ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
TÜRK STANDARDI aaaaaaaaaaa
TURKISH STANDARD Bu standard metni 09 Mart 2010 tarihli TSE Teknik Kurul toplantısında kabul edilerek yürürlüğe girmiş olup metin üzerindeki redaksiyonel düzeltmeler devam etmektedir.
TS EN ISO 5817 Mart 2010
ICS 25.160.40
KAYNAK – ÇELİK, NİKEL, TİTANYUM VE BUNLARIN ALAŞIMLARINDA ERGİTME KAYNAKLI (DEMET KAYNAĞI HARİÇ) BİRLEŞTİRMELER - KUSURLAR İÇİN KALİTE SEV YELER İ YELERİ (ISO 5817:2003, düzeltilmiş versiyonu :2005, Teknik düzeltme 1 :2006) Welding – Fusion-welded joints in steel, nickel, titanium and their alloys (beam welding excluded) - Quality levels for imperfections (ISO 5817 :2003, corrected version:2005, including Technical Corrigendum 1:2006
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Ön söz −
Bu tasar ı, CEN taraf ından kabul edilen EN ISO 5817 (2007) standard ı esas alınarak, TSE Metalurji İhtisas Grubu'nca TS EN ISO 5817 (2007) standardının revizyonu olarak haz ırlanmıştır.
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
İçindekiler Giriş ........................................................................................................................................................1 Kapsam...................................................................................................................................................2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar .........................................................................................2 Terimler ve tarifler.................................................................................................................................2 3.1 Kalite seviyesi.......................................................................................................................................3 3.2 Amaca uygunluk...................................................................................................................................3 3.3 Kısa kusurlar.........................................................................................................................................3 3.4 Sistematik kusurlar ...............................................................................................................................3 3.5 İzdüşüm alanı .......................................................................................................................................3 3.6 Enine kesit alanı ..................................................................................................................................3 4 Semboller ...............................................................................................................................................4 5 Kusurlar ın değerlendirilmesi................................................................................................................4 Ek A (Bilgi için) - Kusurlar yüzdesinin tayini için örnekler.....................................................................22 Ek B (Bilgi için) - Bu standardın kullanılması için ilâve bilgi ve kılavuz ...............................................25 Kaynaklar.....................................................................................................................................................30 0 1 2 3
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Kaynak - Çelik, nikel, titanyum ve bunlar ın alaşımlar ında ergitme kaynaklı (Demet kaynağı hariç) birleştirmeler - Kusurlar için kalite seviyeleri 0
Giriş
Bu standard, uygulama kodlar ı ve/veya diğer uygulama standardlar ının taslağının yazılmasında referans olarak kullanılmalıdır. Bu standard ISO 6520-1’de verilen k ısa gösterilişleri esas alan ergitme kaynak kusurlar ının basitleştirilmiş bir ayr ımını kapsar. ISO 6520-1’de izah edilen kusurlar ın bazılar ı doğrudan kullanılmış ve bazılar ı beraber grupland ır ılmıştır. ISO 6520-1’den al ınan temel say ısal atıf sistemi kullanılmıştır. Bu standardın amacı normal imalâtta beklenebilecek tipik kusurlar ın boyutlar ını belirlemektir. Bu standard, fabrikada yapılan kaynaklı imalât için gerekli bir kalite sistemi içerisinde kullan ılabilir. Bu standard, özel bir uygulama için bir seçimin yapılabileceği üç ayr ı boyutsal değerler seti sağlar. Her bir durum için gerekli kalite seviyesi uygulama standard ıyla veya ilgili imalâtçı ve/veya diğer taraflarla bağlantılı sorumlu tasar ımcı taraf ından tanımlanmal ıdır. İmalât başlamadan önce tercihen teklif veya sipariş aşamasında seviye öngörülmüş olmalıdır. Özel amaçlar için ilâve ayr ıntılar öngörülebilir. Bu standardda verilen kalite seviyeleri, temel referans veriyi oluşturur ve herhangi bir özel uygulamayla özel olarak ilgili değildir. Kalite seviyeleri imal edilmiş bir yapıdaki kaynaklı birleştirme tiplerine atıfta bulunur ve komple mamul veya bileşenin kendisine at ıfta bulunmaz. Bu sebeple ayn ı mamul veya bileşendeki bireysel kaynaklı birleştirmelere farklı