er* 2*)I Como re%$a %enera$, $a responsa)i$i!a! es su).etia H"u$pa o !o$oI* 3*"I La responsa)i$i!a! po!r ser o).etia "uan!o e$ pro'esiona$ (a&a "omprometi!o un resu$ta!o* 4*!I o se ap$i"a $a responsa)i$i!a! por e$ ries%o !e $a "osa ni por a"tii!a!es ries%osas* :i por e$ i"io !e $as "osas #ue se uti$i"en*
La norma !e$ art. +6( es espe"9'i"a para $os pro'esiona$es $i)era$es, pero !e)e ser ana$ia!a en to!o e$ "onteto !e$ nueo Có!i%o* Es as9 #ue en e$ estu!io !e $as responsa)i$i!a!es pro'esiona$es -& m!i"a en parti"u$ar- no se pue!e pres"in!ir !e $a $e"tura !e, entre otros art9"u$os, !e $os #ue a "ontinua"ión se "itan@ Arts* 774J 775 & 776 re'eri!os a $as o)$i%a"iones !e (a"er* Arts* 1718 in"* CI, 1720 re'eri!os a "ausa$es !e .usti'i"a"ión* Arts* 1721 a 1725 re'eri!os a $os 'a"tores !e atri)u"ión & a$ora"ión !e "on!u"tas* Arts* 1726 a 1733 re$atios a $a re$a"ión !e "ausa$i!a!* Arts*1734 a 1736 re'eri!os a $a prue)a !e $os 'a"tores !e atri)u"ión & !e $a re$a"ión !e "ausa$i!a!* Arts* 1737 a 1748 re'eri!os a$ !ao* Art* 1751 re'eri!o a $a responsa)i$i!a! en "aso !e p$ura$i!a! !e responsa)$es* Art* 1753 #ue re%u$a $a responsa)i$i!a! !e$ prin"ipa$ por e$ (e"(o !e$ ter"ero* Arts* 1757 & 1758 #ue re%u$an $a responsa)i$i!a! por e$ (e"(o !e $as "osas & a"tii!a!es ries%osas* Art* 1761 so)re responsa)i$i!a! "o$e"tia* Consi!eramos #ue por ser una norma espe"9'i"a "orrespon!e primero e$ an$isis !e$ art9"u$o 1768, no sin antes re"or!ar a$%unos prra'os !e $os 'un!amentos !e$ antepro&e"to* :e $ee en $os Bun!amentos@ >Enten!emos #ue no es ne"esario un tipo espe"ia$ para re%u$ar e$ "ontrato !e seri"ios pro'esiona$es "omo 'ue propuesta !e re%u$a"ión en e$ pro&e"to !e 13 HEI* En primer $u%ar por#ue $a !iersi!a! !e a"tii!a!es pro'esiona$es (a"e !i'9"i$ en"ua!rar$as en un so$o tipo espe"ia$, & eiste a!apta)i$i!a! "on $as normas &a propuestas en e$ resto !e $os tetos* En se%un!o $u%ar, por#ue $as re%$as espe"9'i"as "ontemp$a!as en e$ ro&e"to !e 13 HEI para !i"(o "ontrato, se en"uentran en e$ Antepro&e"to #ue presentamos* La !is"re"iona$i!a! t"ni"a, $a !i'eren"ia"ión "on e$ "ontrato !epen!iente, $os e'e"tos !e $a uti$ia"ión !e ter"eros, e$ mo!o !e !eterminar $a o)$i%a"ión !e$ pro'esiona$, estn "ontemp$a!as en $as !isposi"iones %enera$es !e $os "ontratos !e o)ra & seri"ios* En $a parte espe"ia$ !e $os seri"ios se remite a $as o)$i%a"iones !e (a"er, !on!e "$aramente se !istin%uen $os "asos !e mera a"tii!a! !e $os otros en $os #ue se promete $a e'i"a"ia* =am)in en o)$i%a"iones eisten preisiones so)re $a uti$ia"ión !e ter"eros, $a imputa"ión )asa!a