TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD
TS 1478 EN 124 Ocak 1999
ICS 93.080.30 1. Baskı
TAŞIT VE YAYA TRAFİĞİNE MARUZ ALANLARDAKİ IZGARA TAKIMLARI VE BAKIM RÖGARI KAPAMA ELEMANLARI-TASARIM ŞARTLARI, TIP DENEYLERİ, İŞARETLEME, KALİTE KONTROL Gully Tops and Menhole Tops for Vehicular and pedest rianDesign requirements, type testing, marking,quality control
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
−
−
Bugünkü teknik ve uygulamaya dayan ılarak haz ırlanmış olan bu standard ın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulmas ı mümkün oldu ğundan ilgililerin yay ınlar ı izlemelerini ve standard ın uygulanmas ında kar şılaştıklar ı aksaklıklar ı Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi de ğerli uzmanlar ın emeklerini; tasar ılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yard ımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kurulu şlar ı ile kişilerin değerli katkılar ını şükranla anar ız.
Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kurulu şlar ın sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlar ına uygun olarak kurmalar ı durumunda TSE taraf ından verilen belgedir.
Türk Standardlar ına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâj ına konuldu ğu mallar ın veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun oldu ğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç ıktığında Türk Standardlar ı Enstitüsü’nün garantisi alt ında olduğunu ifade eder.
TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâj ına konuldu ğu mallar ın veya hizmetin henüz Türk Standard ı olmadığından ilgili milletleraras ı veya diğer ülkelerin standardlar ına veya Enstitü taraf ından kabul edilen teknik özelliklere uygun oldu ğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç ıktığında Türk Standardlar ı Enstitüsü’nün garantisi alt ında olduğunu ifade eder.
DİKKAT! TS işareti ve yan ında yer alan say ı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standard ına uygun üretildiğine dair üreticinin beyan ını ifade eder. Türk Standardlar ı Enstitüsü taraf ından herhangi bir
garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni ş geni ş bilgi Enstitümüzden sağ sağ lanabilir. lanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
ÖNSÖZ – Bu standard, CEN taraf õndan kabul edilen EN 124: 1994 standard õ esas alõnarak TSE !n"aat Hazõrlõk Grubu’nca TS 1478: 1989’un revizyonu olarak haz õrlanmõ" ve TSE Teknik Kurulu’nun 5 Ocak 1999 tarihli toplantõsõnda Türk Standardõ olarak kabul edilerek yayõmõna karar verilmi"tir. – Bu standardõn daha önce yayõmlanmõ" bulunan baskõlar õ geçersizdir.
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
!Ç!NDEK!LER " - KAPSAM..............................................................................................................." 2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ......................................................................... " 3 - TAR!FLER............................................................................................................. 2 4 - SINIFLANDIRMA .................................................................................................. 4 5 - MONTAJ YER! ...................................................................................................... 4 6 - MALZEMELER ..................................................................................................... 5 6.1 - GENEL...................................................................................................................... 5 6.1.1 - Izgara Takõmlar õ ve Bakõm Rögar õ Kapama Elemanlar õ ...................................................... 5 6.1.2 - Hareketli Izgaralar ............................................................................................................... 5 6.1.3 - Di#er Malzemeler ................................................................................................................ 5 6.1.4 - Kapak Dolgular õ ................................................................................................................... 5
6.2 - !MALÂT, KAL!TE VE DENEYLER!N YAPILMASI ...................................................... 6
7 - TASARIM #ARTLARI........................................................................................... 6 7.1 - GENEL...................................................................................................................... 6 7.2 - BAKIM RÖGARI KAPAKLARINDA HAVALANDIRMA DEL!KLER! ............................ 6 7.3 - !NSAN G!R!$! !Ç!N, BAKIM RÖGARI KAPAKLARI NET AÇIKLIKLARI..................... 7 7.4 - G!RME DER!NL!%! .................................................................................................... 7 7.5 - TOPLAM NET ARALIK.............................................................................................. 7 7.6 - OTURMA YÜZEYLER! .............................................................................................. 7 7.7 - ÇEL!K DONATILI BETONARME BAKIM RÖGARI KAPAMA ELEMANLARI !Ç!N KENARLAR VE TEMAS YÜZEY! KORUMASI................................................................... 7 7.8 - KAPAK/IZGARANIN ÇERÇEVE !ÇER!S!NDE TESP!T! ............................................ 8 7.9 - YARIK BOYUTLARI .................................................................................................. 8 7.9.1 - Düz Yar õklar ......................................................................................................................... 8 7.9.2 - Düz Olmayan Yar õklar ......................................................................................................... 9
7.10 - P!S SU KABI VE KOVALARI ................................................................................... 9 7.11 - KAPAK VE IZGARA YERLE$T!R!LMES! ................................................................ 9 7.12 - YÜZEY $ ARTLARI.................................................................................................. 9 7.13 - KAPAK VE IZGARALARIN GEV$ET!LME VE AÇILMASI ....................................... 9 7.14 - BAKIM RÖGARI KAPAKLARININ GEÇ!R!MS!ZL!%! ..............................................10 7.15 - ÇERÇEVEN!N TA$IMA ALANI...............................................................................10 7.16 - ÇERÇEVE DER!NL!%! ...........................................................................................10 7.17 - KAPAK/IZGARA MENTE$ELER!N!N AÇILMA AÇISI.............................................10 7.18 - ÇUKUR KAPAKLAR (DOLGULU KAPAKLAR).......................................................11
8 - DENEYLER........................................................................................................."" 8.1 - DENEY YÜKLER! .....................................................................................................11 8.2 - DENEY C!HAZLARI .................................................................................................11 8.2.1 - Deney Makinasõ ................................................................................................................. 11 8.2.2 - Deney Bloklar õ ................................................................................................................... 11 8.2.3 - Deney !çin Hazõrlanma ...................................................................................................... 11 8.2.4 - Tip Deney .......................................................................................................................... 12
8.3 - DENEY !$LEM! ........................................................................................................12 8.3.1 - Deney Yükünün 2/3’sinin Tatbikinden Sonra Kapak Veya Izgaranõn Kalõcõ Oturmasõnõn Ölçümü.......................................................................................................................................... 12 8.3.2 - Deney Yükü Tatbiki ........................................................................................................... 14
8.4 - ÖLÇÜ !LE KONTROL...............................................................................................14 8.4.1 - Genel Muayene (Madde 7.1)............................................................................................. 14 8.4.2 - Havalandõrma Delikleri (Madde 7.2).................................................................................. 14 8.4.3 - Net Açõklõklar (Madde 7.3) ................................................................................................. 14 8.4.4 - Girme Derinli#i (Madde 7.4) .............................................................................................. 15 8.4.5 - Toplam Aralõk (Madde 7.5) ................................................................................................ 15 8.4.6 - Oturma Yüzeyleri (Madde 7.6) .......................................................................................... 15 8.4.7 - Kenar Korumasõ (Madde 6.11 ve Madde 7.7) ................................................................... 15 8.4.8 - Kapak ve/veya Izgaranõn Çerçeve !çerisinde Tespiti (Madde 7.8).................................... 15
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
8.4.9 - Yar õk Ebatlar õ (Madde 7.9) ................................................................................................ 15 8.4.10 - Pis su Kovalar õ ve Kaplar õ (Madde 7.10)......................................................................... 15 8.4.11 - Yerle"tirilme (Madde 7.11) .............................................................................................. 15 8.4.12 - Yüzey $artlar õ (Madde 7.12)............................................................................................ 15 8.4.13 - Kapak ve Izgaranõn Gev"etilme ve Açõlmasõ (Madde 7.13) ............................................ 15 8.4.14 - Çerçeve Derinli#i (Madde 7.16)....................................................................................... 15 8.4.15 - Mente"elerin Açõlma Açõsõ (Madde 7.17) ........................................................................ 15 8.4.16 - Kalõcõ Oturma (Madde 8.3.1) ........................................................................................... 15
9 - !#ARETLEME ....................................................................................................."6 "0 - KAL!TE KONTROLU ........................................................................................"6
10.1 - GENEL ...................................................................................................................16 10.2 - !MALÂTÇI TARAFINDAN YAPILACAK KAL!TE KONTROLU.................................16 10.2.1 - EN 29002 Sertifikalõ Fabrikalar........................................................................................ 16 10.2.2 - EN 29002 Sertifikasõna Sahip Olmayan Fabrikalar ......................................................... 16
10.3 - ÜÇÜNCÜ TARAF KONTROLU...............................................................................16 10.3.1 - Üçüncü Taraf Kontrol !"lemi ............................................................................................ 16
"" - MONTAJ ........................................................................................................... "8 EK A........................................................................................................................."9
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
TA#IT VE YAYA TRAF!$!NE MARUZ ALANLARDAK! IZGARA TAKIMLARI VE BAKIM RÖGARI KAPAMA ELEMANLARI - TASARIM #ARTLARI, T!P DENEYLER!, !#ARETLEME, KAL!TE KONTROL " - KAPSAM Bu standard, yaya trafi#ine ve/veya ta"õt trafi#ine maruz alanlarda yerle"tirilen, net açõklõ#õ 1000 mm’ye kadar (1000 mm dahil) olan õzgara takõmlar õ ve bakõm rögar õ kapama elemanlar õnõ kapsar. Bu standard yüzey menfezlerine, prEN 1253’de tarif edilen binalardaki dö "eme ve çatõ mazgallar õna uygulanmaz. Bu standardõn amacõ, õzgara takõmlar õ ve bakõm rögar õ kapama elemanlar õnõn, tariflerinin, sõnõflar õnõn, malzemelerinin, projelendirilmesinin ve deney "artlar õnõn i"aretleme ve kalitesinin belirlenmesidir.
