EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD SESIÓN EDUCATIVA
I)
DATOS GE GENERALES: TEMA : Hipertensión Arterial NOMBRE DE LA ACTIVIDAD Dieta equilira!a presión arterial "#ntr#la!a FECHA:03-07-2014 LUGAR: Centr# De Salu! San $art%n De rras FACILITADORES: D'A( VIGO *ES+S ,RICE-O VIGO SOLANGE ,UITRÓN AS$AT LAURA ALCALDE (EA &A$ELA &A$ELA GERÓNI$O GA$,OA .ARI/A
•
•
PARTICIPANTES: ARTICIPANTES: A!ult#s $a0#res Del &uest# De Salu! San $art%n $art%n !e !e rres
II)
&RO,LE$A: Adul!" #$%!&'" (!) &*'"+! $ ,*'&')"*.) $&'&*$l &'l$ &'l$(* (*!) !)$d $d!" !" (!) (!) d'/( d'/(*' *') )'" '" &( &(* *($ ($"" % $(* $(*u ud' d'"" d' $u!(u*d$d! $&$ &'')*& % (!)&!l$& "$ ')''d$d
III) C#1peten"ia: 31- (!)')*d!":
234
D'/)*(*.) d' ,*'&')"*!) $&'&*$l C!#!)')'" d' l$ ')"*!) $&'&*$l Cl$"*/($(*!) d' l$ ,*'&')"*!) $&'&*$l C$u"$" %5! $(!&'" d' &*'"+! S*+)!" % "6)!#$" C!)"'(u')(*$" T&$$#*')! $&$ (!)&!l$& l$ &'"*!) $&'&*$l P&'')(*.) $&$ '*$& l$ ,*'&')"!) $&'&*$l Capa"i!a!es:
Docente Jany Aldave Rodríguez!g Rodríguez!g"na "na #
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD El*($ l$ d'/)*(*.) d' ,*'&')"*.) $&'&*$l Id')*/($ l!" (!#!)')'" d' ')"*.) $&'&*$l M')(*!)$ l$ (l$"*/($(*.) d' l$ ,*'&')*!) $&'&*$l Id')*/($ l$" ($u"$" % $(!&'" d' &*'"+! S'8$l$ l!" "*+)!" % "6)!#$" d' l$ ,*'&')"*.) $&'&*$l M')(*! M')(*!)$ )$ l$" &*)(* &*)(*$l' $l'"" (!)"'( (!)"'(u') u')(*$ (*$"" d' l$ ,*'& ,*'&')" ')"*.) *.) $&'&*$l D'"( D'"(&* &*9' 9' &$ &$$# $#*' *') )! ! $&$ $&$ l$ ,*'& ,*'&' ')" )"*! *!) ) $&' $&'&* &*$l $l $"u# $"u#' ' 232
#'d*d$" &'')*$" $&$ '*$& l$ ,*'&')"*.) $&'&*$l A"titu!es
D'#u'"&$) $&*(*$(*.) $(*$ &';'*$ % (!) &'"!)"$9*l*d$d du&$)' 'l d'"$&&!ll! d' l$ "'"*.) d' $&')d*<$=' d'"$&&!ll$d$
IV) IV)
ESTR ESTRA ATEGI TEGIAS AS $ETO $ETODO DOLO LOGI GICA CAS S
$O$E $O$ENT NTOS OS
ESTR ESTRA ATEGI TEGIAS AS DE DE A&RE A&REND NDI( I(A* A*E E
$OTIVACIÓ
S'
N
&'"')$)d!
*)*(*$&$
l$
"'"*.)
u)
*d$*ul$d!:
TI
DIDACTICOS
'du($*$
'"*#!)*!
la
RECURSOS
d' RECURSOS
-
5iperten"i#n HU$ANOS:
"a1 "a1ii# 1i 6i!a 6i!a ') 'l (u$l "' (!)(*' (!)(*')* )*<$& <$&$ $ $ l!" $dul! $dul!"" #$%!& #$%!&'" '" $('& $('&($ ($ d' l$" l$" (!)" (!)"'( '(u' u')( )(*$ *$"" d' l$
7a"ilita!#res ADULTOS ADULTOS $A.ORES
,*'& ,*'&')" ')"*.) *.) $&'&* $&'&*$l $l % $"6 d'"'& d'"'&$& $& RECURSOS
*)'&" ') 'l '#$ $ d'"$&&!ll$& L!"
$&*(*$)'"
*d')*/($&
'l
"'+u*d$#')'
')d&)
'#$ "'
$
>u' &$$&
&'$l*<$&
l$ "
"*+u*')'" &'+u)$" #!*$d!&$":
DIDACTICO LA &AL,RA LI,RETO HISTORIA
1 ?Cul ?Cul '" '" 'l '#$ '#$ $ &$ &$$&@ $&@ VIDA 2 ?u ?u !9"'& !9"'&$&! $&!) ) ') LA HISTOR HISTORIA IA DE VIDA @ 3 ?E" E"$ #*"# *"#$ "* "*u$(* u$(*.) .) >u' >u' ,$) Docente Jany Aldave Rodríguez!g Rodríguez!g"na "na $
DE
LA DE
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD !9"'&$d!
,$)
')*d!
l$
''&*')(*$ (!) $l+) $#*l*$& ! RECURSOS $l+) (!)!(*d! %5! '(*)! LOGISTICOS 4 ?Cul'" (&'') >u' ,$) "*d! l$" Vesti1enta ($u"$"@ respe"ti6a para u' (!)"'(u')(*$" &$' "* l$ el 8ue9# !e r#les '&"!)$ )! "' (u*d$ $&$ '*$& l$ SILLA H*'&')"*.) A&'&*$l@
F*)$l#')'
"'
"'8$l$&
l$"
($$(*d$d'" % $(*ud'" $ d'"$&&!ll$& ') "$ "'"*.) 'du($*$
,SICO
RECURSOS I)d$+$& "!9&' (!)!(*#*')!" &'*!" HU$ANOS: 7a"ilita!#res &'"'(! $l ADULTOS '#$ #'d*$)' l$" "*+u*')'" $A.ORES $ATERIALES DIDACTICOs: S'
*)d$+$&$
"!9&'
(!)!(*#*')!"
