TRANSFORMATÖRLER EMO İZMİR ŞUBE 6-8 EKİM 2004
1
TRANSFORMATÖRLERİN TRANSFORMA TÖRLERİN YAPISAL Y APISAL ÖZELLİKLERİ ►
►
►
Transformatör Belirli Bir Gerilimdeki Elektrik Enerjisini Diğer Bir Gerilime Çeviren Statik Elektrik Makinalarına Denir. Günümüzde Birkaç atlık !a"ıf #kım Transformatörlerinden $lçü Transformatörlerine %çok &ü"ük 'üçlerde ()** M#+ Transformatörler imal edile&ilmektedir. B,'ün k,llanılan enerji üretim ve iletim sistemlerinin ekonomisi ekonomisi transformatör teknolojisine doğr,dan &ağlıdır.
2
TRANSFORMATÖRLER TRANSFORMA TÖRLER İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER Kull!"l#"$" %&' ( )*+* )&',l,, !& .lu'/ .l/u! **! '!/.'3'l&' l"5 '&!/,, .l'7 %!"#"'l' )&!&l .l'7 ,',',!#&! $"/" &! ,7, /')" 9& u /')"l'" 5"%! &7,'#&7&! .lu5u'l':Bu .lu5u'l':Bu /')"l'#! &!&';,!,! u%)ul!#"$" ' ' ',&' ' &!&';,!,! l"!#"$" ' ' #&!,': ' # /&7.!#&' #&!,': <&',!#&! ,' 7" )&&! .,!#& !%&,7 l! 9& !%&,7 l!"! 7u99& ,),l&', 7u99& ,),l&', .%u!+ ,' !%&,7 7" &%#! )&l,':B**! )&l,':B**! .,!l&'#& !%&,7 l! ,),l&', .,!,! &7/&!, %3!*!#& /')"!"! ,' '"!#! ),', #,$&' '"!#! "7'l': "7'l' "7'l':: T'!/.'3'*! T '!/.'3'*! ',&' /')"/"! l&'!, ,' )&',l, u%)ul!#"$"!# # ',&' /')"# u )&',l,,! ,' .!7/,%.!u .l! ,' 7" ="7!"/l! 7"" > 9& u 7""! %'"$" ,' &l&7'.!%&,7 l! .lu5u':Bu .lu5u':Bu /%&#& El&7'.!%&,7 El&7'.!%&,7 l! ,),l&',!,! *&',!#& .l!! !%&,7 #&9'&#& !%&,7 7" .lu5u'ulu' :Al&'!, 7" 7,!l'"!# M!%&,7 #&9'&#& .lu5! u 7" 5,##&, /, .l%" /*'&7l, .l'7 #&$,5,' 9& )&',l,,! ?&' l&'!!/"!# %3! #&$,5,',' P',&' /')"% u%)ul!! l&'!, )&',l, /%&/,!#& .lu5u'ul! !%&,7 7" !%&,7 #&9'& =!*9&> *&',!#&! )&&'7&! /&7.!#&' /')"# ,' &l&7'...' 7u99& &!#*7l&': &!#*7l&': S&7.!#&'#& &!#*7l&!&! u )&',l, /'" /%"/"! ( /&7.!#&'#&! /&7.!#&'#&! )&&! !%&,7 !%&,7 7"!"! 7/,u #&$&',!& ( u%)ul!! )&',l,,! '&7!/"! '&7!/"! $l"#"': $l"#"':
3
SO@UTMA ŞEKLİNE GÖRE Y YA@LI A@LI TRAFOLAR TRAFOLAR =600 MACY MACYA A KADAR> KADAR> KURU TRAFOLAR =20 MACYA KADAR> OLARAK İKİYE AYRILIRLAR
4
►
►
E!&';, 7%"l'"!" .,u #&'&+&#& #&' &+&#& l7 ,,! %*7/&7 )&',l, 7ull!"l"' T'!/.'3'l&' T '!/.'3'l&' )&',l,, '"'"' % # l"'7&! l,!&&' .l'7 /,/&,! 7"" # l"'l' % # '"'"'l' u /%&#& &!&';, !7,l ?l'"!"! ,l&7& ,l&7&! ! 7&/,,!, #& &7.!.,7 ?l& )&,','l&': T'!/.'3'l&',! #,$&' &l&7',7 7,!l'"! )3'& &! 3!&l, */*!l*7l&',!#&! ,', #& 9&',l&',!,! .7 %*7/&7 .lu5u#u': M.#&'! '!/.'3'l&',! 9&',l&', ,l :H '/"!##"' '/"!##"':: Bu!u! !&#&!, '!/.'3'l&',! /,7 7,!l' .l/" !&#&!, ,l& /*'*!& 7%"l'"!"! .l%"5"#"':
5
TRANSFORMATÖRLERDE TRANSFORMA TÖRLERDE SINIFLANDIRMA T'!/.'3'l&', T'!/.'3'l&', ► )&',l,l&',!& )3'& )3' & =l7 )&',l, )3'& )&',l, J 17( .' )&',l, J6 7( %*7/&7 )&',l, 6 7> ( ► /%"/"! )3'& 1 9&% ( ► 7ull!" +"! )3'& %*7/&l,+, % # ,!#,',+, ( ► )*l&',!& )3'& %" 7" '!/.'3'l&', ( #$"" '!/.'3'l&', ( 2H-2H00 7A>( 7A>( )* '!/.'3'l&', = 2H00 7A> 7A> ( )* '.l'" 3l* '.l'" ( #?,l, , ?',+, ,( %$l" , (7u'u , ( ► /.$u *'l&',!& )3'& .'ll" #.$l ( ?9 ,l& %$ ,l& 9: ► 3l* '.l'"!" # 7" '.l'" )&',l, '.l'" 7" '.l'"!" ? /"!"'"! )3'& 1 +l// ( 2 +l// ( +l// ),, &7 .7 /"!" %"'7 *7*!#*':
6
I
ϕ
I/ Y
ϕ7
E
ϕ7/ /
E/
ALT GERİLİM
ÜST GERİLİM SARGISI
SARGISI
YYu7'"#7, 5&7,l#& )3/&',l&! Yu7'"#7, ' !/.'3'*! )3/&' ,l&! ,' l" '!/.'3'*! '!/. '3'*! &l&7',7/&l &5#&$&' #&9'&/, 5$"# )3'*l#*$* ),,#,' ),,#,'::
R
ω L E! #ϕ
R/ I/ E/!/ #ϕ #ϕ #
/ ω L/
Y
/
#
E-! #ϕ E/!/ #ϕ/ # # RI #ϕ l #ι /-R/I/ - #ϕ / l/ #,/ # # # #
7
TRANSFORMATÖR TRANSFORMA TÖR BİLEŞENLERİ
8
T-#S/0-M#T$-1E-2 345TE Ç#167M#1#-6 Ç#167M#1#-6 T'!/.'3'*! /&7.!#&' T'!/.'3'*! /&7.!# &' /')"/" ,' *7&,+,%& *7&,+,%& $l!#"$"!# /&7.!#&' l7 )&',l, /')"l'"!#! %*7 7"" )&&':T'!/.'3' u #u'u# l"5"'7&! 5&&7& )&',l, 9& '&7!/" '&7!/"!"! !"! #&$,5&#,$, '&7!/"!"! #*5*!*l#*$*!#& /')"l'# /')"l'# &!#*7l&!&! &l&7'...'7 &l&7'...'7u99&l&' u99&l&' 9& %#l" 7"l'# ,' #&$,5,7l,7 .l: Bu !# '!/.'3'#&! .' ,7, %'" "/" 7%!$" "/" =&!&';,> %%': S')"l'"! '&7!/l'"!#! #.l%" .lu5! "/"l 7%"l' B7"' K%"l'" D&,' &7,'#&$,! "/"!/"!#! #.l%" .lu5! 7%"l' D&,' K%"l'" B7"' 7%"l'" '!/.'3'*! &7,$, 7"l =%*7l&> ( D&,' 7%"l'" '!/.'3'& u%)ul!! )&',l, 9& '&7!/l '&7!/l #&$,57&!l,7 #&$,57 &!l,7 )3/&',':B7"' )3/&',':B7"' 7%"l'" '!/.'3'*! .l 7%"l'"!"! %7l5"7 8HC, D&,' 7%"l'" '!/.'3'*! .l 7%"l'"!"! %7l5"7 7#'#"':: %7l5" 7 1H C 7#'#"' 9
T-#S/0-M#T$-4 T-#S/0-M#T$-4 56S#DE-E DEE32 21E 56S#DE-E GE-212M2 E B#56- 5#3681#-66 5#3681#-66 B919M#S6 B,' '!/.'3'*! l7 )&',l, #&9'&/, 7"/ #&9'& &#,l, ',&' /')"% ,' ! 7"" )&&+&7 7#' ,' )&',l, u%)ul!#"$"!# u%)ul!! )&',l,& 7"/ #&9'& )&',l,, u &/!# 3l*l&! 7%" #&$&'& #& 7"' 7%" #&!,': #&!,': B7"' 7%" 3l*l&',!#& ! #&$&',!,! .7 l"!# ,' )&',l, B7"' u%)ul!#"$"!#! 3l*l&! 7%" #&$&',!,! ,,!#& .7 ,7'# #&,' 7%" 9'#"' 9& u #&$&' # &$&' ,?l &#,l,': K"/#&9'& #&!&%, ,l& 5$"#7, $"!"l' %.lu ,l& 5u ?&/ll' %"l,l,' O,7 G&',l, D*5** E!#*7, G&',l, D*5** u' P+u 100 uQ √=u7 - uQ> S! P',&' S')" #,'&!+, P',&' &!#*7, #,'&!+, U! uQ U! R u' U! uQ U! 100 100 S! Bu #&$&'l&' %'#"" ,l& .%u! 9& &!,!& )&',l, , )&',l, #*5*l&', ?&/l!,l,': ?&/l!,l,': Uϕ u'+./ϕ uQ/,!ϕ =.%u! )&',l, #*5**> Uϕ uQ+./ϕ -- u'/,!ϕ =&!,!& )&',l, #*5**> Y*#& Y *#& , )&',l, #*5** #& Uϕ Uϕ Uϕ 2:100 10
TRANSFORMATÖR
TRAFOLARDA GERİLİM AY TRAFOLARDA AYARI GERİLİM AY A YAR =K.*3'> AYAR =K.*3'> !?'l'" !?'l'" %*7/* 9&% %*7l"!# 7#&& #&$,5,'&! .l7 *&'& ,7, %'" ,& ,l &#,l,'l&' Al7 )&',l, 9.l;" ,/&!,l&! 9.l;#! #*5*7/& '!/.'3'*! '!/. '3'*! 7#&& !?'"!" ulu!#u$u 9.l;#! )&'&7,':: 9.l ;#! #? #*5*7 ,' 9.l; l7 l7 )&'&7,' Ö'!&$,! l7 )&',l, 400 ( P',&' )&',l, 7#&&l&', 1H000 ( 1H400 (1H800 ( 16200( 16600 .l! ,' '!/.'3'*! : 7#&&#& =1H800 > l"5"'"l#"$"!" 9& l7 )&',l, '"!#! ' "!#! 80 9.l 3l* %"l#"$"!" '"!#! #*5*!&l,: Bu #u'u# '!/.'3'*! %*7/&7 )&',l, '"!#7, ' "!#7, )&'&7 )&',l, 80Q1H800 1H010 9.lu': 400 T'!/.'3'*! T '!/.'3'*! l"5/" )&'&7&! )&' &7&! 7#&& ?&/l!! #&$&'& #&$&'& &! %7"! 7#&& 7#&& )&'& 7&! 7#&& .ll"#"':=Yu7'"#7, 3'!&7& 1: 7#&&> T'!/.'3'l&'#& T '!/.'3'l&'#& )&',l, )&',l, %'" %"l"'7&! /,/&,! /,/&,! %*7 #u'uu ( '!/.'3'*! l7 )&',l, '"!#7, 7.!/%.! /,/&,!,! /$l"7l" l"5" l"5#"$" T'!/.'3'*! T'!/.'3'*! %*7/* l"5 ?ll&',!#& .lu5+7 )&',l, %*7/&l&l&', )3 3!*!#& ulu!#u'ull"#"'
12
TRANSFORMATÖRLERDE TRANSFORMA TÖRLERDE SO@UTMA B**! )* 9& #$"" '!/.'3'l&', /$l"7l" ,' l"5 /.$u ,?,%+" #u%'l':İ%, ,' /.$u /,/&, '!/.'3' 7/,&/,!, 2H '"',l,':T '"',l,':T'!/.'3'l&'#& '!/.'3'l&'#& /.$u /,/&, ?'&'l& /,)&l&!#,',l,5,' 9& '!/.'3' l7/"!"! *&',!#& %"l"#"':S.$u %"l"#"' :S.$u /&.l* #3' ?'&! .lu5u' .lu5u':: B,',!+, ?' S')"l'l #,'&7 &/ ulu!! , /.$u .'"!" !"l' O Y Y! ! !.7/" 00 #&'&+&!,! l"!# .l! ,!&'l %$ % # /&!&,7 /&!&,7 %l"7! /"9"l'" K Y Y! ! !.7/" 00 #&'&+&!,! *&',!#&7, * &',!#&7, /&!&,7 %l"7! /"9"l'" *&',!#&7, L Y! !.7/" .l%! % # %!"+" .l%! /"9" %l"7!l'" !l"' !l"':: S.$u /&.ll&',!#&! ,7,!+, ?' , .'#7, ##&!,! !/"l #.l5" %"$"!" !l"': !l" ': !l"' N S.$u &l&!l'" ,,!#&! #.$l .l'7 7"5 F S.$u &l&!l'" ,,!#&! .'ll" 7"5 /')"l'"! ,,!#&! ,/& #.$l /,'7*l/%.! D S.$u &l&!l'" ,,!#&! .'ll" 7"5 /')"l'"! ,,!& ,/& %3!l&!#,',l&l, /,'7*l/%.! <*!+* ?' '!/.'3'*! #"5 /.$u .'"!" !"l' A V9 W Su D3'#*!+* ?' ,/& #"5 /.$u .'"!"! !/"l =l"5"$"!" > /,'7*l& &#,l#,$,!, !l"': N D.$l 7.!9&7/,%.! F Z.'ll" 7.!9&7/,%.! Şu ?l#& /.$u /,/&, ONAN .l! ,' '!/.'3'*! , /.$u /,/&,!,! %$l 9& #.$l .l'7 %"l#"$"!" %$"! &/ &/ &,$, #"5 /.$u .'"!"! # ?9 .l#u$u .l#u$u u u .'"! # #.$l &/ %.lu ,l& /.$u!"! )&'&7l&5,',l#,$,!, /3%l&%&,l,',:
