Sikolohiyang Pilipino (mula sa libro ni Enriquez, inedit: Pe-Pua) o
1. Ano ang Sikolohiyang Pilipino?
Sikolohiyang bunga ng karanasan, kaisipan, at oryentasyong Pilipino.
Higit na mauunawaan ng isang Pilipino ang kanyang sarili upang sa gayon ay mapaunlad niya ang kanyang buhay.
Isang alternatibong perspektibo kung paano ipapaliwanag nag pag-iisip, pagkilos at damdaming Pilipino, na malaki ang kaibahan sa mga pananaw ng iba pang anyo ng sikolohiya sa Pilipinas.
7. Bakit isang protesta ang SP?
Sumasalungat ang SP sa tatlong asampsyong nananaig sa Kanluraning sikolohiya.
8. Ano ang tatlong asampsyon ng kanluraning sikolohiya? a. Ang tao ay hiwalay sa kanyang lipunan.
2. Ano ang iba pang anyo ng sikolohiya sa Pilipinas? a. Sikolohiya sa Pilipinas o
o
Kabuuang anyo sapagkat bunga ito ng pagkakasunod-sunod ng mga pangyayaring may kinalaman sa sikolohiya ng ating bayan
b. Sikolohiya ng mga Pilipino o
Tumutukoy sa bawat teorya ng sinumang nais mag-aral tungkol sa kalikasang sikolohiyal ng mga Pilipinong naninirahan sa Pilipinas at maging sa ibang bansa.
o
o
o
3. Bakit kailangan ang SP? o
Dahil marami sa ating napag-aralan ukol sa sikolohiya ang hindi angkop sa mga karanasan at kultura natin bilang Pilipino. At kadalasan, ang mga kaalamang ito ay ang siyang ginagamit upang unawain ang mga Pilipino. Nakita ng mga tagapagtaguyod ng SP na ang sitwasyong ito ay nakakasama sa atin. Ang pagkakaiba ng oryentasyon ay nagdudulot ng hindi pagkakaunawaan (bahala na -> fatalism)
4. Sa anong paraan iba ang sikolohiyang sikolohiyang itinuturo ngayon?
Napaka-kanluranin ng oryentasyon ng pagtuturo ng sikolohiya ngayon, sa teorya at maging sa metodo. Halimbawa, kung may research ka, ang iisipin mo agad-experiments, questionnaires at psychological tests na gagamitin mo.
5. Ano ngayon kung ganito?
Walang problema, pero ang nananaig na paniniwala ay unibersal ang mga teoryang Kanluranin. Ibig sabihin, totoo ang mga ito para sa lahat ng tao sa mundo. Halimbawa: May hidden desires (libog) ang mga batang o Pilipino sa kanilang mga magulang. o Mag-aaral ang isang bata kung sa bawat mataas na grado ay gagantimpalaan siya. Totoo ang mga ito para sa mga Kanluranin. Totoo ba ito para sa atin?
6. Anong problema sa mga metodong kanluranin?
Hindi mali ang mga metodong ito, pero dapat ilagay sa tamang konteksto.
Dapat nating piliin ang mga metodong angkop sa karanasan at kultura natin. Halimbawa: Huwag gagamitin ang mga psychological o o
intelligence tests na may tanong tungkol sa American history-- kapag mababa ang nakuhang score, ibig sabihin ba'y bobo ang mga Pilipino? Rorshach test sa mga taga-baryo-- maaaring ang nakikita lamang nila ay isang papel na may tinta. Mas marami pang matutunan sa pagtambay sa tindahan o barberya.