kalite seviyelerinin uygulanmas ı mümkündür. Normal olarak özel bir kaynaklı birleştirme için kusurlara ilişkin boyutsal sınırlar ın bir kalite seviyesi ile belirlenerek tamamen kapsanmas ı beklenir. Bazı durumlarda aynı kaynaklı birleştirmede farklı kusurlar için farklı kalite seviyelerinin belirlenmesi gerekli olabilir. Herhangi bir uygulama için kalite seviyesinin seçimi tasar ım kabullerini, müteakip işlemleri (örneğin, yüzey hazırlama), gerilim tiplerini (örneğin statik, dinamik), hizmet şartlar ını (örneğin, sıcaklık, çevre) ve hata sonuçlar ını dikkate almalıdır. Ekonomik faktörler de önemlidir. Bu sebeple yaln ızca kaynak maliyetini değil aynı zamanda muayene deney ve onar ımı da kapsamal ıdır. Bu standard, Madde 1’de s ıralanan ergitme kaynak işlemlerine ilişkin kusur tiplerini kapsamas ına rağmen dikkate alınması gereken konularda işlem ve uygulamaya da tatbik edilir. Kusurlar gerçek boyutlar ına göre adlandır ılır, tespitleri ve değerlendirilmeleri bir veya daha fazla tahribats ız muayene metodunun kullan ılmasını gerektirebilir. Kusurlar ın tespiti ve boyutlandır ılması muayene metotlar ına ve uygulama standard ı veya sözleşmede belirtilen muayene kapsam ına bağlıdır. Tespit edilen kusurlar için gerekli hususlar bu standard ın konusunu teşkil etmez Ancak ISO 17635 farkl ı tahribatsız muayene metotlar ı için kabul seviyeleri ile kalite seviyeleri arasındaki ilişkiyi kapsar. Bu standard, kaynaklar ın doğrudan gözle muayenesine uygulanabilir. Standard tahribats ız muayene ile yapılan tespit veya boyutland ırmanın tavsiye edilen metotlar ının ayr ıntısını kapsamaz. Ultrasonik, radyografik, eddy akımlar ı, penetrant, manyetik parçac ık muayenesi gibi tahribats ız muayene metotlar ına uygulanabilecek uygun kriterleri tespit etmek için bu s ınırlar ın kullanımında güçlükler olduğu dikkate alınmalıdır ve muayene, inceleme ve deneyler için şartlar vasıtasıyla desteklenmesi gerekebilir. Kusurlar için kullanılan değerler normal kaynak uygulamas ında dikkate al ınmalıdır. Daha üst seviye özel şartlar, özel kaynak işlemleri veya sıkı lâboratuvar şartlar ı altında taşlama veya kaynak gibi ek imalât işlemlerini gerektirir. Bu standardla ilgili herhangi bir konunun resmî yorumu için talepler, TSE kanal ıyla ISO/TC 44/SC 10 sekreterliğine yönlendirilmelidir. Tam bir liste için www.iso.org.’ a başvurulmalıdır.
1
ICS 25.160.40
1
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Kapsam
Bu standard, çelik, nikel, titanyum ve bunlar ın alaşımlar ının bütün tiplerinde ergitme kaynakl ı (demet kaynağı için hariç) birleştirmelerdeki kusurlar ın kalite seviyelerini kapsar. Bu standard, 0,5 mm’nin üzerindeki malzeme kal ınlıklar ına uygulan ır. Çeliklerde demet kaynakl ı birleştirmeler için kalite seviyeleri, ISO 13919-1’de mevcuttur. Kaynaklı imalât ın geniş bir aral ığı için uygulamaya müsaade edecek üç kalite seviyesi verilmi ştir. Bunlar B, C ve D sembolleri ile gösterilmiştir. B kalite seviyesi, bitirilmiş kaynak üzerindeki en yüksek şartlara kar şılık gelir. Kalite seviyeleri, imalât kalitesine at ıfta bulunur ve imal edilen mamulün amaca uygunluğuyla ilgili değildir (Madde 3.2). Bu standard; - Alaşıms ız ve alaşıml ı çeliklere, - Nikel ve nikel alaşımlar ına, - Titanyum ve titanyum alaşımlar ına, - Elle, mekanize ve otomatik kaynaklara, - Bütün kaynak konumlar ına, - Alın kaynaklar ı, iç köşe kaynaklar ı ve branşman bağlantılar ı gibi bütün kaynak tiplerine, - ISO 4063'e göre aşağıdaki kaynak işlemlerine ve bunlar ın tarif ettiği alt işlemlerine: - 11 Gaz korumas ız metal ark kaynağına, - 12 Tozalt ı ark kaynağına, - 13 Koruyucu gaz metal ark kaynağına, - 14 Sarf edilmeyen elektrotla koruyucu gaz kayna ğına, - 15 Plâzma ark kaynağına, - 31 Oksi-yakıt gaz kaynağına (sadece çelik için) uygulanır. Bu standard, tane büyüklüğü, sertlik gibi metalurjik konular ı kapsamaz.
2
Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara at ıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yap ılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yap ılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya doküman ın tarihinin belirtilmemesi halinde en son bask ısı kullanılır.
EN, ISO, IEC Adı vb. No (İngilizce) ISO 2553 : 1992 Welded, brazed and soldered joints -Symbolic representation on drawings ISO 4063 :1998 Welding and allied processes Nomenclature of processes and reference numbers ISO 6520-1 : 1998
3
Welding and allied processes Classification of geometric imperfections in metallic materials – Part 1: Fusion welding
TS No1) TS 3004 EN 22553:2000
Adı (Türkçe) Teknik resim - Kaynaklar ın sembolik olarak gösterilmesi kurallar ı
TS 7307 EN ISO 4063: 2006
Kaynak ve kaynakla ilgili işlemler İşlemlerin adlandırılması ve referans numaralar
TS EN ISO 6520-1: 2008
Kaynak ve ilgili işlemler-Metalik malzemelerde geometrik kusurlar ın sınıflandır ılması-Bölüm 1: Ergitme kaynağı
Terimler ve tarifler
Bu standardın amacına uygun olarak aşağıda verilen terimler ve tarifler kullanılır.