13
TRANSFORMATÖRLERİN TRANSFORMA TÖRLERİN DO@AL SO@UTULMASI BACADAN ATILAN HAV HAVA A
IZGARA TAZE HAVA GİRİŞİ
D$"" '!/.'3'l&', ONAN /.$u /,/&,!& /?,,'l&': ONAN T'!/.' T '!/.'3'l&' 3'l&' /*'&7l, /*'&7l, & .' ?9/"! ,?,% #u%'l':
D?,l, , '!/.'3'l&' ulu!#u7l'" .' /*'&7l, "/" %%#"7l'" ,,! u "/"!"! "l/" ,,! '!/.'3' ,!l'"!"! u%)u! ?9l!#"' &!+&'&l&',!,! "l/" )&'&7&7&#,' )&'&7&7 &#,':T :T& & ?9!"! l '"!#! '"! #! ),'&/, 9& 7/, '! '!/.'3' !7"!"! */*!#&! "l/" /$l"7l" ,' ,5l&& "/"!#! "/"!#! u%)u! .l+7"': .l+7"': 14
X FAZLI TRANSFORMA TR ANSFORMATÖRLERDE TÖRLERDE BA@LANTI GURUPLARI < l" '!/.'3'l&',! ',&' 9& /&7.!#&' /')"l'" * '7l" ,&
$l!,l,':<)&! %"l#" ( 9& ,)) $l!":T'!/.'3' /')"l'"!"! !/"l $l" .l#u$u l7/"!# &l,',l,':Y*7/&7 )&',l, B$l!"/" *%*7 ?'&'l& =D *)&! ( Y %"l#" ( Z,)) > Al7 )&',l, $l!"/" 7**7 ?'&'l& =#*)&! ( %:%"l#" ( ,)) 5&7l,!#& 5&7l,!#&>> )3/&', )3/&',l,' :A%'"+ %'"+ !3' u+u #"5'" "7"5/ %*7/&7 )3/&',ll,':A ,':A )&',l,#& )&',l,#& N ( l7 )&',l,#& ! ,l& ,l& )3/&',l,': )3/&',l,': T'!/.'3' T '!/.'3' /')"l'"! ?!), $l!" $l!" 5&7l,!,! 5&7l,!,! u%)ul!+$" '!/.'3'*! )*+*!& ( )&',l,,!& &!&';,l&!#,'&+&$, /,/&,!,! /,&',/,!& =!3' !.7/"!"! %*7l&!& 7,l,%&,!&> 9& /,/& )&',l,,!& $l"#"': $l"#"': R
S T
T
R
S
T
R
S
15
Y
YILDIZ BAĞLANTI İLE ORTA GERİLİM SARGILARININ KUPLAJI
16
ALXAK GERİLİM BA@LANTILARI
C
B
A
YILDIZ BAĞLANTI İLE ALÇAK GERİLİM SARGILARININ KUPLAJI
ZİGZAG BAĞLANTI İLE ALÇAK GERİLİM SARGILARININ KUPLAJI
17
<)&! $l!"# 5&&7&!,! ?&' ,7, " ,' /')"% u%)ul!"':: V&' ,' /')" 5&&7&!,! '/" )&',l,, ,l& u%)ul!"' &/l&!#,$,!#&! /')"l'"! ?& ),',5,!, ?& #& "7"5"!" %!" #&'&+&#& %l" %l"7 7 )&'&7l,#,':Bu )&'&7l,#,' )&'&7l,#, ':Bu /&&l& .7%*7/&7 )&',l,l&'#& =1H4 80 7 ),, > &'+,? &'+ ,? &#,l&:S')"l' &#,l&:S')"l' &'+,? ),'&! 7"l' 5&&7& 7""!"! 737*& 737*& ,' .'!"!# #? #*5*7 .l#u$u!#! /')"l' /')"l'# # 7ull!"l! &l 7&/,, #? #*5*7 .l+7"':Bu!u!l .l+7"':Bu!u!l ,'l,7& /')"l'" &!&';,l&%&! )&',l, %*7/&7 .l#u$u!#! /,' /%"/" # 737* 737* 7 %*7/&7 .l+7"': ► T T'!/.'3' '!/.'3' /')"l'"!"! /')"l'"!"! '!/.'/%.! ,5l&,!, %,l&/, ,,! ',&' /')"l' /')"l'#! #! "7!"/l! 7""!"! )&&/, )&'&7l,#,': ► T T'!/.'3'l&' '!/.'3'l&' /,!*/.,#l ,' )&',l, ,l& l"5"7l'"!#! l "5"7l'"!#! l"5 "7l'"!#! !%&,7 #&9'&#& &!#*7l&!&! !%&,7 7"# /,!*/.,#l /,!* /.,#l .l'7 #&$,5,':İ#&l #&$,5,':İ#&l ,' '!/.'3' '!/.'3'#& #& !*9& !* 9& *&',!#&! %.l l! !%&,7 7"!"!# /,!*/ 5&7l,!#& .l/" )&'&7,':T'!/.'3' &$&' #.% !.7/"! %7"! ,' !%&,7 &!#,7/,%.!# l"5"'/ "7!"/l! 7""!#7, ?'.!,7l&',! ,7'" '':Bu '':Bu ?'.!,7 .ull' 5&&7&#& #,/.'/,%.! /&& .lu': ►
18
T'!/.'3'l&',! T'!/.' 3'l&',! *'&,$, *'&,$, ?'.!,7l&' ?' .!,7l&' ?' .!,7l&' 9& &7,l&', A7" ?'.!,7l&', S')"l'# 7! ?'.!,7 7"l'#! #.l%" ,l9& "/"l 7%"l' =R =R:I> :I> X&7,'#&7& !%&,7 7%"l' T&l&.! T &l&.! &l/, ),, ,l&,5, ,l&,5, 'l'"!"! *&',!#& !%&,7 .ull': 19
G&',l, V'. V'.!,7l&', !,7l&', V'.! ,7l&', ► ► ►
S')"l'#7, #, &l&7',7 S')"l'#7, &l&7' ,7 .'l!l'" '"'"': 2-İl&,5, 'l'"!# &l&7'. /,7 &7,l&' -S,/&#& '&.!!/ ',/7, .lu5u'u'l':
20
T'!/.'3'*! P',&' T'!/.'3'*! P',&' 9&% /&7.!#&' /&7.!#& /&7.!#&'' ?&'?!), ,' /')"/"!# *)&! $l!" ulu!%! '!/.'3'l&'#& %"l#" $l!"% ,l9& #&!)&l&& /')"/" =&'/,%&' /')"> 7.!ul'7 "7!"/l! 7""!#7, ?'.!,7 .ull'"! 3!*!& )&,l&,l,':Z,)) )&,l&,l,' :Z,)) $l!"# ?&',' /')"/" u?&l, +77, /')" ,l& /&', .l'7 $l!"l"':B3%l&+& $l!"l"' :B3%l&+& 7" ?&' !& 5' .lu'/ .lu'/ .lu' / .l/u! ,7,%& 3l*!&+&7,': <)&! 9& %"l#" $l!" ?& l ?& #& */ )&',l, /')"/"! u%)ul!,l,'7&! Z,)) $l!" %!l"+ /&7 /&7.!#&' .!#&' /&7. !#&' /')"% u%)ul!,':: Z,)) $l!" u%)ul!,' $l !" /,&',7 /,&', 7 .l%! %*7l&',! &/l&!&/,!#& 7ull!"l,l,' ull!"l,l,':: 21
Yıldız Bağlantı Nötr Noktas!! Y"k#$!%$ Y$t$!$&' Mk!ats#a!%a Ak%
(t$k' sar)!! *a&#a!ts!a +$ tra!s,or%atör"! *a&# *-#-!.-&- /$*$k$!'! /$*$k$!'! s,r *'#$/$! $%0$.a!s!a *a&#.r1 *a&#.r1 Ya 415ar%o!'k ak%#ar aka%a7 8!ötr" 3a#t#%/ "6)$! *a&# *'r sar) 3oksa9
:a7 G$r'#'%'
41;ar%o!'k )$r'#'%#$r' '6$r'r1
Ya da 415ar%o!'k ak%#ar $! a7 *'r ,a7.a! .o#a/a*'#'r1
S'!"s *'6'%#'
Üçgen Bağlantı
Zig-Zag Bağlantı
2
Sar)!! a!%a ak% '#$ 3"k#$!$*'#'r1
41 5ar%o!'k ak%#ar "6)$! *a&# sar).a .o#a/a*'#'r1
2
S'!"s *'6'%#'
2 22
TRANSFORMATÖRLERDE TRANSFORMA TÖRLERDE POLARİTE < l" '!/.' '!/.'3'l&' 3'l&' #3' ! '!/.'3'l&' $l!" )u'uu! )3'& 7ul;l'" 7ul;l'" %"l"':Bu %"l"' :Bu )u'ul' !" /%"l'"! )3'& !u'l!"' !u'l!"' =0(H(6(11> =0(H(6(11 > Bu /%"l' P',&' )&',l, ,l& /&7 /&7.!#&' .!#&' )&',l, '/"!#7, '7"!"! 0[ %& 3l**#*':Y!, ',&' 9& /&7.!#&' )&',l, '/"!#7, '7" 0[ ,/& !" /%"/" .!,'#,' #&!,': 23
SARGI BA@LANTILARI Y"l#" %"l#" $l!" $l!" u7 #$"" #$"" '.l'"!# '. l'"!# '.l'"!# 7ull!"l,l,':N3' ?" 10 *&',!#& %*7l&!&&: Y"l#" ,)7 $l!" u7 u7 #$"" '.l'"!# 7ull!"l,l,':N3' ?" 100 %*7l&!&,l,': <)&! %"l#" *%*7 #$"" '.l'"!# 7ull!"l,l,' 9& !3' ?" %*7l&!&,l,': Y"l#" *)&! S!'ll&'# S !'ll&'#& & 7ull!"l! 7ull!"l! *%*7 )* S!'ll&'#& S!'ll&' #& '.l'" u $l!" )u'uu!# /&,l,'l&': 24
TRANSFORMATÖRLERİN TRANSFORMA TÖRLERİN PARALEL XALIŞMALARI < l" T'!/.'3'l&',! 'l&l l"5l'" ,,! #3' &&l 5'"! /$l!/" /$l! /" )&'&7l,#,' )&'&7l,#,':: 1-B$l!" 1B$l!" )u'ul'" %!" %!" .l+7 2-X&9,'& .'!l'" %!" .ll" -K"/#&9'& )&',l,l&', &5, % # &! .7 .7 10 '7 ulu!l" 4-A! )*+* %7l5"7 &5, .ll": 25
: /azlı /azl /azlıı Transformatörlerin Trans Transform formatör atörler lerin in 3ükleme 3 ükleme Sınırları < l" '!/.'3'l&' 5"'" "/" &7,/,%l& %l"" %"'!/" =%"/"> ! /&& .l#! ,,! 9&',l&! /"!"'l' ,&',/,!#& 5"'" %*7l&!&,l,': Y"l! Y "l! ?&' 5"'" %*7l&&!,! '!/.'3' 3'*!* 7"/l+$" u!uull"#"': T'!/.'3' T '!/.'3' ,5l&&/,!#& 5"'" %*7l&& ,l& ,l),l, 5$"#7, 5$"# 7, /"!"'ll' u%ull"#"' u%ull"#"':: T'!/.'3' T '!/.'3' 3! %*7*!& %*7*!& =5l!)" %*7*> $l" .l'7 /')" 9& %$ /"+7l"$" ,,! 9&',l&! &! %*7/&7 /"!"' &',5,!+&%& #&$,! &l,'l, /*'& 5"'" %*7l&!&,l,': ONAN ,, /.$u /,/&,!& /?, Y$l" Y$l" '!/.'3'l&'#& ' !/.'3'l&'#& '!/.'3'l&' '!/ .'3'l&'#& #& /"+7l"$"! /')"# 60 ( %$# HH #&'&+&%, )&&/,!& ,,! 9&',l&:Bu /"+7l"7 /"!"'ll'" '!/.'3'*! ulu!#u$u .' ?9/"!"! &!%*7/&7 /"+7l"$" 40 #&'&+& ( )*!l*7 .'l /"+7l"7 0 #&'&+& ( %"ll"7 .'l .'l /"+7l"7 20 #&'&+& 9& #&!, /&9,%&/,!#&! %*7/&7l,7 1000 1 000 , /& )&&'l,#,': )&&'l,#,': 100 0 &'&!,! l"!# ,/& 26
Y$l" , '!/.'3'l&',! Y$l" '!/.'3'l&',! %*7l&& /"!"'l'" Anma gücü yüzdesi olarak ön yükleme %
% ! % & % '!
Aşırı yükleme Anma gücünün yüzdesi olarak aşırı öncesi yükleme ve yüklenme süresi dakika Yağ sıcaklığ sıcaklığıı %! %"! % #! % $! % !
)!
()
"!
&)
(!
'!
#! (!
(!
)
#! $ #!