&'*!" &'"'(! $l '#$ #'d*$)' l$" RECURSOS DIDACTICO "*+u*')'" ()*($" LA &AL,RA •
S' $l*($&$ l$ ()*($ d' T$ll'& pupiletras (!)!)d!"' (u$&! +&u!" $&$ r#ta;#li# l$ (!)!$(*.) d' l!" +&u!" "' u*l*<$& l!" )!#9&'" d' l$" &u$" "!l*(*$)d!
$
($d$
$&*(*$)'"
(u$&! &u$" % lu'+! "'l'((*!)$)d! 'l +&u! !& ($d$ &u$ •
U)$ '< (!)!$d! l!" +&u!" "'
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na %
RECURSOS
2
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD ')&'+$& 'l #$'&*$l 'du($*! d'l LOGISTICOS u*l'&$" ') $'l!'
$&$ >u' - PLUMONES ($d$ u)! d' 'll!" *d')*/>u' l$ - HOAS DE COLOR d'/)*(*.) 'l'#')!" d' l$ ')"*.) - RECORTADAS $&'&*$l (l$"*/($(*.) d' l$ ')"*.) - TIERAS $&'&*$l$ l$" ($u"$" %5! $(!&'" d' - GOMA &*'"+! l!" "*+)!" % "6)!#$" (!)"'(u')(*$" &$$#*')! #'d*d$" &'')*$" d' )*'l
&*#$&*! %
#'d*d$"
"'(u)d$&*$"
&'')*$"
$&$ '*$& l$" (!#l*($(*!)'" d' l$ d*$9''" El pri1er 9rup#: R'(*9*&) d!" u*l'&$" u)! $&$ d'/)*(*.) d' l$ ,*'&')"*.)
ARTERIAL
OTRO
PUPILETRAS PARA El'#')!" DE LA TENSION
ARTERIAl
CLASIFICACION DE LA TENSION ARTERIAL OTRO PUPILETRA % 'l !&! $&$ ($u"$" 5O FACTORES DE RIESGO El se9un!# 9rup#: R'(*9*&) u) u*l'&$"
$&$ *d')*/($&
SIGNOS
SINTOMAS
L!" OTRO
PUPILETRA PARA (!)"'(u')(*$" O COMPLICACIONES TRATAMIENTO
5O $&$
COMPLICACIONES
DE
'*$& LA
HIPERTENSION ARTERIAL % 'l !&! #'d*d$"
$&$
'*$&
HIERTENSION ARTERIAL Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na &
LA
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD •
S'
u*l*<$&
'l
MATERIAL d'"$&&!ll$&
R!$!l*!
COMO
DIDCATICO %
PARA
!&$l'('&
l!"
(!)!(*#*')!" !& ($d$ *)'&')(*.) >u' &'$l*<$& ($d$ +&u! A (!)*)u$(*.) "' presentara una serie !e e8er"i"i#s : R!$(*.) d' RECURSOS ,!#9&!" (u'll! 9&$u' l'" $%ud$&$: R'l$=$&"' $&$ $"6 #$)')'& 'l '"! $d'(u$d! % &'')*& l$ !9'"*d$d &RCTICO
7a"ilita!#res ADULTOS $A.ORES RECURSOS
DIDACTICOS VIDEO CASET F$(*l*$ >u' 'l (!&$<.) u)(*!)' #'=!& RADIO CASET &'du(*')d! 'l )#'&! d' l$*d!" !& #*)u! #'=!&$)d! "u (!)&$((*.) E*$ l$ $)"*'d$d l$ d'&'"*.) % 'l '"&" C!)&!l$ l$ ')"*.) $&'&*$l l!" )*'l'" d' (!l'"'&!l % d' +lu(!"$ T' ,$(' "')*&"' #" "$)! % ') #'=!& !$ 6"*($
EVALUACIÓ RECURSOS N S' $l*($&$ l$ ()*($ d'l +l!9! HU$ANOS: &'+u).) ') '"$ ()*($ "' 7a"ilita!#res ADULTOS *)*$& $ !d!" l!" $&*(*$)'" $ •
$"$& l!" +l!9!" $l "!) d' l$ #"*($
$A.ORES
u)$ d' l$" $(*l*$d!&$" "' (!l!($& d' '"$l$d$" $l 9l*(! !9='*! % RECURSOS ,$& $&$& l$ #"*($ ($d$ +l!9! 0J LOGISTICOS ')d& u)$ &'+u)$ &'l$(*!)$d$" Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na '
GLO,O TAR*ETAS
#*)u!"
10
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD (!) ($d$ ($$(*d$d !& $&*(*$)' &'')$& 'l +l!9! % ')(!)&$& "u &'+u)$
d'
$(u'&d!
$l
!&d')
CON LAS ®UNTA S &RE$IOS3
$"*+)$d! d' $(u'&d! $l d'"$&&!ll! d' l!" "u9'#$" &!u'"! ') ($d$ ($$(*d$d $ &$$& S' l' !!&+$& u) &'#*! $ ($d$ $&*(*$)' E/TENSIÓ N
RECURSOS •
S' &'$l*<$&$ l$ ()*($ l$ (,*(,$ HU$ANOS: #!&$d$ % l'+6$ $&$ 'll! "' 7a"ilita!#res (!l!($&) u)$ =$&&$ $(6$ ') 'l ADULTOS (')&! d' u)$ #'"$ &'*$#')' "' &!!&(*!)$&$ u)$ =$&&$ (!) (,*(,$ $A.ORES #!&$d$ $&$ >u' 'l $dul! *'&$ u) RECURSOS (,!&&! d' "u (!)')*d! $ l$ =$&&$ $(6$ $l '&'& '"' (!)')*d! 'l LOGISTICOS $&&$" $dul! #$%!& &';'*!)$& "!9&' C,*(,$ (!)du($" )'+$*$" >u' u'd') L'=6$ $!&'('& $&$ >u' "' &!du<($ l$ $dul!" ')''d$d $"6 (!#! &!du(*& l$" #$%!&'" (!#l*($(*!)'" DE HIPERTENSIKN #!d'&$d!& ARTERIAL u)$ '< '*)$d! (!) !d!" l!" $&*(*$)'" "' l' &!!&(*!)$&$ u)$ =$&&$ d' l'=6$ 'l $(*l*$d!& $(l$&$& $ l!" $&*(*$)'" >u' d'9') d' $"u#*& u) (!#&!#*"! $&$ ')&')$& l$ HIPERTENSION ARTERIAL $&$ 'll! '"$ $(*ud )'+$*$ d'9'&) d' &$)"!$&l$ ') u)$ $(*ud !"**$ $&$ 'll! '&'&) l$ l'+6$ "!9&' l$ =$&&$ (,*(,$ #!&$d$ /)$l#')' "' (!#&!9$& >u' ($#9*! 'l (!)')*d! d' l$ =$&&$ ') (!l!& (l$&! l$ $(*l*$d!&$ #')(*!)$&$ >u' !& "!9&' l$" $(*ud'" )'+$*$" '") l$" $(*ud'" d' (!#&!#*"! !"**$ !& 'll! '"! )!" '**& #'=!&$&
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na (
10 #*)u!"