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin di #er standardlara atõf yapõlmaktadõr. Bu atõflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmi" ve a"a#õda liste halinde verilmi"tir. Tarih belirtilen atõflarda daha sonra yapõlan tadil veya revizyonlar, atõf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapõlmasõ "artõ ile uygulanõr. Atõf yapõlan standardõn tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardõn en son baskõsõ kullanõlõr. EN, ISO, IEC vb. No ISO 185: 1988
Adõ (!ngilizce) Grey cast iron - Classifacation
ISO 1083: 1987
Spheroidal graphite cast iron classif !cation Structural steel
ISO 630: 1980
ISO 3755: 1991 ISO 1459: 1973 ISO 1460: 1992 (EN ISO 1460) ISO 1461: 1973 ISO 8062: 1984
TS No
Adõ (Türkçe) TS 552 EN 1561 Lâmel Grafitli Dökme Demirler !çin Genel Esaslar TS 526 Küresel Grafitli Dökme Demirler Genel Esaslar TS 2162 Ala"õmsõz Yapõ Çeliklerinden !mal Edilen Sõcak Hadde Mamulleri Teknik Resim $artlar õ (Düzeltmeler Dahil A1: 1993) TS 4034 Çelik Dökümler - Genel Amaçlar !çin Genel Esaslar TS 914 Galvanizleme (Sõcak Daldõrma Metoduyla)
Cast carbon steels for general engineering purposes Metallic Coatings - Protection against corrosion by hot dip galvanizing - Guiding principles Metallic coatings Hot dip galvanized coatings on ferrous materials Gravimetric determination of the mass per unit area Metallic coatings - Hot dip TS 914 galvanized Coatigns on fabricated ferrous products - Requirements Castings - System of dimensional TS 5080 tolerances
Galvanizleme Metoduyla)
(Sõcak
Daldõrma
Genel Toleranslar ve !"letme Paylar õ - !"lenmemi" Metal Döküm Parçalar !çin (Çelik Döküm, Lamel Grafitli Dökme Demir, Küresel Grafitli Dökme Demir Temper Döküm, A#õr Metaller ve Ala"õmlar õna Ait, Hafif Metaller ve Ala"õmlar õna Ait Dökümler
ENV 10080
Steel for the reinforcement of concrete - weldable ribbed reiforcing steel B 500 - Technical delivery conditions for bars coils and welded fobrics Euronorm 81: 1969.03 Hot rolled flat round reinforcing steel, (ENV 10080) dimension, mass, tolerances Euronorm 82: 1979.02 Steel for the reinforcement of (ENV 10080) concrete with an improved bonding action: dimensions, mass, tolerances, general requirements pr EN 1253 - 1 Gullies for buildings - Part 1: Requirements
1
ICS 93.080.30
EN 1253 - 2 EN 29002: 1987
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
Gullies for buildings - Part 2: Test Methods Quality systems - Model for quality TS EN ISO 9002 Kalite Sistemleri - Üretim, Tesis ve assurance in production and Serviste Kalite Güvencesi Modeli installation
3 - TAR!FLER
Bu standardõn amacõna uygun olarak a"a#õda verilen tarifler uygulanõr. No Terim Tarif 1 Rögar Satõh suyunu alarak drenaj sistemine bo"altan yapõ 2 Bakõm rögar õ Yeraltõ sistemine giri" bacasõ veya odasõ 3 Izgara takõmõ Dö"eme alanõndaki drenaj bo"lu#una yerle"tirilen, çerçeve ve õzgara ve/veya kapaktan olu"an drenaj kõsmõ 4 Bakõm rögar õ kapama Çerçeve ve kapak ve/veya õzgaradan olu"an bakõm rögar õ kõsmõ elemanõ 5 Çerçeve Izgara takõmõ veya bakõm rögar õ õzgarasõnõn ve/veya kapa#õnõn oturdu#u ve dayandõ#õ sabit kõsõm 6 Hareketli õzgara Izgara takõmõ veya bakõm rögar õ õzgarasõnõn, içerisinden drenaja su geçi"ine müsait haketli k õsõm veya kõsõmlar õ 7 Kapak Izgara takõmõ veya bakõm rögar õ õzgarasõnõn giri"lerini kapayan hareketli kõsõm veya kõsõmlar 8 Havalandõrma deli#i Bakõm rögar õ kapa#õnda havalandõrma sa#layan açõklõk 9 Pis su kovasõ Izgara veya õzgara takõmõnda birikintileri toplayan hareketli parça 10 Pis su kabõ Bakõm rögar õ veya õzgarasõnda birikintileri toplayan hareketli parça 11 Oturma yüzeyi Çerçevede, õzgara veya kapa#õn oturdu#u yüzey 12 Girme derinli#i $ekil 1 ve $ekil 2’de gösterilen A boyutu (A) (mm)
13
Toplam net aralõk (a) (mm)
$ekil 1 $ekil 2 $ekil 1, $ekil 2, $ekil 3, $ekil 4 ve $ekil 5’de gösterilen, çerçeve ve õzgara kapak biti"ik elemanlar õ arasõndaki maksimum bireysel aralõklar õn toplamõ $ekil 3’te a = al + al $ekil 4’te a = al + ac1 + ac2 + ar $ekil 5’te a = al + ac + ar (al sol aralõk) (ac orta aralõk) (ar sa# aralõk)
$ekil 3
$ekil 4
$ekil 5
2
ICS 93.080.30 No 14 15
Terim Ta"õma alanõ (mm 2) Net açõklõk (co) (mm)
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
Tarif Üst kõsõmdaki yapõyõ ta"õyan çerçeve alt yüz ta"õma alanõ $ekil 6 ve $ekil 7 (a - e)’de gösterilen, çerçeve net alanõ (No: 16) içerisine çizilebilen en büyük çember çap õ
$ekil 6
$ekil 7a
16
Net alan (m2)
17
Birim alan kütlesi (kg/m 2) Kapak altõ yatak malzemesi
18 19 20
Deney yükü (kN) Yaya bölgesi
21
Yaya yollar õ
$ekil 7b
$ekil 7c
$ekil 7d $ekil 7e Oturma kõsõmlar õ arasõndaki engelsiz açõk alan, $ekil 8 (a - c)’de gösterilen gölgeli alan
$ekil 8a $ekil 8b $ekil 8c Kapak ve õzgaranõn kg cinsinden toplam kütlesinin m 2 cinsinden net alana bölümü Sert yüzeye oturmayõ önlemede kullanõlan çerçeve, õzgara veya kapak içinde kullanõlan malzeme Deney esnasõnda õzgara takõmõ veya bakõm rögar õ kapa#õna uygulanan yük Yayalar için ayr õlan, arada sõrada, teslim, temizleme maksadõyla veya acil durumlarda ta"õt trafi#ine açõlan saha Belirli sürelerle araç trafi#ine kapatõlan alan (örne#in yo#un i" saatlerinde yaya alanõ olarak kullanõlan, bu saatlerin dõ"õnda araç trafi#ine açõlan alan)
3
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
4 - SINIFLANDIRMA Izgara takõmlar õ ve bakõm rögar õ kapama elemanlar õ, a"a#õda verilen sõnõflara ayr õlõr: A 15, B 125, C250, D 400, E 600 ve F 900 NOT - Daha sonra standardõn revizyonlar õnda A 15 sõnõf õnõn A 30’a dönü"türülmesi ele alõnmalõdõr.
5 - MONTAJ YER! Kullanõlacak õzgara takõmlar õ ve bakõm rögar õ kapama elemanlar õnõn uygun sõnõflar õ, montaj yerine ba#lõdõr. Farklõ montaj yerleri, 1’den 6’ya kadar numaralanan ve a"a#õda liste halinde verilen gruplara ayr õlmõ"tõr. $ekil 9a ve $ekil 9b’de bu gruplardan karayolu ortamõndaki bazõlar õnõn yerleri gösterilmi"tir. Her grup için hangi sõnõf kullanõlaca#õ hakkõnda kõlavuz bilgi parentez içerisinde verilmi"tir. Uygun sõnõf seçimi tasar õmcõnõn sorumlulu#undadõr. Tereddüt duyulan durumlarda bir üst kuvvetli sõnõf kullanõlõr.