)
27
T T'!/.' '!/.'3'l&',! 3'l&',! 5"'" %*7l&!&l&',!, T'!/.' 3'l&',! /"!"'l%! 5l"+ &7&! &! /')"l'#7, 5l"+ &7 9& !%&,7 #&9'&#&7, /"+7l"7 '"5l'"#"':Bu '"5l'"#"' :Bu /"+7l"7 '"5l'" %*7/&7 )&',l, l&&l&',!,! #, &l&7',7 #%!"l'"!" 3!&l, 3l*#& #*5*'*': T'!/.' T '!/.'3' 3' ,5l&&/,!#& ,l9& T'!/.' 3' /.$u /,/&, 7.%'7 =!l'> % # /,/&,! )* 73'*!* ,%,l&5,'&'&7 ,%,l&5,'&' &7 '!/.'3 '!/.'3'l&'#&7, 'l&'#&7, 5"'" '!/.'3'l&'#&7, "/"!l'"! 3!*!& )&,l&,l,': 28
TRANSFORMATÖR TRANSFORMA TÖR SİPARİŞİNDE SİPARİŞİNDE ERİLMESİ GEREKEN BİLGİLER T'!/.'3' T'!/.' 3' T,, T,, M,7'" T&7!,7 T &7!,7 D&$&'l&' D&$&'l&' A! )*+* P',&' )&',l,l&', S&7.!#&' )&',l,, % # )&',l,l&', F /%"/" A! '&7!/" A! %*#& 7"/#&9'& )&',l,, B$l!" )u'uu S.$u /,/&, K%"l' İ.l/%.! /&9,%&/, /&9,%&/, A$"'l"7l' B.%ul' İl9& T&?,l' T& ?,l' T&?,l' V9 Ku'uu+u/u Al7.ll* &'.&'& K.!7l" &'.&'& Bu+?.l '3l& T&7&'l& T &7&'l&7 7 T&7&'l &7 AG ' $l!" u+u S&7.!#&' 7.'u 7l&&!/ 7uu/u Y$ Y $ !uu!& l l 9!/" Ö&l İ/&7l&' G'!, T&/l, T &/l, S*'&/, S*'&/, T&/l, T &/l, Y&', Y&', N7l,%&
Xl"5 K.5ull'" Xl"5 /"+7l"7l'" Bulu!#u$u %&',! ,7l, #u'uu Y*7/&7l,7 S"+7l"7 '"5 /"!"'l'" Y*7l&& Y *7l&& /"!"'l'" /"!"'l'" S!#'l' TSE ISO DE P'&l&l Xl"5 A! G*+* A! A! )&',l,, A! A! K"/#&9'& )&',l,, A! B$l!" Gu'uu
29
T-#S/0-M#T -1E- DE DE-E3E #16M#D# $;E52 <#!6-1651# Y$l" , #$"" '!/.'3'l&', Y$l" '!/.'3'l&', %$l #.lu &7&'l&7l&', &7 &'l&7l&', /37*l*5 9& &7 #.!!"l'" 7"l" .l'7 ?&&! ,5l&&%& l"!+7 5&7,l#& )3!#&',l,'l&': 1-T'!/.'3'*! 7.!+$" .# &,l&!,': 2-T 2T'! '!/. /.'3 '3'' &, &,l& l&!,' !,':: 2-T'!/.'3' &,l&!,': -T'!/.'3' u5,!)l&', &,l&!,': 4-N7l,%& 5" 9& %&'l&5,'& &/!/"!# /'/"!"#! % # '#! #.l%" 3&ll,7l& %$ /""!"l'" +"9 $l!"l'" #&!&l&!,' #&!&l&!,':: 30
T-#S/0-M#T$-1E-2 DE-E3E #16M#D# T-#S/0-M#T$-1E-2 $;E52 <#!6-1651#- DE#M H-N7l,%& &/!/"!# 9&% 57 ,' /&&l& u5,!)l&'#& 7"'"7 9&% l7 9'/ #&$,5,',l,':Bu!u! #&$,5,',l,':Bu!u! ,,! H:1:T'!/.'3' H:1:T '!/.'3' %$"!" !77, 9!l'" 7ull!'7 77 l" /&9,%&%& 7#' &, 9& 7u'u ,' 7 .5l"l"':Bu .5l"l"' :Bu %$" ?9 l%+7 5&7,l#& u? u ? &#,l,': H:2: Bu5,!),! /.u!l'"!" 9& 5l"$" /37* u5,!), "7'"l"':Bu "7'"l"' :Bu &/!# '!/.'3'*! ,,!& %!+" ##& 7/" 3!l&!,': H:: Bu5,!) ,l& 77 '/"!#7, +.!%" #&$,5,',l,' #&$,5,',l,':D,$&' :D,$&' +.!l'# ,' #&.'/%.! 9'/ #&$,5,',l,' #&$,5,',l,':: H:4:Y&!, H:4:Y &!, u5,!),! ,, 9& #"5" *% "'7%! ,' &l& & l& &,l&!,':Y&!, u5,!), 7"l"':Bu5,!) uu+u /ll'"! /.u!l'" 7" /"7"l"' /"7"l"':: H:H: O' )&',l, ,.l3'* #&$,5,',l,%.'/ #&$ ,5,',l,%.'/ ,;,! ,.l3' ,,!#&7, 7!l =,;,! #3!&&/,!, /$l%!> .u'#u$u!#! &,! .lu!u' .lu!u':: Bu5,!) 5l"$"!" =&7l3' uu$u ,l& &?, &#,l,5> 7"l"':P',! 7"l"':P',! /.u! 9& ull'" 7" /"7"l"': H:6: T'!/.'3' %$" l!"': H:: P',! /.u!u )&95&,l&'&7 u5,!),! ,,!#&7, ?9%" .5l" %$ )&l,!+& &7'' /"7"l"' /"7"l"'::
31
T-#S/0-M#T$-1E-2 DE-E3E #16M#D# $;E52 <#!6-1651#- DE#M 6-T'!/.' 6-T '!/.'3' 3' % $ /&9,%&/ /& 9,%&/,, 7.!'.l &#,l,' &#, :R&&'9u'"! %! '!/.' 3' %$ &#,ll,':R&&'9u'"! ,':R&&'9u'"! %**!#& ulu!! %$ /&9,%& )3/&')&/,!#& ,5'&l, .l! 20 [\ ,5'&,!& )3'& %$ /&9,%&/, ( .' /"+7l"$"! $l" .l'7 #&$,5& )3/&'&,l,':Y$ /&9,%&/, !.'l#&! #*5*7 ,/& #&.!u! *&',!#&7, 7$" '7 '!/.'3' &,7&,!#& &,7&,!#& &l,',l&! '7 'uu&, l"!"5 '!/.'3' %$"!" ,l9& &#,!,:D&.% !.'l#&! l %$ 7.! 7.!u5 u5 ,/& '!/.'3' #&9'&%& ),'#,$,!#& "/"!+$"!#! l"5 &/!/"!# )&!l&5&! %$ #&.#! #"5'" 5,l,' 5,l,':Bu :Bu /&&l& l %$ '&&'9u'"! l"!#7, ?l,%& 9!/" >l"!"':: 9 !/" =+,9/" "l'7 >l"!"' -A'7 .%!ul'"!"! =&7l3' uu7l'"> 7.!'.l &#,l,':M&/&l&' .ulu5/ 5$"#7, l.% )3'& %'l!"':A'7 .%!ul'"!"! &$,l, '"l#"$" ( #*5&% 7.!u 7.!u# # ulu!#u$u $l!" %&',!#&7, +,9!"! /"7"l" .l#u$u 7.!'.l &#,l,': GERİLİM
<14 k=
>? k=
>@ k=
4@ K+
M$sa,$
C@ %%
>>@ %%
>C@ %%
32
T-#S/0-M#T$-1E-2 DE-E3E #16M#D# T-#S/0-M#T$-1E-2 $;E52 <#!6-1651#- DE#M -T'!/. -T '!/.'3'*! '3'*! &'.& &'.&'&/, '&/, =)3/& =)3/&')&/,> ')&/,> 7" '" '"! ! #.$'u &9',l,': 8-T 8T'!/.'3'*! 5"!/" /"'/"!# ?9 7u'uu+u/u ,,!& %$ 7/" ,,! !5 '/"! 7$" % # l/,7 +.! 7.!u':T'. /&'9,/& l"!#! 3!+& u +.! + .! 9&% 7$" #&l,!,5 % # "7'"l"5 .ll"#"': -V9 7u'uu+u/u ,,!& %&&', 7#' /l,+)&l 7.!#u$u +.!/"!"! "7'"l#"$" 9& l /"! '!/.'3' %$" 7.!#u$u!u 7.!'.l 7.!'.l &#,l,': &#,l,': 10-T 10T'!/.'3' *&',!#& ?9 7u'uu+u/u %.7/ %$ )&!l&5& #&./u #& ./u 7$"!"! ,,!#&7, +.! "7'"l"':\.! "7'"l"':\.! "7'"l#"$" 7#,'#& 7# ,'#& '!/.'3' %$" )&!l&5&&%&+&$, ,,! !7 ,' #&.'/%.! %.l,l,' 9&% '!/.'3'*! '' )3'&/,!& /&& .l,l,':T .l,l,' :T'!/.'3' '!/.'3' /&'9,/ #"5" uul#u$u u ul#u$u 7#,'#& %$"! ?9#7, /&'&/ !&#&! &7,l&!&&/, ,,! +.! %&',!& 7"l"' 9& #&. 7$" /"7"l"': 11-Bu+?.l '3l&!,! #&!&& =&/> u.!u! *&',!#& !7l,%& &/!/"!# 5!#"'"l'" /"'7 /u'&,%l& ?'&7& &&&/,!, /$l%! , =9'/> l"!"':Bu+?.l l"!"':Bu+?.l '3l&/,!,! ) ?*+'&/,!,! &! %$ #.lu .lu .l#"$" 7.!'.l &#,l,':V*+'&#& &#,l,':V*+'&#& ?9 9'/ ) ?l,%& 9!/" u/lu$u "l"' 9& u/lu7! %$ )&l,!+&%& 7#' "7 uulu' %$ )&l,!+& u/lu7 7"l"': 12-Bu+?.l '3l&!,! &/ u.!u! %95 %95 /"l" uulu':Ö!+& uulu':Ö!+& ,?' '#"!#! /,!%l,!,! 5!#"'l'#! )&l, )&l&#,$, 7.!'.l &#,l,': 33
T-#S/0-M#T$-1E-2 T-#S/0-M#T$-1E-2 DE-E3E #16M#D# $;E52 <#!6-1651#- DE#M 1-T'!/.'3' u5,!)l&', 1-T u5,!) l&', =,.l3'l&', > 'l' 7l.l' =LPE> *&',!#&! /,/&& $l!"'l' :Bu $l!"l'"! $ l!"l'"! /&',7 u5,!)l&'& $"'l"7 %" %#"$" 7.!'.l &#,l,': 14-T'!/.'3' &7&'l&7l, ,/& #&'&l& % # /'/"!"%l ,l&', )&', ?'&7& &,$,!#& 'l' $l" .l! u5,!)l&',! .'l!/" ,,! T&7&'l T&7&'l&7l&', &7l&', &!)&ll&%,+, 7.l' 7.!u 7.!#"$" 7.!'.l &#,l,':T'!/.'3' #,'&7 *&',!#&%/& l.' !7'!;l!"': !7'!;l!"': 1H-T'. 'l&l $l" ,/& '&l&l $l 5'l'" 7.!'.l &#,l,':F /"'l'"!"! #.$'u $l!" $l!#"$" 7.!' 7.!'.l .l &#,l,': &#,l,': 16-T 16T'!/.'3'*! l7 )&',l, !./u! $l!"/" ,,! ,'#&! .7 7l. 7ull!"l#"%/ 7ull !"l#"%/ 7l. #'l'"!"! %!" l' $l" .l#u$u #&!&l&!&l,#,': 1-T 1T'!/.'3' l" %#! l /.7 &7l&,5/& %$ % $ &7&l & 7&l&&#&! &&#&! #.l%" 'uu& l"5 .l,l,':Y .l,l,':Y$ $ !uu!&/, ! uu!&/, l" 3l*l&l,#,' :S.!u .lulu ,/& #&9'&%& l"!l"#"':=Y$ #, &l&7',7 #&!&%,> 18-T'!/.'3' *&',!#&7, 7#&& !?'"!" ( *'*! l7 9& 5&&7& ,l),l&',!#&! %#l!'7 u%)u! u %)u! . . )&,',l,':K#&& )&,',l,':K#&& !?'" 5l"$" 5 l"$" 7l#"'"l"' 7l#"'"l "' ( 5l"7 &9,'&7 /u'&,%l& ,/&!&! 7#&&%& )&,',l,' 5l"7 7#&& !?'" %!/"! %!/ "! /"'"l'7 .'l!#! .u'ulu' .u'ulu':M.!3' :M.!3' K#&& !?'" 5l"$"!"! %!% .u'ul#u$u!#! &,! .ll"#"': .ll"#"': 1-T 1T'!/.'3' .%/"! !7l,%&#&! % # 57 /&&l&'#&! .ul .u l 9'/ %!" , .% ,l& .u7 %&'l&' .%!l"#"': .%!l"#"': 20-T 20T'!/.'3' .#/"!# .#/"!# ?&'?!), ,' l&& 9'/ .5l"l" .# 7,l,l&!&l,#,': 34
T-#S/0-M#T$-1E-2 DE-E3E #16M#S6 El&7',7 )* /,/&l&',!#& 7" )&',l, 9& )* ,l,57,/, /*'&7l, 7''l" 7''l" ,' ?l l:E!&';, /,/&l&',!#& #&9'&l&',! !?'l!/" !l'"! =#&9'&l&',! "l" 7!/"> )&,+, '&;,l&' #&!,':Bu !l'# /,/& '&'&l&', '&' &l&', 7''l" #&$,l#, 7''l" #&$,l#,' #&$,l#,'' :D&9'&!,! "l/" % # 7!/" ,l& /,/&,! 7''l" ,' ?l l+$" =/*'&7l, = /*'&7l, '&;,> ! 7#' )&&! /*'& '!/.'3'l&',! 9& #,$&' #&9'& &l&!l'" ,,! 7',,7,':Bu !l'# .lu5! )&',l, 9& 7"l' '!/.'3'l&',! ,.l/%.!l'"!# ?/' 9&'&,l&+&7 #&$&'l&'& ul5,l,'l&': 35
Y*7/&7 )&',l, &7!,$,!#& 9& 7 ,5l&l&', /"'/"!# .lu5! '7 ,' Y*7/&7 &5, #,'&!,' :Bu #,'&!+,! #&$&',!, #*5*'&,l&7 ,,! '7 %.lu!u! u"l/" ='7 /&&'3'* 9&% *&& /,/&l&', 9& ,' %l"7!l /.$u> )&'&7,' )&'&7,':D&9'&%& :D&9'&%& l ,5l&, /"'/"!# u '7 ,l& ,l& .lu5! "/"!"! "/"!"! 7.!7 &l&!"! 7.!7 %*&%l&',!& '' 9&'&&/, =&& % ,l&7&! 7.'> ,,! .l,l#,$,!+& ?"l" !?'l ,5l&, %"l/" )&'&7,':A!?'l )&'&7,' :A!?'l ,5l&, !& 7#' 7"/ /*'&'/& /,/&#&7, )&,+, '&;,,! /*'&/, #& . 7#' 7"/ .l+7"' ..l+7"': l+7"':: B,' 7u'l .l'7 %*7/&7 )&',l,#& !?'l ,5l&l&',!#&! '!/.'3' 7&/,+, 9& /&7/,%.!&' ),, &l&!l'"! "/" ,l& #, &l&7',7 .'l!l'"!" l7 ,,! 3!+& l7 )&',l, %*7l&', 7#&&l, .l'7 #&9'&%& l"!"': T'!/.'3' T '!/.'3' #&9'&%& l"!#"7! /.!' ',&' '# 3l* #*&!&$, 9'/ ',&' 9.l;l'" 7.!'.l &#,l,' '#"!#! /&7.!#&' 9.l;l'"! &5, 9& 9 & !.'l 9& #&$&'#& .lu .l#"$" 7.!'.l &#,l,': &#,l,': S&7.!#&' )&',l, #*5*7 % % # %*7/&7 ,/& %&!,#&! )&',l, %'" %"ll"#"' %"ll"#"': :.l; .l; '.l&, %.7/ '!/.'3'*! ulu!#u$u .#% ),#,l&'&7 u7! )3l& 7.!'.l 7.!'.l &#,l,' 9& '!/.'3'#&! )&l&! /&/l&' #,!l&!,':=Bu+?.l #,!l&!,':=Bu+?.l '3l& ! , '3l& #& ) ,',7&/, ( &'.&'&#& !, /"+7l"7 '"5" %$ /&9,%&/,!#& ?"l" ,' %*7/&l& !7"! ,,!#&! )&l&! 9& !.'l .l%! 7"/, #&5'; /&/l&', ),,>:V&'?!), ,' '.l& %.7/ .# 7,l,l&!,': T'!/.'3'l&' #&9'&%& l"!#"7! /.!' &!&';,l&%&+&7l&', %*7l&',! #& T'!/.'3'l&' =3&ll,7l& *%*7 )*&7, /&!7'.! ..'l'"! > %.ll 7"l'" 9& %.ll /*'&l&', .l+7"':Bu .l+7"':Bu /&&&! '!/.'3'*! /&7.!#&' /')"l'"!#! &7,l&+&7 u %.ll 7"l'"!"! '!/.'3' *&',!#&7, .lu/u &7,l&',!, #*5*'&7 ,,! u , %*7l&',! 7#&&l, .l'7 #&9'&%& l"!/" )&'&7,':
36
ENER ER ML L N N SA@LANMASI SA@L ANMASI AXISINDAN AXISINDAN TRANSFORMA TR ANSFORMATÖR TÖR İŞLETMESİ
► TR TRANSFORMA ANSFORMATÖR< TÖR<
N ENERİLENDİRDİ@ ENERİLENDİRDİ@İİ Y
ERİM 100 +./ϕ +./ ϕ1 8
+./ϕ +./ ϕ0(8
+./ϕ +./ ϕ0(6 6 +./ϕ +./ ϕ0(4
H 4
ϕ0(2 +./ϕ +./
0
20
40 60 80 Y
100
120
37
TRANSFORMATÖR TRANSFORMA TÖR TESTLERİ Transformatörler imalat sonrasında % i=letme sırasında mar,z kala&ile>ekleri ol,ms,z etkilere kar=ı da"anıml da"anımlarının arının kontrolü ve çalı=ma ?erformaslarının doğr,lanması ama>ı"la &ir dizi testlere ta&i t,t,l,rlar.3a?ıla>ak testlerin metotları % ka&,l kriterleri % izlene&ilirliğii % üreti>i izlene&ilirliğ ü reti>i @rma tarafından 'aranti edilen değerlerin ,"',nl,ğ, ön>eden &elirlenmi= resmi makamlar>a ona"lanmı= &el'elendirilmi= olmalıdır. 4lkemizde 'üç ve dağıtım 4lkemizde transformatörleri için "ürürlükte olan TS A) E )**) adlı standart 'üç 'üç ve dağıtım transformatörleri için zor,nl, standartır.B, standart transformatörler için ol,=t,r,lan 6E; )**) standardının ülkemiz için &ire&ir ada?te edilmi= Calidir.