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD )u'"&$ ($l*d$d d' *d$ T'*)$d$ l$ ()*($ "' ')&'+$&) : ($&*ll$" 'du($*$" "!9&' ,*'&')"*.) $&'&*$l
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na )
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD V3 ANE/OS: <3=3 $ARCO TEÓRICO DE HI&ERTENSION ARTERIAL <3=3=3
DE7INICIÓN
DE
HI&ERTENSION
ARTERIAL : L$ ,*'&')"*.) $&'&*$l '" 'l $u#')! d' l$ &'"*.) $&'&*$l d' !$ (&.)*($ E" u)$ ')''d$d >u' )! d$ "6)!#$" du&$)' #u(,!
*'#! %
"*
)!
"' &$$
u'd' d'"')($d')$&
(!#l*($(*!)'" "''&$" (!#! u) *)$&! d' #*!($&d*! u)$ ,'#!&&$+*$ ! &!#9!"*" ('&'9&$l l! >u' "' u'd' '*$& "* "' (!)&!l$ $d'(u$d$#')' L$" &*#'&$" (!)"'(u')(*$" d' l$ ,*'&')"*.) l$" "u&') l$" $&'&*$" >u' "' ')du&'(') $ #'d*d$ >u' "!!&$) l$ &'"*.) $&'&*$l $l$ d' !$ (!)*)u$ "' ,$(') #" +&u'"$" % u'd' '&"' d*/(ul$d! $l $"! d' "$)+&' $ "u &$" E"! "' (!)!(' (!) 'l )!#9&' d' $&'&!"(l'&!"*" <3=343
C#1p#nentes !e la tensión ARTERIAL :
L$ ')"*.) $&'&*$l *')' d!" (!#!)')'": - La tensión sistóli"a '" 'l )#'&! #" $l! R'&'"')$ $ ')"*.) >u' +')'&$ 'l (!&$<.) (u$)d! 9!#9'$ l$ "$)+&' $l &'"! d'l (u'&! - La tensión !iastóli"a '" 'l )#'&! #" 9$=! S' &'/'&' $ l$ &'"*.) ') l!" $"!" "$)+u6)'!" ')&' l!" l$*d!" d'l (!&$<.) L$ ')"*.) $&'&*$l "' #*d' ') #*l6#'&!" d' #'&(u&*! ##H+ L$ ')"*.) $&'&*$l $l$ HTA "' d*$+)!"*($ (u$)d! u)! d' '"!" )#'&!" ! $#9!" "!) $l!" L$ ')"*.) $&'&*$l $l$ $#9*) "' (!)!(' (!#! ,*'&')"*.)
VALORES DE &RESION ARTERIAL: N!$l: #')!" d' 12050 ##H+
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na *
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD VALORES DE LA HI&ERTENSION ARTERIAL P&' ,*'&')"*.): 12050 $ 135 ##H+ E"$d*! 1 d' ,*'&')"*.): 14050 $ 15 ##H+ E"$d*! 2 d' ,*'&')"*.): 1J0510 $ 17510 ##H+ E"$d*! 3 d' ,*'&')"*.): #$%!& d' 17510 ##H+
<3=323
TIPOS DE HIPERTENSION ARTERIAL
A L$ Hipertensión pri1aria $#9*) (!)!(*d$ (!#! 5ipertensión esen"ial '" (u$)d! "' d'"(!)!(' l$ ($u"$ d' l$ ,*'&')"*.) $&'&*$l E"' *! d' &'"*.) $&'&*$l !& l! +')'&$l $&d$ #u(,!" $8!" ') d'"$&&!ll$&"' % '" &!9$9l'#')' 'l &'"ul$d! d' "u '"*l! d' *d$ ')!&)! % (.#! "u (u'&! ($#9*$ $ #'d*d$ >u' ')'='(' S' d'"(!)!(' 'l #'($)*"#! d' l$ ,*'&')"*.) $&'&*$l #"
&'(u')'
d')!#*)$d$
,*'&')"*.)
'"')(*$l
&*#$&*$ ! *d*!*($ E) l$ ,*'&')"*.) '"')(*$l )! "' ,$) d'"(&*! !d$6$ l$" ($u"$" '"'(6/($" $u)>u' "' ,$ &'l$(*!)$d! (!) u)$ "'&*' d' $(!&'" >u' "u'l') '"$& &'"')'" ') l$ #$%!&6$ d' l$" '&"!)$" >u' l$ "u&') C!)*')' "'$&$& $>u'll!" &'l$(*!)$d!" (!) l$ ,'&')(*$ 'l "'! l$ 'd$d % l$ &$<$ % !& $)! !(! #!d*/($9l'" d' $>u'll!" !&!" >u' "' !d&6$) ($#9*$& $l $&*$& l!" ,9*!" $#9*')' % l$" (!"u#9&'" d' l$" '&"!)$" (!#!: l$ !9'"*d$d l$ "')"*9*l*d$d $l "!d*! 'l (!)"u#! '('"*! d' $l(!,!l 'l u"! d' $)*(!)('*!" !&$l'" % u) '"*l! d' *d$ #u% "'d')$&*!