en $a estru"tura !e$ 9n"u$o o)$i%atorio, $a "on'iana espe"ia$, & $os !e)eres se"un!arios !e "on!u"ta* Los aspe"tos in"u$a!os a $a prue)a estn "ontemp$a!os en o)$i%a"iones & $os !e $a responsa)i$i!a! en $a parte %enera$ !e este tema* =am)in en $a parte %enera$ !e "ontratos (a& numerosas !isposi"iones propias !e $os seri"ios pro'esiona$es* E$ pro'esiona$ tiene !is"re"iona$i!a! t"ni"a, por e$$o pue!e e$e%ir $os me!ios a uti$iar "on'orme "on $a "ien"ia & "ono"imientos #ue pone en .ue%o en "a!a presta"ión* E$ Antepro&e"to propone en e$ art9"u$o 1253 #ue e$ "ontratista o presta!or e$i%e $i)remente $os me!ios !e e.e"u"ión !e$ "ontrato* La o)$i%a"ión pue!e ser "ontrata!a intuitu personae, aten!ien!o a $as "on!i"iones persona$es insustitui)$es !e$ pro'esiona$* En e$ "aso en #ue no sea asi, e$ pro'esiona$ pue!e re#uerir $a "oopera"ión !e ter"eros* E$ Antepro&e"to !ispone Hart* 1254I #ue e$ "ontratista o presta!or !e seri"ios pue!e a$erse !e ter"eros para e.e"utar e$ seri"io, sa$o #ue !e $os estipu$a!o o !e $a 9n!o$e !e $a o)$i%a"ión resu$Mte #ue 'ue e$e%i!o por sus "ua$i!a!es para rea$iar$o persona$mente en to!o o en parte* En "ua$#uier "aso "onsera $a !ire""ión & $a responsa)i$i!a! !e $a e.e"u"ión?F +s a!e$ante se $ee@ >La a"tii!a! !e$ pro'esiona$ $i)era$ est re%u$a!a !e $a si%uiente manera@ :e ap$i"an $as re%$as !e $as o)$i%a"iones !e (a"er* La imputa"ión es su).etia, e"epto #ue se (a&a "omprometi!o un resu$ta!o "on"reto* Cuan!o $a o)$i%a"ión !e (a"er se preste "on "osas, no es o).etia, e"epto #ue "ausen un !ao !eria!o !e su i"io* La a"tii!a! !e$ pro'esiona$ $i)era$ no est "ompren!i!a en $a responsa)i$i!a! por a"tii!a!es ries%osas* Estos "riterios son $os #ue (a ap$i"a!o ma&oritariamente $a .urispru!en"ia & (an si!o !e'en!i!os por $a !o"trina* E$ pro'esiona$ promete
un (a"er #ue "onsiste en una !i$i%en"ia "on'orme a $as re%$as !e $a pro'esión, sin #ue pue!a ase%urar un resu$ta!oJ !e a$$9 #ue $a imputa"ión sea su).etia & pue!a $i)erarse pro)an!o su 'a$ta !e "u$pa* En "am)io, si promete un resu$ta!o, $a imputa"ión es o).etia* E$ pro'esiona$ a"ta "on "osas, pero su imputa"ión só$o es o).etia "uan!o stas eor)itan e$ o)rar (umano por un i"io* o pue!e "onsi!erarse #ue eista una a"tii!a! ries%osa en %enera$ "a$i'i"a!a e ante?* Cono"ien!o &a e$ pensamiento !e #uienes e$a)oraron $as normas, pasemos a$ an$isis espe"9'i"o !e$ art* 1768 #ue $$ea "omo t9tu$o >ro'esiona$es $i)era$es?* 8a actividad del profesional liberal est/ sujeta a las reglas de las obligaciones de acer>
“