1)
2
TSE Notu: Atıf yapılan standardlar ın TS numarası ve Türkçe ad ı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
3.1 Kalite seviyesi Seçilen kusurlar ın tip ve boyutunu esas alan bir kaynak kalitesi tan ımı.
3.2 Amaca uygunluk Belirli şartlar altında tarif edilen bir amaca hizmet etmek için bir mamulün, işlem veya hizmet kabiliyeti.
3.3 Kısa kusurlar Uygulanabilecek en büyük kusurlar aral ığında, kaynağın herhangi bir 100 mm uzunluğunda toplam uzunluğu 25 mm'den daha büyük olmayan veya 100 mm'den daha k ısa bir kaynak için kaynak uzunluğunun en fazla % 25'i kadar olan bir veya daha fazla kusur.
3.4 Sistematik kusurlar Muayene edilecek kaynak uzunluğu boyunca kaynaklarda düzenli mesafelerde dağılmış kusurlar Çizelge 1’de verilen kusurlar ın sınırlar ı içinde kalan tek kusurlar ın ölçüleri.
3.5 İz düşüm alanı Dikkate alınan kaynak hacmi boyunca dağılmış olan kusurlar ın iki boyutlu olarak düşünülen alanı. Yüzey çatlak alanının aksine kusurlar ın oluşumu radyografik olarak incelendiğinde (Şekil 1) kaynak kalınlığına bağlıdır.
3.6 Enine kesit alanı Kırma veya parçalara ay ırmadan sonra göz önüne al ınacak alan.
Açıklama 1 x-ışını 2 Her bir birim hacim için 4 gözenek
3 4
6-kat kalınlık 3-kat kalınlık
5 6
2-kat kalınlık 1-kat kalınlık
Şekil 1 – Her bir birim hacim gözeneklerin benzer oluşumlu numunelerinin radyografik filmleri
3
ICS 25.160.40
4
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Semboller
Çizelge 1'de aşağıdaki semboller kullanılmıştır : a İç köşe kaynağı anma kalınlığı (ISO 2553’e de bakınız), b Kaynak yükseltisinin genişliği, d Gözenek çapı, h Kusurun yükseklik veya genişliği, l Kaynağın boyuna yönde kusur uzunluğu, l p İzdüşüm veya enine kesit bölgesi uzunluğu, s Alın kaynağı anma kalınlığı (ISO 2553’e de bakınız), t Levha veya et kalınlığı (anma ölçüsü), w p Kaynak genişliği veya kır ılma bölgesi durumunda yükseklik , z İç köşe kaynaklar ının kenar uzunluğu (ISO 2553’e de bak ınız), α Kaynak kenar açısı, β Açısal kaçıklık açısı.
5
Kusurlar ın değerlendirilmesi
Kusurlar ın sınırlar ı Çizelge 1'de verilmiştir. Bu sınırlar tamamlanmış kaynağa uygulandığı gibi imalâtın bir ara kademesine de uygulanabilir. Kusurlar ın tespiti için makro muayeneden farkl ı bir metot kullanılırsa, yalnızca 10 büyütmeye eşit veya daha küçük büyütme kullanılarak tespit edilebilen kusurlar dikkate al ınmalıdır. Buradaki istisna soğuk katlanmalar (Çizelge 1’de, No:1.5) ve mikro çatlaklard ır (Çizelge 1’de, No:2.2). Sistematik kusurlara, yalnızca, Çizelge 1’deki diğer şartlar ın sağlanması koşuluyla D kalite seviyesinde izin verilir. Bir kaynaklı birleştirme, normal olarak her bir bağımsız kusur tipi için ayr ı ayr ı değerlendirilmelidir. Birleştirmenin herhangi bir enine kesitinde meydana gelen farkl ı kusur tipleri, özel bir dikkat gerektirebilir (çoklu kusurlara bakın). Çoklu kusurlar için sınırlar (Çizelge 1’e bakın) sadece tek bir kusur için şartlar aşılmadığında uygulanabilir. En küçük kusurun en büyük boyutundan daha küçük bir mesafeyle birbirinden ayr ılmış iki bitişik herhangi bir kusur tek bir kusur olarak dikkate al ınmalıdır.