38
6E; )**) standardı dört &ölümden ol,=,r.B,nlar ve TS stardardında kar=ılıkları 6E; ) standardı 6E; )F )F ) F standardının içinde "eralmı=tır. 6E; )**) FHTS A) E )**)IF (FJJK+.GüçTransformatörleri Bölüm FHGenel 6E; )**) AH TS F*J*F E )**)IA (FJJK+.GüçTransformatörleri Bölüm AHSı>aklık #rtı=ı 6E; )**) :H TS F*J*A E )**)I: (FJJK+ .GüçTransformatörleri Bölüm :H3alıtım Sevi"eleri ve dielektrik dene"leri 6E; )**) LH TS F*J* (FJJ:+ GüçTransformatörleri Bölüm LH5ısadevre Da"anım "eteneği #lı>ı ürünler üzerinde &a=ka>a &ir =art &elirtmediği süre>e üreti>i @rmalar &, standarda 'öre üretimini "a?ar ve @nal testleri"le de &, standardın istediği =artları sağla"ı? sağlamadığını kontrol eder.
39
TS A) 'üç ve dağıtım transformatörleri için "a?ıla>ak dene"leri üç ana &a=lık çerçevesinde to?lamı=tır. F-,tin Dene"HTek tek Cer transformatöre ,"',lana>ak dene"lerdir. ATi? Dene" HTi? Dene" % transformatörlerin % r,tin dene"lerle ka?sanma"an &elirtilmi= özelliklere ,"',nl,ğ,n, 'östermek için diğer transformatörleri temsil eden &ir transformatör üzerinde "a?ılan dene"dir. Ti? dene"in "a?ıla>ağı transformatörün "a?ısal özellikleri %üreti>i @rma tarafından &e"an edilen değerleri ('üç % 'erilim % akım %v&.+ temsil ede>eği ?arti"e ("ığına+ tam olarak e=değer olmak zor,ndadır.Ti? dene" ka?samı ön>eden alı>ı ile üreti>i @rma tarafından "a?ıla>ak sözle=me ile &elirtilmelidir. :$zel Dene" HTi? dene" ve r,tin dene"den &a=ka &ir dene" ol,? zor,nl,l,ğ, "okt,r.#n>ak alı>ı @rma tarafından ön>eden &elirtildiği takdirde "a?ıla>ak dene"lerdir. 40
TS A) E )**) 5#8S#M6D# 3#861# DEE31E-,ti -, tin n De Dene ne"l "ler er
Ti? Ti ? De Dene ne"l "le er
FSar'ı dirençlerinin $lçümü AGerilim Çevirme 0ranı $lçümü ve 8olarite ta"ini sığalarının &elirlenmesi :5ısadevre em?edansının ve "ükteki ka"&ın ölçülmesi B Bo= o=ta taki ki ka ka"ı "ı? ? ve ak akım ımın ın ölç lçül ülme mesi si L7e&eke frekanslı "alıtım dene"i )Endüklenen a=ırı 'erilim dene"i
FSı>aklık #rtı=ı Ti? Dene"i A3ıldırım A 3ıldırım Dar&e Dene"i
$zel $z el De Dene ne"l "ler er FDi elektrik $zel Dene"ler ASar'ıların kendi aralarında ve to?rağa kar=ı
:Geçi>i rejim 'erilim ve 'eçi= karakteristiklerinin &elirlenmesi S Sıf ıfır ır &i &ile le=e =en n em em?e ?eda dans nsın ının ın ölç lçül ülme mesi si L5ısadevre da"anım "eteneğinin ölçülmesi )Ses sevi"eleri ölçümü Bo=taki akım Carmoniklerinin ölçümü Kantilatör K antilatör ve "ağ ?om?alarının çektiği 'ü>ün ölçülmesi JSar'ıların to?rağa kar=ı "alıtım diren>inin ölçülmesi F*3a F* 3alıtım lıtım sistemi sığalarının ka"ı? faktaörünün
( tan + ölçülmesi
41
RUTİN DENEY ( TİP DENEY ( E ÖZEL DENEYLER İXİN GENEL ŞARTLAR D&!&%l&' ( 10 [\ ,l& 40 [\ '/"!#7, ?&'?!), ,' .' /"+7l"$"!# %"ll"#"' %"ll"#"': % "ll"#"':: D&!&%l&' l"+" 9& ,l" '/"!# 57+ ,' !l5 .l#"7 ,l %&',!#& %"ll"#"': E5 '!/.'3'l&',! ,' )u'uu!#7, &7 &7 *'*!l&' *' *!l&' *&',!#&7, #&!&%l&' ='u,! #&!&%l&'> #&!&%l& '> ( !uu!& 9& #&!&%,! #& !&%,! /&,, /&, ,,l) l),l, #&!&%l&'> #&!&%,! /&,,, ,l& ,l),l, ,l, .l'7 .l'7 ,l" ,l& l"+" '/"!# ,' !l5% !l5% , uul,l,' uul,l,':Al"+" :Al"+" '"!#! /,',5 !"!# &l,',l,5 ,/& ',#&7, ,' #&! l *'*!& , #&!&% 9& 3&l #&!&% %"l,l,' :D&!&%,! %"l /"'/" 9& !uu!& /&,, /,',5 !"!#7, /3l&5&#& &l,',l&,l,': &l,',l&,l,': D&!&% /"'/"!# '!/.'3'*! &'.'!/"!" &7,l&&/, u?&&l **! #"5 ,l&57&l&' ,l&57 &l&' 9& $l!" &l&!l'" %&',!#& .ll"#"':D, &l&7',7 #%!" #%! " %&' ,!#& 7"l" .ll"#"':D, #&!&%l&',!#& '7 .%!ul'"!"! =&7l3' uu$u> "7'"l"5 .ll"#"': .ll"#"': D&!&%l&' 3!+&#&! &l,',l&#,%/& ! /7 *&',!#& %"l"' %%"l"': "l"':: S3l&5&#& D&!&% ##&/,!#& 57+ &l,',l&#,7& %l""#! 57 **! 7'7&',/,7l&' ,,! #&!&% &//l'"!# =?&/l'"!#> &%! &#,l&! #&$&'l&' =!.,!l #&$&'l&'> 5'"': D&!&%l&'#& 7ull!"l! 7ull!"l! **! 3l& /,/&l&', ISO 000 Kl,& G*9&!+& S,/& S!#'#"! )3'& &l)&l, ( u%)u! #.$'ulu7 ulu!l" 9& &',%.#,7 7l,'/%.!l'" %"l"5 .ll"#"' .ll"#"':: D&!&% /.!ul'" '&&'!/ /"+7l"7l #*&l,l&/, )&'&7,%.'/ u /.!ul' ,,! '&&'!/ /"+7l"7 %$l" % $l" , '!/.'3'l&'#& .ll"#"': '!/.'3'l&'# '!/. '3'l&'#& & H [\ .ll"#"':
42
Sar'ı Diren>i $lçülmesi A7" )&',l, %3!&, ( 73'* %3!&,, 7ull!"l7#"':G*!**#& #,;,l .?&'&l&' 7ull!"l7#"':Al7 )&',l, /')"l'"!"! #,'&!+, .7 7**7 .l#u$u!#! u .?&'&l&',! ,l,.?&'& % # ,7'..?&'& .l/" )&'&7&7&#,':Öl*l&' #.$'u7"l %"ll" /')" /"+7l"$" 3l*l&l,#,':Öl*l&! #&$&'l&' '&&'!/ /"+7l"7l 3&l&!&l,#,' 43
Gerilim Çevirme 0ranı $lçülmesi HB.5 l"5! ,' '!/.'3'*! ',&' 9& /&7.!#&' ''"! $l!! ,7, #& #u%'l" 9.l&'& ,l& %"l,l,':Bu 3l*l&' ?&' * ,,!#& %"l" 9.l&'& 3l*l&', .'!l!,l,':.l&'& .7ul'"!"! ?"l" 9&/&!7'.! .l'7 %"l/" )&'&7,'#,$,!#&! u %3!& /$l"7l" /.!ul' 9&'&:G*!**#& 9&'&:G*!**#& u ,5, %! 3&l +,?l' 7ull!"l7#"': 44
8olarite (Bağlantı 8olarite G,r,&,+Ta a"ini (Bağlantı G,r,&,+T ►
►
► ► ►
P.l',& ',& HP.l P.l', & #.$'u 9&% l&'!, 7" u%)ul!7 /u'&,%l&
%"l"':D.$'u 7"l .l',& %,!,!#& /&7.!#&' /')"% %"l"':D.$'u #.$'u )&',l, u%)ul!#"$" !# ',&' ' $l" .l! 9& 0 !.7/" .'# ulu!! 9.l&'&!,! 9.l &'&!,! / %3!*!& 7"l"':S 7"l"' :S %3!l&', '&&'!/ ,&l)& ,l& 7'5"l5"'"l'7 .l',& &l,'l&!,': &l,'l&!,': P.l',&!,! l&'!, l&'! , &l,'l &!&/, ?l,!#& ',&' l&'! , 7"l &l,'l&!&/, l' /"'/"%l A(B(\ ( /&7.!#&' l' ((+( .l'7 #*5*!*l#*$*!#& UAB : 9& UAB : =u:+./=UABU>> =u+:+./=UABU+>> .'!l'"!" 9&'&! .!/,%.&'& 73'*/* 7u'ulu' 9& %"l! 3l*l&' 5$"#7, &9,'& .'!" l./u! )3'& 7'5"l5"'"l"':Bu %3!&#& T'!/.'3'*! K &9,'& .'!"!"! ,l,!&/, ,l )&'&7,':: ,l,,!&/, !&/, )&'&7,' *olarite +AB , .a/,cos+AB+a/00 +AB , .ac,cos+AB+ac00
!
"
12
1" 2
1"2
1"2
-"2
#
$
-"2
(
-"2
-"2
-2
-2
-"2
-"2
&
) -"2
' -"2
1"2
1" 2
!