Mas maraming sikolohista ang mas gusto pang magkulong sa kanilang mga laboratoryo at gumawa ng mga eksperimento. Nakakalimutan nila na ang tao ay nabibilang sa isang mas malaking komunidad. Anuman ang nakakaapekto sa kanya ay nakakaapekto rin sa nakararami. Hindi maaaring gumawa ng paglalahat batay lang sa mga eksperimento kung saan wala ang tao sa kanyang likas na kapaligiran. Sa SP, ang tao ay produkto ng kanyang kapaligiran. Umuunlad ang tao hindi lamang sa mga biological o genetic factors, kundi dahil na rin sa impluwensya ng mga sosyal, pulitikal at ekonomikong kalagayan na umiiral sa paligid. Habang hinububog ng tao ang lipunan, hinuhubog din siya nito.
b. Ang mga tao ay magkakasintulad. Hindi gaanong mahalaga ang bansa at panahong pinanggalingan kaya't maaaring gamitin ang anumang teorya o eksamen sa pag-unawa sa kanila. Sa ibang salita, ang ang sikolohiya ay unibersal. o
o
Tendensiya tuloy ng mga sikolohista natin na mag-angkat ng mga teoryang kanluranin at sabihing dapat ilapat ito sa atin. Pilit tuloy ikinukumpara ang mga Pilipino sa mga banyaga na may ibang karanasan, kaisipan at oryentasyon kaysa sa atin.
c. Ang sikolohiya ay hindi kumikilala sa anumang sistema ng pagpapahalaga (ito ay value-free) value-free) o sa isang partikular na uri ng lipunan (ito ay class-bias free) o
o
o
Ang mga sikolohikal na pananaliksik ay ginagamit ng mga malalaking korporasyon upang isulong ang kanilang interes. (Halimbawa, pinagaaralan kung saan maaaring maging mabenta ang isang produkto.) Ang pagpili pa lang ng paksa, may value nang pinapataw. May pagpapahalaga rin sa pagsala ng variable na pag-aaralan sa metodong gagamitin, atbp.
9. Ano ang tatlong uri ng protesta ng SP? a. Bilang sikolohiyang malaya, sumasalungat ang SP sa isang sikolohiyang nagpapalaganap ng kolonyal na isipan. b. Bilang isang sikolohiyang mapagpalaya, ito ay tutol sa sikolohiyang nagpapalaganap ng opresyon at eksploytasyon mula sa dominanteng uri c. At bilang isang sikolohiya ng pagbabagong-isip, ito ay isang
hakbang tungo sa paggising ng diwang Pilipino mula sa kanilang kolonyal na karanasan-- ito ay laban sa sikolohiyang sikoloh iyang lumago sa mga industrialized countries na pilit pilit inilalapat sa isang Third World na bansya gaya ng Pilipinas.
naiintindihan o nararanasan ang kanilang kalagayan? c. Gumawa ng pananaliksik ukol sa mga katutubong konsepto tulad ng tampo, lambing, saling-pusa, atbp.
10. Ano ba talaga ang SP? o
Ang SP ay hindi isang reaksyunaryong disiplinang inimbento ng mga anti-Kano.
Ang SP ay nakaugat sa ating kasaysayan. Bago pa dumating ang mga Kastila ay may sikolohiya na tayo. Nasa anyo ito ng mga alamat, salawikain, atbp. Nakikita sa mga ito ang pandaigdigang pananaw (worldview) ng ating mga ninuno.
Ang ating kinagisnang sikolohiya ay isang batayan ng SP.
11. Saan-saan makikita ang SP sa pagbabago ng panahon?
May SP rin sa mga akda nina Rizal, Jacinto, Luna, atbp. Sa panahon ng pagbabagong-isip, isinulong nila ang interes ng mga Pilipino at itinuwid ang mga maling pag-aakala.
Sa mga pag-aaral na ginawa noong panahon ng mga Amerikano.
Pakikilahok ng mga sikolohista sa paglutas ng suliranin ng lipunan sa panahon ng sigalot.
Makikita rin sa wika, kultura at pananaw ng mga Pilipino.
12. Hindi ba bago ang SP?
d. Makibuklod sa iba pang naniniwala sa SP at sama-samang isulong ang diwang Pilipino at maka-Pilipino
16. Anu-ano ang mga batayan ng SP sa kultura at kasaysayan? a. Kinagisnang sikolohiya o
o o o
Sa karanasan natin, hindi.