4
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 – Kusurlar için sınırlar No
ISO 6520-1’e göre referans no
1 Yüzey kusurlar ı 1.1 100 1.2 104 1.3 2017
Kusur tanıtımı
Notlar
t mm D
Çatlak Krater çatlağı Yüzey deliği
Tek bir deliğin en büyük boyutu - Alın kaynaklar ı için, - İç köşe kaynaklar ı için. Tek bir deliğin en büyük boyutu - Alın kaynaklar ı için,
≥ 0,5 ≥ 0,5 0,5 - 3
>3
- İç köşe kaynaklar ı için 1.4
2025
Uç krater oluğu
0,5 - 3 >3
1.5
1.6
401
4021
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı
Ergime noksanlığı (yetersiz ergime) Mikro ergime noksanlığı Tamamlanmam ış kök nüfuziyeti
-
C
B
Müsaade edilmez Müsaade edilmez
Müsaade edilmez Müsaade edilmez
Müsaade edilmez Müsaade edilmez
d≤ 0,3s d≤ 0,3a
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
d≤ 0,3s, ancak en d≤ 0,2s, ancak en Müsaade edilmez çok 3mm çok 2mm d≤ 0,3a, ancak en d≤ 0,2a, ancak en çok 3 mm çok 2 mm h≤ 0,2t Müsaade edilmez Müsaade edilmez h≤ 0,2t, ancak en h≤ 0,1t, ancak en Müsaade edilmez çok 2 mm çok 1 mm
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
Müsaade edilir
Müsaade edilir
Müsaade edilmez
≥ 0,5 Sadece mikro inceleme vas ıtasıyla tespit edilebilir. Sadece tek taraftan al ın kaynaklar ı için
≥ 0,5
Kısa kusurlar: Müsaade edilmez h≤ 0,2t, ancak en çok 2 mm
Müsaade edilmez
5
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
1.7
1.8
1.9
6
ISO 6520-1’e göre referans no 5011 5012
5013
502
Kusur tanıtımı
Notlar
t mm
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı D
Sürekli yanma oluğu Düzgün geçiş gerektirir Kesintili yanma Bu sistematik bir kusur olarak kabul oluğu edilmez.
Çekme oluğu
Düzgün geçiş gerektirir
Aşır ı kaynak metali Düzgün geçiş gerektirir (alın kaynağı)
C Kısa kusurlar: h≤ 0,1t
B
0,5-3
Kısa kusurlar: h≤ 0,2t
>3
h≤ 0,2t, ancak en h≤ 0,1t, ancak en h≤ 0,05t, ancak en çok 1 mm çok 0,5 mm çok 0,5 mm
0,5-3
h≤ 0,2 mm + 0,1t
>3
Kısa kusurlar: Kısa kusurlar: Kısa kusurlar: h≤ 0,2t ,ancak en h≤ 0,1t ,ancak en h≤ 0,05t ,ancak en çok 2 mm çok 1 mm çok 0,5 mm
≥ 0,5
h≤ 1 mm+0,25b, ancak en çok 10 mm
Kısa kusurlar: h≤ 0,1t
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
h≤ 1 mm+0,15b, h≤ 1 mm+0,1b, ancak en çok 7 mm ancak en çok 5 mm
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
ISO 6520-1’e göre referans no
Kusur tanıtımı
Notlar
t mm
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı D
C
B
1.10
503
Aşır ı dış bükeylik (iç köşe kaynağı)
≥ 0,5
h≤ 1 mm+0,25b, ancak en çok 5mm
h≤ 1 mm+0,15b, ancak en çok 4mm
h≤ 1 mm+0,1b, ancak en çok 3mm
1.11
504
Aşır ı nüfuziyet
0,5 - 3 >3
h≤ 1 mm+0,6b h≤ 1 mm+1,0b, ancak en çok 5 mm
h≤ 1 mm+0,3b h≤ 1 mm+0,6b, ancak en çok 4 mm
h≤ 1 mm+0,1b h≤ 1 mm+0,2b, ancak en çok 3 mm
7
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
ISO 6520-1’e Kusur tanıtımı göre referans no 1.12 505 Yanlış kaynak kenar ı
Notlar
t mm
D
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı C B
- Alın kaynağı
≥ 0,5
α ≥ 90º
α ≥ 110º
α ≥ 150º
- İç köşe kaynağı
≥ 0,5
α ≥ 90º
α ≥ 110º
α ≥ 110º
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
a1≥ a a2≥ a 1.13 506
Binme/taşma
≥ 0,5
h≤0,2b
1.14
Çökme Düzgün geçiş gerekir. Yetersiz doldurulmuş kaynak ağzı
0,5-3 >3
Kısa kusurlar : Kısa kusurlar : Müsaade edilmez h≤0,25t h≤0,1t Kısa kusurlar : Kısa kusurlar : Kısa kusurlar : h≤0,25t ancak en h≤0,1t ancak en h≤0,05t ancak en çok 2 mm çok 1 mm çok 0,5 mm
İçe yanma
≥ 0,5
Müsaade edilmez
1.15
8
509 511
510
-
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
1.16
ISO 6520-1’e göre referans no 512
1.17 515
Kusur tanıtımı
Notlar
t mm D