B L$ H*'&')"*.) "'(u)d$&*$ '" (u$)d! u) &!9l'#$ d' "$lud ! #'d*($#')! &!!($ l$ ,*'&')"*.) $&'&*$l Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na +
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD L$" (!)d*(*!)'" (&.)*($" $l'" (!#! &!9l'#$" &')$l'" % ,!!)$l'" d*$9''" % (!l'"'&!l $l! <3=3>3 CAUSAS 5O FACTORES DE RIESGO
<3=3>3=3 CAUSAS .?O 7ACTORES DE RIESGO DE LA HI&ERTENSION &RI$ARIA 7ACTORES ,IOLOGICOS Heren"ia # 5ist#ria ;a1iliar : (u$)d! "' &$)"#*' d'
•
$d&'" $ ,*=!" "' ,'&'d$ u)$ ')d')(*$ ! &'d*"!"*(*.) $ d'"$&&!ll$& (*&$" 'l'$d$" d' ')"*.) $&'&*$l S' d'"(!)!(' "u #'($)*"#! '$(! '&! l$ ''&*')(*$ $(u#ul$d$ d'#u'"&$ >u' (u$)d! u)$ '&"!)$ *')' u) &!+')*!& ! $#9!" ,*'&')"!" l$" !"*9*l*d$d'" d' d'"$&&!ll$& ,*'&')"*.) "!) 'l d!9l' >u' l$" d' !&$" '&"!)$"
(!)
$#9!"
$d&'"
"*)
&!9l'#$"
d'
,*'&')"*.)V'='<: M*')&$" #$%!& "'$ '" #" &!9$9l' >u' $d'<($ d' ,*'&')"*.) $&'&*$l •
S!9&''"! % !9'"*d$d: l!" *)d**du!" (!) "!9&''"! '") #" 'u'"!" $ ')'& #" $l$ l$ &'"*.) $&'&*$l >u' u) *)d**du! (!) '"! )!$l A #'d*d$ >u' "' $u#')$ d' '"! "' 'l'$ l$ ')"*.) $&'&*$l % '"! '" #u(,! #" '*d')' ') l!" #')!&'" d' 40 $8!" % ') l$" #u='&'" L$ &'(u')(*$ d' l$ ,*'&')"*.) $&'&*$l ')&' l!" !9'"!" *)d'')d*')'#')' d' l$ 'd$d '" ')&' d!" % &'" '('" "u'&*!& $ l$ d' l!" *)d**du!" (!) u) '"! )!$l N! "' "$9' (!) (l$&*d$d "* '" l$ !9'"*d$d !& "6 #*"#$ l$ ($u"$ d' l$ ,*'&')"*.) ! "* ,$% u) $(!& $"!(*$d! >u' $u#')' l$ &'"*.) ') '&"!)$" (!) "!9&''"! $u)>u' l$" l*#$" *)'"*+$(*!)'" $u)$) $ >u' $ l$ !9'"*d$d "' $"!(*$) !&$ "'&*' d' $l'&$(*!)'" >u' "'&6$) ') $&' &'"!)"$9l'" d'l $u#')! d' &'"*.) $&'&*$l T$#9*) '"
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na #,
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD (*'&! >u' l$ &'du((*.) d' '"! ,$(' >u' d'"$$&'<($) '"$" $l'&$(*!)'"
7ACTORES &SICOLOGICOS: •
E"&"
•
7ACTORES DE$OGRA7ICOS: R$<$: E) (u$)! $ l$ &$<$ l!" *)d**du!" d' &$<$ )'+&$ *')') 'l d!9l' d' !"*9*l*d$d'" d' d'"$&&!ll$& ,*'&')"*.) >u' l!"
•
d' &$<$ 9l$)($ $d'#" d' ')'& u) '!& &!)."*(! Se@#: L!" ,!#9&'" *')') #" &'d*"!"*(*.) $ d'"$&&!ll$& ,*'&')"*.) $&'&*$l >u' l$" #u='&'" ,$"$ >u' "$" ll'+$) $ l$ 'd$d d' l$ #')!$u"*$ A $&*& d' '"$ '$$ l$ &'(u')(*$ ') $#9!" "'!" "' *+u$l$ E"! '" $"6 !&>u' l$ )$u&$l'<$ ,$ d!$d! $ l$ #u='& (!) u)$" ,!!)$" &!'(!&$" #*')&$" "' ')(u')&$ ') 'd$d &*l l!" '"&.+')!" % !& 'll! *')') #')!" &*'"+! d' $d'('& ')''d$d'" ($&d*!$"(ul$&'" S*) '#9$&+! ') l$" #u='&'" #" =.')'" '*"' u) &*'"+! '"'(*$l (u$)d!
•
!#$) 6ld!&$" $)*(!)('*$" E!a! 0 raa: L$ 'd$d '" !&! $(!& !& d'"+&$(*$ )! #!d*/($9l' >u' $ $ *);u*& "!9&' l$" (*&$" d' &'"*.) $&'&*$l d' #$)'&$ >u' $)! l$ &'"*.) $&'&*$l "*".l*($ ! #*#$ (!#! l$ d*$".l*($ ! #6)*#$ $u#')$) (!) l!" Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na ##
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD $8!" % l.+*($#')' "' ')(u')&$ u) #$%!& )#'&! d' ,*'&')"!" $ #'d*d$ >u' $u#')$ l$ 'd$d
7ACTORES SOCIALES • • • •
U)$ d*'$ (!) $l! (!)')*d! d' "$l +&$"$ ! (!l'"'&!l F$l$ d' $(**d$d 6"*($ C!)"u#! d' $9$(! ! 9'9'& d'#$"*$d! $l(!,!l Al+u)!" #'d*($#')!" $)*(!)('*!"