E$ enun"ia!o importa to!a una !e'ini"ión a$ en"ua!rar $a a"tii!a! !e $os pro'esiona$es !entro !e $as o)$i%a"iones !e (a"er, re%u$a!as .unto "on $as !e no (a"er a partir !e$ art9"u$o 773 !e$ nueo C"&C* Las o)$i%a"iones !e (a"er son a#ue$$as "u&o o).eto "onsiste en $a presta"ión !e un seri"io o en $a rea$ia"ión !e un (e"(o* En e$ primer "aso -presta"ión !e un seri"io-, pue!e "onsistir en rea$iar "ierta a"tii!a! "on $a !i$i%en"ia apropia!a, in!epen!ientemente !e su ito, o en pro"urar a$ a"ree!or "ierto resu$ta!o "on"reto, "on in!epen!en"ia !e su e'i"a"ia* Como pue!e apre"iarse, e$ Có!i%o nueo a!mite !e manera epresa en e$ art9"u$o 774 resumi!o en e$ prra'o anterior, $a "$asi'i"a"ión !e $as o)$i%a"iones se%n sean !e me!ios & !e resu$ta!o* :o)re !i"(a "$asi'i"a"ión a $a $u !e $os !esarro$$os !e A$)erto ;*
“
En "onsonan"ia "on $o epuesto anteriormente, e$ art9"u$o a"$ara #ue si se trata !e una o)$i%a"ión en $a "ua$ no se (a "omprometi!o un resu$ta!o Hes !e"ir, una o)$i%a"ión !e me!iosI, $a responsa)i$i!a! es su).etia* E$$o as9, a$ !eu!or in"ump$iente $a )astar9a pro)ar su no "u$pa para eimirse !e responsa)i$i!a!, ms a$$ !e #ue en rea$i!a! $a "ar%a !e $a prue)a !e $a "u$pa en prin"ipio re"ae so)re #uien re"$ama $a in!emnia"ión Hart* 1734I* A "ontrario sensu, si 'uera !e resu$ta!o, $a responsa)i$i!a! ser o).etia "on $o #ue e$ !eu!or in"ump$iente para eimirse !e responsa)i$i!a! !e)er a"re!itar $a ruptura !e$ neo "ausa$* &uando la obligación de acer se preste con cosas) la responsabilidad no est/ comprendida en la "ección +? de este
“
cap,tulo) excepto que causen un da!o derivado de su vicio>
E$ art9"u$o se en"ar%a !e poner )ien en "$aro #ue tratn!ose !e responsa)i$i!a! pro'esiona$ no se ap$i"an $as normas #ue re%u$an $a responsa)i$i!a! !eria!a !e $a interen"ión !e "osas i"iosas o ries%osas ni !e a"tii!a!es ries%osas o pe$i%rosasJ sa$o #ue e$ !ao proen%a !e$ i"io !e $a "osa* E$ tema !e $os !aos "ausa!os "on $as "osas !io $u%ar a a)un!ante $iteratura en materia !e responsa)i$i!a! "ii$ m!i"a, !a!a $as parti"u$ari!a!es !e !i"(a pro'esión* De $a "uestión nos (emos o"upa!o "on anteriori!a! (9) & .usto es re"ono"er a B$i A* =ri%o Represas "omo uno !e $os .uristas #ue ms (a tra)a.a!o e$ tema* En $9neas %enera$es se a"epta #ue en $os "asos !e a"tos m!i"os rea$ia!os "on "osas, no ri%e e$ art9"u$o 1113 CC H&a sea #ue e$ !ao (a&a si!o "ausa!o "on $a "osa o por e$ ries%o o i"io !e $a "osaI, & en "aso !e estar 'rente a un supuesto !e responsa)i$i!a! "ontra"tua$, tampo"o po!r9a (a)$arse !e una o)$i%a"ión !e se%uri!a! !e resu$ta!o #ue "omprometer9a una responsa)i$i!a! o).etia* E$$o siempre #ue e$ !ao