1"2
1"2
12
1"2
45
5ısadevre Em?edansının ve "ükteki ka"&ın ölçümü 5ısadevre Em?edansının ve "ükteki ka ka"&ın "&ın ölçümü HA5$"#7, '&!/, 5&/"! )3'& &/ #&9'&/, 7u'ulu':S')" 9& /"+7l"$" 3l*l*':T&/ !uu!&/,!& ! 7"" )&&+&7 7#' )&',l, u%)ul!"':Bu u%)ul!"':Bu !#7, )&',l, 7" 9& )* #&$&'l&', )* !l,3'*!#& 7%#&#,l,':T&/ &/!/"!# /')"#7, "/" #&$,5,7l,l&', .l+$"!#! 3l*l&' .l,l#,$,!+& ?"l" %"ll"#"': ► T T&/ &/ !"!# 3l*l&! 9& u 3l*l&' 3 ? &/l!! 3ll*l&' *l&' #.$'ulu/u!# ?&/l!! ?&/l !! #&$&'l&' '&&'!/ /"+7l"7l / "+7l"7l =H[\> #*&l,l,':D&!&% #*&l,l,':D&!&% )&',l,, ! )&',l,,!#&! .7 7** 7**7 7 .l#u$u!#! .l#u$u!#! '!/.'3'*! u !# !%&,7 #&9'&/,!#& ?'+!! 7%"l'# 7%"l'# =#&,' 7%"l'"> 7**7 7**7 .l+$"!#! ,?l &#,l&,l,' 9& 3l*l&! 7%"l'"! " '!/.'3'*! 7"' 7%" .l'7 #&$&'l&!#,',l,':K"/#&9'& !"!# ! 7""!" 7'5"l%! )&',l, #&$&', '!/.'3'*! 7"/#&9'& )&',l,, u )&',l,,! ! )&',l,,!& %*#&/&l .'!"! # 7"/#&9'& &&#!/" #&!,': ►
46
BAKIR KA KAYBI YBI ÖLX
TEST T-#/0S9
G :
Ksa.$+r$ D$!$3' Pr$!s'0 $%as
Güç #nalizörün e
47
Bo=ta 5a"ı? 5a"ı? ve #kımın $lçülmesi H Ş&7,l#&7, #&!&% #&9'&/, 7u'ulu':T&/ !uu!&/,!,! /&7.!#&' ul'" "7#&9'& .l'7 "'7"l"':P',&' /')"% ! )&',l, 9& ! '&7!/" u%)ul!"':Bu !# &7,l&! 7" '!/.'3'*! .57, 7"" &7,l&! )*& .5 7%" )**':B.5 )**':B.5 l"5 #&!&%,!#&! ',&' /')"#! )&&! 7""! =.5 l"5 7""> #&$&', .7 7**7 .l#u$u! u 7""! /')"# %'+$" "/"l 7%"= ;.ul& 7%"> ,?l &#,l,' & #,l,' 9& 3l*l&! 7%"! "!"! !%&,7 #&9'& 7%" =#&,' 7%"> .l'7 7ul &#,l,':B.5 l"5 7""!"! ! 7""! %*#&/&l .'!" # .5 l"5 7""! # .5 l"5 7" %*#&/, I. #&!,':
48
BOŞTA KAYIP ÖLX
TEST T-#/0S9 G :
Bo/ta 6a#/%a .$!$3' 0r$!s'0 /$%as
Güç #nalizörün e
49
Endüklenen #=ırı Gerilim Dene"iH Bu #&!&% /'"l'"! 7&!#, 'l'"!# 9& .'$ 7'5" %l"""!"! ,/&!&! /&9,%&#& .lu .l#"$"!" #.$'ul7 +"%l %"l"':Ş&7,l#&7, &/ & / #&9'&/, 7u'ulu' 7u'ulu':T :T'!/.'3' '!/.'3' /')"/"!"! $l!" ul'"! *7*! &'&& #,/.'/,%.!u .l,l#,$,!+& /,!*/ ,,l, ,' )&',l, u%)ul!"':T&/ )&',l,, /!#'l' )3'& &%! &#,l&! %l"" /&9,%&/, 7#' .ll"#"':Bu %*7/&7 )&',l,,! /')"l'# /')"l' # 5"'" ,' u%' ="7!"/l!> 7"" %'/" ,,! #&!&% )&',l,, '&7!/" ! '&7!/"!"! */*!#& uulu': D&!&% /*'&/, #&!&% '&7!/" 9& ! '&7!/"! )3'& 5$"#7, .'ul#&! ?&/l!"' T120Q A! F'&7!/" D&!&% F'&7!/" D&!&%& #&!&% )&',l,,!,! *& ,', 7#' ,' )&',l, ,l& 5l!"' 9& ?"l" ,' 5&7,l#& #&!&% )&',l,,!& "7"l"':D&!&% /*'&/, 7#' #&!&% )&',l,,!#& 7l"!#"7! /.!' ?"l" ,' 5&7,l#& #&!&% )&',l,,!#&! #*5*l*' 9& )&',l, '!/.'3' *&',!#&! 7l#"'"l"':S,/& ( #&!&% /*'&/,!+& '!/.'3' /')"l'" 9& 7, &l&!l' *&',!#& ?&'?!), ?&'? !), ,' ,.l/%.! ?/" .l#u$u!# #&9'& #"5" .l,l&+&7 5&7,l#& /'l!"':
50
E!#*7l&!&! A5"'" G&',l, D&!&%, P'&!/, Ş&/"
TEST TRAFOSU TRAFO SU
TEST NUMUNESİ
G
∼
V'.!,7 !l,3'*!& 51
Ş&&7& F'&7!/l" F'&7!/l" Yl" l"" " D&!& D&!&%, %, 7e&eke frekanslı "alıtım "alıtım dene"i transformatörün &ütün "alıtım özelliklerinin üreti>i @rma tarafından &e"an edilen değerlere ,"',nl,ğ,n, is?atlamak ama>ı"la "a?ılan &ir dene"dir.Bütün dene"dir .Bütün "üksek 'erilimle "a?ılan di elektrik dene"lerinde old,ğ, 'i&i &, dene"de de dene" 'erilimin ürün üzerinde taCri? edi>i etkisi vardır vardır.Dene" .Dene" süresin>e transformatörün 'erilim altındaki aktif elemanlarında &ir izolas"on Catası old,ğ,nda ol,=an &, arıza elemanlarda kalı>ı taCri&ata neden ol,r ve ürün k,llanılamaz Cale 'elir.4reti>i 'elir .4reti>i @rmanın @ rmanın &e"an ettiği "alıtım sevi"esine ,"',n dene" 'erilimleri (?rimer ve sekonder sekonder için için a"rı a"rı a"rı &e"an edilir.+Transformatörün ?rimer tarafına ve sekonder se konder tarafına a"rı a"rı ,"',lanır.Dene" ön>esi ?rimer terminaller kendi aralarında kısadevre edilir. edilir. Sekonder terminaller ve kazan aralarında kısadevre edilerek to?raklanır
52
A\ DİELEKTRİK DİELEKTRİK DENEYİ DE NEYİ PPRE RENSİP DEN EYİ PRENSİP NSİP ŞEMASI Y*7/&7 Y*7/&7 G&',l, T'./u T './u
TEST NUMUNESİ
&'& '&
∼
9.l&'&
53
Sı>aklık #rtı=ı Dene"i Sı>aklık #rtı=ı Dene"iH Bu #&!&%l& '!/.'3'*! #&$,5,7 %*7 #&$,5,l&',!#& /.$u /,/&,!,! %&&'l,l,$, 9& &7,'#&7& 9& %$#7, "/"!!"! &%! &#,l&! /"!"' #&$&'l&'& u%)u! .lu .l#"$" 3l*l*':T'!/.'3'*! /.$uu+u %*&%l&',!& ( '!/.'3' %$"! ( &7,'#&$,! &5,l, %&'l&',!& ( .' &'.&'&l&' %&'l&5,',l,': %&'l&5,',l,': T'!/.'3' T '!/.'3' .l 7%"l'" 7 %"l'" ,' 7"l =! 7% "l'" 7'5"l%+7 7#' ,' =! 7""!"! *&',!#& ,' 7"> l7 )&',l, )&',l , 7"/#&9'& &#,l&7 /u'&,%l& %*7l&!,':B&l,'l, %*7l&!,' :B&l,'l, &',%.l'l #&!&% #&9'&/, 7&/,l&'&7 /')" #,'&!l&', 3l*l*':Öl*l&! 3l*l*' :Öl*l&! u #,'&!l&' %'#"" ,l& ,l & ,l & 5$"#7, .'*ll&' %'#"" ,l& /')" /"+7l"7l'"!#7, #&$,5,7l,7 ?&/l!"' ?&/l!"':: B7"' ,,! ϑ2 R2 =2H =2H ϑ1>-2H Al*,!%u ,,! ϑ2 R2 =2H =2H ϑ1>-22H D&!&% /*'&/,!+& %$ /"+7l"$"!"! '"5 ?"" 1KC& #*5*$*!#& 9& * /l,7 ,' /*'& ,l& u #&$&'#& 7l#"$"!# #&!&% 7"" ! 7""! #*5*'*l&l,#,':T'!/.'3' u 5&7,l#& ,' / #? #&!&% l"!# #&9 &#&' :Bu ,' /l,7 ! /*'&/,!+& /"+7l"7l'# /"+7l"7l '# ,' l )3'*!&/, &7l&!,': G&'&7l, #*&l&l&' %"l#"7! /.!' /')" /"+7l"$"!#7, '"5 A ,, , , %l"" /?, ONAN '!/.'3'l&'#& /')"l' ,,! 6H %$ ,,! 60 K .ll"#"': .ll"#"': T'!/.'3'*! T '!/.'3'*! ulu!#u$u ulu!#u$u ,5l&& 7.5ull'" .' /"+7l"$" #&$,5,'/& u /"!"'l' # #&$,5&l,#,': #&$,5&l,#,': Yu7'"#7, Y u7'"#7, /"!"' #&$&'l&' ?9 /"+7"l"$" 2H [\ ,l& 40 [\ '/"!# &! /"+7 %"! .'l/" 0 [\ 9& %"ll"7 .'l /"+7l"7 20 [\C%, )&&%&! 9& #&!, /&9,%&/,!#&! %*7/&7l,$, 1000 10 00 &'&%, 5%! %&'l&' ,,! )&&'l,#,': 54
Tam Dal'a Dal'a 3ıldırım 3ıldırım Dar&e Dar&e Dene"i Dene"i H Bu #&!&% T'!/.'3'l&',! $l" ulu!#u$u &!&';, !7,l ?l'"! #*5&,l&+&7 %"l#"'"l'"! %',l&+&$, ./&',7 5"'" )&',l,l&'& 7'5" #%!"l'"!" #%!"l' "!" #.$'ul7 #.$'ul 7 *&'& %"l"': %"l"': #%!"l '"!" D&!&% ,,! ./&',7 5"'" )&',l,l&'& &!&' 5&7,l#& %!" .' 9& %"/l 7'7&'#& ,' )&',l, =#'& )&',l,,> #'& =5.7> )&!'3'*!#& *'&,l&'&7 '!/.'3' &',!ll&',!& u%)ul!"': S!#' %"l#"'" #'& )&',l,,!,! .'u 1(2]H0 / #,':Y!, )&',l, 1(2 /C#& && #&$&',!& ul5"' 9& H0 /C#& %'" #&$&',!& #*5&' #*5&':: 55
D&!&% /"'/"!# '!/.'3'#& ?&'?!), ,' l .lu'/ ./,l.)' )&',l,,! ,'#&! #*5*$* )3'*l*' 9& '!/.'3' #&!&%#& 5'"/" ulu!u': T'!/.'3' T '!/.'3' 5$"#7, '&!/, 5&/"! )3'& #'& )&!'3'*!& $l!"':T'!/.'3'*! #&!&!&! " ?', #,$&' **! &',!ll&' =',&' /&7.!#&' !3' 9& 7! .'7l/"> 7"/#&9'& &#,l&'&7 #*5*7 ,' #,'&! *&',!#&! .'7l!"' .'7l!"':: ►
,te? e
F%A s Sta!.art 3#.r% Dar*$ G$r'#'%'
L* s
56
PRENSİP ŞEMA TEST NUMUNESİ
ok G$r'#'%' Öl* 7*'&l&',
G&',l, 3l*+ *
./,l.)'
57
TRANSFORMATÖRLERİN TRANSFORMA TÖRLERİN YALITIM YALITIM SEİYELERİ 4n yüksek 9e/eke :erilimi k; #>( &>" " &> #( " &"> !! &! $"!
Yalıtım 5eviyesi 5eviyes i
9e/eke =rekanslı Yalıtım Yalıtım
$ (! & ' &! "! #" $! &! $"
( "" ") #) &! ' $! ) #" (#!
58
TRANSFORMATÖR TRANSFORMA TÖR YA@ YA@LARI LARI Transformatörlerde k,llanılan k,l lanılan madeni "ağların üç temel 'örevi vardır 1-G&',l, l"!#7, 7"/"l'" ,','l&',!& 9& .'$ 7'5" %l"7: 2-T 2T'!/.' '!/.'3' 3' ,,!#& .lu5! 7%" "/"l'" /.$u /.$u7 7 /.$u7 ,,! #"5'"#7, .' =?9%> ,l&&7: -T'!/.'3' ,,!#& ulu!! #, &l&7',7 #%!"" %"+7 ?9 ( /u 9& 7" %l"" l&&l&',! =?5> %5l!/" ,l& .lu5! "7l'"! &,l&'&7 /')"l' '/"!#! #"5'"% "l/"
59