İç köşe kaynağının aşır ı asimetrikliği [aşır ı kenar (bacak) eşitsizliği]
Simetrik bir iç köşe kaynağının öngörülmediği durum
≥ 0,5
h≤2 mm+0,2a
Kök içbükeyliği
Düzenli geçiş gerekir
0,5-3
h≤0,2 mm+0,1t
>3
1.18 516
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı
Kök gözeneği
Katılaşma anında (yetersiz altlık gazı gibi) kaynak metalinin kabarcıklanması sebebiyle bir kaynağın kökünde süngerimsi oluşum
≥ 0,5
C h≤2 mm+0,15a
B h≤1,5 mm+0,15a
Kısa kusurlar : Müsaade edilmez h≤ 0,1t Kısa kusurlar : Kısa kusurlar : Kısa kusurlar : h≤ 0,2t, ancak en h≤ 0,1t, ancak en h≤ 0,05t, ancak en çok 2 mm çok 1 mm çok 0,5 mm
Mevzii olarak müsaade edilir
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
9
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
ISO 6520-1’e Kusur tanıtımı göre referans no 1.19 517 Kötü yeniden başlatma
1. 20 5213
Yetersiz (boğaz) kalınlık
Notlar -
Daha derin nüfuziyet işlemlere uygulanmaz
t mm ≥ 0,5
dayanımına sahip 0,5-3 >3
1. 21 5214
Aşır ı (boğaz) kalınlık İç köşe kaynağının gerçek kalınlığı çok ≥ 0,5 büyük
1. 22 601
Rastgele ark
-
≥ 0,5
1. 23 602
Sıçrantı
-
≥ 0,5
10
D
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı C B
Müsaade edilir. Sınır yeniden başlatma sebebiyle oluşan kusurun tipine bağlıdır. Kısa kusurlar : h≤0,2 mm+0,1a Kısa kusurlar : h≤0,3 mm+0,1a, ancak en çok 2 mm
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
Kısa kusurlar : h≤0,2 mm Kısa kusurlar : h≤0,3 mm+0,1a, ancak en çok 1 mm
Müsaade edilmez
Sınırsız
h≤1mm+0,2a, h≤1mm+0,15a, ancak en çok 4 ancak en çok 3 mm mm
Müsaade edilmez
Esas metal Müsaade edilmez Müsaade edilmez özellikleri etkilenmediğinde müsaade edilir Malzeme, korozyon koruması gibi uygulamaya bağlı kabul
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
ISO 6520-1’e göre referans no
Kusur tanıtımı
Notlar
t mm
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı D
C
B
2 İç kusurlar 2.1
100
Çatlaklar
Mikro çatlaklar ve krater çatlaklar ı haricindeki bütün çatlaklar
≥ 0,5
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
2. 2
1001
Mikro çatlaklar
Genellikle mikroskop (50x) altında görülebilen bir çatlak
≥ 0,5
Müsaade edilir
Çatlama hassasiyetine özel at ıfta bulunulan esas metalin tipine bağlı olarak kabul
2. 3
2011 2012
Gaz deliği Düzenli dağılmış gözenek
Kusurlar için aşağıdaki şartlar ve sınırlar kar şılanmalıdır. Bilgi için Ek A’ya da bak ın. ≥ 0,5
Tek kat için: Tek kat için: Tek kat için: ≤ % 2,5 ≤ %1,5 ≤ %1 Çok kat için: ≤ % 5 Çok kat için: ≤ % 3 Çok kat için: ≤ % 2
a1) İz düşüm alana ait kusurlar ın (sistematik kusurlar dahil) alanının en büyük boyutu
Müsaade edilmez
Not: İzdüşüm alandaki gözenek katlar ın sayısına (kaynak hacmine) bağlıdır. a2) Kır ılmış bölgeye (sadece imalât ≥ 0,5 kaynakçı ve prosedür deneylerine uygulanabilir) ait kusurlar ın (sistematik kusurlar dahil) enine kesit alan ının en büyük boyutu b) Tek bir delik için en büyük boyut : - Alın kaynaklar ı - İçköşe kaynaklar ı
≤ % 2,5
≤ % 1,5
≤ % 1
≥ 0,5 d ≤ 0,4s ancak en d ≤ 0,3s ancak en d ≤ 0,2s ancak en çok 5 mm çok 4 mm çok 3 mm d ≤ 0,4a ancak en d ≤ 0,3a ancak en d ≤ 0,2a ancak en çok 5 mm çok 4 mm çok 3 mm
11
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No 2.4
ISO 6520-1’e Kusur tanıtımı göre referans no 2013 Toplu (mevzii) gözenek
Notlar
Durum 1 (D>d A2)
Durum 2 (D
Farklı delik alanlar ının toplamı (A1+A2+….), l p x w p değerlendirme alanına bağlıdır (Durum 1). l p için referans uzunluk, 100mm dir.
D, d A1 veya d A2’den daha az olduğunda hangisi daha küçükse, A1 + A2 gözenek alanlar ını çevreleyen bir zarf bir kusur alanı olarak göz önüne alınmalıdır (Durum 2).