Grup 1 (En dü"ük A15 sõnõf õ) Sadece yayalar ve bisiklete binenlerin kulland õ#õ alanlar. Grup 2 (En dü"ük B 125 s õnõf õ) Patikalar, yaya bölgeleri ve benzeri alanlar, araba park yerleri veya araba parkõ kaplamalar õ. Grup 3 (En dü"ük C 250 sõnõf õ) Yollar õn kenar õnda, bordür sõnõr õndan itibaren yol kaplamas õna do#ru en fazla 0,5 m, yaya yoluna do#ru en fazla 0,2 m giren bordür kanallar õnda. Grup 4 (En dü"ük D 400 sõnõf õ) Yol kaplamalar õ (yaya caddeleri dahil), sert banketler ($ekil 9 a) ve bütün karayolu ta"õtlar õ için park alanlar õ. Grup 5 (En dü"ük E 600 s õnõf õ) Yüksek tekerlek yüküne maruz alanlar, örne#in; limanlar, hava alanõ kaplamalar õ. Grup 6 (En dü"ük F 900 sõnõf õ) Özellikle yüksek tekerlek yüküne maruz alanlar, örne#in; hava alanõ kaplamalar õ.
#EK!L 9a - Bazõ montaj gruplar õnõn yerlerini gösteren tipik karayolu enkesiti
4
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
#EK!L 9b - Bazõ montaj gruplar õn yerlerini gösteren sert banket tipik detayõ
6 - MALZEMELER 6." - GENEL 6."." - Izgara Tak õmlar õ ve Bakõm Rögar õ Kapama Elemanlar õ Izgara takõmlar õ ve bakõm rögar õ kapama elemanlar õ, hareketli õzgaralar dõ"õnda a"a#õda verilen malzemelerden birisinden yapõlmõ" olmalõdõr: a) Lâmel grafitli dökme demir, b) Küresel grafitli dökme demir, c) Dökme çelik, d) Levha çelik (Hadde çelik), e) a) - d)’de verilen malzemelerden birinin beton ile k ombinasyonu veya f) Betonarme. Levha çelik kullanõmõna, ancak korozyona kar "õ yeterli direncin garanti edilmesi "artõyla izin verilir. Bu direnç, temizlenmi", yüzey üzerine Çizelge 1’de verilene e"it veya daha fazla kalõnlõkta sõcak daldõrma galvanizlemesi (çinko kaplama) yap õlmak suretiyle sa#lanabilir. Levha çeli#in minimum kalõnlõ#õ 2,75 mm olmalõdõr (Temas ve kenar korunmasõ bu "artõn dõ"õndadõr. Bu kõsõmlar için Madde 7.7’ye uyulmalõdõr). Ç!ZELGE " - Levha çelik galvaniz kaplamasõ Çelik Kalõnlõ#õ - t mm 2,75 ≤ t < 5 t ≥ 5
Minimum Kaplama Kalõnlõ#õ µm 50 65
Minimum Kaplama Kütlesi g/m2 350 450
6.".2 - Hareketli Izgaralar Hareketli õzgaralar a"a#õda verilen malzemelerden birisinden imal edilmi" olmalõdõr: a) Lâmel grafitli dökme demir, b) Küresel grafitli dökme demir, c) Dökme çelik.
6.".3 - Di%er Malzemeler Bu standard kapsamõndaki uygulamalarda kullanõlacak di#er malzemeler için bu standardda verilen "artlar ve onaylõ ba#õmsõz kurum taraf õndan konulan ilgili di#er "artlar ile deney metotlar õ uygulanõr.
6.".4 - Kapak Dolgular õ Kapak dolgular õnda beton veya montaj yerine uygun di#er dolgu malzemesi kullanõlõr.
5
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
6.2 - !MALÂT, KAL!TE VE DENEYLER!N YAPILMASI Malzemelerin a"a#õda tarif edilen imalât, kalite ve deneyleri, a "a#õda verilen standardlara uygun olmalõdõr. Lâmel Grafitli Dökme Demir Küresel Grafitli Dökme Demir Levha Çelik Dökme Çelik Sõcak Daldõrma Galvanizlemesi
ISO 185: 1988 (TS 552 EN 561) ISO 1083: 1987 (TS 526) ISO 630 :1980 (TS 2162) ISO 3755: 1991 (TS 4034) ISO 1459: 1973 (TS 914) ISO 1460: 1992 ISO 1461: 1973
Dökme Demir Toleranslar õ Donatõ Çeli#i
ISO 8062:1984 (TS 5080) Euronorm 80: 1985 Euronorm 81: 1969.03 Euronorm 82: 1979.02
B 125’den F 900 sõnõf õna kadar olan kapama elemanlar õnda kullanõlan beton minimum basõnç dayanõmõ kenarlar õ 150 mm olan küp numune için 45 N/mm 2, 150 mm çapõnda x 300 mm yüksekli#inde silindir numune için 40 N/mm 2 olmalõdõr. A 15 s õnõf õ bakõm rögar õ kapama elemanõ için minimum basõnç dayanõmõ 25 N/mm2 olmalõdõr. Çelik donatõ kullanõlmasõ durumunda, donatõ pas payõ bütün yüzeylerde en az 20 mm olmal õdõr. Donatõ projelendirme ve detaylar õ ilgili EN standardlar õna uygun olmalõdõr. Yukar õda verilen "art, tabanõnda çelik plâka, dökme çelik, lâmel grafitli dökme demir veya küresel grafitli dökme çelik bulunan bak õm rögar õ kapaklar õna uygulanmamalõdõr.
7 - TASARIM #ARTLARI 7." - GENEL Izgara takõmlar õ ve bakõm rögar õ kapama elemanlar õ, kullanõmõ olumsuz etkileyecek kusurlara sahip olmamalõdõr. Bu standardda verilmemi" bulunan herhangi özel durumla ilgili özellikler imalâtç õ taraf õndan kendi kataloklar õnda verilmelidir. Metallerin beton veya di#er herhangi bir malzeme ile birlikte kullan õlmasõ durumunda, iki malzeme arasõnda yeterli aderans mevcut olmalõdõr.
7.2 - BAKIM RÖGARI KAPAKLARINDA HAVALANDIRMA DEL!KLER! Bakõm rögar õ kapaklar õ havalandõrma delikli veya deliksiz olarak projelendirilebilir. Havalandõrma delikli bakõm rögar õ kapaklar õ için minimum havalandõrma deli#i alanõ Çizelge 2’de verilen "ekilde olmalõdõr. Ç!ZELGE 2 - Minimum Havalandõrma Deli#i Alanõ Net açõklõk ≤ 600 mm > 600 mm
Minimum havalandõrma alanõ Net açõklõk çapõna e"it çapta dairesel alanõn % 5’I 140 cm2
Bakõm rögar õ kapa#õ havalandõrma delikleri a"a#õda verilen minimum boyutlara sahip olmalõdõr.
6
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
a) Yar õklar Uzunluk ≤ 170 mm Geni"lik A 15 ve B 125 s õnõf õ için 18 mm’den 25 mm’ye kadar Geni"lik C 250’den F 900 sõnõfa kadar 18 mm’den 32 mm’ye kadar. b) Delikler A 15 ve B 125 sõnõflar õ için 18 mm’den 38 mm’ye kadar çap C 250’den F 900’a kadar olan sõnõflar için 30 mm’den 38 mm’ye kadar çap. Havalandõrma delikli bakõm rögar õ kapaklar õnda pis su kabõ gerekli olabilir. NOT - Satõn alan veya özellikleri belirleyen yetkili, "artname veya di#er talep belgesinde imalâtçõya, bakõm rögar õ kapaklar õnda havalandõrma deli#i olup olmayaca#õ veya pis su kab õ gerekip gerekmeyece#ini bildirmelidir.
7.3 - !NSAN G!R!#! !Ç!N, BAKIM RÖGARI KAPAKLARI NET AÇIKLIKLARI !nsan giri"i için tasar õmlanan bakõm rögar õ kapak net aç õklõ#õ, montaj yerinde geçerli mecburî emniyet kurallar õna uygun olmalõdõr. Bu açõklõk, genellikle en az 600 mm çap olarak dü "ünülmelidir.
7.4 - G!RME DER!NL!$! D 400, E 600 ve F 900 sõnõf õ için bakõm rögar õ kapama elemanlar õ ve õzgara takõmlar õ girme derinli#i A en az 50 mm olmalõdõr (Madde 3, No. 12). Bu "art, kapak veya õzgaralar õn, trafik nedeniyle konumlar õnõn de#i"mesine kar "õ bu standarda dahil edilmemi" kilitleme sistemiyle emniyet tedbiri alõnmasõ durumunda uygulanmaz.