<3=3>343 CAUSAS .?O 7ACTORES DE RIESGO DE LA HI&ERTENSION SECUNDARIA 7ACTORES ,IOLÓGICOS: LAS CAUSAS RENALES: 2-J d' l$ ,*'&')"*.) *)(lu%') l$" ')''d$d'" d'l $&)>u*#$ &')$l % ')''d$d'" $"(ul$&'" &')$l'" (!#! l$" "*+u*')'": - E)''d$d &')$l !l*>u6"*($ - E)''d$d &')$l (&.)*($ - Tu#!&'" &!du(!&'" d' &')*)$ - E"')!"*" d' l$ $&'&*$ &')$l LAS CAUSAS VASCULARES - C!$&$(*.) d' $!&$ - V$"(ul**" -E)''d$d'" $"(ul$&'" d'l (!l+')! LAS CAUSAS NEUROGBNICAS - Tu#!&'" ('&'9&$l'" - P!l*!#*'l**" 9ul9$& - H*'&')"*.) *)&$(&$)'$l DROGAS . TO/INAS UE CAUSAN LA HI&ERTENSIÓN INCLU.EN: - Al(!,!l - C!($6)$ - C*(l!"!&*)$ $(&!l*#u" - F$(!" $)**);$#$!&*!" )! '"'&!*d'" - E&*&!!%'*)$ - M'd*($(*!)'" $d&')&+*($" - D'"(!)+'"*!)$)'" >u' (!)*')') ''d&*)$ Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na #$
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD - N*(!*)$ OTRAS CAUSAS: - H*'&*&!*d*"#! ' ,*!*&!*d*"#! - H*'&($l('#*$ - H*'&$&$*&!*d*"#! - A(&!#'+$l*$ - A)'$ !9"&u(*$ d'l "u'8! - H*'&')"*.) *)du(*d$ !& 'l '#9$&$
SIGNOS . S'NTO$AS P!& l! +')'&$l l$ &'"*.) $&'&*$l $l$ !& "6 "!l$ )! &!du(' "*+)!" )* "6)!#$" A '('" "' &!du(') d!l!&'" d' ($9'<$
U)$ '&"!)$ u'd' ')'& &'"*.) $&'&*$l $l$ du&$)' $8!" "*) "$9'&l! Du&$)' '"' *'#! l$ ')''d$d u'd'
($u"$&
d$8!"
')
'l
(!&$<.)
l!"
$"!"
"$)+u6)'!" l!" &*8!)'" % !&$" $&'" d'l (u'&!
Al+u)$" '&"!)$" "!l! "' d$) (u')$ d' >u' *')') &'"*.) $&'&*$l $l$ d'"u" d' >u' l!" d$8!" ,$) ($u"$d!
&!9l'#$"
(!#!
')''d$d
(!&!)$&*$
$((*d')'" ('&'9&!$"(ul$&'" ! *)"u/(*')(*$ &')$l
P!& '"! '" *#!&$)' >u' u"'d "'$ "u" )#'&!" d' &'"*.) $&'&*$l $u)>u' "' '" "*)*')d! 9*')
S* *')' u)$ &'"*.) $&'&*$l )!$l u'd' (!l$9!&$& (!) 'l '>u*! d' &!'"*!)$l'" d' "$lud >u' l! $*')d' $&$ #$)')'&l$ $"6
S* "u &'"*.) $&'&*$l '" d'#$"*$d! $l$ d'9' "!l*(*$& u)$ $l!&$(*.) d' "u #d*(! $ l$ #$%!& 9&''d$d !"*9l' A"6 d*"#*)u*& 'l &*'"+! d' ')'& &!9l'#$" d' "$lud &'l$(*!)$d!" (!) 'll$
<3=33 CONSECUENCIAS: Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na #%
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD
El '('"! d' l$ &'"*.) d' l$ "$)+&' d$8$ 'l "*"'#$ $"(ul$& !& l! >u' (u$l>u*'& .&+$)! u'd' &'"ul$& $'($d!
d'9*d! &*)(*$l#')'
$l d'"$&&!ll!
d'
$&'&*!'"(l'&!"*" E) 'l ,*'&')"! 'l (!&$<.) d'9' &'$l*<$& u) #$%!& &$9$=! &!!($)d! >u' l$" $&'d'" d'l #*"#! $u#')') d' $#$8! !& l! >u' )'('"*$) #" "$)+&' $&$ $l*#')$&"' (u$)d! l$" $&'&*$" )! "!) ($$('" d' $!&&"'l$ !& l$ $&'&*!'"(l'&!"*" "' &!du(' $)+*)$
! *)$&! d' #*!($&d*! El '('"! d' &$9$=! d'l (!&$<.) '*)$ !& $+!$&l'
!($"*!)$)d! *)"u/(*')(*$ ($&d*$($ El &*8.) u'd' $($9$& d'"$&&!ll$)d! u)$ *)"u/(*')(*$
&')$l L$ $'($(*.) d' l$" $&'&*$" d'l ('&'9&! &!du('
*)$&!" ('&'9&$l'" ! ,'#!&&$+*$" L$ *"$ &'"ul$ d$8$d$ !& l$ $'($(*.) d' l!"
'>u'8!" $"!" d' l$ &'*)$ P!& 'l #*"#! #!*! l$ $l'&$(*.) d' l$ (*&(ul$(*.) $&'&*$l $ )*'l d' l!" #*'#9&!" *)'&*!&'" u'd'
&!du(*& (l$ud*($(*.) <3=33 TRATA$IENTO: E) l$ #$%!& $&' d' l!" ($"!" l$ ($u"$ d' l$ HTA '" d'"(!)!(*d$ S*) '#9$&+! u'd' "'& &$$d$ '/($<#')' d*"#*)u%')d! l$ &'"*.) $&'&*$l $ )*'l'" #$)'=$9l'" ! )!$l'" % '*$)d! !d$" l$" (!)"'(u')(*$" +&$'" d' l$ HTA (!) l! >u' "' #$)')d&6$ u)$ '"'&$)<$ d' *d$ )!$l El trata1ient# !e la 5ipertensión arterial se ase en l#s si9uientes punt#s: DIETA:
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na #&
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD •
S* *')' &'"*.) $&'&*$l $l$ 'l #d*(! u'd' &'(!#')d$&l' u) l$) d' $l*#')$(*.) E"' l$) d' $l*#')$(*.) "' (')&$ ') &u$" '&du&$" ('&'$l'" *)'+&$l'" % !&!" $l*#')!" 9u')!" $&$ 'l (!&$<.) %
•
(!) #')!& (!)')*d! d' +&$"$" (!l'"'&!l % "!d*! "$l L$ d*'$ $&$ 'l (!)&!l d' l$ ,*'&')"*.) $&'&*$l ,$(' )$"*" ') 'l (!)"u#! d' &!du(!" l('!" % l'(,' "*) +&$"$ ! (!) 9$=! (!)')*d! d' +&$"$ '"($d! !ll! % )u'('" El l$) (!)*')' #')!" ($&)'" &!=$" *)(lu"! l$" ($&)'" &!=$" #$+&$" dul('" $<($&'" $+&'+$d!" % 9'9*d$" >u' (!)')+$) $<($& E" &*(! ') )u&*')'"