T'!/.'3' %$" '"!#! T'!/.'3' '"!#! %u7'"#7, %u7' "#7, )3'&9l&' )3'&9l&' &/,/,! %u7'"#7, &!,%&,!, 9& 3'*!* .lu/u .l'7 &7,l&&#&! /&!&l&'+& )*9&!l& %&',!& )&,'&l,#,':Bu )&,'&l,#,':Bu !&#&!l& '!/.'3' %$l'" )&'&7,$, 5&7,l#& ?"'l!l"#"': A!+7 '!/.'3' %$l'" 9& '!/.'3'*! 7, 7"/"!# ulu!! /&l*l. !l" %l"" ##&l&', ( *'*!*! l"5"$" %&',! ,5l&& 7.5ul 7.5ull'"! l'"! )3'& =%*7& $l" .l! "/"l '7l"l"7l'#! '7l"l"7l' #! #.l%" ?9 l"59&',5, ( 7"/" #&5';l' /.!u+u %'"5> 9& '!/.'3'*! %*7 #u'uu! )3'& .7/,#& .lu' &l&7',7/&l 9& 7,%/l .l'7 %"'!"' u'l5"' ( ?9!"! 'uu&,!, l'7 3&ll,7l&',!, %,,','l&' %,,','l&':Bu :Bu !&#&!l& '!/.'3' %$l'"!"! &l,'l, &',%.l'# 7.!'.l 7.!'.l &#,l&/, )&'&7,':Bu 7.!'.ll&'l& '!/.'3' %$"!#! 57 ,&'#& ulu!! 9& #.$'u#! 3l&&#,$,, %l"" l&&l&',!,! l& &l&',!,! #& 3&ll,7l&',!, 9& %5l! #u'ul'"!" &/, &&, .l/"#"': T'!/.'3'l&' T '!/.'3'l&' /*'&7l, /*'&7l, 7.!'.l 7.!'.l l"!# l" !# uull"#"':S&'9,/&7, uull"#"':S&'9,/&7, l"!# '!/.'3'l&' &l,'l, &',%.l'# 7" &/l&', #&!,l&! &/l&'#&! )&,',l&l,#,':Bu )&,',l&l,#,':Bu &/l&' '!/.'3'*! #u'uu 9& ),#,5" ?77"!# ,& ,l), 9&','l&': 60
Bu T&/l&' D, &l&7',7 %$ &/, Yl"" Y l"" #,'&!+, #,'&!+, 3l*l&', 3l*l&', X&9,'& .'!l'" 3l** K%" 73'* &/, T.'7l T .'7l 3l*l&',
61
TR TRAFODA AFODAN N YA@ YA@ NUMUNESİ NUMUNESİ ALIMI ALIMI TRAFOD AN Transformatör 3ağından ,m,ne #lımı 3ağ 3 ağ n,m,nesi temiz ve k,r, F%L litrelik &ir ka&a alınmalı mümkünse ka? F** N; O"e kadar ısıtılarak k,r,t,lmalıdır.,m,ne k,r,t,lmalıdır .,m,ne ka&ı olarak ol arak >am =i=e "a da ?aslanmaz ?as lanmaz saç ka? k,llanılmalıdır k,l lanılmalıdır.. $rnekler mümkün ola&ildiğin>e k,r, Cavalarda alınmalı "ağın kirlenmesi ve v e r,t,&et alması alm ası önlenmelidir önlenmel idir.. ,m,ne ka&ının içine ve "ağa elle temastan kaçınılmalıdır. ,m,ne alına>ak vana"ı ön>eden mümkün old,ğ,n>a temizlenmelidir. ana"ı açarak &ir iki litre "ağın &o=a akması sağlanmalıdır sağlanmalıdır.. 5a?% örnek "ağ ile i"i>e çalkalanmalıdır çalkalanmalıdır.. 5a? Ca>mi tamamen "ağ ile dold,r,lmalıdır dold,r,lmalıdır.. 5a&ın ağzı Cava almaması için i"i>e ka?atılmalı "ağın içine "a&an>ı madde 'irmemesi için önlem alınmalıdır.(Mümkünse ka&ın ka?ağı >ontalı olmalıdır olm alıdır.+ .+ 5a?% ı=ığın ve sı>aklığın etkisinden ,zak serin &ir "erde saklanmalıdır. ,m,ne üzerine % trafon,n markası modeli 'erilimi 'ü>ü n,m,ne alınan tariC "azılmalıdır " azılmalıdır.. Mümkün old,ğ,n>a kısa kıs a &ir zamanda test edilmelidir edilmeli dir.. 62
TRANSFORMATÖR TRANSFORMA TÖR YA@LARININ YA@LARININ ÖZELLİKLERİ Görünüm H Y Y$ $ "5"7 l"!# &,( 5&^ 5&^ &''7 )3'*!&l,#,' )3'*!&l,#,':R :R&!), &!), *7*! .l#u$u!+ uu7 /'" .ll"#"': 3oğ,nl,kH 3 oğ,nl,kH Y Y$"! $"! 1H _#&7, %.$u!lu$u 0(8H 7)]#P .ll"#"': Y$"! 1H [\ [\ _#&7, T'!/.' '!/.'3'l&'#& 3'l&'#& %&&'l, %&&'l, /.$u%" izkozite izk ozite (#kı=kanlık+ H T )&'&7l&5,'& )&' &7l&5,'&+&7 +&7 ,' %$"! #.l!"" ,,! '!/.'3' %$"!"! 7,!&,7 9,7.,&/, 9,7.,&/,!,! !,! #*5*7 .l/" )&'&7,' )&'&7,':: 5a?sadığı s, miktarı H B,' %$"! #&l,!& #%!"" %$"! !&l,l,$,!& !&l,l, $,!& $l" .l'7 .7 #*5&':Y*7/&7 )&',l, '!/.'3'l&',!& %!l"+ 7u'uulu5 %$ #.l#u'ul,l,':Su 9&% !& /&'&/ ?l#& ( &',,5 ( 9&% 7,%/l .l'7 %$# $l" ulu!,l ulu!,l,' ,':Bu!u! :Bu!u! %$#! '&! ,5l&, ,l& u7l5"'"l/" .'u!lu#u': 5a?sadığı Cava miktarı H T T'!/.' '!/.'3' 3' %$l'"!"! ,,!#& )l' )l' &',%,7 ?l,!#& ul!,l,':T'!/.'3' %$"!"! ,,!#& &',%,7 ?l,!#& ulu!! ?9 ( /u 7#' ?"l" ,' 5&7,l#& %$"! %l"7!l"$"!" #*5*'&:A!+7 #*5*' &:A!+7 ?9!"! ,,!#& ulu!! .7/,;&! %$"! 7,%/l .l'7 %5l!/"!" ?"l!#"'"':T'!/.'3' ,,!#& ulu!! ?9 /&'&/ ?l#& /')"l'"! ,,!#& #.l5"%.'/ T'!/.'3' ,,! *%*7 ,' ',/7 .lu5u'u':Bu !&#&!l& u ?9!"! 9& #,$&' )l'"! ,l7 %$ #.lu ,5l&l&', /"'/"!#"l/" )&'&7,':7ul ,5l&, ) &',%,7l&',!,! %$#! %'"5/"!" u7l5"'"':
63
TRANSFORMATÖR TRANSFORMA TÖR YA@LARININ YA@LARININ ÖZELLİKLERİ DEAM Delinme Da"anımı H B,' '!/.'3' %$"!"! #u'uu ?77"!# 7'' 9&'&,l&7 ,,! &! ',7 3l& &.#u #&l,!& #%!""#"' #%!""#"':: D&l,!& G&',l,, Nuu!& l"!! %$ 2(H 'l"$"!# 6 "!# ,7, 7*'&/&l &l&7'. '/"!#7, %$ 7/"!" #&l&! )&',l,& #&!,':T #&!,' :T'!/.'3' '!/.'3' %$"( ,,!#&7, /u ,7'"! ( &',,5 7" %l"" ##&l&',!,! %$" 7,'l&& #&'&+&/,!& $l" .l'7 #%!""!" %,,',':Bu %,,',' :Bu %3!&l& '!/.'3' %$"!"! #u'uu #u 'uu ?77"!# )&!&l ,' # u'uu 7!"% 9'7 *7*!#*' !+7 " #u'ul'# u %3!& %&&'/, .l,l,':Ö'!&$,! .l,l,':Ö'!&$,! #&l,!& #%!"" %*7/&7 "7! ,' %$"! %5l!/" 9&% 7,%/l 3&ll,7l&',!, %,,'&/, ),,: Dielektrik ka"ı? faktörü (tan + H K%" 73'* 3l** ,l& %$"! 7"57! 9& &l&7',7/&l 7l,&/,!, #&$&'l&!#,'&/,!#& &! )&&'l, %3!&#,':İ5l&&#& %3!&#,' :İ5l&&#& %5l!! %$# 3l*l&! u *%*7l*$*! *%*7l *$*! #&$&'l&',!#&7, #&$,5,l&' %$"! 9& ,&'#&7, 7" %l"" l&&l&',!,! #&$,5, #&'&+&/,!, #& '&+&/,!, #& 9&','l&':Bu 9&','l&':Bu #&$&',! &/,, ,l& %5l!"5 ,' %$"! #u'uu ?77"!# #? !& ,l), /?,, .lu!,l,': ötralizas"on ve sa&,nla=ma sa"ısı H Bu #&$&' %$#7, /&'&/ /,l&',! ,7'"!" )3/&',' :N3'l,/%.! /%"/"!"! %*7/&7 .l/" %$"! %5l!/"!"! ,' 7!""#"': 7!""#"': Çam,r 0l,=,m, H İ5l&& 7.5ull'"! $l" .l'7 %5l!! 9& !l 3*l&! 7" %l"7! ##&l&' 7'.!l5! %$ .l&7*ll&', ,l& ,'l&5,'l&' #,& 37&'l&':
64
'!/ ' !/. .'' 3 3'' % "! "!"! "! ,, ,! !#&7 &7,, /u ,7'"!"! #&l,!& )&',l,,!& &7,/, 9delinm e kvI>m
Yeni yağ 2.llanılmış yağ
:**
A**
F** F* A* :*
*
L* )*
*
K*
s. miktarı **m trans?ormatör yağının içindeki s. miktarının delinme gerilimine etkisi
65
T-#S/0-M# T-#S/0M#T$T$- 3#Q1##Q1#-66 52M3#S#1 $!E11251E-2 (ZELLİKLER
Y$!' Ya&#ar
Kat Ya*a! Ya*a! %a..$ %)F.% P
M"saa.$ $.'#$%$7
Çök$#%'/ s- %'ktar
M"saa.$ $.'#$%$7
(7)"# a&r#k
E!6ok ?CHC
Par#a%a Noktas
>? .$r$$!'! "7$r'!.$
Do!%a Noktas
24? .$r$$!'! a#t!.a
K'!$%at'k='sko7't$
4 %Fs a#t!.a
D'$#$ktr'k ka30 ,aktör"
???@ '! a#t!.a
D$#'!%$ )$r'#'%' K+ @ %% ara#kta R4? R>@?
Orta#a%a @? @?
66
Transformatör 3ağı Dene" Son,çlarının Değerlendirilmesi @zellik
Yeni Yağ
alışmakta lan 3r 3rans?ormatörü ans?ormatörün n Ya Yağı 2.llanılır
3retman F
Asit 8ndisi mg-2CDg0
E!>!"
E!>$
G!>
5. miktarı mgDkg0
E
E"!
G"!
G!
2ayı* ?aktörü %
E!>#
>
G>E#
G#
R Transformatör Transformatör "ağları % tretman i=lemleri ile &ün"esinde &,l,nd,rd,ğ, asit miktarı dü=ürülemez "a da "ok edilemez. 67
Transformatör 3ağının Delime Da"anımını Da "anımının n Transformatör Transformatör 2=letm 2=letme e Gerilimine Göre Değerlendirilmesi 3rans?ormatör 8şletme :erilimi
6-10 kV
15 kV
30 kV
2.llanılır
3retman
Asit 8ndisi mg-2CDg0
E!>$
F
G!>
5. miktarı mgDkg0
E"!
G"!
G!
2ayı* ?aktörü %
>
G>E#
G#
Y$ !uu!&/,!,! %"l! 3l*l&', %u7'"#7, Y$ %u7'"#7, l.% )3'& )3'& #&$&'l&!#,',l&,l,': T'!/.' T '!/.'3' 3' %$" ?l" ,' l&& l&& .l#u$u!#! E/7,%&! '!/.'3' '!/.' 3' %$l'"!"! #&$,5,,!#&! 3!+& %&!,#&! 7!"l/" #*5*!*l&l,#,':Bu!u! ,,! '!/.'3' %$"!"! '&! %"l/" '"!#"'"l/" )&'&7,': 68
69
TRAFO YA TRAFO YA@LARININ BAKIMI Bu ,5l&#& '!/.'3' %$" 3&l ,' 7,!# "/""l" 97u l"!# */7*'*l*'&7 7u'uulu':Bu ,5l& &/!/"!# '!/.'3' %$" l'&l&' l'&l&'#&! #&! )&,',l&'&7 ,,!#&7, .'ul'#! '"!#"'"l"': G*!**#& '!/.'3'*! ulu!#u$u %&'#&! /37*l* ',7% )3*'*l&/,!& )&'&7 .l#! u ,5l& %"l,l&7&#,': T'!/.'3'*! T '!/.'3'*! ulu!#u$u u lu!#u$u %&'#& 7" ulu!#u$u %&'#& 7" ,5l&l&',!,! %"l/" ?l,!#& .!; #&.!; ,5l&l&', ( 9,! 9& !7l,%& &#&ll&', 3#&!&&/, ( 7" /*'&/,!,! 7"/ .l/" !&#&!, ,l& &/,/,! #? &!&';,/, 7l/" ),, 9!;l' 9 !;l' /37.!u/u#u': 70
#-6!# TE7<2S2 E EDE1E-2 B,l,!#,$, *&'& '!/.'3'l&',! #3' &&l ,l&5& ,l&5&!, !,, 9'#"': 9'#"': ,l&5&! P',&' 9& /&7.!#&' /')"l' M!%&,7 #&9'& =!*9&> B$l!" &l&!l'" =,.l3' ,; 7#&& !?'"> T'!/.'3' T '!/.'3' %$l'" 71
Bu #3' ,l&5&!#&! ?&'?!), ,',!,! .ul/" .l/"#"':Ş&&7&#& l"5! '!/.'3' /%"/" #*5*!*l#*$*!#& '"l! '!/.'3' /%"/" .l#u7 #"' 0( :A!+7 '"l! '!/.'3'*! .!'" &#&ll&', .l#u7 %*7/&7 .l#u$u!#! +,##, .l'7 *&',!& #u'ul/" )&'&7&! &! ,' #u'ul/ " )&'&7 7.!u#u':
72
A'"l!! ,' '!/.' '!/.'3'*! 3'*! ► O!'"