7.5 - TOPLAM NET ARALIK Izgara takõmlar õ ve bakõm rögar õ õzgaralar õnõn farklõ kõsõmlar õ arasõndaki aralõk Madde 3, No 13’te tarif edilmi"tir. b boyutu al boyutuna e"it veya daha küçük olmalõdõr (Madde 3, $ekil 2). Bu aralõklar kapak veya õzgaranõn, çerçeve içerisinde yatay yer de #i"tirmesine yol açabilir. Bu yer de#i"tirmenin sõnõrlandõr õlmasõ için, toplam net aralõk a, a"a#õda verilen "artlara uygun olmalõdõr. - Bir veya iki parçal õ kapak veya õzgaralarda Net açõklõk ≤ 400 mm
a ≤ 7 mm
Net açõklõk > 400 mm
a> ≤ 9 mm
- Üç veya daha fazla parça halindeki kapak veya õzgaralarda, bütün parçalar õn deplâsmanõ sonucunda olu"an toplam aralõk a, her bir aralõk 5 mm’yi geçmemek "artõyla 15 mm’yi geçmemelidir.
7.6 - OTURMA YÜZEYLER! Izgara takõmlar õ ve bakõm rögar õ kapama elemanlar õ imalâtõnõn, oturma yüzeyleri (kaide) ile uyumlu olmasõ sa#lanmalõdõr. D 400 F 900 sõnõflar õ için oturma yüzeyleri kullan õmda kararlõlõk ve ses çõkarmama sa#lanacak "ekilde imal edilmelidir, bu temas yüzeylerinin frezelenmesi, kapak alt õ yataklanma malzemesi kullanõmõ, üç noktadan asma tasar õmõ veya di#er uygun metotla temin edilebilir.
7.7 - ÇEL!K DONATILI BETONARME BAKIM RÖGARI KAPAMA ELEMANLARI !Ç!N KENARLAR VE TEMAS YÜZEY! KORUMASI. A 15’den D 400 sõnõf õna kadar olan bakõm rögar õ, çelik donatõlõ betonarme kapama elemanlar õ için kenarlar ve çerçeve ile kapak temas yüzeyleri, dökme demir veya s õcak daldõrmalõ galvanize çelik ile korunmalõdõr. Lâmel grafitli dökme demir, küresel grafitli dökme demir ve çelik minimum kal õnlõ#õ Çizelge 3’te verilmi"tir.
7
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
Ç!ZELGE 3 - Kenarlar ve temas yüzeyi koruma tabakasõ kalõnlõ#õ Sõnõf A 15 B 125 C 250 D 400 E 600 F 900 * Korozyona kar "õ ilâve koruma kalõnlõ#õ hariç
Dökme demir veya çelik koruma* minimum kalõnlõ#õ mm 2 3 5 6 Her bir projeye uygun olarak belirlenmelidir
7.8 - KAPAK/IZGARANIN ÇERÇEVE !ÇER!S!NDE TESP!T! Kapak/õzgara, çerçevesi içerisinde, Madde 5’de tarif edilen montaj yerinde gerekli trafik "artlar õnõ kar "õlayacak "ekilde tespit edilmi" olmalõdõr. Bu i"lem a"a#õdaki düzenlemelerden birisi ile gerçekle "tirilebilir: a) Kilitleme cihazõ, b) Birim alan için yeterli kütle temini, c) Özel tasar õm "artõyla. Bu düzenlemeler, kapak veya õzgaranõn normal (her zaman kullanõlan) aletlerle açõlmasõna izin verecek "ekilde tasarlanmalõdõr. NOT - Farklõ ülkelerde kullanõla gelen yapõsal tipler, a)’dan c)’ye kadar olan düzenlemelerin birlikte kullanõmõ gerçekle"medikçe geçerlidir.
7.9 - YARIK BOYUTLARI Hareketli õzgaralardaki yar õk boyutlar õ, hidrolik kapasite dikkate alõnarak yar õklar õn net alanda düzenli da#õlõmõ sa#lanacak "ekilde seçilmelidir. Su geçi" alanõ, net açõklõ#õn % 30’undan daha dü"ük olmamalõ ve imalâtçõ katalogunda belirtilmelidir.
7.9." - Düz Yar õklar 7.9."." - A "5 ve B "25 Sõnõflar õ A 15 ve B 125 sõnõflar õ için õzgara yar õklar õ, Çizelge 4’te verilen boyutlara sahip olmalõdõr. Ç!ZELGE 4 - A 15 ve B 125 Sõnõflar õ !çin Boyutlar Geni"lik Uzunluk mm mm 8 - 18 Sõnõrlama yok > 18 - 25 ≤ 170 Not - Yaya bölgelerinde, "artname hazõrlayõcõnõn izniyle yar õk geni"li#i 5 mm’ye kadar indirilebilir. 7.9.".2 - C "25’den F 900’a Kadar S õnõflar C 250’den F 900’a kadar olan sõnõflarda yar õk boyutlar õ, yar õk boyuna ekseninin trafi#in do#rultusuna göre durumunda ba#lõdõr ve Çizelge 5 ile $ekil 10’da verilmi"tir. Ç!ZELGE 5 - C 250’den F 900’a Kadar Olan Sõnõflar !çin Boyutlar Yar õklar õn Düzenlenmesi No. 1 No. 2
8
Sõnõf mm 0°’den < 45°’ye ve Bütün Sõnõflar > 135°’den 180°’ye kadar C 250 45°’den 135°’ye kadar D 400’den F 900
Geni"lik mm 16 - 32
Uzunluk mm ≤ 170
16 - 42 20 - 42
Sõnõr yok Sõnõr yok
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
#EK!L "0 - Yar õk Düzenlemesi
7.9.2 - Düz Olmayan Yar õklar Düz olmayan yar õklar, 170 mm x 170 mm x 20 mm’lik mastar õn yar õktan giri"i engellenecek "ekilde tasar õmlanmalõdõr.
7."0 - P!S SU KABI VE KOVALARI Pis su kabõ veya kova kullanõlan yerlerde, drenaj ve havalandõrmanõn bu elemanlar õn dolu olmasõ durumunda devam etmesi sa#lanmalõdõr. NOT - Mü"teri veya "artname hazõrlayan yetkili, "artname veya di#er talep belgesinde, imalâtçõya pissu kabõ veya kovasõ gerekip gerekmedi#ini bildirmelidir.
7."" - KAPAK VE IZGARA YERLE#T!R!LMES! Kapak veya õzgaralar õn konumlar õnõn çerçeveye göre daha önceden belirlenmesi gerekiyorsa, bu durum uygun çizimle gösterilmelidir.
7."2 - YÜZEY #ARTLARI D 400’den F 900’a kadar olan sõnõflar için õzgara, kapak ve çerçevelerin üst yüzeylerinde, net aç õklõ#õn % 1’i tolerans s õnõrlar õ içerisinde kalmak "artõyla düzgünlükten sapma en fazla 6 mm olabilir. Bu "arta istisna olarak Madde 5’de, 4. Grup olarak tarif edilen park alanlar õnda yerle"tirilmesi durumunda D 400 sõnõf õ için yüzeyin konkav yapõlmasõna izin verilir. Bakõm rögar õ yeni dökme demir ve dökme çelik kapama elemanõ üst yüzey/yüzeyleri ç õkõntõlõ kõsõm ebatlar õ: Çõkõntõlõ kõsõm yüksekli#i: - A 15, B 125 ve Ç 250 s õnõf õ için : - D 400, E 600 ve F 900 s õnõf õ için : olmalõ,
2 - 6 mm 3 - 8 mm
Çõkõntõlõ kõsõm yüzey alanõ, toplam üst yüzey alanõnõn % 10’undan az % 70’inden fazla olmamalõdõr.
7."3 - KAPAK VE IZGARALARIN GEV#ET!LME VE AÇILMASI Kapak ve õzgaralar õn kolaylõkla gev"etilme ve açõlmasõ için gerekli tedbirler alõnmõ" olmalõdõr; bu tedbirler bu standarda dahil edilmemi"tir.
9
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
7."4 - BAKIM RÖGARI KAPAKLARININ GEÇ!R!MS!ZL!$! Belirli "artlarda, bazõ bakõm rögar õ kapaklar õnõn geçimsiz olmasõ gerekir. Geçirimsizlik tasar õmõ, kapak altõndaki basõnç ve özel durumla ilgili "artlara ba#lõdõr. Bu "artlar, koku geçirimsizli#i, gaz geçirimsizli#i veya basõnçlõ su geçirimsizli#ini ihtiva edebilir. NOT - Geçirimsizlikle ilgili özelliklerin tasar õmõ bu standardõn kapsamõna alõnmamõ"tõr ve birlik sa#lanõncaya kadar farklõ ülkelerde kullanõlan tipler geçerlidir.
7."5 - ÇERÇEVEN!N TA#IMA ALANI Ta"õma alanõ a"a#õda verilen "artlara göre projelendirilmelidir. a) Deney yüküyle ilgili ta"õma basõncõ 7,5 N/mm2’yi geçmemelidir. b) Maruz kalaca#õ çalõ"ma "artlar õ altõnda sa#lanmasõ gerekli kararlõlõk için yeterli "artlar sa#lanmalõdõr.