•
&!'6)$" % /9&$ P$&$ (!)&!l$& l$ &'"*.) $&'&*$l $l$ d'9' l*#*$& l$ ($)*d$d d' "$l >u' (!)"u#' E"! "*+)*/($ 'l'+*& $l*#')!" % (!)d*#')!" (!) 9$=! (!)')*d! d' "!d*! ! $ l!" >u' )! "' l'" ,$%$ $8$d*d! "$l ') l$ #'"$ )* ') 'l &!('"! d' &'$&$(*.) L$ '*>u'$ d' *)!$(*.) )u&*(*!)$l d'l '#$>u' #u'"&$ l$ ($)*d$d d' "!d*! >u' 'l $l*#')! (!)*')' U"'d )! d'9' (!)"u#*& #"
•
d' ('&($ d' 1 (u(,$&$d*$ d' "$l $l d6$ T$#9*) d'9' &$$& d' l*#*$& 'l (!)"u#! d' 9'9*d$" $l(!,.l*($" D'#$"*$d! $l(!,!l l' 'l'$& l$ &'"*.) $&'&*$l L!" ,!#9&'" )! d'9') !#$& #" d' d!" &$+!" $l d6$ L$" #u='&'" )! d'9') !#$& #" d' u) &$+! $l d6$ U) &$+! '>u*$l' $ u)$ (!$ d' *)! u) $"! d' ('&'<$ ! u)$ '>u'8$ ($)*d$d d' l*(!& P!& !&$ $&' 'l '('"! d' '"! (!)&*9u%' $ u) #$%!& &$9$=! ($&d6$(! L$ !9'"*d$d '" $"!(*$d$ $ l$ ,*'&')"*.) $&'&*$l ') +&$) #'d*d$ ') $&' d'9*d! $ >u' l!" !9'"!" *')') u) $u#')! d' l$ *)"ul*)$ >u' $ &$" d' u) #')!& ;u=! d' l$ (*&(ul$(*.) &')$l &!du(' u)$ &'')(*.) d' "$l'" S!d*! U)$ d*'$ 9$=$ ') ($l!&6$" 1200 ($l (!) '"($"! $!&' d' +&$"$"
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na #'
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD u'd' &!du(*& !& ($d$ 10 + d' d*"#*)u(*.) d' '"! u)$ d*"#*)u(*.) d'10 ## H+ E) $l+u)$" '&"!)$" 9$"$ d*"#*)u*& d' '"! $&$ (!)&!l$& l$ &'"*.) $&'&*$l
E*ERCICIO: •
U) &!+&$#$ d' '='&(*(*! $'&.9*(! $%ud$ $ !&$l'('& 'l (!&$<.) $ 9$=$& '"! % $ (!)&!l$& l$ &'"*.) $&'&*$l N! "' "$9' 'l #'($)*"#! '$(! !& 'l >u' $%ud$ $ 9$=$& l$ &'"*.) $&'&*$l S' d'9' &'$l*<$& u) '='&(*(*! $d'(u$d! $ ($d$ 'd$d % $ ($d$ '&"!)$ !& 'll! l$ &'$l*<$(*.) d' #'d*$ ,!&$ d' ($&&'&$ "u$' 2 . 3 d6$" !& "'#$)$ '" "u/(*')' $&$ l$ #$%!& $&' d' l$" '&"!)$"
•
C!)"ul' (!) "u #d*(! $)'" d' *)*(*$& u) )u'! &!+&$#$ d' '='&(*(*! P&'+)'l' >u *! d' $(**d$d'" 6"*($" u'd' &'$l*<$& "*) 'l*+&! % ') >u ($)*d$d u'd' ,$('&l$"
$anten9a un pes# salu!ale: M$)')'&"' ') u) '"! "$lud$9l' u'd' "'&*&l' $&$ (!)&!l$& l$ &'"*.) $&'&*$l % $&$ d*"#*)u*& 'l &*'"+! d' &'"')$& !&!" &!9l'#$" d' "$lud S* "u&' d' "!9&''"! % !9'"*d$d &$' d' 9$=$& ')&' u) % u) 10 !& (*')! d' '"! du&$)' 'l &*#'& $8! d' &$$#*')! E"$ &d*d$ d' '"! u'd' d*"#*)u*& "u"
&*'"+!"
d'
&'"')$&
&!9l'#$"
d'
"$lud
&'l$(*!)$d!" (!) l$ &'"*.) $&'&*$l $l$ P$&$ 9$=$& d' '"! d*"#*)u%$ 'l (!)"u#! d' ($l!&6$" % &'$l*(' #" $(**d$d 6"*($ C!#$ !&(*!)'" #"
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na #(
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD '>u'8$" % 'l*=$ $l*#')!" >u' (!)')+$) #')!" ($l!&6$"
DE*E DE 7U$AR El ,9*! d' u#$& u'd' ($u"$& d$8!" ') l!" $"!" "$)+u6)'!" $('l'&)d!
'l
$'&!"(l'&!"*"
%
&!('"!
d'
$u#')$d!
'l
&*'"+! d' ,*'&')"*.) $&'&*$l T$#9*) u'd'
'#'!&$&
l!"
&!9l'#$" d'
"$lud
&'l$(*!)$d!" (!) l$ &'"*.) $&'&*$l $l$ TRATA$IENTO CON $EDICA$ENTOS DIURBTICOS G')'&$l#')' 'l &*#'& #'d*($#')! d' 'l'((*.) ') l$ HTA '" u) d*u&*(! Au#')$ l$ 'l*#*)$(*.) d' !&*)$ % "$l d'l !&+$)*"#! l! >u' "*&' $&$ 9$=$& l$ &'"*.) $&'&*$l $)! !& 'l l6>u*d! '&d*d! (!#! !&>u' $"6 d*"#*)u%' l$ &'"*"')(*$ $l ;u=! "$)+u6)'! d' l!" $"!" d'l !&+$)*"#! ,ETA,LOUEADORES A($) 9l!>u'$)d! #u(,!" ''(!" d' l$ $d&')$l*)$ ') 'l (u'&! ') $&*(ul$& 'l ''(! '"*#ul$)' "!9&' 'l (!&$<.) El &'"ul$d! '" >u' 'l (!&$<.) l$' #" d'"$(*! % (!) #')!" u'&<$
<3=3F3
$EDIDAS &REVENTIVAS &ARA EVITAR
LA HI&ERTENSION ARTERIAL
Estil#s !e 6i!a salu!ales !es!e 8ó6enes: d*'$ #'d*'&&)'$ &*($ ') &u$" % '&du&$" &'d!#*)*! d'l '"($d! "!9&' l$ Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na #)
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD ($&)' % 9$=$ ') "$l % +&$"$"Q #$)')'& u) '"! $d'(u$d! % '*$& 'l "'d')$&*"#! "*')d! &'(!#')d$9l' &'$l*<$& u)$ $(**d$d 6"*($ $(!&d' $ l$" ($&$('&6"*($" 'd$d % ($$(*d$d d'l *)d**du! E) $>u'll!" $(*')'" u#$d!&'" '" &*!&*$&*! d'=$& d' u#$& E8er"i"i# ;rente a la 5ipertensión
P&$(*($& '='&(*(*!