Sa pormal na akademya, masasabing sanggol pa ang SP.
o
o
13. Paano na ang ibang teyorya (Kanluranin)? o
Huwag ibasura ang mga ito, may silbi pa rin sila sa pagpapaliwanag ng pagkilos ng tao.
Maging kritikal pagdating sa pagtanggap ng mga teyoryang Kanluranin. Masusi munang suriin bago gamitin.
"Critical rejection is as dangerous at uncritical acceptance."
o
o
14. Ang SP ba ay isang agham?
Oo, dahil ito ay kaalamang tagapagtanda, tagapaliwanag at minsa'y tagalutas ng mga suliranin nating mga Pilipino.
Scientific ang SP dahil meron din itong sistematikong prosesong sinusunod sa pagkalap ng mga datos.
Ito ay sikolohiyal na teorya, metodo at aplikasyong pinauunlad sa pamamagitan ng kulturang Pilipino bilang batayan.
Tunguhin pa rin ng SP ang makahanap ng mga unibersal na teorya ukol sa pagkatao. Ang pokus nga lamang ay sa pagkataong Pilipino.
Mula sa pagbubuklod ng mga sikolohiyang batay sa bawat kultura, mas makatotohanan ang unibersal na sikolohiyang matatamo.
o
o
Hinihikayat ang mga sikolohistang lumabas sa kanilang mga laboratoryo at makibagagi nang makita nila ang kalagayan ng mas nakararaming Pilipino-- pagbaba mula sa toreng garing. Paano ka gagawa ng pag-aaral kung hindi mo
Nagtatagpo sa batayang ito ang SP at ang Sikolohiya sa Pilipinas Ang SP ay bahagi at kabahagi ng sikolohiya sa daigdig Ang teorya ng dalawang kaluluwa napinaniniwalaan ng katutubo sa Pilipinas ayon kay Salazar (1974) ay binubuo ng diwa at ng kakambal nito Ang pag-uugat ng sikolohiya bilang disiplinang akademiko ay may mahabang kasaysayan sa Unibersidad ng San Carlos na kung saan ang sikolohiyang teoretikal ay binigyan ng pagpapahalaga ni Goertz (1965) Layunin dito ang makabuo ng isang pangkalahatang larawan ng mga kaalaman at batas pangkaisipan Narito ang impluwensiyang Aleman na nag-ugat sa pananaliksik ni Wundt, nagdaan sa kamay ni Kulpe, at nanulay sa pagtuturo ni Johannes Lindwursky hanggang sa mga kasalukuyang pagaaral ni Goertz Ang sistemang ito ng sikolohiya na may malaking impluwensya sa kalagitaang Pilipinas ay kilala rin sa taguring sikolohia ng "tanso at pompyang."
c. Ang panahon ng pagbabagong-isip o
o
15. Ano ang maaari kong gawin para sa ikauunlad ng SP? a. Pagiging kritikal. b. Pakikilahok sa mga isyung kinakaharap ng mga Pilipino o
Mga aral, ritwal ng mga baabylan at katalonan, mga dalangin, kuwentong-bayan, alamat, epiko Literatura ng mga Pilipino, pasalita man o pasulat Mga kaugaliang minana ng mga Pilipino Mga ugali at paniniwala tungkol sa pag-aaruga ng bata
b. Ang tao at ang kanyang diwa
o
Sa paggawa ng pananaliksik, huwag kalimutan na ang mga taong kinukunan ng impormasyon ay di lamang subjects kundi dapat kalahok sa inyong pag-aaral
Hindi dapat mangiming hanapin ang ugat ng sikolohiya ng wika sa leksikograpiya ni Perdo Serrano Laktaw o sa mga ginawa ng pokloristang si Isabelo de los Reyes Maraming mabubuong kaalamang sikolohikal mula sa mga akda ng mga Pilipinong tumatalakay sa mga paksang makabuluhan para sa mga sikolohista, tulad ng pag-ibig sa kalikasan (del Pilar, 1988) o mga saloobin tungkol sa kamatayan (del Pilar, 1907).