7."6 - ÇERÇEVE DER!NL!$! D 400, E 600 ve F 900 s õnõflar için bakõm rögar õ kapaklar õ ve õzgara takõmlar õnõn tüm çerçeve derinli#i en az 100 mm olmalõdõr. D 400 sõnõf õ, metal kõsmõ için bu derinlik a"a#õdaki "artlar sa#lanmak "artõyla 75 mm’ye dü"ürülebilir. a) Çerçevenin çerçeve ile beton arasõnda ba# sa #lamak üzere en az B 45 sõnõf õ dayanõma sahip beton ile çevrelenmesi veya, b) Çerçevenin ankraj elemanlar õ ile sabitlenmesi. NOT - Bakõm rögar õ kapama elemanlar õ ve õzgara takõmlar õnõn yerle"tirilmesi hakkõnda CEN kodu kesinle"tirilinceye kadar, "artname hazõrlayõcõlar, dö"eme metodu ile ilgili özel trafik ak õ" karakteristiklerine uygun olarak 100 mm’den daha derin çerçeve kullan õmõ gerekli görebilirler (Madde 11).
7."7 - KAPAK/IZGARA MENTE#ELER!N!N AÇILMA AÇISI Mente"eli kapak veya õzgaralar õn yatay düzleme göre açõlma açõsõ, aksi belirtilmemi"se en az 100° olmalõdõr. Mente"eli kenar õ dairesel "ekilde düzenlenmi" mente"eli kapak veya õzgaralarda, dairesel yuvarlat õlmõ" kenar profili, detaylar õ $ekil 11’de gösterilmi" olan 170 mmx 170 mm x 20 mm boyutlar õnda mastar, biti"ik çerçeve kenar õ ve yuvarlatõlmõ" kenar arasõndaki açõklõ#a, 170 mm’lik boyutunun 13 mm’den fazlasõ girmeyecek "ekilde, düzenlenmi" olmalõdõr. Ölçüm esnasõnda mastar uzun kenar õ, yuvarlatõlmõ" kenara paralel olarak dü"ey "ekilde tutulmalõdõr.
#EK!L "" - Mastar
10
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
7."8 - ÇUKUR KAPAKLAR (DOLGULU KAPAKLAR) Dolgunun, imalât mahallinde (fabrikada) yapõlmamasõ durumunda, imalâtçõ, çukur kapaklar için dolguda gerekli tüm özellikleri vermelidir. Bu tür dolgulu kapaklar õn yüzey dokusu, yerle"tirilece#i yere uygun olmalõdõr.
8 - DENEYLER Bakõm rögar õ kapama elemanlar õ ve õzgara takõmlar õ, dolgusuz "ekilde teslim edilen ve bu "ekilde deneye tâbi tutulacak olan çukur kapaklar d õ"õnda, kullanõma hazõr "ekilde yerle"tirildikten sonra tam olarak monte edilmi" durumda deneye tâbi tutulur. Uygun sõnõf (Madde 4) için, yük ta"õmayla ilgili "artlara uygunluk, yükleme deneyi ile belirlenmelidir (Çizelge 6). Liste halinde Madde 6’da verilen malzemelerden ba "ka malzemeden imal edilen bak õm rögar õ kapaklar õ ve õzgara takõmlar õ için ilâve deneyler gerekli olabilir. De#erlendirilmek üzere bu standardda detaylõ deney metodu tarif edilmeyen herhangi bir özelli #in nasõl de#erlendirilece#ini, imalâtçõ ilgili dokümanda belirtmelidir (Madde 7.1, 2. Paragraf).
8." - DENEY YÜKLER! Net açõklõ#õ (CO) 250 mm’ye e"it veya daha büyük bakõm rögar õ kapaklar õ ve õzgara takõmlar õnõn her sõnõf õ için deney yükü, Çizelge 6’da verilmi "tir. Net açõklõ#õ 250 mm’den daha küçük kapama elemanlar õ için deney yükü, Çizelge 6’de verilen de#erin CO/250 ile çarpõlmasõ yoluyla bulunur. Ç!ZELGE 6 - Deney Yükleri Sõnõf A 15 B 125 C 250 D 400 E 600 F 900
Deney Yükü kN 15 125 250 400 600 900
8.2 - DENEY C!HAZLARI 8.2." - Deney Makinasõ Deney makinasõ, tercihan deney presi, A 15 - D 400 s õnõflar õ için gerekli deney yükünün en az % 25 daha fazlasõnõ, E 600 ve F 900 sõnõflar õ için ise gerekli deney yükünün en az % 10 daha fazlas õnõ uygulamaya yeterli olmalõdõr. Deney yükünde ± % 3 do#ruluk sa#lanmalõdõr. Deney makinasõ yata#õ, birden çok kapama elemanõnõ deneye tâbi tutmaya elveri"li olanlar hariç, deneye tâbi tutulacak kapa#õn yüke maruz yüzey alanõndan daha geni" olmalõdõr.
8.2.2 - Deney Bloklar õ Deney bloklar õnõn boyut ve biçimleri Çizelge 7’de gösterilmi "tir.
8.2.3 - Deney !çin Hazõrlanma Deney blo#u, dü"ey ekseni, kapak veya õzgara yüzeyine dik ve kapak veya õzgara geometrik merkezine tekabül edecek "ekilde yerle"tirilir (örne#in $ekil 12). Deney blo#u, çift üçgen kapak veya õzgaranõn deneyinde ise, $ekil 12’de gösterildi#i "ekilde kapaklar õn geometrik merkezine yerle"tirilir. Kapak veya õzgara deney esnasõnda çerçevesi içerisine normal olarak oturmalõdõr.
11
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
Deney yükü, deney blo#unun tüm yüzeyine düzgün "ekilde da#õlmõ" olmalõ ve yüzeydeki herhangi pürüzlülük, yumu"ak ah"ap, lifli tahta, keçe veya benzeri malzemeden yapõlmõ" uygun alt tabakanõn kapak veya õzgara ile deney blo#u arasõna yerle"tirilmesiyle dengelenmelidir. Alt tabaka boyutlar õ deney blo#ununkilerden daha büyük olmamalõdõr. !malâtçõnõn tercihine göre, benzer yumu"ak tabaka kapak yüzeyi ile deney makinas õ yata#õ arasõnda yerle"tirilebilir.
Düz yüzeyli olmayan bak õm rögar õ kapa#õ ve õzgara takõmõ deneyinde, deney blo#unun temas yüzeyi, kapak ve õzgaranõn Madde 7.2’de tarif edilen yüzey girinti ç õkõntõlar õna uyum gösterecek tarzda "ekillendirilmelidir. Düz yüzeyden küçük girinti ç õkõntõlara sahip kapaklar için deney blo #u temas yüzeyini "ekillendirilmesine gerek yoktur.
8.2.4 - Tip Deney !malâtçõnõn, üçüncü taraf sertifikasyonu için ba"vuru yapmasõndan önce, üç deney numunesi, uygun özellikte olduklar õndan belirlenmesi amacõyla deneye tâbi tutulmalõdõr. Her numune Madde 6, Madde 7, Madde 8 ve Madde 9’da verilen "artlar õ sa#lamalõdõr.
Kapaklara daha sonra yapõsal de#i"iklikler uygulanmasõ durumunda bu i"lem onlara da uygulanmalõdõr. Yapõsal olan ve olmayan bütün de#i"iklikler için belgelendirme kurulu"unun onayõ alõnmalõdõr.
8.3 - DENEY !#LEM! Bütün bakõm rögar õ kapaklar õ ve õzgara takõmlar õna a"a#õda verilen deneyler uygulanõr: − Deney yükünün (Madde 8.3.1) 2/3’sinin tatbikinden sonra, kapak veya õzgaranõn kalõcõ oturmasõnõn ölçümü, − Deney yükü tatbiki (Madde 8.3.2).
8.3." - Deney Yükünün 2/3’sinin Tatbikinden Sonra Kapak Veya Izgaran õn Kalõcõ Oturmasõnõn Ölçümü Yük uygulanmadan önce kapak veya õzgara geometrik merkezinden ilk ölçüm alõnõr. Yükleme 1 kN/s ile 5 kN/s aras õnda bir hõzla, deney yükünün 2/3 seviyesine kadar tatbik edilir, ardõndan yük kaldõr õlõr. Bu i"lem 5 kez tekrar edilir. !"lemlerin sonunda, geometrik merkezde son okuma alõnõr.
Kalõcõ oturma, ilk ölçüm okumasõ ile 5. Yükleme sonras õ ölçüm okumasõ arasõndaki fark olarak tespit edilir. Kalõcõ oturma, Çizelge 8’de verilen de#erlerden daha fazla olmamalõdõr. Çift üçgen kapak veya õzgarada kalõcõ oturma için ölçümler, her bir parçanõn geometrik merkeze en yakõn kõsmõnda yapõlmalõdõr (Madde 8.2.3, $ekil 12).