#!d'&$d! % $d$$d! $ l$" !"*9*l*d$d'" d' ($d$ *)d**du! '" u)$ '('l')' !$ d' #'=!&$& 'l (!)&!l d' l$ &'"*.) $&'&*$l $d'#" d' $%ud$& (!) !&!" $(!&'" d' &*'"+!: #'=!&$& l$ d*$9''" % 'l (!l'"'&!l % #$)')'& ! (!)"'+u*& u) '"! $d'(u$d!3 E) '"' ($"! 'l '='&(*(*! "' (!)"*d'&$ '/($< (u$)d! "' &'$l*<$ $l #')!" du&$)' 30 #*)u!" !d!" ! ($"* !d!" l!" d6$" d' l$ "'#$)$ (!) *)')"*d$d #!d'&$d$ A #')!" >u' 'l #d*(! l! (!)"*d'&' !!&u)! '" #'=!& '*$& &'$l*<$& '='&(*(*! '')u$)' L!" '='&(*(*!" #" &'(!#')d$9l'" "'&6$) ($#*)$& &!' "u$' 9$*l$& )$d$& #!)$& ') 9*(*(l'$ '('&$ Ali1enta"ión para pre6enir la 5ipertensión S' &'(!#*')d$ l$ d*'$ #'d*'&&)'$ >u' "' ($&$('&*<$ !& l$ $9u)d$)(*$ d' &!du(!" &'"(!" d' !&*+') '+'$l &u$" '&du&$" ('&'$l'" $$$" &u!" "'(!" l$ '"($"'< d' &!du(!" &*(!" ') $<($&'" &'/)$d!" % ($&)'" &!=$" l$ &'"')(*$ d'l $('*' d' !l*$ (!#! l$ &*)(*$l u')' d' +&$"$ % l$ *)+'"$ d' >u'"! %!+u& !ll! % '"($d! ') ($)*d$d'" #!d'&$d$" l! (u$l "' (!)"*d'&$ u)$ $l*#')$(*.) *d'$l $&$ l$ &'')(*.) d' l$" ')''d$d'" ($&d*!$"(ul$&'" L$ *)+'"$ ($l.&*($ d'9' "'& $d'(u$d$ $&$ #$)')'& 'l '"! *d'$l % ') l$ ,*'&')"*.) '" #u% *#!&$)' l*#*$& l$ *)+'"$ d' "$l E) &'l$(*.) (!) 'l (!)"u#! d' $l(!,!l ') )*)+) ($"! 'l #d*(! &!#!'& 'l (!)"u#! d' Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na #*
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD 9'9*d$" $l(!,.l*($" (!#! u) *)"&u#')! $&$ l$ &'')(*.) ($&d*!$"(ul$&3
<343 DISE-OS GR7ICOS SEG+N $O$ENTOS $O$ENTO DE $OTIVACIÓN: TESTI$ONIO DE VIDA: S' *)*(*$&$ l$ "'"*.) &'"')$)d! u) '"*#!)*! d' *d$ $('&($ d' l$ ,*'&')"*.) E) 'l (u$l "' (!)(*')*<$&$ $ l!" $dul!" #$%!&'" $('&($ d' l$" (!)"'(u')(*$" d' l$ ,*'&')"*.) % $"6 d'"'&$& *)'&" ') 'l '#$ $ d'"$&&!ll$& L!" $&*(*$)'" ')d&) >u' *d')*/($& 'l '#$ $ &$$& "'+u*d$#')' "' &'$l*<$& l$" "*+u*')'" &'+u)$" #!*$d!&$": 1?Cul '" 'l '#$ $ &$$&@ 2?u !9"'&$&!) ') LA HISTORIA DE VIDA @ 3?E"$ #*"#$ "*u$(*.) >u' ,$) !9"'&$d! ,$) ')*d! l$ ''&*')(*$ (!) $l+) $#*l*$& ! $l+) (!)!(*d! %5! '(*)! 4?Cul'" (&'') >u' ,$) "*d! l$" ($u"$"@ u' (!)"'(u')(*$" &$' "* l$ '&"!)$ )! "' (u*d$ $&$ '*$& l$ H*'&')"*.) A&'&*$l@
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na #+
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na $,
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD
$O$ENTO ,SICO: UTILI(ACIÓN DE &U&ILETRAS . ROTA7OLIOS I)d$+$& "!9&' (!)!(*#*')!" &'*!" &'"'(! $l '#$ #'d*$)' l$" "*+u*')'" MATERIALES D*d(*(!": Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na $#
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD S' *)d$+$&$ "!9&' (!)!(*#*')!" &'*!" &'"'(! $l '#$ #'d*$)' l$" "*+u*')'" ()*($" S' $l*($&$ l$ ()*($ d' T$ll'& (!)!)d!"' (u$&! +&u!" $&$ l$ (!)!$(*.) d' l!" +&u!" "' u*l*<$& l!" )!#9&'" d' l$" &u$" "!l*(*$)d! $ ($d$ $&*(*$)'" (u$&! &u$" % lu'+! "'l'((*!)$)d! 'l +&u! !& ($d$ &u$ U)$ '< (!)!$d! l!" +&u!" "' ')&'+$& 'l #$'&*$l 'du($*! d'l u*l'&$" ') $'l!' $&$ >u' ($d$ u)! d' 'll!" *d')*/>u' l$ d'/)*(*.) 'l'#')!" d' l$ ')"*.) $&'&*$l (l$"*/($(*.) d' l$ ')"*.) $&'&*$l$ l$" ($u"$" %5! $(!&'" d' &*'"+! l!" "*+)!" % "6)!#$" (!)"'(u')(*$" &$$#*')! #'d*d$" &'')*$" d' )*'l &*#$&*! % #'d*d$" &'')*$" "'(u)d$&*$" $&$ '*$& l$" (!#l*($(*!)'" d' l$ d*$9''" El &*#'& +&u!: R'(*9*&) d!" u*l'&$" u)! $&$ d'/)*(*.) d' l$ ,*'&')"*.) ARTERIAL OTRO PUPILETRAS PARA El'#')!" DE LA TENSION ARTERIAl CLASIFICACION DE LA TENSION ARTERIAL OTRO PUPILETRA % 'l !&! $&$ ($u"$" 5O FACTORES DE RIESGO El "'+u)d! +&u!: R'(*9*&) u) u*l'&$" $&$ *d')*/($& L!" SIGNOS SINTOMAS OTRO PUPILETRA PARA (!)"'(u')(*$" O COMPLICACIONES 5O TRATAMIENTO $&$ '*$& COMPLICACIONES DE LA HIPERTENSION ARTERIAL % 'l !&! #'d*d$" $&$ '*$& LA HIERTENSION ARTERIAL S' u*l*<$& 'l R!$!l*! COMO MATERIAL DIDCATICO PARA d'"$&&!ll$& % !&$l'('& l!" (!)!(*#*')!" !& ($d$ *)'&')(*.) >u' &'$l*<$& ($d$ +&u!