o"asiona!o "on o por $a "osa ten%a re$a"ión "on e$ a"to m!i"o puro* Lo "urioso es #ue esta so$u"ión parti"u$ar, propia !e $a responsa)i$i!a! pro'esiona$ !e $os m!i"os, a(ora se (a $$ea!o "on "ar"ter %enera$ a to!as $as pro'esiones $i)era$es, siempre #ue e$ !ao no proen%a !e$ i"io !e $a "osa* E"$uir $a responsa)i$i!a! o).etia por e$ uso !e "osas ries%osas en e$ "ampo !e $a me!i"ina tiene su raón !e ser* Es #ue e$ pro%reso !e $a me!i"ina a !e $a mano !e $a uti$ia"ión !e to!o tipo !e aparatos, !es!e $os ms sen"i$$os a $os
ms "omp$e.os, #ue son uti$ia!os en )ene'i"io !e$ propio pa"iente* +u"(as !e esas "osas son ries%osas por su propia natura$ea, "omo por e.emp$o un simp$e )istur9 o un "omp$e.o aparato para rea$iar "ateterismos* ero su uso reporta )ene'i"ios enormes para $os pa"ientes #ue re#uieren su emp$eo* De a(9 #ue (a& ries%os #ue an !e $a mano "on $os )ene'i"ios* Es ei!ente #ue si $a "ien"ia m!i"a no (u)iera aana!o "omo $o (io no se !ar9an mu"(os !e $os !aos #ue o"upan $a aten"ión !e $os tri)una$es* E$ pro%reso "on$$ea ries%os & proo"a a e"es e'e"tos no !esea!os* Las t"ni"as !ia%nósti"as & #uirr%i"as son "a!a e ms so'isti"a!as & si )ien tienen ma&or e'e"tii!a! en mu"(os "asos pe"an !e a%resii!a!* :e trata !e supuestos en !on!e pue!e ino"arse p$enamente e$ esta!o !e ne"esi!a!* En estos supuestos, (a"er responsa)$e a$ m!i"o o).etiamente por e$ ries%o !e $a "osa emp$ea!a supone un e"eso #ue ir9a en "ontra !e $os propios pa"ientes, pues $os pro'esiona$es no se arries%ar9an a una 'utura !eman!a in!emniatoria* De a(9 #ue se sostiene #ue en $a me!i!a #ue $a "osa no (a&a es"apa!o !e $o #ue es e$ a"to m!i"o propiamente !i"(o, $a responsa)i$i!a! se%uir sien!o su).etia* A(ora )ien, esta er!a!era e"ep"ión en e$ "aso !e $os m!i"os no tiene nin%una ep$i"a"ión en e$ "aso !e otros pro'esiona$es* :upon%amos un in%eniero a "ar%o !e una !emo$i"ión en $a #ue se usan ep$osios* enera un !ao a ter"eros* o (a& i"io a$%uno en $os ep$osios sino #ue por e$ "ontrario esta)an en per'e"to esta!o & "ump$ieron $a 'un"ión #ue $e era propia* os pre%untamos si en ta$ "aso (a)r #ue pro)ar $a "u$pa !e$ in%eniero* =rans'ormar en re%$a %enera$ $o #ue era una e"ep"ión en prin"ipio no resu$ta a"erta!o a nuestro "riterio* En un %rupo !e an$isis !e$ nueo CC&C en una "ono"i!a re! so"ia$, Lean!ro A"osta Orti (io una o)sera"ión mu& inte$i%ente #ue trans"ri)o@ >!es!e e$ "aso (ipotti"o p$antea!o !e$ in%eniero, estimo #ue $a responsa)i$i!a! #ue!a en"ua!ra!a !entro !e $a e"ep"ión #ue e$ mismo art9"u$o esta)$e"e en "uanto !etermina e"epto #ue se (a&a "omprometi!o un resu$ta!o "on"reto* Ya #ue en e$ "aso p$antea!o no se me o"urre otro supuesto #ue $a a""ión !es"ripta no sea a "ausa !e un "ontrato !e $o"a"ión !e o)ra & "omo "onse"uen"ia !e e$$o !e)a en"ua!rarse !entro !e $as o)$i%a"iones !e resu$ta!o Hsin entrar en !eta$$e !e $as e"ep"iones #ue $a misma !iisión p$anteaI?