12
t mm
D
Kalite seviyeleri için kusur s ınırlar ı C B
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No 2.4
ISO 6520-1’e Kusur tanıtımı göre referans no 2013 Toplu (mevzii) gözenek
Notlar
t mm
b) Tek bir delik için en büyük boyut - Alın kaynaklar ı - İç köşe kaynaklar ı 2014
Kalite seviyeleri için kusur s ınırlar ı C B
Kusurlar için aşağıdaki boyut koşullar ı ve sınırlar ı kar şılanmalıdır. Bilgi için Ek A’ya da bakınız. a) Kusurun (sistematik kusurlar dâhil) izdü şüm ≥ 0,5 alanı toplamının en büyük boyutu
2.5
D
≥ 0,5
≤ % 16
≤ % 8
≤ % 4
≤ 0,4 s, ancak d ≤ 0,3 s, ancak d ≤ 0,2 s, ancak en en çok 4 mm en çok 3 mm çok 2 mm d ≤ 0,4 a, ancak en d ≤ 0,3 a, ancak en d ≤ 0,2 a, ancak en çok 4 mm çok 3 mm çok 2 mm d
Doğrusal gözenek
Durum 1 (D>d2)
Durum 2 (D
13
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
2.5
ISO 6520-1’e göre referans no 2014
Kusur tanıtımı
Notlar
t mm
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı D
Doğrusal gözenek
C
B
Farklı delik alanlar ının toplamı
l p değerlendirme alanına bağlıdır xwp
(Durum 1). D birbirine komşu olan deliklerin en küçük çapa sahip olanından daha küçük olduğunda, iki deliğin tam birleştirilmiş alanı, kusurlar ın toplamı olarak kabul edilmelidir (Durum 2). Kusurlar için aşağıdaki şartlar ve sınırlar kar şılanmal ıdır. Bilgi için Ek A’ya da bakın. ≥ 0,5 a1) Kusurlar ın alanının en büyük boyutu (sistematik kusurlar dâhil) izdüşüm alanı ile alâkalıdır.
Tek kat için ≤ % 8 Tek kat için ≤ % 4 Tek kat için ≤ % 2 Çok kat için ≤ % Çok kat için ≤ % 8 Çok kat için ≤ % 4 16
Not : İzdüşüm alanındaki gözenek, katlar ın sayısına (kaynak hacmine) bağlıdır. a2) Kusurlar ın enine kesit alanının en ≥ 0,5 büyük boyutu (sistematik kusurlar hariç) kır ılma alanı ile alakalıdır (sadece imalât, kaynakçı veya prosedür deneylerine uygulanabilir).
≤ % 8
b) Tek bir delik için en büyük boyut: - Alın kaynaklar ı için
d ≤ 0,4 s, ancak d ≤ 0,3 s, ancak d ≤ 0,2 s, ancak en en çok 4 mm en çok 3 mm çok 2 mm d ≤ 0,4 a, ancak d ≤ 0,3 a, ancak d ≤ 0,2 a, ancak en en çok 4 mm en çok 3 mm çok 2 mm
- İç köşe kaynaklar ı için 14
≥ 0,5
≤ % 4
≤ % 2
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
2.6
2.7
ISO 6520-1’e göre referans no 2015 2016
202
Kusur tanıtımı
Notlar
t mm
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı D
Uzamış oyuk Kurt delikleri
- Alın kaynaklar ı
≥ 0,5
- İç köşe kaynaklar ı
≥ 0,5
Çekme oyuğu
-
≥ 0,5
C
B
d
≤ 0,4 s, ancak en çok 4 mm l ≤ s , ancak en çok 75 mm d ≤ 0,4 a, ancak en çok 4 mm l ≤ a , ancak en çok 75 mm
d
≤ 0,3 s, ancak en çok 3 mm l ≤ s , ancak en çok 50 mm d ≤ 0,3 a, ancak en çok 3 mm l ≤ a , ancak en çok 50 mm
d
Yüzeye çıkmayan kısa kusurlara müsaade edilir.