12
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
Ç!ZELGE 7 - Deney Bloklar õnõn Boyutlar õ Izgara takõmlar õ ve bakõm rögar õ kapama elemanlar õnõn biçim ve net Deney bloklar õnõn boyutlar õ açõklõklar õ - mm mm
200 ≤ CO ≤ 300
200 ≤ CO ≤ 300
CO < 200
CO < 200
13
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
#EK!L "2 - Deney bloklar õ ve geometrik merkezler Ç!ZELGE 8 - !zin Verilen Kalõcõ Oturma Sõnõf A 15 ve B 125
C 250’den F 900’a kadar
!zin Verilen Kalõcõ Oturma 1 CO 1) 100 1 1 CO 2) CO 3) 100 500 Madde 7.8’a veya Madde Madde 7.8 b’ye göre 7.8 c’ye göre tespit tespit edildi#inde edildi#inde
CO 50 2) CO < 300 mm olmasõ durumunda en çok 1 mm 3) CO < 500 mm olmasõ durumunda en çok 1 mm 1) CO < 450 mm olmasõ durumumda
Bu deney sonucunda, betonarme deney numunelerinde 0,2 mm’den daha büyük aç õklõklõ çatlak meydana gelmemelidir. Çatlak geni"li#i çatlak içerisine sentil sokulmas õ veya uygun di#er metotlarla ölçülmelidir.
8.3.2 - Deney Yükü Tatbiki Madde 8.3.1’e uygun olarak yapõlan deneyin hemen arkasõndan, Madde 8.3.1’de verilen hõzda, belirlenen seviyeye kadar deney yükü uygulanõr. Deney yükü (30 ± 2) s süreyle sabit tutulur. Madde 6’da a) - e) "õklar õnda verilen malzemelerden imal edilmi" elemanlarda bu deney nedeniyle herhangi bir çatlak meydana gelmemelidir. Çelik donatõlõ betonarme kapaklarda ise, beton ve donatõ arasõnda aderans kaybõ meydana gelmemelidir.
8.4 - ÖLÇÜ !LE KONTROL 8.4." - Genel Muayene (Madde 7.") Bütün imalâtlar õn kusurlar õ gözle muayene edilmelidir.
8.4.2 - Havalandõrma Delikleri (Madde 7.2) Havalandõrma yar õk ve delikleri 1 mm do#rulukla ölçülmelidir. Havalandõrma alanõ hesaplanarak en yakõn 100 mm2’ye yuvarlatõlmalõdõr.
8.4.3 - Net Açõklõklar (Madde 7.3) Net açõklõklara (dairesel, dörtgen veya üçgen) ait boyutlar milimetre cinsinden ölçülmelidir.
14
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
8.4.4 - Girme Derinli%i (Madde 7.4) D 400’den F 900’a kadar olan sõnõflar için girme derinli#i (A) milimetre cinsinden ölçülmelidir.
8.4.5 - Toplam Aralõk (Madde 7.5) Kapaklar veya õzgaralar ile çerçeveler arasõndaki aralõklar 0,5 mm do#rulukla ölçülmeli ve toplam aralõk (a) hesaplanmalõdõr.
8.4.6 - Oturma Yüzeyleri (Madde 7.6) Kapak veya õzgaralar õn çerçeve içerisindeki stabilitesini (kararlõlõ#õnõ) temin etmeyi sa#layan oturma yüzeyleri uyumlulu#u imalâtçõ "artnamesine uygun olarak muayene edilmelidir.
8.4.7 - Kenar Korumasõ (Madde 6."" ve Madde 7.7) Bakõm rögar õ betonarme kapama elemanlar õ için kaplamasõz demir veya çelik kenar korumalar õ 0,1 mm do#rulukla ölçülmelidir. Sõcak galvaniz kaplama kalõnlõ#õ da 5 µm do#rulukla ölçülmelidir.
8.4.8 - Kapak ve/veya Izgaran õn Çerçeve !çerisinde Tespiti (Madde 7.8) a) Tespitin birim alanda yeterli kütle temini yoluyla sa #lanmasõ durumunda (Madde 7.8 b), kapak ve/veya õzgara % 1 do#rulukla tartõlmalõ ve net olan 100 mm 2 do#rulukla hesaplanmladõr. b) Tespitin, kilitleme cihazõ veya özel tasar õm ile sa#lanmasõ durumunda (Madde 7.8 a veya Madde 7.8 c) ilgili düzenleme gözle muayene edilmeli ve m ümkünse ölçülmelidir.
8.4.9 - Yar õk Ebatlar õ (Madde 7.9) Yar õklar õn net alandaki da#õlõm düzenlili#i gözle muayene edilmelidir. Yar õklar 1 mm yakla"õmla ölçülmeli ve su geçi" alanõ 100 mm2 do#rulukla hesaplanmalõdõr. 8.4.9." - Düz Yar õklar (Madde 7.9."." ve Madde 7.9.".2) Düz yar õk ebatlar õ 1 mm do#rulukla ölçülmelidir. 8.4.9.2 - Düz Olmayan Yar õklar (Madde 7.9.2) Düz olmayan yar õk ebatlar õ 170 mm x 170 mm x 20 mm’lik mastar ile kontrol edilmelidir.
8.4."0 - Pis su Kovalar õ ve Kaplar õ (Madde 7."0) Pis su kova ve kaplar õ gözle muayeneden önce kum ile doldurularak, drenaj ve havalandõrmanõn bu durumunda da sa#landõ#õndan emin olunmalõdõr.
8.4."" - Yerle&tirilme (Madde 7."") Kapak ve/veya õzgaranõn çerçeve içerisindeki yerle"mesini önceden belirlenen "ekilde sa#lamak üzere silinmez i"aret veya tespit gereklidir; bu i "aret veya tespit gözle muayene edilmelidir.
8.4."2 - Yüzey #artlar õ (Madde 7."2) Düzlük 0,5 mm do#rulukla ölçülmelidir. Çõkõntõlõ kõsõm yüksekli#i 0,5 mm do#rulukla ölçülmelidir. Kapak ve õzgara çõkõntõlõ kõsõm toplam alanõ, çizimle ve gözle muayene ile veya çõkõntõlõ kõsõm ebatlar õnõn 1 mm do#rulukla ölçülmesiyle tespit edilir. Çõkõntõlõ kõsõm alanõnõn toplam alana oranõ hesaplanõr.
8.4."3 - Kapak ve Izgaran õn Gev&etilme ve Açõlmasõ (Madde 7."3) Kapak ve õzgaranõn gev"etme ve açma tedbirleri fiziksel olarak deneye tâbi tutulmalõdõr.
8.4."4 - Çerçeve Derinli%i (Madde 7."6) Tüm çerçeve derinli#i 1 mm do#rulukla ölçülmelidir.
8.4."5 - Mente&elerin Açõlma Açõsõ (Madde 7."7) Mente"elerin açõlma açõsõ 5° do#rulukla ölçülmelidir. Mente"eli kapak veya õzgaranõn dairesel yuvarlat õlmõ" kenarlõ olmasõ durumunda kenar 170 mm x 170 mm x 20 mm’lik mastarla kontrol edilmeli ve giri" derinli#i 1 mm do#rulukla ölçülmelidir.
8.4."6 - Kalõcõ Oturma (Madde 8.3.") Kalõcõ oturma 0,1 mm do#rulukla ölçülmelidir. 15
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
9 - !#ARETLEME Bütün kapaklar, õzgaralar ve çerçeveler üzerinde a"a#õda verilenler bulunmalõdõr: a) TS EN 124 (Bu standard i "areti olarak), b) Uygun sõnõf (örne#in; D 400) veya birkaç s õnõf için kullanõlacak çerçeve sõnõflar õ (örne#in; D 400 - E 600) c) !malâtçõnõn isim ve/veya tanõtõcõ i"areti ve imalât yeri, imalât yeri kodu da kullanõlabilir. d) Belgelendirme kurulu"u i"areti ve a"a#õda verilenler bulunabilir; e) Uygulama veya i" sahibine ait ilâve i"aretler, f) !malât tanõtõmõ (isim ve/veya katalog numarasõ) Yukar õda verilen i"aretler net ve dayanõklõ (kalõcõ) olmalõdõr. Mümkün olan yerlerde, eleman monte edildikten sonra da görünür "ekilde olmalõdõr.
"0 - KAL!TE KONTROLU "0." - GENEL Bu standarda göre imal edilen mamuller a "a#õdaki "ekilde kalite kontrol i "lemlerine tâbi tutulmalõdõr: a) !malâtçõ yükümlülü#ündeki kalite kontrolu (Madde 10.2), b) Belgelendirmeye yetkili ba#õmsõz kurulu" taraf õndan yapõlan muayene (üçüncü taraf, Madde 10.3). Yeni imalât eleman için, bu muayene imalâtç õnõn önerisiyle ba"vurudan itibaren 12 aylõk dönem içerisinde yapõlmalõdõr.