* o o)stante insistimos en nuestro !esa"uer!o* Es #ue e$ in%eniero pue!e (a)er asumi!o $a "on"re"ión !e un resu$ta!o, pero e$$o 'rente a su "ontratista* ero suponien!o #ue e$ !ao $o su'ra un ter"ero, un transente* En ta$ "aso resu$ta !i'9"i$ sostener #ue e$ pro'esiona$ (a "omprometi!o un resu$ta!o 'rente a a$%uien "on #uien nun"a .ams (a teni!o re$a"ión a$%una, a$ menos re$a"ión .ur9!i"a "on"reta en e$ "aso parti"u$ar* o se nos es"apa #ue presti%ios9sima !o"trina sostiene #ue $a "$asi'i"a"ión !e $as o)$i%a"iones se%n sean !e me!ios o resu$ta! pue!e ap$i"arse tam)in en materia etra"ontra"tua$* 8a actividad del profesional liberal no est/ comprendida en la responsabilidad por actividades riesgosas previstas en el
“
art. 1+%+@
En este punto "orrespon!e (a"er $as mismas "onsi!era"iones #ue en e$ anterior* Ante $a in"orpora"ión !e una responsa)i$i!a! o).etia por e$ e.er"i"io !e a"tii!a!es ries%osas, nos pare"e a!e"ua!o e"$uir a $os pro'esiona$es !e $a sa$u!* a!a ms ries%oso por e.emp$o #ue una interen"ión #uirr%i"a, pero ser9a a)sur!o imponer a$ "iru.ano una responsa)i$i!a! o).etia por tratarse !e una a"tii!a! ries%osa* A(ora )ien, no en"ontramos ep$i"a"ión a #ue !i"(a e"ep"ión se ap$i#ue en e$ "aso !e otras a"tii!a!es pro'esiona$es* Y !amos por repro!u"i!o $o "omenta!o & e$ e.emp$o !a!o en e$ punto anterior* E$ in%eniero a "ar%o !e una !emo$i"ión rea$ia una a"tii!a! ries%osa & no eiste .usti'i"atio para #ue en ta$ "aso se ap$i#ue $a responsa)i$i!a! o).etia !e$ art* 1757* La Responsa)i$i!a! "o$e"tia & anónima Eisten mu"(os pre"e!entes .u!i"ia$es en $os "ua$es se presenta un "aso !e responsa)i$i!a! pro'esiona$ "o$e"tia* As9 por e.emp$o en e$ "aso !e un pa"iente interna!o #ue su're !aos sin po!er !eterminarse a "ien"ia "ierta a #u pro'esiona$ se !e)e atri)uir !i"(o per.ui"io* En e$ nueo Có!i%o (a& una se""ión espe"9'i"a "on tres art9"u$os est !estina!a a re%u$ar $a responsa)i$i!a! "o$e"tia & anónima* E$ primero !e e$$os resue$e "on "$ari!a! e$ "$si"o supuestos !e $as "osas "a9!as o arro.a!as !e un e!i'i"io* Responsa)i$ia so$i!ariamente a $os !ueos & o"upantes !e $a parte !e !on!e "a&ó o 'ue arro.a!a $a "osa* Nuien !emuestre #ue no parti"ipó en su pro!u""ión se pue!e $i)erar* E$ se%un!o !e $os art9"u$os !e esta se""ión re%u$a e$ supuesto en #ue e$ !ao es "ometi!o por un autor anónimo #ue pertene"e a un %rupo i!enti'i"a!o* En este "aso respon!en so$i!ariamente to!os $os inte%rantes, e"epto e$ #ue