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
- Alın kaynaklar ı: ≤ 0,4 s, ancak en çok 4 mm - İç köşe kaynaklar ı: h ≤ 0,4 a, ancak en çok 4 mm h/l ≤ 0,2 t h/l ≤ 0,2 t , , ancak en çok 2 mm
≤ 0,2 s, ancak en çok 2 mm l ≤ s , ancak en çok 25 mm d ≤ 0,2 a , ancak en çok 2 mm l ≤ a , ancak en çok 25 mm
h
2.8
2024
Krater borusu
2.9
300 301 302 303
Katı kalıntılar Cüruf kalıntılar ı Toz kalıntılar ı Oksit kalıntılar ı
0,5 – 3 >3
h veya l’ nin en büyük değeri ölçülecek. ≥ 0,5 - Alın kaynaklar ı
h
≤ 0,4 s, ancak en çok 4 mm l ≤ s , ancak en çok 75 mm
h
- İç köşe kaynaklar ı
h
≤ 0,4 a, ancak en çok 4 mm l ≤ a , ancak en çok 75 mm
h
≥ 0,5
≤ 0,3 s, ancak en h ≤ 0,2 s, ancak en çok 3 mm çok 2 mm l ≤ s , ancak en çok l ≤ s , ancak en çok 50 mm 25 mm ≤ 0,3 a, ancak en h ≤ 0,2 a , ancak en çok 3 mm çok 2 mm l ≤ a , ancak en çok l ≤ a , ancak en çok 50 mm 25 mm 15
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
2.10
ISO 6520-1’e göre referans no 304
Kusur tanıtımı
t mm
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı D
Bak ır haricindeki diğer metalik kalıntılar
2.11
3042
Bakır kalıntılar ı
2.12
401
Ergime noksanlığı (yetersiz ergime)
4011
Yan duvar ergime noksanlığı
4012
Pasolar arası ergime noksanlığı
4013
Kök ergime noksanl ığı
16
Notlar
- Alın kaynaklar ı
≥ 0,5
- İç köşe kaynaklar ı
≥ 0,5 -
C
B
≤ 0,4 s, ancak en çok h ≤ 0,3 s, ancak en h ≤ 0,2 s, ancak en 4 mm çok 3 mm çok 2 mm h ≤ 0,4 a, ancak en çok h ≤ 0,3 a, ancak en h ≤ 0,2 a , ancak en 4 mm çok 3 mm çok 2 mm h
≥ 0,5
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez
≥ 0,5
Yüzeye çıkmayan Müsaade edilmez kısa kusurlara müsaade edilir. - Alın kaynaklar ı: h ≤ 0,4 s, ancak en çok 4 mm - İç köşe kaynaklar ı: h ≤ 0,4 a, ancak en çok 4 mm
Müsaade edilmez
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
2.13
ISO 6520-1’e göre referans no
402
Kusur tanıtımı
Nüfuziyet noksanlığı
Notlar
t mm
D
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı C
B
> 0,5
Kısa kusurlar: Müsaade edilmez h ≤ 0,2 a, ancak en çok 2 mm
Müsaade edilmez
≥ 0,5
Kısa kusurlar: Kısa kusurlar: - Alın birleştirme: - Alın birleştirme: h ≤ 0,2 s, ancak en çok 2 mm h ≤ 0,1 s, ancak en çok 1,5 mm - T-birleştirme: - İç köşe birleştirme: h ≤ 0,2 a, ancak en çok 2 mm h ≤ 0,1 a, ancak en çok 1,5 mm
Müsaade edilmez
Kısa kusurlar: ≤ 0,2 t , ancak en çok 2 mm
Müsaade edilmez
≥ 0,5
h
Müsaade edilmez
17
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI TASARISI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
ISO 6520-1’e göre referans no
Kusur tanıtımı
Notlar
t mm
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı D
C
B
3. Birleştirme geometrisindeki kusurlar 3.1
507
Doğrusal kaçıklık
Doğru konumdan sapma ile ilgili s ınırlar. 0,5 - 3 Aksi belirtilmedikçe doğru konum, orta eksenlerin çakışmasıdır (Madde 1’e de bakın). t daha küçük kalınlığa atfeder. Verilen sınırlar içindeki doğrusal kaçıklık, bir sistematik kusur olarak ele alınmaz (Şekil A ve Şekil B’ye uygulanabilir). >3
h
≤ 0,2 mm + 0,25
t
h
≤ 0,2 mm + 0,15
h
≤ 0,2 mm + 0,1
t
t
h ≤ 0,25 t, ancak en çok 5 mm
h ≤ 0,15 t, ancak
h ≤ 0,1 t, ancak en
en çok 4 mm
çok 3 mm
h ≤ 0,5 t, ancak en çok 4 mm
h ≤ 0,5 t, ancak en h ≤ 0,5 t, ancak en
Şekil A: levhalar ve boyuna kaynaklar ≥ 0,5
18
çok 3 mm
çok 2 mm
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI TASARISI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
ISO 6520-1’e göre referans no
Kusur tanıtımı
Notlar
t mm
3.2
508
Açısal kaçıklık
3.3
617
İç köşe kaynaklar ı Sistematik kusurlar konusunda Madde 5’in 0,5 - 3 için doğru sınırlamalar ı uygulanmaz olmayan kök aralığı >3
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı
≥ 0,5
h
D
C
B
β ≤ 4°
β ≤ 2°
β ≤ 1°
≤ 0,5 mm + 0,1 a
h
≤ 0,3 mm + 0,1
a h ≤ 1 mm + 0,3 a, ancak en çok 4 mm
h
h
≤ 0,2 mm + 0,1
a
≤ 0,5 mm + 0,2
a,
ancak en çok 3 mm
≤ 0,5 mm + 0,1a, ancak en çok 2 mm h
4. Çoklu kusurlar 4.1
Hiçbiri
Her bir enine kesitteki çoklu kusurlar a). En olumsuz birleştirme aralığındaki enine kesit (makrograf).