&#&l, %*7/&7,' ► O!'" /*'&/, uu!#u' =,!uu ,' ?> ► ,! 9& !7l,%& &#&ll&', ?l"#"': ► O!'" /*'&/,!+& &/,/ % &!&';,/, 7l+7 7l+ 7 )&!'3'* 9'/ #*5*7 7/,& l"5/" )&'&7&+&7 ► Y Y&#&7 &#&7 '!/.'3' 7.!/" ?l,!#& '!/.'3' 7.!/" .!; #&.!; /''" "7+7"': 73
YILDIRIM NEDENİYLE NEDENİYLE ARIZALANAN BİR TRAFO TRAFO
74
BAKIMSIZLIK NEDENİYLE İXYALITIM ZAYIFLAMASI NEDENİYLE ARIZALANAN BİR TRAFO TR AFO
75
BAKIMSIZLIK NEDENİYLE İXYALITIM ZAYIFLAMASI NEDENİYLE ARIZALANAN BİR TRAFO TR AFO
76
Bu !&#&!l& '!/.'3' '"l'"!"! .'% "7#! '" /&&l&',!,! .'#! 7l#"'"l/" &! &7 &7.!.,7 .!.,7 %3!&#,': İl&& 9& 3!l&& l,%&l&', ?&'! #*&l& =.!' > l,%&l&',!#&! #? #*5*7*': T'!/.'3' T '!/.'3' '"l'"!" 5$"#7, 5&7,l#& /"!"' %"',l,',: 77
MANYETİK DERE ARIZALARI Man"etik devre arızaları temel nedeni üretim ka"naklı Catalardır.Transformatörün "üksek ve anormal sesle çalı=ması % Bo=ta çalı=ırken çalı=ırken daCi a=ırı ısınması ve Catta devre dı=ı olması 'i&i &elirtileri vardır.Transformatör man"etik devresinin endüklediği mıknatıslanma akımının =iddeti 'erilime ve frekansa &ağlı old,ğ,ndan &, değerlerin deği=imi Transformatörün çalı=ma sistemini de deği=tire>ektir.B, ti? arızaların to?lam transformatör arızalarının içinde "eri çok az olmakla &irlikte arızanın 'iderilmesi transformatörün tamamen "eniden tasarlanmasını 'erektire>eğinden transformatör üzerinde fazla &ir müdaCale =ansı "okt,r.Genelde eski ti? transformatörlerde 'örülür.Man"etik 'örülür.Man"etik devre &oz,kl,kları transformatörün &o=ta ka"&ını da anormal oranda artırır &o=taki ka"ı? ve akım &azılarında sa&it &ir se"ir izlemez deği=kenlik 'östere&ilir.Transformatörün mıknatıslanma akımındaki a=ırı Carmonikler ,l,sal =e&ekenin de &oz,lmasına &oz,lmasın a se&e? ol,r ol,r.Bo=ta .Bo=taki ki ka"ı? transfo transformatör rmatör devrede old,ğ, süre>e ölçülendirme sistemine 'öre ?rimerden ölçü varsa k,llanı>ının fat,rasına sekonderden ölçülendirme sistemi varsa da ,l,sal ekonomimize ekonomik olarak "ansır 78
Sar'ılardaki ve Di elektrik Devrelerdeki Boz,kl,klarH Bu , '"l'# 5 '!/.'3' /')"l'" 9& ! %l"" #&9'&/,!#& &%#! )&l&,l,':T'!/.'3' ,,!#&7, %l""#7, '" !#,' #& .l/ )&,+, .l,l,' %!, '!/.'3' %$" u #&l,!&%, &'' &#&,l,' 9& l"5/"!" /*'#*'&,l,':Y # %l""#7, #&l,!& 7l"+" ,' ?l l,l,' 9& '!/.'3' #&9'& #"5" .l,l,':Bu , '"l'# 79
► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ►
` T T'!/.'3' '!/.'3' %$"!"! %$"!" ! )3'*!** 9& 7.7u/u 77.7u .7u/u , %$"!"! /u 7&/7,! ,' ,'' 5&7,l#& #&$,5,': ` T T'!/.'3' '!/.'3' %$" '&&'9u'#! ''&&'9u' &&'9u'#! "l"5 .l,l,': .l,l,' #! #"5'" "l"5 .l,l,':: ` T T'!/.'3' '!/.'3' /')" /')" #,'&! l&', l&', % ?, 3l* 9&'& % # 5l!)" #&$&'l&',!#&! !.'l #&$,57&!l,7 )3/&',': ` İ.l/%.! #,'&!l&', #,'&7 7"/#&9'& )3/&'&,l,': ` T T.'7 .'7 ,l& #,'&7 #,'&7 &/ /37.!u/u .l,l,' . l,l,':: .l,l,': ` Bu , '"l'# '!/.'3' /')"l'" %!,l,': ` T T'!/.'3' '!/.'3' %$" %!,l,' % !,l,':: %!,l,': ` K.*3' !?'" %!,l,': ` İ.l3'l&' %!,l,': ` X, 7.!7l" &'.&'&#&7, /"+7l"7 !.'l #&$&'l&'& ul5"5 .l,l,': ` Bu+?.l '3l&#& %!"+" ) ,',7,5 .l,l,': ` Y Y! ! &/!/"!# 7! 7 ! ,,!#&7, 5"'" /"! 7! /"! ( !7" #&.'& &#&,l,': ` Y Y*7/&7 *7/&7 )&',l, ( l7 )&',l, )&',l, /')"/"! #,'&7 % &l,'l, /')"/"! #,'&7 ,' &&#!/ *&',!#&! 3l*!&'&7 /,'%& &#&,l,' l7 )&',l, !./u ( /% #&9'&l&', '' )3'&,l,' 80
Yl"" A'"l'" *' Yl"" *'&, 7%!7l" 7%!7l" % # 7ull!"+" 7%!7l" % # /,/& 7%!7l" .l,l,':
4retim ka"naklı ka"naklı 2ç "alıtım arızalarında ` Y Y&&'/, &&'/, % # u%)u! .l%! 7u'u ` Y Y&&'/, &&'/, '&! ,5l&l&', ` Y Y&&'/, &&'/, ?##& ` P' P'.;&l&!#,'& .;&l&!#,'& ?l'" ` Y Y&&'/, &&'/, 7.!'.l 7.!'.l
81
5,llanı>ı 5a"naklı 5a"naklı R A!, #&9'&l&'#&! #&9'&l&' #&! #&9'&l&'#& ! "7l'# "7 l'# )&',l, %*7/&l&l&', R A./&', A./&',7 7 5"'" )&',l,l&' 82
TRAFO ARIZALARI TRAFO Yu7'"# /"!"' %'"l! '"l' *l7&l&',! Yu7'"# *l7&l&',! &7.!.,7 %"/" #.$ 9& ,7l, ,7 l, 7.5ull'" &!&';, /,/&l&',!,! %&&'l,l,$, ),, !&#&!l&'l& '7l" .'!l'# &%#! )&l,':G&l,5,5 A9'u *l7&l&',!#& %"l! '" !l,l&',!#& #$"" '!/.'3'l&',!#&7, '"l'"! *%*7 ,' 7"/"!"! = 80 > /')" ),',5,!#&7, /,'l&'#& /,'l&'#& %5!! 7"/#&9'&l&',!#&! &%#! )&l#,$, )&', 7l! 7"/"! ,/& 7ull!"+" 7%!7l" ?l' .l#u$u &/, &#,l,5( .l/" '"l' l.'u9' 5'l'"!# %'"l'7 '!/.'3'l&',! 9& 7.'u /,/&&l&',!,! #9'!"5l'" ,!+&l&!,5 %"l! u ,!+&l&&l&' #.$'ulu/u!# '!/.'3' '"l'"!"! 3!l&!&/, &7,! 7.'u 7.'u /,/&l&', /,/ &l&', )&l,5 ,',l,5,': /,/&l &', )&l,5,',l,5,' )&l,5,' ,l,5,'::
ARIZA TEŞVİSLERİ E DELİLLERİ T T'!/.' '!/.'3' 3' '"l'"!"! !&#&!l&',!, &5?,/ T'!/.' 3' '"l'"!"! &#&,l&7 ,,! '" !"!#7, #&l,ll&', /7 )&'&7,':A'" &5?,/,!, !& .l'7 .'% 7.%,l&!,! /.! #&'&+& .' .l/"! '$&! ( #&l,ll&' #.$'ulu/u!# &5?,/ %!"! ( '"!"! %&!,#&! %5!/"" ,,! 3!&l, %#l'" %5!/ 9'#"':A!+7 u #&l,ll&' ! ,&',/,!#& %.7 .l,l,' % # &5,l, &7,l&'& 'u 7l'7 #&$,5&,l&+&$,!, #& )33!*!#& ulu!#u'7 )&'&7,': 84
A'" D&l,ll&', A'" D&l,ll&', 1-T'!/.'3' *&',!#& )3l& )3'*!*' #&l,l&' K!# ,' #&.'/%.! (,.l3'l&' ( Y$ Y$ /&9,%&/, ( &7l3'l&',! #u'uu ( 7#&& !?'" #u'uu 9& .u ( ?9 7u'uu+u/u 9& +.!/" ( #&. 7$" 7$" +.!/" 9: 2-T 2T'!/.'3' ,&',/,!#&7, )3l& )3'*!*' ) 3'*!*' ,'&l&' 9& '!/.'3' *&',!#& *'&,+, '# %"l! 3l*l&' -T'!/.'3' &'7&,!#& ulu!! 7.'u%u+u &l&!l'"! #u'ul'" 9& #&$&'l&', /&7.!#&' 7.'u 7.'u /,/&, #&$&'l&', ( 'u#'l'"! 7,9,&/, 7 ,9,&/, ( /,).'l'"! #u'uu ( , 7.!7l" &'.&'&!,! #&$&'l&', '" !"!#7, /"+7l"7 #u'uu 4-T'!/.'3'*! *'&,+,/, '!"! &/ '.'u H-T HT'!/.'3'*! ,5l&& /"'/"!#7, /&%',!& , 3l* '.'l'" =7" &/l&',> &/ l&',> 6-T 6T.'7 .'7l .'7ll #,'&!l&', #,'&!l&' , -T'!/.'3'*! &!&';,l&!#,'#,$, %*7*! 7'7&',/,7 %"/" 8-K.!/%.! /,/&, -A'" !"!#7, ,7l, 7.5ull'" 10-T 10T'!/.'3'*! ulu!#u$u .'"! #&!, # &!, /&9,%&/,!#&! %*7/&7l,$, 11-T'!/.'3'*! ulu!#u$u .'"! /.$u #u'uu 12-A'" !"!# '!/.'3'*! ulu!#u$u %&'#& ?&'?!), ,' &'/.!&l 9'/ .!u! &%!l'" ),, #&l,ll&',! #&$&'l&!#,',l&/, %"l"' '" !&#&!l&', !&l&5,',l,':
85
T-#/0-M#T$-1E-2 50-9M#S6 T T'!/.' '!/.'3'l&',! 3'l&',! /$l"7l" ,' 7.'u 7.'u /,/&, /,/&, T'!/.' 3'l&',! /$l"7l" ,l& &?, &#,l,5 .l/" '!/.'3'#&7, '"l'" &! ,!#,'&7l& 7l '"!"! %'+$" &7,l&', =''l'" # &! ,!#,','>: Bu !&#&!l& 7.'u /,/&,!#& ,7, &&l u!/u' )33!*!#& ulu!#u'ull"#"': 1-S,/&#&7, '"l' 7'5" '!/.'3'*! 7.'u!/" 2-T'!/.'3'#&7, '"l' 7'5" /,/&,! 9& $l" &l&!l'"! 7.'u!/": S,/&#&7, '"l' ,7, &&l !,&l,$& /?,,': 86
A A5"'" )&',l, #'&l&', A./&',7 5"'" )&',l, #'&l&', =%"l#"'"l'> A 7 7 )&',l, #'&l&', =!&9' = !&9' #'&l&',> A5"'" )&',l, #'&l&',!& 7'5" &&l#& ,7, &&l 7.'u%u+u /,/&,! /,/&#& 9' .ll'" )&'&7,': P'u#'l' A'7 B.%!ulu l %3!&l&', P'u#u'l' &9+u #,'&! #,'&! #&$&'l&', )&',l,l& #&$,5&! &l&!l' .l#u$u!#! ,5l&& )&',l,l&',!#&7, , #,'&!l&', ,#&l .l'7 /.!/u %7"! &l&!l'#"':A5"'" &l&!l'#"':A5"'" )&',l, #'&l&', 'u#' ul5"$" !# ,,!#& ulu!! /&', &7l3'l&'#&! #&l,!& )&'&7l&5,' 9& 5"'" )&',l, .'$ 7':A5"'" 7' :A5"'" )&',l,,! .'$ 7/" /"'/"!# )&&+&7 .l! 7" =.5l 7""> 7,l.&'l&' &'&&/,!#&#,' 9& 'u#u'u! ,,!#& ulu!! #&5'; #,'&!l&', ,l& /"!"'l!#"'"l"'l' /"!"'l!#"'"l"' l':: P'u#u'u! *&',!#&! .5l 7""!"! *&',!#& ,' 7""! )&&/, ?l,!#& u #,'&!l&' #, '&!l&' 7ull!"l 7ull!"l ?l& )&l,' =7"/#&9'& .lu'> 9& 9 & 5"'" )&',l, /3!#*7&! /.!' /,/&,! 7''l" ?l,!#& #& .'$ #&5'; #&9 &#&' 9& 'u#u'u! '"/"!#! #.l%" .'7 &/l" ,' '" /,/&#& #&9 &#&' 'u#u'u! #&$,5&/, )&'&7,': )&'&7,': A./&',7 5"'" )&',l,l&',! /,/&& ),'&/, /,).' /"! /&& #&$,l#,': X*!7* X*!7* u )&',l,l&' )&',l ,l&' 7"/ /*'&l, )&',l,l&'#,' = ,7'./!,%&l&' &'&&/,!#& > /,).'!"! u )&',l,, ?,//&&/, 9& 7&/&/, 7&/ &/, *7*! #&$,l#,':B3%l& #&$,l#,':B3%l& ,' '"# /,).' /" 'u#u'u! #&l,!&/, % # 5"'" )&',l, /.!u+u .lu5! ,' ,.l/%.! ?/"!"! .'7l /,/&,!& 7""$" 7" "$" 7"#! 7%!7l!"' 7%!7l!"'::
87
PARAFUDURLAR P' P'u#u'u! u#u'u! /$l"7l" .l'7 l"5,l&/, ,,! $l" .l#u$u P'u#u'u! .'7l /,/&,!,! 9'#"':: K,l.&'l&' /,/&,!,! *%*7 3!&, 9'#"' /&9,%&/,!#&7, .5l 7""!"! .'$ /.'u!/u .l'7 ?&'?!), ,' 3l*!& %#! )&&/, ,,! .'7l #,'&!+,!,! .7 #*5*7 .l/" ?%,#,':P'u#' .'7l/" ?,,' 5&7,l#& 5&7,l #& 7.'u u .'7l l'" 5&7,l# & ,5l&& 9& #,$&' 7.' 7.'u .'7ll'" .'7ll '" ,l& 7'"5"'"ll"#"': A./&',7 5"'" )&',l,l&',! &'' &#,l&/, ,,! 7ull!"l! 7ull!" l! 7ull!"l! !+7 'u#u' 7#' &7,l, .l%! ,' u%)ul # /&', l &7l3'* 7ull!7"':İ7, &7l3' '/"!#7, &/& ,5l&& )&',l,,!#& l% */#& &&%&+&7 !+7 '!/.'3'*! '"l!/"! '"l!/"! /&& .l,l&+&7 l,, ,' )&',l,#&7, .'$ l% */#& &#&,l&+&7 &/&%& %'l!"':
88