$O$ENTO &RCTICO:
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na $$
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD E*ERCICIOS A (!)*)u$(*.) "' &'"')$&$ u)$ "'&*' d' '='&(*(*!" : R!$(*.) d' ,!#9&!" (u'll! 9&$u' l'" $%ud$&$: R'l$=$&"' $&$ $"6 #$)')'& 'l '"! $d'(u$d! % &'')*& l$ !9'"*d$d F$(*l*$ >u' 'l (!&$<.) u)(*!)' #'=!& &'du(*')d! 'l )#'&! d' l$*d!" !& #*)u! #'=!&$)d! "u (!)&$((*.) E*$ l$ $)"*'d$d l$ d'&'"*.) % 'l '"&" C!)&!l$ l$ ')"*.) $&'&*$l l!" )*'l'" d' (!l'"'&!l % d' +lu(!"$ T' ,$(' "')*&"' #" "$)! % ') #'=!& !$ 6"*($ $O$ENTO DE EVALUACION TBCNICA DEL GLO,O ®UNTÓN S' $l*($&$ l$ ()*($ d'l +l!9! &'+u).) ') '"$ ()*($ "' *)*$& $ !d!" l!" $&*(*$)'" $ $"$& l!" +l!9!" $l "!) d' l$ #"*($ u)$ d' l$" $(*l*$d!&$" "' (!l!($& d' '"$l$d$" $l 9l*(! !9='*! % ,$& $&$& l$ #"*($ ($d$ +l!9! 0J ')d& u)$ &'+u)$ &'l$(*!)$d$" (!) ($d$ ($$(*d$d !& $&*(*$)' &'')$& 'l +l!9! % ')(!)&$& "u &'+u)$ d' $(u'&d! $l !&d') $"*+)$d! d'
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na
%$ EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD $(u'&d! $l d'"$&&!ll! d' l!" "u9'#$" &!u'"! ') ($d$ ($$(*d$d $ &$$& S' l' !!&+$& u) &'#*! $ ($d$ $&*(*$)' $O$ENTO DE E/TENSIÓN S' &'$l*<$&$ l$ ()*($ l$ (,*(,$ #!&$d$ % l'+6$ $&$ 'll! "' (!l!($&) u)$ =$&&$ $(6$ ') 'l (')&! d' u)$ #'"$ &'*$#')' "' &!!&(*!)$&$ u)$ =$&&$ (!) (,*(,$ #!&$d$ $&$ >u' 'l $dul! *'&$ u) (,!&&! d' "u (!)')*d! $ l$ =$&&$ $(6$ $l '&'& '"' (!)')*d! 'l $dul! #$%!& &';'*!)$& "!9&' (!)du($" )'+$*$" >u' u'd') $!&'('& $&$ >u' "' &!du<($ l$ ')''d$d $"6 (!#! &!du(*& l$" (!#l*($(*!)'" DE HIPERTENSIKN ARTERIAL u)$ '< '*)$d! (!) !d!" l!" $&*(*$)'" "' l'&!!&(*!)$&$ u)$ =$&&$ d' l'=6$ 'l $(*l*$d!& $(l$&$& $ l!" $&*(*$)'" >u' d'9') d' $"u#*& u) (!#&!#*"! $&$ ')&')$& l$ HIPERTENSION ARTERIAL $&$ 'll! '"$ $(*ud )'+$*$ d'9'&) d' &$)"!$&l$ ') u)$ $(*ud !"**$ $&$ 'll! '&'&) l$ l'+6$ "!9&' l$ =$&&$ (,*(,$ #!&$d$ /)$l#')' "' (!#&!9$& >u' ($#9*! 'l (!)')*d! d' l$ =$&&$ ') (!l!& (l$&! l$ $(*l*$d!&$ #')(*!)$&$ >u' !& "!9&' l$" $(*ud'" )'+$*$" '") l$" $(*ud'" d' (!#&!#*"! !"**$ !& 'll! '"! )!" '**& #'=!&$& )u'"&$ ($l*d$d d' *d$ T'*)$d$ l$ ()*($ "' ')&'+$&): ($&*ll$" 'du($*$" "!9&' ,*'&')"*.) $&'&*$l
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na $&
EDUCACIÓN Y COMUNICACIÓN EN SALUD
Lin9#9ra;%a: ,:55)l#)*,+!5#'dl*)'lu"5"$)*",5')(%5$&*(l'50004J ,# ,:55'9(!)"ul$"(!#5,*'&')"*!)5&'')(*!)-d'-l$,*'&')"*!)-37 ,:55+'!"$lud(!#5,*'&')"*!)5,*'&')"*!)-$&'&*$l"*+)!"-"*)!#$"-(!#l*($(*!)'",#l ,:55d#'d*(*)$(!#5')''d$d'"5')''d$d'" $"(ul$&'"-%-d'l-(!&$
Docente Jany Aldave Rodríguez!g"na $'