"0.2 - !MALÂTÇI TARAFINDAN YAPILACAK KAL!TE KONTROLU Kalite kontrolun amacõ õzgara takõmõ ve bakõm rögar õ kapama elemanlar õ imalâtlar õnõn, bu standardõn teknik özelliklerine uygunlu#unu temin etmektir. Bu standardda verilen özellikleri kontrol edecek deney ekipmanõ kalite güvencesi için, gerekli unsurdur. !malâtçõnõn kalite kontrol dokümanlar õ, ham maddelerin gelmesinden itibaren son mamulun fabrikadan çõkõ"õna kadar bütün imalât safhalar õnõn detaylar õnõ ihtiva etmelidir.
"0.2." - EN 29002 Sertifikal õ Fabrikalar !malâtçõ taraf õndan yapõlacak kalite kontrolu, mamullerin uygunlu#unu temin etmelidir.
"0.2.2 - EN 29002 Sertifikas õna Sahip Olmayan Fabrikalar Ek A, imalât sertifikasõnda minimum ön"art te"kil eder. !malâtçõnõn kalite kontrol belgelendirme i"lemi Ek A Çizelge A.1 ve A.6’ya kadar olan çizelgelerde gösterilen üçüncü taraf müfetti" muayenesinde kullanõlmak üzere 1 veya 5 yõl için muhafaza edilmelidir.
"0.3 - ÜÇÜNCÜ TARAF KONTROLU Üçüncü taraf kontrolun amacõ; − Mamulün kalite seviyesinin sürekli "ekilde bu standarda uygun olarak muhafazasõnõn temini, − Mamullere ba#õmsõz belge verilmesidir.
"0.3." - Üçüncü Taraf Kontrol !&lemi "0.3."." - EN 29002 Sertifikalõ Fabrikalar Üçüncü taraf kontrol i"lemi a"a#õdakileri ihtiva etmelidir: − !malâtçõ Kalite Güvencesi Sisteminin EN 29002’ye uygunlu #u için imalâtç õ garanti lisansõnõn geçerlili#inin kontrol edilmesi; − !malâtçõ taraf õndan yapõlan kontrol sonuçlar õnõn bu standard hükümlerine uygunlu#unun do#rulanmasõ, − Tamamlanmõ" mamullerin ba#õmsõz denenmesi.
16
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
Üçüncü taraf kontrol muayenesi, önceden bildirilmeksizin muntazam aral õklarla bir yõlda en az iki defa yapõlmalõdõr. "0.3.".2 - EN 29002 Sertifikasõna Sahip Olmayan Fabrikalar EN 29002 sertifikas õna sahip olmayan fabrikalar, Ek A’da verilen "artlara uygun olmalõdõr. Üçüncü taraf kontrol muayenesi, önceden bildirilmeksizin, muntazam aralõklarla, bir yõlda en az altõ defa yapõlmalõdõr. Üçüncü taraf kontrol i"lemleri a"a#õdakilerli ihtiva etmelidir: − Sürekli ve düzenli imalât için personel ve ekipman yeterlili#i de#erlendirilmesi, − Tip deneylerin, bu standard hükümlerine uygun olarak tatmin edici "ekilde yapõldõ#õnõn denetimi (Madde 8.2.4), − Kalite kontrolun, imalâttan ba#õmsõz oldu#unun denetimi ve − Tamamlanmõ" mamulün ba#õmsõz denenmesi. Sertifika vermeye yetkili ba#õmsõz kurulu"un a"a#õdaki "artlar õn sa#landõ#õndan emin olmasõ durumunda muayene,bir yõlda dört defaya kadar azaltõlabilir: − !malâtçõ dahili kalite kontrol sisteminin yeterli olmasõ, − Kontrollerin üç yõl süreyle etkili ve uygun "ekilde sürekli yapõlmõ" olmasõ, − Sonuçlar õn bu standardda verilen "artlara uygun olmasõ. Muayene sõklõ#õndan bu azaltma, kusurlu mamul tespit edilinceye kadar geçerli olabilir. Üçüncü taraf, imalâtçõnõn kontrol ve deneylerinin bu standarda uygun "ekilde yürütüldü#ünü ve alõnan sonuçlar õnda da bu standardda verilen "artlara uygun oldu#unu garanti etmelidir. Üçüncü taraf de#erlendirmesinin ana unsurlar õ Çizelge 9’da verilmi"tir. "0.3.2 - Üçüncü Taraf Raporu Üçüncü taraf kontrol sonuçlar õ yazõlõ rapor olarak verilmelidir. !malâtçõ da bu raporu imzalamalõdõr. Bu raporu kabul etmemesi durumunda imalâtçõ müfetti" ile sonuçlar üzerinde görü"ür. Anla"maya var õlmamasõ durumunda da imalâtçõ raporu imzalar ve rapora itiraz etti#i hususlar õ belirtir. Bu rapor aynõ zamanda en az a"a#õdaki maddeleri ihtiva etmelidir; − !malâtçõ ismi, − Fabrika ismi ve yeri, − Tarih, yer ve imalâtçõnõn imzasõ, − Kalite müfetti"inin imzasõ. !lâveten a"a#õda verilenleri de ihtiva etmelidir: a) EN 29002 sertifikasõna sahip fabrikalar için, − Kalite sistemini ihtiva eden sertifikan õn geçerlili#i ve − Mamullerin bu sertifikaya uygunlu#u ile ilgili bilgi. b) EN 29002 sertifikasõna sahip olmayan fabrika için, − Personel − Techizat − Mamullerin uygunlu#u − Dahilî kalite kontrol bakõmlar õndan muayene sonuçlar õyla ilgili bilgi. 3 haftalõk muayene bünyesinde, resmî rapor ba#õmsõz üçüncü taraf kontrol te"ktilâtõ taraf õndan imalâtçõya gönderilir.
17
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
Ç!ZELGE 9 - Üçücü Taraf Kontrolu Muayene Konusu Kabul muayenesi
Muayene Metodu Çizelge A.1 Çizelge A.5 !"lem kontrolu Çizelge Çizelge A.4 Çizelge A.5 Mamulerin son muayene Çizelge A.3 ve deneyleri - Bakõm rögar õ kapama Madde 8 elemanlar õ - Izgara takõmlar õ Madde 8 Muayene, ölçüm ve deney ekipmanõ Ta"õma, depolama, ambalajlama ve teslim Uygun olmayan mamul kontrolu Kalite kayõtlar õ
Muayene Sõklõ#õ ve Her ziyarette
Belgelendirme Yazõlõ
A.2, Her ziyarette ve
Yazõlõ
Her ziyarette
Yazõlõ
Çizelge A.6
Her ziyarette 3 farklõ Yazõlõ komple tip Her ziyarette 3 farklõ Yazõlõ komple tip Her ziyarette Yazõlõ
Çizelge A.6
Her ziyarette
Yazõlõ
Çizelge A.6
Her ziyarette
Yazõlõ
Gözle
Her ziyarette
Yazõlõ
"0.3.3 - Uygun Olmayan Elemanlar Üçüncü taraf muayenesinde bir elemanõn yetersiz çõkmasõ durumunda ayõn tipte ilâve üç eleman daha deneye tâbi tutulmalõdõr. Bu üç elemandan birinin bile yetersiz ç õkmasõ durumunda, yetersiz elemanõn ait oldu#u imalât, daha ileri muayene amacõyla sevkten alõkonulur, ancak 4 haftalõk süre veya kar "õlõklõ mutabakatla tespit edilen süre içerisinde imalâtçõ uygun olmayan mamullerle ilgili yeniden de#erlendirme amacõyla, bu mamüllerden 6’sõnõ deney tâbi tutar. Bu 6 elaman õn deneylerden yeterli çõkmasõ durumunda sevk yeniden ba"latõlõr.
"" - MONTAJ Montaj ilgili uygulama standardõna göre yapõlõr. Bu konuda Avrupa uygulama standardõ haz õrlanõncaya kadar, millî uygulanma kurallar õ veya imalâtçõ tavsiyesi kullanõlõr.