0,5 - 3
Müsaade edilmez
Müsaade edilmez Müsaade edilmez
>3
Kusurlar ın en çok toplam yüksekliği Σ h ≤ 0,4 t veya ≤ 0,25 a
Kusurlar ın en çok toplam yüksekliği Σ h ≤ 0,3 t veya ≤ 0,2 a
Kusurlar ın en çok toplam yüksekliği Σ h ≤ 0,2t veya ≤ 0,15 a
19
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI TASARISI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
ISO 6520-1’e göre referans no
Kusur tanıtımı
Notlar
20
Hiç biri
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı D
4.1
4.2
t mm
Boyuna yönde izdüşüm veya enine kesit alanı
Durum 1 ( D > l 3 )
C
B
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI TASARISI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Çizelge 1 ‘in devamı No
ISO 6520-1’e göre referans no
Kusur tanıtımı
Notlar
4.2
Durum 2 ( D < l 3 )
t mm 0,5
≥
Kalite seviyeleri için kusur sınırlar ı D
C
B
Σ hxl ≤ %16
Σ hxl ≤ %8
Σ hxl ≤ %4
alanlar ının toplamı l p x wp değerlendirme alanının yüzdesi olarak hesaplanmal ıdır (Durum 1). Σ hxl
D birbirine komşu olan kusurlar ın daha kısa uzunlukta olanından daha küçük ise, iki kusurun tam birleştirilmiş alanı kusurlar ın toplamı olarak kabul edilmelidir. (Durum 2).
Not: Bilgi için Ek A’ya da bak ın. a)
Ek B’ye bakın.
21
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Ek A (Bilgi için) Kusurlar ın yüzde tayini için örnekler Aşağıdaki şekiller farklı kusur yüzdelerinin tan ıtımını verir. Bu şekiller radyograflar ve kır ık yüzeyler üzerindeki kusurlar ın değerlendirilmesini desteklemelidir.
Şekil A.1 - % 1 yüzey,15 gözenek, d = 1mm
Şekil A.2 - % 1,5 yüzey, 23 gözenek, d = 1mm
Şekil A.3 - % 2 yüzey, 30 gözenek, d = 1mm
22
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Şekil A.4 - % 2,5 yüzey, 38 gözenek, d = 1mm
Şekil A. 5 - % 3 yüzey, 45 gözenek, d = 1mm
Şekil A.6 - % 4 yüzey, 61 gözenek, d = 1mm
23
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
Şekil A.7 - % 5 yüzey, 76 gözenek, d = 1mm
Şekil A.8 - % 8 yüzey,122 gözenek, d = 1mm
Şekil A.9 - % 16 yüzey, 244 gözenek, d = 1mm
24
TS EN ISO 5817/Mart 2010
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Ek B (Bilgi için) Bu standardın kullanılması için ilâve bilgi ve kılavuz Bu standard, çelik, nikel, titanyum ve alaşımlar ının kaynaklı birleştirmelerinde, ergitme kaynak işlemleriyle (demet kaynağı hariç) 0,5 mm’ye eşit veya daha fazla kaynak kal ınlıklar ında üç kabul seviyesi için şartlar ı belirler. Uygulanabildiğinde, diğer ergitme kaynak işlemleri veya kaynak kalınlıklar ı için kullanılabilir. Farklı bileşenler, çok sık olarak farklı uygulamalar ancak benzer şartlar için imal edilir. Bununla beraber, işin aynı kriterlere göre yapılmas ını garanti alt ına almak için farkl ı atölyelerde imal edilen ayn ı bileşenlere aynı şartlar uygulanmalıdır. Bu standardın sürekli uygulamalar ı, kaynaklı yapılar ın imalâtında kullanılan bir kalite güvencesi sisteminin ana esaslar ından biridir. Çoklu kusurlar ın bileşimi, verilen şekiller, üst üste konulan bağımsız kusurlar ın bir teorik olas ılığını gösterir. Böyle bir durumda, bütün müsaade edilebilen sapmalar ın toplam ı, farklı kusurlar için öngörülen değerlerle sınırlanmış olmalıdır. Yani tek bir kusurun s ınır değeri, örneğin tek bir delik için u h’yi aşmamalıdır. Bu standard, kaynağın kesitini gösteren fotografik büyütmeler ve/veya yeniden üretilmi ş radyograflar ve kök taraf ı ve yüzeyi gösteren fotoğraflar vas ıtas ıyla çeşitli kalite seviyeleri için kabul edilebilir kusurlar ın boyutlar ını gösteren gerçek resimli bir katalogla birlikte kullan ılabilir. "International Institute of Welding (IIW) ve Deutscher Verlag für Schweißen und verwandte Verfahren, Duesseldorf." taraf ından yayınlanan "ISO 5817’ye göre kaynak kusurlar ının değerlendirilmesi için referans radyograflar" böyle bir katolo ğa örnek verilebilir. Bu katalog çeşitli kusurlar ın değerlendirilmesi için referans kartlarla ve müsaade edilebilir kusur boyutlar ı yönünden görüş farklılıklar ı olduğunda kullanılabilir.
25
ICS 25.160.40
TÜRK STANDARDI
TS EN ISO 5817/Mart 2010
Kaynaklar [1] ISO 13919-1:1996, Welding — Electron and laser-beam welded joints — Guidance on quality levels for imperfections — Part 1: Steel
[2] ISO 17635, Non-destructive examination of welds — General rules for fusion welds in metallic materials
26