d. Ang panahon ng pagpapahalaga sa kilos at kakayahan ng tao o
Agustin Alonzo-- ang kauna-unahang Pilipinong nagtapos ng Masterado sa Sining ng Sikolohiya sa UP
o
o
o
Kapanahon niya si Hartendorp na isa sa mga unang Amerikanong nagpakita ng interes sa sikolohiya dito sa atin Teorya ni Osias (1940) tungkol sa kaugnayan ng wika sa lipunan ay isang halimbawa ng paguugnay sa kaalamang panglinggwistika sa kilos ng tao. Mga gawain nina Isidoro Panlaigui (1952), Sinforoso Padilla (1961, 1963) at Alfredo Lagmay (1964) na pawang nagpapahalaga sa kilos at kalagayan ng tao.
Mga metodong iminumungkahing dapat gamitin ng mananaliksik sa kanyang pag-aaral ng diwang Pilipino sa pamamagitan ng kalahok
Ang antas ng pagtutunguhan ay siaya ring antas ng impormasyong makukuha
Sa sikolohisya, iminumungkahing ang pagtutunguhan ay paratingin sa antas ng pakikipagpalagayang-loob, sapagkat sa ganitong paraan lamang matatarok ang tunay na kalooban ng kalahok
Antas ng pakikipag-ugnayan/ pakikipagkapwa
e. Ang panahon ng pagpapahalaga sa suliranin ng lipunan na tumatalakay sa pagpapanaog ng mga sikolohistang Pilipino mula sa kanilang toreng garing
a. Ibang tao: o
o
o
Bukod-tangi ang pagpapahalagang ibinigay ni Aldaba-Lim (1938, 1957m 1963, 1966b, 1969) sa mga suliranin sa lipunan. Siya ang pinakamadalas humikayat ssa mga sikolohistang bumaba sa kanilang toreng garing at makinig sa mga suliranin ng bayan. Ang pagpapahalaga sa mga suliranin ng lipunan ay habang-buhay na uukilkil sa isipan ng bawat sikolohistang nais magtago sa katahimikan ng kanyang pagsuri ng datos (data processing) or pag-eeksperimento (lab control).
f. Ang wika, kultura at pananaw ng mga Pilipino na siyang pinakapundamental na saligan ng iba pang batayang nabanggit. o
o
o
o
Pinakapundamental na saligan ng mga batayang ito ay ang pagpapahalaga sa wika, kultura at pananaw ng mga Pilipino Napakahalagang batayan ng SP ang wikang katutubo sa Pilipinas dahil "ang kasaysayan ng sikolohiya sa Pilipinas ay ssaksi sa napakaraming pag-aaral na isinagawa sa mga wikang dayuhan. Ito ay mapanganib kung kabaligtaran ng katotohanan ang makitang resulta ng pananaliksik sa isang kultura na isinasagawa ayon sa pananaw at wika ng ibang kultura." Ang wika ay isang mahalagang daluyang maaaring baguhin bilang saligan ng pananaliksik.
17. Ano ang Iskala ng Mananaliksik?
Mga metodong ginagamit ng isang mananaliksik mananaliksik sa sikolohiya sa pagtatarok ng diwa ng kalahok.
Ito'y mga metodong subok na ang kakayahang lumikom ng impormasyon sa kulturang Pilipino, at angkol sa pag-uugali at pang araw-araw na pamumuhay ng mga Pilipino.