K"/#&9'&l&',! E7,l&',!& K"/#&9'&l&',! K' K '5"T'!/.'3'*! K.'u/" K'5"T'!/.'3'*! S,/&#& &%#! )&l&! 7"/#&9'&l&' '!/.'3'*! ',&' 9& /&7.!#&' /&7.!#&' '"!# &%#! )&l&,l,' )&l&,l,':K"/#&9'&l&' :K"/#&9'&l&' /,/&,! l'" 7&!#, '/"!# % # l'"! .'7l &/" /.!u+u!# .lu5,l,'l&' .lu5,l,'l&':K"/#&9'& :K"/#&9'& .l/" ,'l,7& /,/&,! l'" 9& .'7 &/l" ,' 7"/#&9'& ,/& .'7l /,/&,!#&! .7 %*7/&7 7"l' )&&'=7"/#&9'& 7"l'">: T.'7 &/l" '"l'# /$l .l! l'"! .lu': l'"! )&',l,l&',!#& 5"'" %*7/&l&l&' .lu': K"/#&9'& 7""!"! 5,##&, '"%" &/l&%&! /,/&,! =5&&7&!,!> 7A 7A .l'7 )*+*!& ( /,/&,! )&',l,,!& ( '" 7""!"! #.l5"$" &l&!l'"! )3/&'#,$, &&#!/ $l" .l'7 .l '7 #&$,5,':K"/#&9'& #&$,5,':K"/#&9'& 7"l'" )&,7l&', '!/.'3' /')"l'"!# .7 %*7/&7 #,!,7 7u99&l&' u%)ul':K"/#&9'& u%)ul':K"/#&9'& 7"l'" .7 %*7/&7 7"l' .l#u7l'"!#! ,l&7&!l&',! ,l&7&!l&',! *&',!#& &',7 &7,l&', #& 9'#"':Y!, ,l&7&!l&' 7"/#&9'& !l'"!# .lu5! 5"'" "/"!% # 7'5" 7.%7 #u'uu!##"':T'!/.'3'l&',! ',&' /')"l'" &l 7&/,l&', l7 )&',l, /')"l'"! )3'& .7 #? #*5*7 7&/,l& ,l &#,l#,$,!#&! &#,l#,$,!#&! ',&' /')"l'# =)&',l, #& %*7/&7 .l#u$u!#!> 7"/#&9'& 7"l'"!"! &7,l&', .7 #? l .lu': K"/#&9'& 7"l'" /&', '&7!/ .,!l&', ,l& /"!"'l!#"'"l,l,' /"!"'l!#"'"l,l,':: K"/#&9'& /*'&/, ,l& '!/.'3' #%!"" l+$"!#! T'!/.'3'* T '!/.'3'* 7"/#&9'&%& 7'5" 7.'u%+7 &l&!l'"! =7&/,+, /,).'> u 7'5" 7.'u%+7 =7&/,+, %# /,).'> 7"/#&9'& 7""!" .7 ?"l" ,' 5&7,l#& ?,//&#&,l&l, 9& u 7"/#&9'&%, 7&/&,l&+&7 7&/& ,l&+&7 )*& .ll'" )&'&7,'=K"/#& )&'&7,'=K"/#&9'& 9'& )*+*>:
89
T-#S/0-M#T$-DE ME3D## GE1E GE1E B2B2- #-6! #-6!# #3# 5#-76 5#-76 GE1E S2STEM2 50-9M# T'!/.'3'*! *!%&/,!#& &%#! )&l&! ,' T'!/.'3'*! '"# '" 7"" '!/.'3'*! '!/.'3'*! &/l&!#,$, 7%!$ #.$'u ),#&' ),#&':B3%l& :B3%l& ,' '"# /,/&,! &7,l&!&&/, ,,! '!/.'3' ?&&! #&9'&#"5" #&9'&#"5" &#,l&,l&l,#,': T'!/.'3'*! T '!/.'3'*! #&9'& #&9'& #"5" &#,l&/, ,,! %!" 7.'u 7.'u 9& !?'l &l&!l'" 7ull!"l"': T'!/.'3' T '!/.'3'#& #& .l/" ,' .'7 '"/"! )3'& .'7 .'7 '3l&l&', 7ull!"l"' 7ull!"l"':: T'!/.'3' T '!/.'3'#& #& 7"/#&9'& 7"l'"!" 7&/&7 7&/&7 ,,! ',&' % /&7.!#&' '3l&l&' 7ull!"l7#"': T'!/.'3'l&', T '!/.'3'l&',! ! ',&' 9& /&7.!#&' /&7.!#&' 7"l'" #,&'!/,%&l '3l& ,l& 7.!'.l &#,l&,l,': 90
B9;<01! -$1E H Bu+?.l '3l& '!/.'3' %$" ,&',/,!#& .l5+7 )l' $l" .l'7 ,7 % # 9&'& 9&'&! ! 7.'u%u+u ,' '3l&#,':Bu+?.l '3l& 5$"#7, '"l'# ,5l& )3'*' S'" 7"/#&9'& 7"/ #&9'&l&',!#& l&',!#& S')"l'l .'7 '/" '/" 7"/#&9'&l&'#& 7"/#&9'&l&'#& G&',l, 5"%"+" &l&!l'"! 7&!#, 'l'"!#7, ll'# G&',l, 5"%"+" &l&!l'"! 7! 77 9& !*9&%& !* 9&%& .l! ll'"!# Y$ ?9 ),'&/, 9&% ) .lu5/"!#
91
Ç2/T 50T#516 TE-M0MET-E Y*7 7""! )3'& Y*7 )3'& 5"'" "/"! #u'ul'"!# #u'ul'"!# 7u!#/" 9&'&'&7 '.%u #&9'& #"5" &#&'l&':İ7, 7.!$" 9'#"': K.!7l'#! ,', ,?' #,$&', ,5l&, ,,! 7ull! 7ull!,l,' ,l,' % # 7.!7l'#! 7.!7l'#! ,', /.$u !l'"!" # #&9'&%& l,l,':T'!/.'3' 7$" *&',!& % # !7"! %! %**!& 7"l" 7"l"'':T :T&'.&'& &'.&'& '.u 77 *&',!#&7, +&& 7"l"' :T7"l#! 3!+& u +&& ,' ,7' '!/.'3' %$" 7.!u':
ALKOLL< ALKOLL < TERMOMETRE TER MOMETRE YAX Y AX SEİYE GÖSTERGESİ 92
VAA KURUTU\USU TRANSFORMATÖRDE TRANSFORMA TÖRDE SA@LIKLI BİR YA@ YA@ SİRK
93
TAM KAPALI TAM KAPALI =VERMET,K> =VERMET,K> TİP DA@ITIM TRANSFORMATÖRLERİ T'!/.'3'l&'#& 7ull!"l! T'!/.'3'l&'#& '!/.'.' %$" 9& /&l*l. l" 7" %l"" l&&l&', ,' '!/.'3'*! 3'*!* &l,'l&%&! &&l &&l u!/u'l'#"' u!/u 'l'#"':: u !/u'l'#"': ► S37.!u/u l&&l&' &',7 7,%/l 9& &l&7',7/&l jen ve jen .'l!l' ,l& oksi oksijen %5l!"'l':: nemin &7,/,%l& %5l!"'l' ► O7/,l&!& !&#&!,%l& %5l!%"" 3!l&&!,! &! ,%, %5l!% %.lu %$"! .7/,;&!l& &/"!" 7&/&7,': 7&/&7,': ►
94
OKSİTLENME E ETKİLERİ İ5l&& /"'/"!# 7%"l' !&#&!,%l& "/"!!"! &7,/,%l& %$ .7/,;&!l& '&7/,%.! ),'&'&7 9& .7/,l&!& &%#! )&l,': ► O7/,l&!&!,! #&'&+&/, '!/.'3' %$"!"! "/"!/"%l #.$'u .'!"l" .lu %$"! .7/,;&!l& &/" /.!u+u %$# .')!,7 /,l&' 7&.!l' 7'.!#,.7/, 7'.!.!.7/, 9& .7/,l&!&!,! ,l&', #&'&+&l&',!#& %$ ,,!#& .'u &%#! )&l,': ► Y Y$# $# .lu5! u !&/!&l&' '!/.'3'*! ' !/.'3'*! %l"" %l"" '!/.'3'*! %l"" 3&ll,7l&',!, .': ► T T&',7 &',7 .'l! 9& .7/,l&!& %!l"+ %!l"+ %$ ,,! #&$,l /')"l'#7, 7" %l"" ##&l&', ,,! #& )&&'l,#,':K" %l"" l&&l&', 7.l 7.l% % !& l 3&ll,$,!& /?,,' /?,,':N& :N& 7.l% )&'&7 %$"! )&'&7/& #& 7" %l"" l&&l&',!,! ?& #, &l&7',7 ?& #& &7!,7 #%!"l'"!" .lu/u %3!#& &7,l&': ►
95
ATMOSFERE AXIK GENLEŞME GENLEŞME DEPOLU TRANSFORMATÖRLER ►
►
►
Bu , '!/.'3'l&'#& %$ /*'&7l, .l'7 ?9!"! .7/,;&!, ,l& &/ ?l,!#&#,': V&' !& 7#' %$"! !& l/"!" &!)&ll&&7 ,,! ?9 7u'uu+u/u ,l& #.!"l"5 .l/l' #?, '!/.' '!/.'3' 3' ,,!& ),'&! ?9!"! 100C*!*! &,l&!#,$, !l"! )&l&: Bu 5&7,l#& !& l"5 '!/.'3'l&'#& '!/.' 3'l&'#& '!/.' 3'l&'#& %$"! !&#&! '""l/" 9& )&'&7&/, ?l,!#& 7, 7"/"! # 7u'uul/" )&'&7&7&#,':A7/, ?l#& '!/.'3'*! '!/.' 3'*! '!/.' 3'*! 7"/ ! ,,!#& '"l!/" )*!#&& )&l&+&7,': 96
TAM KAPALI TAM KAPALI VERMETİK TİP TRANSFORMA TR ANSFORMATÖRLER TÖRLER ►
►
►
V&'&,7 , '!/.' '!/.'3'l&' 3'l&' ',7 .'"!# ?&'&,7 /"! %'" %"l'7 ./&'& 7"l"5l'#"': T'!/.' T '!/.'3' 3' %$" ?9 ,l& &/ &&#,$, ,,! .'# .7/,;&! %.7u':D.l%"/"%l .7/,l&!&%& $l" .l'7 %5l! .l7#"':V9 ,l& &/ .l#"$" ,,! '!/.'3' '!/.' 3' %$" # !& l%+7"': Bu /%&#& ?&'&,7 , '.l' )&!l&5& #&.lu .l!l' )3'& #? uu! 3*'l* .l,l&7&#,':
97
VERMETİK TİP TR TRAFOL AFOLARIN ARIN YAPISI Y APISI G&!l&5& #&./u ulu!7 .lu 7! ,%l& ,%l& %$ #.lu#u': #.lu#u': ► T T'!/.'3' '!/.'3' &7,'#&7 9& .,!l&',!,! %"/" )&!l&5& #&.lu .l!l'#7, ),,#,' ?&'?!), ,' 'l" #,%! ,?,% )3/&'&: ► Y Y$"! $"! &',7 &7,l&' &7,l& ' !&#&!,%l& )&!l&5&/, &l/,7 9& #l)l" .l! 7! %"/"%l 7.!'.l l"! l"!"5"':Bu l"!"5"' :Bu !&#&!l& l"!"5"':Bu !&#&!l& #l)#u9'l" '#%3'l&' )&!l&5& 7l" '!/.'3'l&'#& /#&+& "/" )3'&9, )3'*'7&! ?&'&,7 , '!/.'3'l&'#& )&!,5l&%, **l& ?'&7&,%l& ,l9& .l'7 )&!l&5&! %$" # /.'& && )3'&9, )3'*'l&': )3'*'l&': ►
98
Dl)#u9'l'# ?+,/&l )&!l&5&l&'
99
VERMETİK TR TRAFOL AFOLARIN ARIN AANTALARI BAKIM KOLAYLI@I
G&!l&5& #&.lu '!/.'3'l&'#& '!/.' 3'l&'#& &ll, 'l"7l'l %"l! &',%.#,7 7" %$ #&$,5,, 7, 7"/"! 7u'uul/" 7u 'uul/" ,5l&l&', %.7u':Y!l"+ 7.'u +,?l'"!"! 7.!'.l* 9& u5,!)l&',! &,l&!&/, %&&'l,#,':
D,'&7 ,, '!/.'3'l&'#& .' ,' ,5 .l! /,l,+)&l #&$,5,,!& 9& %$ /&9,%&/, 7.!'.l* ,5l&l&',!& )&'&7 7l7#"':
V9 7u'uu+u/u!u! #.!/" 9& 7" ,?l,!#&! 7%!7l!,l&+& 7 ',/7l&', ,&'&&7&#,':
100
VERMETİK TR TRAFOL AFOLARIN ARIN AANTALARI DAVA UZUN ÖM
A./&'& 7l" .l/"!#! #.l%" ?9#7, A./&'& .7/,;&! !& 9& #,$&' ) 9& ##&l&',! %$" 9& #.l%"/"%l ,.l/%.! ##&l&',%l& .l! &/" &!)&ll&!,5,' &&!) !)&ll&!,5,':B3%l&+& :B3%l&+& ?&'?!), ,' &ll&!,5,':B3%l&+& 7,'l&!&%& 'u 7l%! u l&&l&',! %5l!l'" # *%*7 .'!# %95l' %95l'::
101
VERMETİK TR TRAFOL AFOLARIN ARIN AANTALARI DAVA AZ Y
7**7 l!l'# .!; ,7!" /$l':Ö&ll,7l& /$l' :Ö&ll,7l& 7.7 '!/.'3' ,//%.!l'"!# 9!;l"#"': ► G&!l&5& 7"!"! 7l. 9& ' $l!"l'"!# $l!"l'"!# &!,%& &/&l&', "/"!#! .lu/u &7,l&', 9'#"':V&'&,7 %"# u /.'u! &l,,!& &#,l,5,': 102
VERMETİK TR TRAFOL AFOLARIN ARIN AANTALARI İŞLETME G<ENİLİRLİ@İ DAVA ► Y Y$ $ /&9,%& )3/&')&/, !& l"+" l"+" 9& FAZLADIR:
u+?.l '3l&/, ),, 7/&/u' 9& 77.'u .'u +,?l'"!" 7ull!% )&'&7 %.7u':D.l%"/"%l& u +,?l'"! ,5l&&#& !&#&! .l,l&+&7l&', ?l' # .'#! 7l77#"':
103
TRANSFORMATÖRLERDE TRANSFORMA TÖRLERDE KULLANILAN KORUMA ► VERMETİK KORUMA \İVAZLARI RÖLESİ Y$ Y '& !/,,!&& Y$ /&9,%&/, '&!/,,!& '&!/,,! )3'& ,' 5!#"' ,l& l"5" %$ 7$" 9& ) ,',7&/,!, 7.!'.l 7.!'.l &#&':B,' !&9, u+?.l '3l&/, )3'&9,!, )3'&7&#,':60 KA 9& */* '!/.'3'l&'#& '!/.'3'l&'#& /!#' #.!!"#"':
104
BASINX EMNİYET ALFİ EMNİYET ALFİ ► T T* *
)*&7, '.l'# '.l'# 7ull!"l7#"':60 KA 9& */* *'*!l&'#& 7.!7l" ,l&', 7ull!"l"' 7ull!" l"':T :T!7 !7 /" /"!+" !+" /"!"' #&$&'& ul5"$" !# 9&!,l '7 '.%u 7.'u7#"':O:1H 7.'u7#"' :O:1H ' ,l& 0:8H ' '/" %'l!,l&! ,l&', 7ull!"l"': 105
YA@ SEİYE GÖSTERGESİ YA GÖSTERG ESİ GÖSTERGESİ
106
VERMET VERM ET K TRAF TR RIN N TRAFOLA AFOLARI KULLANIMINDA DİKKAT EDİLE\EK VUSUSLAR
► V&'&,7
T'.l'"! Xl"5+$" .' 5'l'" ,%, !l, &#,l&l, 9& *'&,+,%& #.$'u ,l),l&' 9&',l&l,#,': ► O'#7, "/" #&$,5,l&', ► D&!, /&9,%&/,!#&! %*7/&7l,7 ► T T'!/.'3'*! '!/.'3'*! &!&';,l&!#,'&+&$, &!&';,l&!#,' &+&$, &!&';,l&!#,'&+&$, %*7*! %*7*! 7'7&',/,$, 107
VERMETİK TİP TRAFOL TRAFOLAR AR İXİN KULL ULLANIM ANIM BİLGİLERİ V&'&,7 , '.l'" /&'9,/& l#! 3!+& '!/.'3'*! ?9 l#"$"!#! &,! .lu!l"#"' ..lu!l"#"': lu!l"#"':: V&'&,7 , '!/.'3'l&' %$ #.l#u'ul#u7! /.!' ?&'&,7 /"! %'" %"l'7 /&97 &#,l,'l&' &#,l,'l&':Bu :Bu !&#&!l& Bu5,!)l&',! ?9/" l"!l" T'!/.'3' T '!/.'3' '" 9&% &!&', &!&', 7&/,!l,7l& "ll"#"': "ll"#"': &! &', !&#&!l&'l& 7&/,!l,7l& Y$"! Y $"! !& l/" *7*! .l#"$"!#! 7l/,7 '!/.'3'l&'#& '!/.' 3'l&'#& '!/.'3'l&'#& .l#u$u ),, %$ !uu!&/, l% )&'&7 %.7u': %.7u': Z.'u!lu !&#&!l&'l& '.#! %$ l"!/" 9&% "l/" )&'&7,$,!#& )&'&7&+&7,' &+&7,' )&'&7,$,!#& &7'' ?&'&,7 %' %"l/" )&'&7 ) &'&7&+&7,' : Bu!u! ,,! *'&,+, ' ,l& &/ )&,l&l,#,' )&,l&l,#,':: T'!/.'3' T '!/.'3' /&'9,/#& ,7&! ,7&! %$ 7$" &/, &#,l&/, &#,l &/, &#,l&/, B/"! &!,%& 9l!,! % # ?&'&,7 7.'u '3l&/,!,! l"5/" ?l,!#& ?l,!#& ,l" ' ,l& &/ )&,l&l,#,' )&,l&l,#,':: T'!/.'3' T '!/.'3' *&',!#&7, *&',!#&7, u%'" ,7 &,7&l&',!& 7&/,!l,7l& 7&/,!l,7l& ,7 9& &,7&l&',!& u%ull"#"': 108
109