18
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
EK A
(Standarda Ait) DAH!LÎ KAL!TE KONTROL #EMASI Uygulama yeri: Ta"õt ve yaya trafi#ine maruz alanlar için õzgara takõmlar õ ve bakõm rögar õ kapama elamanlar õ: TS 1478 EN 124 !malâtçõnõn;
Isim: Yer: Telefon No: Telex No: Fax No:
Belge No: Belge Tarihi: Belgeli Mamül Listesi: Doküman Referans No (A B C): Doküman Tarihi: Ekler: (x1) Tadil Tarihi: Kalite Kontrol Müdürü: Tarih: !malâtçõ !mzasõ
!mza Edildi#i $ehir !smi
Ç!ZELGE A." - Kabul Muayene ve Deneyleri Lâmel grafitli dökme demir (Madde 6.1 a ve g) Küresel grafitli dökme demir (Madde 6.1b ve h) Dökme Çelik (Madde 6.1c ve i) Muayene Konusu Muayene Muayene Sõklõ#õ Doküman Saklama Metodu Süresi Ham madde deposu Gözle Düzenli $ekilde Demir cevheri Bayi sertifikasõ* Her teslimde 1 yõl Pik demir Bayi sertifikas õ* Her teslimde 1 yõl Hurda demir/çelik (3. Parti) Bayi sertifikasõ* Her teslimde 1 yõl Hurda kazanõmõ (1. Parti) D.K.K** Her teslimde 1 yõl Katkõlar Sipari"e göre Her teslimde 1 yõl Eritme enerjisi − Elektrik Bayi sertifikasõ* Düzenli olarak, de#i"ti#i zaman 1 yõl − Gaz Bayi sertifikas õ * Her teslimde 1 yõl − Kok Kalõp/ Kalõplar için kum Bayi sertifikasõ* Düzenli olarak 1 yõl ve elek analizi Yataklama elemanõ Bayi sertifikas õ* Her teslimde 1 yõl Yataklama elemanõ !çin Bayi sertifikasõ* Her teslimde 1 yõl Elâstomer Sõzdõrmazlõk malzemesi Bayi sertifikasõ* Her teslimde 1 yõl * Bayi sertifikasõ: − Kalite güvence sistemi belgesine sahip bayilerin sevkiyatõ rastgele kontrola tâbi tutulmalõdõr. − Kalite güvence sistemi belgesine sahip olmayan bayilerin sevkiyat õ her sevkiyat için sistematik kontrola tâbi tutulmalõdõr. ** DKK: Dahili Kalite Kontrolu
19
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
Ç!ZELGE A.2 - !"lem Kontrolu Lâmel Grafitli Dökme Demir (Madde 6.1 a ve g) Küresel Grafitli Dökme Demir (Madde 6.1b ve h) Dökme Çelik (Madde 6.1c ve i) Muayene Konusu Muayene Metodu Kalõplama Kumu Özellikeri Lâb. Sünek Demir Katk õlar õ Tartõ/ölçü Döküm Kovasõndaki veya Gözle/pirometre Ocaktaki Erime Sõcaklõ#õ Metal/analizin Beli"imi Lâb. − Döküm Kovasõ
− Sürekli Döküm Kalõp Kontrolu Döküm !"lemi Malzemenin Döküm Kovasõnda Bekleme Süresi Mekanik Özellikler − Çekme Dayanõmõ − Uzama % − Çõkõntõlar − Di#er Malzemeler
Lâb. Gözle Gözle Gözle Madde 6.2 Madde 6.2 Madde 6.2 Madde 6.2
Muayene Sõklõ#õ Her de#i"imde Her döküm i"leminde Sõk sõk
Doküman Süresi 1 yõl 1 yõl
Saklama
Her i"lem veya her ocak veya 5 yõl her kova 3 tonda bir 5 yõl Düzenli olarak Düzenli olarak Her dökümde Madde 6.2 Madde 6.2 Madde 6.2 Her malzeme oldu#u gibi
5 yõl 5 yõl 5 yõl standardõnda 5 yõl
Ç!ZELGE A.3 - Mamulün Son Muayene ve Deneyleri Madde No
Muayene Konusu
Muayene Metodu
Muayene Sõklõ#õ
7.1 72
Genel Havalandõrmalar* Havalandõrma ebatlar õ** Net açõklõk Girme derinli#i Toplam aralõk Oturma yüzeyleri Yataklama elemanlar õ** Kenar korunmasõ Tespit a) Kilitleme b) Kütle c) Tasar õm özelli#i Yar õk ebadõ Pis su kovasõ** Yerle"tirilme Yüzey "artlar õ Gev"etme ve açma Bakim rögar õ sõzdõrmaz kapama elemanlar õ** Çerçeve oturma alanõ Çerçeve derinli#i Mente"e açõlma açõsõ Deney yükü
Gözle Gözle Ölçme
Her kõsõm Her kapak 5000 dakikada bir*
Ölçme Ölçme Ölçme Ölçme Ölçme Ölçme
5000 dakikada bir* 5000 dakikada bir* 5000 dakikada bir* 5000 dakikada bir* 5000 dakikada bir* 5000 dakikada bir*
5 yõl 5 yõl 5 yõl 5 yõl 5 yõl
Lâb. Tartma Ölçme Ölçme Gözle Gözle Ölçme Lâb. Lâb. (sõzdõrmazlõk malzemesi) Ölçme Ölçme Ölçme Madde 8.1’den Madde 8.3’e kadar
Tip deney 500 dakikada bir* Tip deney 5000 dakikada bir* 5000 dakikada bir* Her elemanda Tip deney Tip deney Tip deney
5 yõl 5 yõl 5 yõl 5 yõl 5 yõl 5 yõl 5 yõl
Tip deney 5000 dakikada bir 5000 dakikada bir 5000 dakikada fakat en az her 6 ayda bir kez Her kõsõm
5 yõl 5 yõl 5 yõl 5 yõl
7.3 7.4 7.5 7.6 7.6 7.7 7.8
7.9 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14 7.15 7.16 7.17 8.1
!"aretleme 9 * En az iki ayda bir kez ** Uygulandõ#õnda
20
Gözle
Doküman Süresi 5 yõl
-
Saklama
ICS 93.080.30
TÜRK STANDARDI
TS 1478 EN 124/Ocak 1999
Ç!ZELGE A.4 - Levha Çelik (Hadde Çelik) Muayene Konusu
Muayene Metodu
Muayene Sõklõ#õ
Doküman Saklama Süresi
Kabul muayenesi ve malzeme deneyleri ve Çizelge A.1 kullanõlabilirlik !"lem kontrolu Çizelge A.2 Mamullerin son kontrol ve deneyleri Çizelge A.3 − Levha çelik kayna#õ** 6.1 Ölçme Saatte bir veya CS+ 1 yõl − Korozyona kar "õ koruma Muayene, ölçme ve deney ekipmanõ Çizelge A.6 Ta"õma, depolama, ambalâjlama ve teslim Çizelge A.6 Uygun olmayan mamullerin kontrolu Çizelge A.6 + Çizelge A.1 *** Avrupa standardõ mevcut olmyan hususlarda millî standardlar õ tatbik edilmelidir. Kullanõcõnõn ülkelerinde, levha çelik kaynaklar hakkõnda millî standard bulunmamasõ durumunda, imalâtçõnõn bulundu#u ülkede geçerli millî standard uygulalanõr.
Ç!ZELGE A.5 - Betonarme (Madde 6.1f) Muayene Konusu Kabul muayenesi ve deneyler - Levha çelik (Hadde çelik) - Dökme çelik - Betonarme için çelik çubuklar - Hazõr beton - Tesiste hazõrlanan beton !"lem kontrolu Basõnç dayanõmõ - Hazõr beton - Tesiste hazõrlanan beton Mamulün son muayene ve deneyleri - Kenar korumasõ (Madde 7.7) - Muayene rögar õ betonarme, kapama elemanlar õ Muayene, ölçüm ve deney ekipmanõ Ta"õma, depolama, ambalâjlama ve teslim Uygun olmayan mamullerin kontrolu * En az 2 ayda bir kez + Çizelge A.1’e bakõlmalõdõr. ++ Çizelge A.1’e bakõlmalõdõr.
Muayene Metodu
Muayene Sõklõ#õ
Dokuman Süresi Saklama
ISO 630 - 1980 ISO 3755 - 1976 CS+ CS+ DKK++
Her teslimde Her teslimde DKK++
Sertifika (Euronorm 80) Sertifika DKK++
Düzenli olarak Her teslimde DKK++
5 yõl 5 yõl 5 yõl DKK++
Çizelge A.3 Madde 8
Çizelge A.3 5000 dakikada bir*
Çizelge A.3 5 yõl
Çizelge A.6 Çizelge A.6
Çizelge A.6 Çizelge A.6
Çizelge A.6 Çizelge A.6
Çizelge A.6
Çizelge A.6
Çizelge A.6
!malâtçõya i"lemler Madde 6.2 Madde 6.2
ait
Ç!ZELGE A.6 - Uygun Olmayan Mamullerin Muayene, Ölçme ve Deney !"lemleri, Depolama, Ambalâjlama ve Teslim Kontrolu Muayene Konusu Muayene, ölçme ve deney ekipmanõ - Çekme deney makinasõ - Basõnç deney makinasõ - Di#er ölçme ekipmanõ Ta"õma, depolama, ambalâjlama ve teslim Uygun olmayan mamullerin kontrolu - Ayõrma - Red - Tekrar i"leme/tekrar deney
Muayene Metodu
Muayene Sõklõ#õ
Doküman Saklama Süresi
Belge* Belge* Belge** Gözle
Yõlda bir Yõlda bir 6 ayda bir Düzenli olarak
5 yõl 5 yõl 5 yõl -
-
5 yõl
!malâtçõnõn onaylanmõ" dokümanõna göre
* Yetkili kurum taraf õndan yapõlmalõdõr. ** Kalibre edilmi" ölçekler kullan õlarak imalâtçõ taraf õndan yapõlabilir.
21