!emuestre #ue no (a "ontri)ui!o a $a pro!u""ión !e$ !ao* En nuestro $i)ro >Daos & per.ui"ios en e$ e.er"i"io !e $a me!i"ina? e!ita!o por ammura)i, !e!i"amos un "ap9tu$o a$ tema !e $a responsa)i$i!a! "ii$ m!i"a "o$e"tia o %rupa$, !on!e a$ert)amos so)re a$%unas pro)$emas interpretatios en $a materia* Creemos #ue $a re'orma pro&e"ta!a so$u"iona e$ pro)$ema, en $a me!i!a #ue en e$ "aso !e $os m!i"os se ei.a $a prue)a !e $a "u$pa !e$ %rupo o a$%uno !e sus miem)ros in!etermina!os & #ue "a!a pro'esiona$ #ue prue)e su >no "u$pa? #ue!e eimi!o !e responsa)i$i!a!, pues en !e'initia $a prue)a !e $a >no "u$pa? imp$i"a pro)ar #ue no (a "ontri)ui!o a $a pro!u""ión !e$ !ao* Bina$mente se in"orpora un supuesto mu& tra)a.a!o en $a !o"trina por +ati$!e aa$a !e on$e & es e$ !e$ %rupo #ue rea$ia una a"tii!a! pe$i%rosa* C$aro e.emp$o !e $a )arra )raa !e$ 't)o$* En este "aso $a responsa)i$i!a! tam)in es so$i!aria !e to!os $os inte%rantes & so$o se $i)era #uien !emuestra #ue no inte%ra)a e$ %rupo* Ap$au!imos $a re%u$a"ión pues !istin%ue "$aramente $os supuestos !an!o $a so$u"ión a!e"ua!a en "a!a "aso* H1I er una s9ntesis !e$ tema en #ue BERREYRA, Ro)erto >La responsa)i$i!a! "ontra"tua$ o).etia? en La Le& 188FResponsa)i$i!a! Cii$ Do"trinas esen"ia$es? tomo pa% 1317 AR/DOC/8687/2001* H2I Le& 26*52 promu$%a!a e$ 1 !e noiem)re !e 200, posteriormente mo!i'i"a!a por $a $e& 26*742 pu)$i"a!a en e$ <*O* !e$ 24/5/2012* H3I C:;, 24/10/18 >Amante, Leonor "/ A*+*=*A*? A*+*=*A*? ;*A* 10FF125* H4I er !e Ro)erto A* #ue Berre&ra >Cuanti'i"a"ión !e $os !aos por ma$a prais m!i"a? L*L* 2002FB 138 & en Do"trinas Esen"ia$es !e La Le& =* , , p%* 73* H5I :o)re e$ tema er !e A$)erto ;* $a "u$pa "omo norma !e "$ausura Pes un postu$a!o er!a!ero? En L*L*2010 1220* H6I er QNGE BERREYRA, BERREYRA, Ro)erto >La responsa)i$i!a! "ontra"tua$ o).etia? en La Le& 188FResponsa)i$i!a! Cii$ Do"trinas esen"ia$es? tomo , p%* 1317 AR/DOC/8687/2001 H7I er !e QNGE BERREYRA, BERREYRA, Ro)erto >rue)a !e $a "u$pa m!i"a? E!it* ammura)i* a& tres e!i"iones* H8Ier QNGE QNGE BERREYRA, Ro)erto >La responsa)i$i!a! "ontra"tua$ o).etia? en La Le& 188FResponsa)i$i!a! Cii$ Do"trinas esen"ia$es? tomo , p%* 1317 AR/DOC/8687/2001* HI ANGE ANGE BERREYRA, Ro)erto >rue)a !e $a "u$pa m!i"a? E!it* ammura)i, se%un!a e!i"ión, p%* 167 & s%tes* Eiste una ter"era e!i"ión !e $a o)ra a"tua$ia!a & amp$ia!a "on $a "o$a)ora"ión !e ;*+* reot*