Inayos ito ayon sa antas ng pagkamasalimuot ng mga paraan (mula sa pinakasimple hanggang sa pinakamasalimuot) o Pagmamasid (malayo, mababaw) Pakikiramdam o Pagtatanung-tanong o o Pagsubok o Pagdalaw-dalaw Pagmamatyag o Pagsubaybay o o Pakikialam o Pakikilahok Pakikisangkot (very participatory, malalim, o malapit)
18. Ano ang Iskala ng Pagtutunguhan ng Mananaliksik at Kalahok?
o o o
Pakikitungo - ibang tao Pakikisalamuha - madalas nang makita Pakikilahok - active participation Pakikibagay - adjustment with others Pakikisama - natural relation
b. Hindi ibang tao: o o o
Pakikipagpalagayang-loob - palagay ang loob Pakikisangkot - may kinalaman/empathy Pakikiisa - pagiisang dibdib
19. Ano ang iba't-ibang aspeto/dimensyon ng pakikipagkapwa 1. 2. 3. 4. 5.
Level of comfort Shared experiences Level of Disclosure Concern Physical Distance
20. Ano ang mga katangian ng isang maka-Pilipinong pananaliksik? pananaliksik? a. Mahalaga ang ugnayan ng mananaliksik at kalahok b. Pantay ang kalahok at mananaliksik (o mas una pa ang kalahok) 21. Ano ang mga batayan ng para masabing ang isang bagay ay maka-Pilipino? a. Nakaugat sa kaisipan at karanasang Pilipino b. May pagpapahalaga sa kulturang Pilipino c. Naglalayong gisingin ang diwang Pilipino 22. Sa anong mga aspeto naisa-Pilipino ang SP? 1. 2. 3.
Teyorya-metodo Nilalaman Praktis at gamit
23. Ano ang apat na tradisyon ng Sikolohiya? 1. 2. 3. 4.
Akademiko-siyentipiko Akademiko-pilosopiko Taal na sikolohia Sikolohiyang siko-medikal
24. Ano ang core concept sa SP?
Kapwa (mula sa mga salitang kaluluwa + katuwang)
25. Ano ang tatlong uri n g dibisyong panlipunan? 1. 2.
Economic Political
3.
Cultural --> Great Cultural Divide o GCD
26. Anu-ano ang mga uri ng pagtulong? 1. 2.
3.
Kawanggawa - temporaryo, nauubos (halimbawa: canned goods, pera) Technological transfer - walang follow through (halimbawa: bahay para sa mga nasalanta ng lahar); maaaring hindi angkop sa sitwasyon (halimbawa: pagtuturong magbasa sa mga bata, ngunit hindi ng komprehensyon at hindi naman pala nila naiintindihan ang kanilang binabasa.) Empowerment - pinakamataas na uri ng pagtulong; ang klasikong halimbawa: huwag bigyan ng isda ang isang taong nagugutom, bagkus ay turuan siya kung paano mangisda
27. Ano ang mga problema sa paggamit ng banyagang wika? 1. 2. 3.
Marginalization - pagkukulang sa pagunawa Distortion - hindi angkop na pagbibigay kahulugan Alienation - masyadong napapalayo ang konsepto para maunawaan
28. Anu-ano ang mga karanasang Pilipino sa wika? 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Katutubong konsepto Pag-aandukha Pagbibinyag Pagtatakda ng kahulugan Banyagang konsepto Impluwensyang ligaw
28. Buod ng pagkakaiba pagkakaiba ng Kanluraning Sikolohiya Sikolohiya at SP KS SP a. Sino ang nakikinabang mananaliksik kalahok b. Saan nakabatay ang tagumpay husay ng mananaliksik relasyon ng ng mananaliksik? mananaliksik at kalahok c. Ano ang mahalaga? resulta proseso d. Sino ang may kapangyarihan? mananaliksik kalahok e. Wikang ginagamit? mananaliksik kalahok f. Kalikasan ng papel na ginagampanan clearly defined interchangeable 29. Metodolohiyang maka-Pilipino: Lapit / Metodo
Pakikipagkuwentuhan
Panunuluyan
Pagdadalaw-dalaw
Pagtatanung-tanong
Pakikiramdam
Pakapa-kapa
Pakikipagpalagayang-loob
Pakikisama
Pakikipanayam
30. Metodolohiyang maka-Pilipino: mainstram methods ("tools")
Pagtatanung-tanong
Pagmamasid
Ginabayang Talakayan
Pakikipagkuwentuhan
